Uwarunkowania realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego w zakresie przedmiotów matematyczno -przyrodniczych

Prezentacja powstała przy współpracy konsultantów i doradców metodycznych z zakresu przedmiotów matematyczno – przyrodniczych województwa kujawsko-pomorskiego: mgr Beata Wróblewska, CDiE, Włocławek – lider grupy mgr Aleksandra Gancarz, KPCEN, Toruń mgr Krzysztof Gołębiowski, CKU-TODM i DN, Toruń mgr Maria Nowińska, CDiE, Włocławek dr Lena Tkaczyk, KPCEN, Włocławek mgr Barbara Zielińska, KPCEN, Bydgoszcz mgr Ewa Żychska, ODiDZN, Grudziądz

Plan prezentacji: Ogólne założenia zmian w podstawie programowej kształcenia ogólnego w zakresie przedmiotów matematyczno - przyrodniczych Kalendarium wdrażania zmian Specyfika nauczania przedmiotów matematyczno-przyrodniczych Wnioski

Ogólne założenia zmian w podstawie programowej kształcenia ogólnego w zakresie przedmiotów matematyczno - przyrodniczych

Forma zapisu podstawy programowej Efekty kształcenia zapisane są w języku wymagań na koniec każdego etapu kształcenia: cele kształcenia opisane są przez wymagania ogólne treści kształcenia opisane są przez wymagania szczegółowe treści ścieżek edukacyjnych zostały włączone w treści przedmiotów

„Stara” podstawa (fragment) „Nowa” podstawa (fragment) Cele edukacyjne 1. Nabycie umiejętności obserwacji i opisu zjawisk chemicznych zachodzących w otaczającym świecie. 2. Poznanie znaczenia wiedzy chemicznej w procesach przetwarzania materii przez człowieka. Cele kształcenia – wymagania ogólne I. Pozyskiwanie, wykorzystywanie i tworzenie informacji Uczeń samodzielnie pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł (np. układ okresowy pierwiastków, tablice, wykresy, słowniki, zasoby Internetu, multimedia), wykorzystuje technologie informacyjne. Treści nauczania i umiejętności – wymagania szczegółowe 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 1.1. opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów np. soli kamiennej, cukru, mąki, wody, miedzi, żelaza 1.2. przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość i objętość Zadania szkoły 1. Ukształtowanie myślenia prowadzącego do zrozumienia poznanej wiedzy chemicznej i posługiwania się nią w różnych sytuacjach życiowych.

Wymagania edukacyjne są wspólne dla różnych odbiorców w szczególności dla: ucznia nauczyciela autorów podręczników autorów arkuszy sprawdzianów i egzaminów zewnętrznych

Wzrost odpowiedzialności nauczycieli za proces nauczania zapis podstawy programowej w postaci wymagań edukacyjnych ułatwia dobre przygotowanie do sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych „odchudzenie treści” sprzyja realizacji podstawy programowej w określonym zaplanowanym czasie

Kształcenie umiejętności ponadprzedmiotowych na wszystkich etapach edukacyjnych - preambuła czytanie ze zrozumieniem myślenie matematyczne myślenie naukowe – w rozwiązywaniu problemów, formułowaniu wniosków komunikowanie się w języku polskim i obcym uczenie wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji rozpoznawanie własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenie się przez całe życie praca zespołowa

Zwiększanie szans edukacyjnych w klasie VI szkoły podstawowej i III klasie gimnazjum będą odbywać się obligatoryjnie zajęcia dodatkowe dla uczniów o niezadawalających wynikach i zdolnych tzw. grupa wyrównawcza i konkursowa

Główne założenia reformy programowej w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej złączenie programowe gimnazjum oraz szkoły ponadgimnazjalnej, prowadzące do bardziej racjonalnego zagospodarowania 6-letniego cyklu nauki przeznaczenie przynajmniej pierwszych czterech lat tego cyklu na jednakowy dla wszystkich, pełny kurs kształcenia ogólnego, obejmującego wszystkie podstawowe obszary wiedzy 11

Założenia podstawy programowej w obszarze przedmiotów matematyczno-przyrodniczych: uczenie się tego, co człowiekowi może być użyteczne w życiu i działalności przyswajanie przez uczniów ze zrozumieniem podstawowych faktów, zasad, prawidłowości, praw i praktyk kształcenie postaw ucznia warunkujących mu sprawne funkcjonowanie we współczesnym świecie posługiwanie się technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi

Realizacja treści w przedmiotach matematyczno - przyrodniczych przeniesienie ciężaru ze zdobywania wiedzy na zdobywanie i kształcenie umiejętności zmniejszenie encyklopedyzmu dominacja zasady egzemplaryzmu i metody dominantowej w doborze treści

Realizacja treści w przedmiotach matematyczno - przyrodniczych nauczanie przedmiotów matematyczno-przyrodniczych w zakresie ogólnym: szkoła podstawowa – matematyka, przyroda gimnazjum – matematyka, biologia, chemia, fizyka, geografia, szkoła ponadgimnazjalna – w pierwszej klasie: matematyka, biologia, chemia, fizyka, geografia, 3 lata gimnazjum i 1 klasa szkoły ponadgimanzjalnej stanowią zamkniętą całość w nauczaniu przedmiotów ogólnych

Wiadomości i umiejętności z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych Szkoła podstawowa: matematyka, przyroda Gimnazjum: matematyka, biologia, geografia, fizyka, chemia Szkoła ponadgimnazjalna: Klasa I: matematyka, biologia, geografia, fizyka, chemia Klasa II i III matematyka, przedmioty w rozszerzeniu

Nauczanie liniowe przedmiotów matematyczno-przyrodniczych odejście od nauczania spiralnego na rzecz liniowego tzn. zniesienie powtarzania treści kształcenia na rzecz ich poszerzania sprawdzanie wiedzy ucznia powinno odbywać się w oparciu o treści nauczane wcześniej

Przyrost wiedzy w nauczaniu liniowym Poziom szkoły podstawowej Uczeń dostosowuje swój ubiór do panujących warunków pogodowych. Poziom gimnazjalny Uczeń potrafi prowadzić obserwacje pogodowe i obliczyć np. spadek temperatury ze wzrostem wysokości. Poziom ponadgimnazjalny Uczeń potrafi wyjaśnić czynniki klimatotwórcze, obliczyć np. gradienty sucho- i wilgotnoadiabatyczne, prognozować zmiany pogody obserwując przechodzenie frontów atmosferycznych.

Realizacja zajęć terenowych prowadzenie obserwacji i doświadczeń oraz zajęć w terenie wymaga znajomości przez nauczycieli zasad zachowania bezpieczeństwa realizacja celów podstawy programowej może być realizowana również w trakcie wycieczek krajoznawczo-turystycznych

Planowanie zajęć dydaktycznych w blokach przedmiotowych w gimnazjum zajęcia w blokach przedmiotów przyrodniczych należy uwzględnić w organizacji i planach nauczania np.: geografia +biologia fizyka + chemia

Wykorzystywanie metod poszukujących, rozwija aktywność intelektualną Oddziaływanie na emocje zmienia postawy i uczucia uczniów na określony temat Wykorzystywanie metod poszukujących, rozwija aktywność intelektualną Metody poszukujące np. dyskusja obserwacja pomiar metody problemowe gry dydaktyczne Metody oddziałujące na emocje np. ekspresyjne impresyjne

Kalendarium Rok szkolny Początek wdrażania zmienionej podstawy programowych Kontynuacja „starej” podstawy programowej 2009/2010 I SP I GIMNAZJUM II SP II GIMNAZJUM 2010/2011 III SP III GIMNAZJUM 2011/2012 IV SP ILO I T I ZSZ I EGZAMIN GIMNAZJALNY 2012/2013 V SP II LO II T II ZSZ 2013/2014 VI SP III LO III T I LU 2014/2015 III ZSZ IV T II LU I SPRAWDZIAN I EGZAMIN MATURALNY 2015/2016 2016/2017

Specyfika nauczania przedmiotów matematyczno-przyrodniczych według zmian w podstawie programowej kształcenia ogólnego

Nauczanie matematyki nieznaczne zmiany przesunięcia treści między szkołą podstawową a gimnazjum podtrzymane nauczanie czynnościowe w szkole podstawowej kilkakrotny zapis w podstawie programowej dotyczący możliwości wykorzystania do obliczeń kalkulatorów, np. dodawania i odejmowania liczb naturalnych wielocyfrowych, zamiany ułamków zwykłych na dziesiętne, (jak będzie na sprawdzianie i egzaminach zewnętrznych?)

Nauczanie przyrody nastawione jest na: kształcenie badawczej postawy (m.in. dwa działy w podstawie programowej dotyczące prowadzenia obserwacji w terenie) kształcenie umiejętności korzystania z różnych źródeł i własnych obserwacji kształcenie umiejętności wykonywania własnych pomiarów stosowanie technologii informacyjno – komunikacyjnej

Głównymi obszarami aktywności ucznia w ramach nauczania przyrody powinno być: doświadczanie obserwowanie i mierzenie prowadzenie doświadczeń dokumentowanie i prezentowanie stawianie pytań i poszukiwanie odpowiedzi

Nauczanie geografii w podstawie programowej nastawione jest na: zbieranie, analizowanie i interpretowanie danych (ważny dostęp do różnych źródeł informacji) przedstawianie informacji w formie prezentacji multimedialnej (np. walory turystyczne regionów) wykorzystywanie technologii informacyjno-komunikacyjnej (ważne wyposażenie pracowni w sprzęt multimedialny) dostrzeganie zjawisk (od lokalnych do globalnych)

Nauczanie geografii wymaga stosowania: zajęć interaktywnych metod polegających na samodzielnej obserwacji, analizie map, danych statystycznych prezentowanych w różnej postaci (np. tabele, wykresy) metod problemowych

Nauczanie geografii wymaga: realizacji obligatoryjnie zajęć terenowych np. identyfikowanie obiektów geograficznych na mapie i w terenie (zapis z podstawy programowej) realizacji większości zajęć terenowych w klasie II gimnazjum z uwagi na nauczanie zagadnień dotyczących Polski i regionu

Nauczanie chemii oparte jest na: projektowaniu, przeprowadzaniu i interpretowaniu wielu prostych doświadczeń chemicznych i ich interpretacji wyjaśnianiu zjawisk życia codziennego w oparciu o procesy chemiczne klasyfikowaniu, opisywaniu, porównywaniu, wyjaśnianiu procesów chemicznych – rozwijanie „myślenia przyrodniczego”

Nauczanie chemii wymaga: przeprowadzania eksperymentu chemicznego (pokaz/doświadczenie), a w braku możliwości wykorzystywanie plansz, tablic, modeli, eksponatów, schematów, animacji do wyjaśniania procesów i problemów chemicznych zabezpieczenia bazy do prowadzenia doświadczeń przygotowania nauczycieli do prowadzenia doświadczeń w oparciu o proste, tanie, łatwo dostępne odczynniki

Nauczanie chemii sugeruje się, by zajęcia badawcze odbywały się w II klasie gimnazjum ze względu na większe umiejętności manualne uczniów uwzględnieniu w procesie dydaktycznym współpracy z innymi instytucjami, np. UMK, do prezentowania doświadczeń trudnych do wykonania w szkole

Nauczanie fizyki nastawione jest w szczególności na: wykorzystanie wielkości fizycznych do opisu poznanych zjawisk lub rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych przeprowadzanie doświadczeń i wyciąganie wniosków z otrzymanych wyników prezentowanie wyników własnych obserwacji, eksperymentów i przemyśleń wykorzystanie wiedzy fizycznej w praktyce życia codziennego posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularno-naukowych)

Nauczanie fizyki wymaga: szeregu badawczych działań ucznia 14 obligatoryjnych doświadczeń przeprowadzonych w szkolnej pracowni fizycznej bezpośrednio przez uczniów w grupach prowadzenia doświadczeń i obserwacji na lekcjach

Nauczanie fizyki polega na: opisywaniu zjawisk i rozwiązywaniu problemów fizycznych i astronomicznych z zastosowaniem modeli i technik matematycznych kształceniu umiejętności wykonywania pomiarów prostych i złożonych

Planowanie zajęć dydaktycznych z fizyki w gimnazjum fizyka - 30 h na eksperyment uczniowski w szkolnej pracowni fizycznej (15 zajęć) zabezpieczenie ok. 4 tys. zł. na kompletny zestaw doświadczalny „14” z poradnikiem dla nauczyciela i instrukcją dla ucznia (karty pracy)

Nauczanie biologii wymaga: poznawania przez ucznia metodyki prowadzenia badań biologicznych stworzenia warunków w szkole do samodzielnego planowania i wykonywania doświadczeń biologicznych prowadzenia obserwacji ze szczególnym uwzględnieniem obserwacji mikroskopowych (pracownie powinny być wyposażone w podstawowy sprzęt laboratoryjny, mikroskopy i preparaty trwałe)

Nauczanie biologii wymaga: rozwijania umiejętności prowadzenia samodzielnych obserwacji w terenie, co stwarza konieczność wyposażenia ucznia w klucze do oznaczania gatunków ujęcia lekcji w terenie przy planowaniu zajęć lekcyjnych dla poszczególnych klas

Wnioski

Edukacja matematyczno - przyrodnicza konieczność współpracy międzyprzedmiotowej „odchudzenie” treści programowych na rzecz realizacji zajęć doświadczalnych i terenowych konieczność planowania zajęć terenowych w organizacji pracy szkoły zabezpieczenie środków finansowych na pomoce dydaktyczne ułatwiające prowadzenie zajęć w terenie i wykonywanie doświadczeń wsparcie metodyczne i merytoryczne dla nauczycieli szczególnie przyrody (różne kwalifikacje podstawowe i różne kompetencje do nauczania)

Edukacja matematyczno - przyrodnicza uświadomienie nauczycielom konieczności nabywania nowych umiejętności metodycznych oraz nowego patrzenia na treści merytoryczne nauczanych przedmiotów (w tym na kolejność pojawiania się treści) uwzględnienie w roku szkolnym 2009/2010 szkoleń dla nauczycieli dotyczących bezpieczeństwa na zajęciach terenowych stworzenie warunków w szkołach i placówkach oświatowych do swobodnego korzystania z technologii komunikacyjno-informacyjnej