dr Edyta Masierek Wiceprezes Forum Rewitalizacji Warszawa, 15 listopada 2013 r. Społeczna Strategia Rewitalizacji – projekt uniwersalny

Uproszczony lokalny program rewitalizacji wybranych terenów ś ródmiejskich oraz pofabrycznych Łodzi na lata 2004 – 2013 (LPR) Obejmuje obszar centralny miasta o najwi ę kszej koncentracji problemów przestrzennych i społecznych Do ść pobie ż nie wykonane zostały analizy społeczne (wytypowane problemy: bieda, bezrobocie, przest ę pczo ść ) Projekty rewitalizacyjne skoncentrowane głównie na poprawie infrastruktury POTRZEBA WSPARCIA DZIAŁA Ń INWESTYCYJNYCH UKIERUNKOWANYMI DZIAŁANIAMI SPOŁECZNYMI 2

Idea projektu społecznego 2006 – zało ż enia Programu dla domów familijnych w Łodzi (Ksi ęż y Młyn, ul. Ogrodowa, Pl. Zwyci ę stwa)– wyra ź na koncentracja w tych miejscach problemów społecznych 2006/ interdyscyplinarna grupa robocza zbieraj ą ca dane nt. problemów mieszka ń ców domów familijnych Współpraca z Komend ą Miejsk ą, Komend ą Sta ż y Miejskiej, Miejskim O ś rodkiem Profilaktyki i Uzale ż nie ń, US, PUP. BRAK SPÓJNYCH, PORÓWNYWALNYCH DANYCH DIAGNOZUJ Ą CYCH PROBLEMY SPOŁECZNE 3

Konieczne jest stworzenie jednolitych, porównywalnych, krajowych systemów statystycznych pozwalaj ą cych na: trafne zdiagnozowanie sytuacji wyj ś ciowej miasta, w tym problemów społecznych rzetelny wybór obszarów do rewitalizacji rzeteln ą diagnoz ę i analiz ę przestrzenn ą, ekonomiczn ą i społeczn ą obszaru do rewitalizacji w ramach LPR bie żą cy monitoring i ewaluacj ę procesu rewitalizacji i poszczególnych projektów oraz ich wpływu na rozwój miasta 4

Projekt Społeczna Strategia Rewitalizacji ETAP I - PRZEPROWADZENIE BADA Ń aktualna diagnoza problemów społecznych pozyskanie danych społeczno – demograficznych (płe ć, wiek, wykształcenie) badania skierowane do dwóch grup mieszka ń ców: próby losowej (LPR) oraz próby celowej (domy familijne) ETAP II – OPRACOWANIE SPOŁECZNEJ STRATEGII REWITALIZACJI 5

Społeczna Strategia Rewitalizacji Jakie problemy społeczne s ą najbardziej dotkliwe na obszarze LPR? Jakie projekty społeczne s ą najbardziej potrzebne? Kto powinien by ć ich adresatem? Jakie s ą metody, instrumenty rozwi ą zywania problemów społecznych? Gdzie szuka ć wsparcia na realizacj ę projektów społecznych? Jakie organizacje, instytucje mog ą wł ą czy ć si ę w proces rewitalizacji, w szczególno ś ci w wdra ż anie projektów społecznych? 6

Projekt Społeczna Strategia Rewitalizacji Realizacja 2008/2009 Bud ż et 291 tys. zł Finansowany w 100 % z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w ramach EFS (Priorytet VII Promocja integracji społecznej, działanie 7.2 Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii społecznej, Poddziałanie Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagro ż onych wykluczeniem społecznym) 7

KWESTIONARIUSZ o Mieszkanie i okolica o Czas wolny o Szkoła o Zdrowie o Bezpiecze ń stwo o Gospodarstwo o Organizacje społeczne i aktywno ść o Kompetencje zawodowe i praca o Bezrobocie o Młodzie ż o Dane społeczno - demograficzne 8

RAPORT Z BADA Ń zła sytuacja ekonomiczna w gospodarstwach domowych, stosunkowo niski poziom wykształcenia i niska pozycj ę zawodow ą badanych, ograniczenie sytuacj ą finansow ą szans edukacyjnych i form sp ę dzania wolnego czasu w grupie dzieci i młodzie ż y, niski poziom uczestnictwa w ż yciu społecznym i kulturalnym, wyst ę powanie problemów takich jak przemoc domowa, alkoholizm (dotykaj ą cy równie ż młodzie ż ), złe warunki mieszkaniowe respondentów (mieszkania wymagaj ą ce remontów, niedostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych, cz ę sto pozbawione mediów), niskie poczucie bezpiecze ń stwa. 9

WYNIKI BADA Ń W rezultacie przeprowadzonych analiz teren obj ę ty badaniem zidentyfikowano jako obszar dotkni ę ty b ą d ź zagro ż ony problemem społecznego wykluczenia: z rynku pracy, tzw. cyfrowego, z powodów mieszkaniowych, z przyczyn dysfunkcji rodzin i poszczególnych jednostek (alkoholizm i przemoc), z powodu izolacji oraz braku integracji społecznej badanych mieszka ń ców. 10

Cele Społecznej Strategii Rewitalizacji NADRZ Ę DNY: Poprawa warunków ż ycia mieszkanców obj ę tych LPR GŁÓWNE I SZCZEGÓŁOWE: 1. Aktywizacja rynku pracy Wsparcie przedsi ę biorczo ś ci i samozatrudnienia. Wspieranie bezrobotnych poprzez ś wiadczenie i rozwój usług rynku pracy. Poprawa zdolno ś ci do zatrudnienia oraz podnoszenia poziomu aktywno ś ci zawodowej osób bezrobotnych. 11

Cele Społecznej Strategii Rewitalizacji 2. Przygotowanie systemu działa ń wspomagaj ą cych funkcjonowanie rodzin z grup zagro ż onych wykluczeniem społecznym Stworzenie systemu pomocy rodzinom, w tym osobom niepełnosprawnym. Zmodernizowanie istniej ą cego systemu pomocy dziecku, młodzie ż y i rodzinie. Rozwój usług profilaktyczno-wspieraj ą cych skierowanych do rodzin dysfunkcyjnych. Organizowanie form edukacji rodziców z wykorzystaniem systemu szkolnego. Rozszerzenie oferty pomocy psychologicznej, socjalnej i prawnej dla osób uzale ż nionych, ofiar przemocy i ich rodzin. Zorganizowanie pomocy uczestnikom programów terapeutycznych dla osób uzale ż nionych w powrocie do ż ycia rodzinnego. Przeciwdziałanie utrwalaniu i przekazywaniu z pokolenia na pokolenie zjawisk zwi ą zanych z ubóstwem. Rozwój lokalnej samoorganizacji, tworzenie wi ę zów samopomocy. 12

Cele Społecznej Strategii Rewitalizacji 3. Zapewnienie równych szans rozwoju osobom z grup zagro ż onych wykluczeniem społecznym poprzez ułatwienie im dost ę pu do edukacji, kultury i sportu Przygotowanie oferty edukacyjnej dla ludzi dorosłych, daj ą cej mo ż liwo ść uczenia si ę przez całe ż ycie i umo ż liwiaj ą cej wł ą czanie do rynku pracy. Stworzenie i promowanie programów z zakresu zdrowego trybu ż ycia. Wyrównywanie szans edukacyjnych osób zagro ż onych uzale ż nieniem, uzale ż nionych, współuzale ż nionych i po odbytej terapii uzale ż nie ń. Wyrównywanie szans edukacyjnych osób do ś wiadczaj ą cych przemocy. Wyposa ż enie mieszka ń ców w niezb ę dny zakres wiedzy i umiej ę tno ś ci dotycz ą cych zachowania si ę w sytuacjach zagro ż e ń przemoc ą. Prowadzenie w szkołach działa ń edukacyjnych na rzecz tolerancji i równo ś ci szans. 13

Cele Społecznej Strategii Rewitalizacji 4. Rozwój instytucjonalny i rozwój zasobów ludzkich Stworzenie podstaw efektywnej współpracy podmiotów działaj ą cych na rzecz integracji społecznej na obszarze LPR. Zapewnienie warunków do efektywnego funkcjonowania Zespołu ds. wdra ż ania Społecznej Strategii Rewitalizacji. Pozyskiwanie ś rodków finansowych na realizacj ę projektów w ramach Społecznej Strategii Rewitalizacji. Opracowanie i wdro ż enie systemu zarz ą dzania Społeczn ą Strategi ą Rewitalizacji do roku 2020 opartego o zasady metody otwartej koordynacji. Koordynacja działa ń pomocowych na rzecz osób zagro ż onych wykluczeniem społecznym i wykluczonych społecznie. Rozwój i modernizacja infrastruktury pomocowej instytucji zajmuj ą cych si ę wdro ż eniem Społecznej Strategii Rewitalizacji. Stworzenie stale aktualizowanej oferty dokształcania zawodowego dla osób zajmuj ą cych si ę ś wiadczeniem pomocy dla poszczególnych grup osób zagro ż onych wykluczeniem. 14

System zarz ą dzania 15

Przykładowe projekty Miejski O ś rodek Profilaktyki i Terapii Uzale ż nie ń SZOP — System Zintegrowanych Oddziaływa ń Profilaktycznych PIK — Punkty Informacyjno-Konsultacyjne Program Wczesnej Interwencji — „Zapytaj Pacjenta” Blok zaj ęć psychologicznych „OD deficytu DO kompetencji” „Nadzieja — szansa na Zmian ę ” Całodobowe Centrum Informacji i Wsparcia Poradnia Wirtualna Mieszkania Chronione 16

Przykładowe projekty Fundacja na rzecz Kultury Ż ywej „Białe Gawrony” Ś wi ę to Młodej Wschodniej, Ś wi ę to Ś ródmie ś cia. Cykl warsztatów twórczych dla dzieci i młodzie ż y. Tworzenie ogródków podwórkowych. Projekt z zakresu storytellingu — zbieranie opowie ś ci seniorów przez młodych, edukacja regionalna (poznawanie kultury lokalnej). Szkolenie seniorów z zakresu nowych technologii (ICT). Organizacja imprez integruj ą cych społeczno ść lokaln ą np. pikniki, koncerty, wieczory o historii. Warsztaty twórczo ś ci i kreatywno ś ci. Pedagogika cyrkowa. Twórcze pisanie. Ten ś wiat jest te ż dla nas! Kurs kreatywnego korzystania z mo ż liwo ś ci dzisiejszej gospodarki. Jestem Tob ą — Ty jeste ś Mn ą. Wprowadzenie do współdziałania obywatelskiego. 17

Przykładowe projekty Fundacja Filmowa SE-MA-FOR Przybli ż enie dzieciom i młodzie ż y problematyki filmowej a w szczególno ś ci filmu animowanego. Rozwijanie uzdolnie ń i zainteresowa ń, nauka twórczego my ś lenia. Zagospodarowanie czasu wolnego. Stworzenie alternatywy dla bezproduktywnych form sp ę dzania czasu, a tak ż e alkoholu, narkotyków. Budowanie wi ę zi pomi ę dzy dzie ć mi i ich opiekunami polegaj ą cej na wspólnej twórczej aktywno ś ci. Szkolenia dla nauczycieli. 18

Przykładowe projekty SOPP Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne im. Arego Sternfelda w Łodzi Organizowanie cyfrowych pokazów nieba w planetarium. Zapoznawanie dzieci i młodzie ż y z technik ą projekcji nieba i zainteresowanie astronomi ą. Udost ę pnienie teleskopu dla projektów organizowanych przez szkoły. Rozszerzenie oferty prowadzonych kół zainteresowa ń dla dzieci. Stworzenie cyklu spotka ń w planetarium dla grup zainteresowanych astronomi ą. 19

Przykładowe projekty Łódzkie Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzale ż nionych „Powrót z U“ Kompleksowe działania profilaktyczne w zakresie uzale ż nie ń skierowane do rodzin, pedagogów, wychowawców, studentów kierunków społecznych i do osób zagro ż onych uzale ż nieniem. Pomoc medyczna i terapeutyczna dla osób uzale ż nionych, zagro ż onych uzale ż nieniem, ich rodzin i bliskich. Aeroklub Łódzki Zorganizowanie aktywnej formy wypoczynku dla dzieci — w szczególno ś ci w dniu Mi ę dzynarodowego Dnia Dziecka. Mo ż liwo ść poznania pracy z zakresu lotnictwa, obcowanie ze sprz ę tem lataj ą cym, mo ż liwo ść skorzystania z bezpłatnych przelotów. 20

Rekomendacje nale ż y zbudowa ć baz ę danych organizacji pozarz ą dowych prowadz ą cych działalno ść na obszarze LPR; nale ż y zbudowa ć platform ę komunikacji i do ś wiadcze ń oraz współpracy pomi ę dzy organizacjami pozarz ą dowymi realizuj ą cych projekty w ramach Społecznej Strategii Rewitalizacji; koniecznym jest stworzenie dla organizacji pozarz ą dowych praktycznego systemu wsparcia w zakresie pozyskiwania dost ę pnych funduszy, przygotowywania wniosków aplikacyjnych na dofinansowanie projektów społecznych i pó ź niejszego rozliczania i zarz ą dzania nimi; nale ż y kształci ć odpowiedni ą kadr ę, która profesjonalnie prowadziłaby kompleksowe, zintegrowane procesy społeczne; nale ż y rozwija ć nowe zawody na potrzeby rewitalizacji (menager rewitalizacji, streetworker); nale ż y wyszukiwa ć w ś ród mieszka ń ców liderów lokalnych i edukowa ć ich w zakresie procesów rewitalizacji. 21

Społeczna Strategia Rewitalizacji -podsumowanie Diagnozuje faktyczne problemy społeczne na obszarze LPR oraz adresatów pomocy. Pozwala kreowa ć projekty społeczne adekwatne do potrzeb mieszka ń ców. Przyczynia si ę do poprawy warunków ż ycia mieszka ń ców poprzez budow ę instrumentów wzmacniaj ą cych aktywizacj ę społeczno – zawodow ą osób zagro ż onych wykluczeniem społecznym i długotrwałym bezrobociem oraz zmniejszania zjawiska ubóstwa. Stanowi motor działa ń społecznych na obszarze LPR. Stanowi platform ę wymiany kontaktów i do ś wiadcze ń. Wzmacnia współdziałanie pomi ę dzy organizacjami i instytucjami zajmuj ą cymi si ę rozwi ą zywaniem problemów społecznych (wspólne projekty partnerskie). Integruje ró ż ne działania społeczne na terenie LPR. 22

Społeczna Strategia Rewitalizacji -podsumowanie Wspomaga tworzenie nowych projektów społecznych i ubieganie si ę o dost ę pne ś rodki finansowe. Wspomaga ide ę partycypacji społecznej w przedsi ę wzi ę ciach rewitalizacyjnych. Stymuluje i mobilizuje organizacje pozarz ą dowe do realizacji projektów, działa ń w ramach Społecznej Strategii Rewitalizacji. Wspomaga przygotowanie wniosków o dofinansowanie maj ą cych na celu wdro ż enie projektów i instrumentów pomocy społecznej. Jest przydatna wielu jednostkom i instytucjom zajmuj ą cych si ę tematyk ą rewitalizacji, rozwi ą zywaniem problemów społecznych, przygotowuj ą cym strategiczne dla miasta i regionu dokumenty, programy i inwestycje. Stanowi przydatny materiał do tworzenia polityk: demograficznej, rodzinnej, edukacyjnej, zatrudnienia, mieszkaniowej, pomocy społecznej, zwalczania zjawisk patologicznych itp. PROJEKT MA CHARAKTER UNIWERSALNY 23