Budżet zadaniowy jako narzędzie racjonalizacji wydatków publicznych Dr Tomasz Strąk Katedra Zarządzania Finansami Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytet Szczeciński

Definicja OECD Budżetowanie zadaniowe (ang. performance budgeting) – metoda budżetowania, w której wykorzystuje się informację o wynikach realizacji zadań publicznych.

Definicja A. Schicka Budżetowanie zadaniowe można definiować w szerokim i wąskim ujęciu. W szerokim ujęciu, budżetowanie zadaniowe to metoda budżetowania, w której wydatki ujmuje się w zadania (programy), dla których formułuje się cele i mierniki.

Definicja A. Schicka W wąskim ujęciu, budżetowanie zadaniowe jest metodą planowania wydatków, w której każdy przyrost zaplanowanych wydatków na zadanie musi się wiązać się z przyrostem produkcji lub poprawą wyników.

Definicja – Nota budżetowa Budżet zadaniowy jest trzyletnim skonsolidowanym planem wydatków państwowych jednostek budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych osób prawnych, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 12 ustawy o finansach publicznych sporządzanym w układzie funkcji, zadań i podzadań.

Budżet tradycyjny Budżet zadaniowy Część sprawnościowa: Plan wydatków wg klasyfikacji budżetowej: część – dział – rozdział Budżet zadaniowy Plan wydatków wg nowej klasyfikacji budżetowej Część sprawnościowa: Opis celów, których realizacji mają służyć wydatki; Opis mierników oraz wskazanie ich wartości docelowych, które pokazują efekty z nakładów publicznych

Budżet zadaniowy – część finansowa projekcja Zadanie Wydatki na 2008 rok Projekcja wydatków 2009 2010 Część… Zadanie 1 Podzadanie 1.1. Podzadanie 1.2. Podzadanie 1.n. Zadanie 2 Podzadanie 2.1. Podzadanie 2.2. Podzadanie 2.n. Zadanie Tworzenie i koordynacja polityki Podzadanie n.1. Podzadanie n.2.

Wartość docelowa miernika Budżet zadaniowy – część zadaniowa Zadanie Cel Miernik Wartość docelowa miernika 2007PW 2008 2009 2010 Część… Zadanie 1 Podzadanie 1.1. Podzadanie 1.2. Podzadanie 1.n. Zadanie 2 Podzadanie 2.1. Podzadanie 2.2. Podzadanie 2.n. Zadanie Tworzenie i koordynacja polityki Podzadanie n.1. Podzadanie n.2.

Podstawowe cechy metod budżetowania w sektorze publicznym Rodzaj budżetowania Charakterystyka Współczynnikowe (input-focused) Zarządzanie skupia się na zasobach finansowych, kadrowych, etc dostępnych na potrzeby realizacji programu lub polityki ministra. W systemie tym nie otrzymuje się informacji co osiągnięto wykorzystując dostępne zasoby. Zorientowane na produkty (output-focused) Funkcje państwa opisywane są za pomocą dostarczanych dóbr i usług oraz ich ilości. Zarządzanie i budżetowanie zorientowane na produkty opiera się w dużym stopniu na wskaźnikach takich jak ilość i terminowość. Zorientowane na rezulat (outcome-focused) Priorytety działalności rządu są zwykle wyrażone osiągnięciem określonych celów. Budżetowanie zorientowane na cele ułatwia realokację środków oraz wspomaga proces formułowania priorytetów, ich implementację oraz ewaluację. Źródło: opracowanie własne na podstawie: I. Joumard, P. Kongsrud, Y.S. Nam, R. Price, Enhancing the Effectiveness of Public Spending: Experience in OECD Countries, OECD Economics Department Working Papers, No. 380, OECD Publishing 2004, s. 23

Budżet zorientowany na produkty Budżet zorientowany na rezultaty koszty / wydatki zasoby Budżet tradycyjny System zorientowany na alokację zasobów na podstawie informacji o kosztach utrzymania posiadanych zasobów i realizowanych procesów. Nie dostarcza informacji o produktach i rezultatach. Podstawowe parametry oceny: oszczędność, legalność, poziom wydatków w porównaniu z planem. procesy /działalność produkty rezultaty Budżet zorientowany na produkty System oparty na alokacji wydatków na podstawie analizy realizacji nakład – produkt. Podstawowe parametry oceny: efektywność i jakość. Budżet zorientowany na rezultaty System oparty na alokacji wydatków na działania, które przynoszą najlepsze wyniki. Nacisk położony na rezultaty, oddziaływanie i wpływ. Podstawowe parametry oceny: PSV, skuteczność, efektywność, jakość. oszczędność efektywność techniczna efektywność ekonomiczna skuteczność techniczna skuteczność ekonomiczna PSV jakość

Produkty – rezultaty – oddziaływanie - wpływ Przykładowo, pomoc medyczna dla ofiary wypadku samochodowego jest produktem. Zamierzonym rezultatem będzie natomiast uratowanie życia pacjenta i minimalizacja potencjalnego uszczerbku na zdrowiu, które może być skutkiem wypadku. Działalność ta oddziałuje na wskaźnik śmiertelności ofiar wypadków drogowych i na wydatki publiczne na rehabilitację ofiar wypadków. Pośredni wpływ dotyczy wskaźników śmiertelności i niezbędnych nakładów na służbę zdrowia

Efektywność i skuteczność Skuteczność (ang. effectiveness) odnosi się do rezultatów zaś efektywność (ang. efficiency) do produktów.

Struktura budżetu zadaniowego Funkcja Zadanie 1 Zadanie 2 Działanie 1.1.4 Działanie 1.1..3 Działanie 1.1.2 Działanie 1.1.1 Działanie 1.2.4 Działanie 1.2.3 Działanie 1.2.2 Działanie 1.2.1 Działanie 1.3.2 Działanie 1.3.1 Działanie 2.1..2 Działanie 2.2.4 Działanie 2.2.3 Działanie 2.2. Działanie 2.2.1 Działanie 2.1.1 Podzadanie 1.1 Podzadanie 1.2 Podzadanie 1.3 Podzadanie 2.1 Podzadanie 2.2 Podzadanie 3.1 Działanie 3.1.3 Działanie 3.1 .2 Działanie 3.1.1 Zadanie 3

Funkcje Funkcje państwa tworzą główną jednostkę klasyfikacji zadaniowej i grupują wydatki jednego obszaru działalności państwa. W Nocie budżetowej na rok 2009 zdefiniowano 22 funkcje.

Funkcje - przykłady zarządzanie państwem działalność na rzecz zapewnienia i poprawy bezpieczeństwa wewnętrznego i porządku publicznego działalność edukacyjna, wychowawcza i opiekuńcza państwa zarządzanie finansami państwa wspieranie kultury fizycznej i sportu tworzenie i koordynacja polityki

Zadanie budżetowe Zadania tworzą drugi szczebel klasyfikacji zadaniowej i grupują wydatki według celów. Zadanie jest zespołem działań, realizowanych przez jedną lub kilka instytucji, finansowanych z budżetu państwa lub innych źródeł publicznych, którego celem jest osiągnięcie określonego ilościowo lub jakościowo efektu. Zadanie obejmuje całość wykonywanych lub zlecanych przez jednostki podsektora rządowego w danej dziedzinie działań, pogrupowanych w podzadania.

Zadanie budżetowe - przykłady 1.5. Organizacja i przeprowadzanie wyborów 2.2. Ochrona przeciwpożarowa, działalność ratowniczo-gaśnicza oraz zapobiegawcza 2.5. Obrona cywilna 2.6. Informatyzacja działalności i budowa społeczeństwa informacyjnego 3.4. Edukacja dzieci i młodzieży

Podzadanie budżetowe Niższym, trzecim szczeblem klasyfikacji zadaniowej, posiadającym charakter operacyjny, będą podzadania. Przypisane zostaną do nich wydatki, służące realizacji celów zadania, w ramach którego podzadania te zostały wyodrębnione. Na poziomie podzadań wyszczególnione zostanie rozróżnienie typów wydatków ze względu na ich treść ekonomiczną.

Podzadanie budżetowe - przykłady 1. Zarządzanie państwem 1. 6. Nadzór nad systemem zamówień publicznych 1.6.1. Kontrola udzielania zamówień publicznych 1.6.2. Funkcjonowanie systemu odwołań 1.6.3. Działalność informacyjno - edukacyjna

Podzadanie budżetowe - przykłady 5. Ochrona praw i interesów Skarbu Państwa 5.1. Gospodarowanie mieniem Skarbu Państwa 5.1.1. Prywatyzacja 5.1.2. Nadzór właścicielski

Działania Działania obejmować będą wszystkie najważniejsze elementy procesu osiągania celów podzadania oraz celów szczegółowych zadania.

Działania - przykłady 14.1.1. Wspieranie regionalnych programów rynku pracy Działanie 1. Szkolenia dla bezrobotnych Działanie 2. Staże absolwenckie Działanie 3. Poradnictwo zawodowe

Mierniki Produktu (outputs) - liczba przeszkolonych bezrobotnych Rezultatu (outcomes lub results) - liczba bezrobotnych, którzy znaleźli prace po odbytym szkoleniu Oddziaływania (impact) - stopa bezrobocia Wpływ (reach) – wskaźnik zatrudnienia

Mierniki Produkt - liczba godzin nauki j. angielskiego przypadająca na jednego ucznia Rezultatu - umiejętności językowe uczniów, Oddziaływania - odsetek uczniów znających języki obce Wpływ – miernik „umiejętności kluczowe”

Mierniki Efektywności: Koszt wybudowania jednego kilometra autostarty Skuteczności: Liczba przeprowadzonych transplantacji do planowanej liczby transplantacji Procesu: czas kontroli, czas oczekiwania na wyrok sądowy, czas potrzebny na wyegzekwowanie należności, czas przyjazdu na miejsce wypadku

Cel: Zwiększenie wykrywalności popełnionych przestępstw Redukowanie przestępczości i poprawa społecznego poczucia bezpieczeństwa Cel: Zwiększenie wykrywalności popełnionych przestępstw Miernik: Wskaźnik wykrywalności przestępstw (liczba przestępstw wykrytych do liczby przestępstw stwierdzonych). Wartość bazowa: 60% Wartość docelowa: powyżej 60%.

18.2. Podniesienie sprawności funkcjonowania sądów powszechnych Cel: usprawnienie funkcjonowania sądów powszechnych, skrócenie czasu trwania postępowań w I i II instancji Miernik: wskaźnik czasu trwania postępowania sądowego Wartość bazowa:19 miesięcy Wartość docelowa: 18 miesięcy

3.2. Edukacja dzieci i młodzieży 3.2.1 Edukacja przedszkolna Cel: Wzrost odsetka dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym (osiągnięcie w 2010 roku 50% – SRK) Miernik: % dzieci w wieku 3–5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym

Początek reformy w Polsce Budżet zadaniowy w Polsce – decyzja rządu z 2006 Instytucja odpowiedzialna: - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów - Ministerstwo Finansów

Etapy wprowadzania budżetu zadaniowego Opracowanie założeń metodologicznych (2006) Pilotaż (2007-2008):MNiS, MEN, MPiPS, UW….. Przejściowa faza wdrożenia (2008 – 2009) – budżet zadaniowy w uzasadnieniu do ustawy budżetowej Przejście na budżetowanie jedynie w ujęciu zadaniowym (po 2010) Wdrożenie budżetowania zadaniowego we wszystkich jednostkach podsektora rządowego oraz ubezpieczeń społecznych (2011-2012) Wdrożenie budżetu zadaniowego we wszystkich jednostkach samorządu terytorialnego (od 2012)

Etapy wprowadzania budżetu zadaniowego - modyfikacja Opracowanie założeń metodologicznych (2006) Pilotaż (2007-2008):MNiS, MEN, MPiPS, UW….. Przejściowa faza wdrożenia (2008 – 2011) – budżet zadaniowy w uzasadnieniu do ustawy budżetowej Budżet zadaniowy w ustawie budżetowej (do 2012) Doskonalenie budżetu zadaniowego (2013 – 2014) Ostateczna wersja budżetu zadaniowego (2015)

Lata 2008-2011 30 września każdego roku Podstawowa zasada wdrażania budżetu zadaniowego w Polsce – 4 letni cykl wdrożeniowy Zmiana ustawy o finansach publicznych 30 września każdego roku Lata 2008-2011 Kolejna wersja budżetu zadaniowego przekazywana do Sejmu

Budżet zadaniowy na rok 2008 Uzasadnienie do ustawy budżetowej na rok 2008 - Rozdział XII. Wydatki budżetu państwa w układzie zadaniowym w roku 2008 Raport „Budżet zadaniowy” Tom I. Budżet zadaniowy na rok 2008 Tom II. Omówienie budżetów zadaniowy dysponentów części budżetowych na rok 2008

Tom I. Budżet zadaniowy na rok 2008 Wprowadzenie do budżetu zadaniowego Uwagi metodyczne dotyczące prezentowanego budżetu zadaniowego na 2008 rok Tabela 1.Wydatki budżetu państwa na rok 2008 w układzie zadaniowym Tabela 2. Skonsolidowane wydatki dla wybranych dysponentów w ujęcie zadaniowym w roku 2008 Tabela 3. Zestawienie wydatków z wyszczególnienie zadań, celów i mierników Tabela 4. Powiązanie budżetu zadaniowego z budżetem tradycyjnym

Alokacja wydatków Wydatki bezpośrednie – przypisane do zadań i podzadań Wydatki ujęte w dziale 750 „Administracja publiczna” przypisane w sposób uproszczony do zadań i podzadań Wydatki ogólne – zadanie „Tworzenie i koordynacja polityki”

Tabela 1.Wydatki budżetu państwa na rok 2008 w układzie zadaniowym Lp. Nazwa zadania / podzadania Poz. Plan na 2008 r. w tym finansowanie projektów z udziałem środków UE w tysiącach złotych 1 2 3 4 5   MINISTER SPORTU I TURYSTYKI - CZĘŚCI 25 i 40 415 753 Część 25. Kultura Fizyczna i Sport 366 687 1. Sport powszechny 21 636 1.1. Aktywność fizyczna dzieci i młodzieży 506 1.2. Aktywność fizyczna społeczeństwa 20 425 1.3. Sport powszechny osób niepełnosprawnych 6 206 1.4. Infrastruktura w sporcie powszechnym 7 499 2. Sport kwalifikowany 8 234 525 2.1. Przygotowanie i udział kadry narodowej we współzawodnictwie międzynarodowym 9 230 258 2.2. Sport wyczynowy osób niepełnosprawnych 10 4 267 3. EURO 2012 15 96 345 4. Tworzenie i koordynacja polityki 17 14 181 Część 40. Turystyka 22 49 066

Konsolidacja wydatków Budżet zadaniowy konsoliduje wydatki: państwowych jednostek budżetowych (część budżetowa i rezerwy celowe) państwowe fundusze celowe państwowe osoby prawne, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 12 ustawy o finansach publicznych

Tabela 2. Skonsolidowane wydatki dla wybranych dysponentów w ujęcie zadaniowym w roku 2008 14 dysponentów Lp. Nazwa zadania / podzadania Plan na 2008 r. Budżet państwa Państwowe fundusze celowe Inne źródła   MINISTER SKARBU PAŃSTWA - Część 36 1 511 356 69 643 1 439 815 1 898 1. Gospodarowanie mieniem Skarbu Państwa 559 509 20 831 536 780 1.1. Prywatyzacja 41 236 5 636 35 600 1.2. Nadzór właścicielski 518 273 15 195 501 180 2. Zaspokojenie roszczeń majątkowych wobec Skarbu Państwa 904 288 1 333 902 955 3. Tworzenie i koordynacja polityki, w tym: 47 559 47 479 80

Nazwa zadania/ podzadania Tabela 3. Zestawienie wydatków z wyszczególnienie zadań, celów i mierników Lp. Nazwa zadania/ podzadania Plan na 2008 r. (w tys. zł) Cel Miernik Nazwa Wartość bazowa 2008 r. 2. Wzmocnienie badań naukowych służących praktycznym zastosowaniom 864 227 Zwiększenie wpływu badań naukowych na rozwój społeczno-gospodarczy kraju Udział nakładów przedsiębiorstw na B+R w PKB (BERD/PKB) 0,18% - Liczba międzynarodowych zgłoszeń patentowych będzie monitorowany 2.2. Wsparcie badań stosowanych i prac rozwojowych na rzecz przedsiębiorców 168 084 Zwiększenie możliwości wykorzystania wyników prac B+R przez przedsiębiorców Liczba przedsiębiorstw współpracujących z jednostkami naukowymi przy realizacji projektów celowych 150 170 Usprawnienie procesu transferu technologii z jednostek naukowych do gospodarki poprzez wsparcie uzyskiwania ochrony patentowej wynalazków powstających w jednostkach naukowych Liczba międzynarodowych zgłoszeń patentowych dokonanych przez jednostki naukowe mające siedzibę w Polsce w ramach Programu Ministra 44

Tabela 4. Powiązanie budżetu zadaniowego z budżetem tradycyjnym

Dziękuję za uwagę!