Dobre rządzenie warunkiem wykorzystania funduszy Unii Europejskiej 2007 – 2013 dr hab. inż. Janusz Mikuła Podsekretarz Stanu Konferencja współpracy 30 marca 2007 r.

Fundusze Unii Europejskiej i środki krajowe Współfinansowanie krajowe Finansowanie rozwoju Polski Wyzwania - 2007 - 2013 Fundusze Unii Europejskiej i środki krajowe mld euro Fundusze UE Budżet UE Współfinansowanie krajowe RAZEM EFRR, EFS, FS 67,3 Środki publiczne 11,9 85,6 Środki prywatne 6,4 EFR - ROW 13,2 x 3,9 17,1 EF Rybacki 0,7 0,1 0,8 Tzw. polityki lizbońskie (7 Program ramowy, wspieranie konkurencyjności, TENs, program edukacyjny i in.) oraz dot. bezpieczeństwa i obywatelstwa UE 4,3* 85,5 108 Ceny z 2004 r. Dodatkowo na realizację SRK przeznaczone będą również środki z mechanizmu finansowego EOG i Norweskiego mechanizmu Finansowego (250 mln euro w latach 2004 – 2009)

Szanse i wyzwania dla Polski Polityka spójności 2007 - 2013 Wielkość środków polityki spójności - ponad 67 mld Euro; razem z wkładem krajowym 108 mld Euro Polska największym beneficjentem w UE - ok. 20% całości środków polityki spójności Ponad 60% środków polityki spójności w Polsce na realizację Strategii Lizbońskiej Tworzenie warunków dla inwestycji - infrastruktura techniczna i społeczna - ponad 40% środków (Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko) Wzmocnienie potencjału konkurencyjności i innowacyjności Polski i regionów - 11% środków (Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka) oraz średnio 25% środków w Regionalnych Programach Operacyjnych na wsparcie rozwoju przedsiębiorczości Poprawa jakości kapitału ludzkiego - 13% środków (Program Operacyjny Kapitał Ludzki) Wspieranie rozwoju endogenicznego regionów w oparciu o zdecentralizowany system wdrażania funduszy unijnych - 16 Regionalnych Programów Operacyjnych Samorządy terytorialne - główne ośrodki decyzyjne programowania i realizacji strategii rozwoju regionalnego Sprawny system realizacji – nowoczesna polityka rozwoju

Narodowa Strategia Spójności 2007 - 2013 Cele i programy operacyjne 85, 6 mld euro (środki UE + wkład krajowy) na cele określone w Narodowej Strategii Spójności (NSRO)

na realizację Strategii Lizbońskiej Narodowa Strategia Spójności 2007-2013 (NSRO) 62% środków na realizację Strategii Lizbońskiej w tym: przedsiębiorczość innowacje, ICT 36% infrastruktura 43% zrównoważone wykorzystanie zasobów 8% zatrudnienie adaptacyjność inwestycje w KL 13%

Infrastruktura i Środowisko Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 43% środków na tworzenie warunków dla inwestycji: infrastruktura techniczna i społeczna Priorytety

wzmocnienie potencjału konkurencyjności i innowacyjności Polski Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 11% środków na wzmocnienie potencjału konkurencyjności i innowacyjności Polski Beneficjenci

13% środków na poprawę jakości kapitału ludzkiego Program Operacyjny Kapitał Ludzki Priorytety 13% środków na poprawę jakości kapitału ludzkiego Komponent krajowy - 39% (4,5 mld euro) - działania horyzontalne: Zatrudnienie i integracja społeczna Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw Wysoka jakość systemu oświaty Szkolnictwo wyższe i nauka Dobre rządzenie Profilaktyka, promocja i poprawa stanu zdrowia ludności w wieku produkcyjnym Komponent regionalny - 61% (7 mld euro) Rynek pracy otwarty dla wszystkich oraz promocja integracji społecznej Regionalne kadry gospodarki Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Partnerstwo na rzecz rozwoju obszarów wiejskich

15,9 mld euro = 24% całej alokacji UE dla Polski Regionalne Programy Operacyjne Podział środków unijnych 15,9 mld euro = 24% całej alokacji UE dla Polski

Program Operacyjny Kapitał Ludzki Województwo Wkład EFS Wkład krajowy Razem Dolnośląskie 386 422 417 68 192 191 454 614 608 Kujawsko-Pomorskie 318 820 490 56 262 439 375 082 929 Lubelskie 407 588 703 71 927 418 479 516 121 Lubuskie 142 376 126 25 125 199 167 501 325 Łódzkie 401 335 573 70 823 925 472 159 498 Małopolskie 470 199 141 82 976 319 553 175 460 Mazowieckie 722 159 516 127 439 915 849 599 431 Opolskie 138 795 744 24 493 367 163 289 111 Podkarpackie 344 181 419 60 737 897 404 919 316 Podlaskie 207 316 890 36 585 334 243 902 224 Pomorskie 298 952 885 52 756 391 351 709 276 Śląskie 587 600 752 103 694 250 691 295 002 Świętokrzyskie 252 767 246 44 605 985 297 373 231 Warmińsko-Mazurskie 249 026 866 43 945 918 292 972 784 Wielkopolskie 482 406 270 85 130 518 567 536 788 Zachodniopomorskie 244 029 227 43 063 981 287 093 208 P O L S K A 5 653 979 265 997 761 047 6 651 740 312

Regionalne Programy Operacyjne Zalecenia MRR Działania w sferze produkcyjnej – min. 40 % całkowitej przyznanej alokacji Infrastruktura społeczna i ochrony zdrowia – max. 7% całkowitej przyznanej alokacji (w tym max. 3% na ochronę zdrowia i opiekę nad dzieckiem) Małe projekty infrastrukturalne – max. 20% całkowitej przyznanej alokacji Współpraca międzyregionalna – max. 2% całkowitej przyznanej alokacji Zapewnienie spójności celów RPO z celami Narodowej Strategii Spójności i Strategicznych Wytycznych Wspólnoty Komplementarność podejmowanych działań w ramach RPO z krajowymi Programami Operacyjnymi oraz z PO Rozwój Polski Wschodniej

Regionalne Programy Operacyjne (RPO) Cele Podstawowe cele RPO: wzrost konkurencyjności regionów, promowanie trwałego i zrównoważonego rozwoju, Podnoszenie spójności społeczno-gospodarczej i przestrzennej obszarów. Cele szczegółowe: poprawa infrastruktury technicznej i społecznej regionu, poprawa stanu środowiska przyrodniczego, lepsze wykorzystanie jego zasobów i walorów w rozwoju społeczno-gospodarczym, budowa społeczeństwa informacyjnego, tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności gospodarki, odnowa i ożywienie społeczno-gospodarcze miast i obszarów zdegradowanych.

Regionalne Programy operacyjne Alokacja środków wg priorytetów (w %)

Regionalne Programy Operacyjne Indykatywny Plan Inwestycyjny Z analizy planów inwestycyjnych wynika, że regiony uznały za ważne dla rozwoju województw przedsięwzięcia w zakresie: dróg, transportu miejskiego kolei lotnisk ochrony środowiska społeczeństwa informacyjnego centrów technologii i innowacji infrastruktury naukowo-badawczej przedsiębiorczości turystyki/rekreacji, kultury edukacji, pomocy społecznej, zdrowia rewitalizacji

Indykatywny Plan Inwestycyjny Korzyści koordynacja i komplementarność ważnych projektów pomiędzy programami (strategia województw/Strategia Rozwoju Kraju, programy krajowe/RPO, pomiędzy RPO), partnerstwo – kluczowe projekty poddane zostają ocenie społecznej, ułatwienie programowania, możliwość stałego monitorowania realizacji projektów i szybkiej reakcji na zidentyfikowane problemy, przyspieszenie przygotowania projektów o znaczeniu strategicznym i zwiększenie absorpcji, racjonalizacja kosztów przygotowania projektów przez beneficjentów, wsparcie projektów w przygotowaniu dokumentacji ze środków PO PT na początku okresu programowania (w latach 2007 – 2008).

Polityka spójności w Polsce 2007 - 2013 Warunkiem wykorzystania szansy wsparcia przemian gospodarczych i społecznych w Polsce ze środków Unii Europejskiej jest zapewnienie skutecznego i efektywnego systemu realizacji europejskiej polityki spójności w Polsce, w tym zwłaszcza: Umocnienie systemu instytucjonalnego oraz utworzenie odpowiednich struktur organizacyjnych tak na szczeblu centralnym, jak i regionalnym, a także lokalnym Przygotowanie pracowników administracji publicznej do zarządzania i wdrażania programów operacyjnych Wykorzystanie informatyki w procesach zarządzania i realizacji programów i projektów

Polityka spójności w Polsce 2007 – 2015 Diagnoza Diagnoza funkcjonowania instytucji publicznych w Polsce Ocena efektywności rządzenia w Polsce i stosowania zasad państwa prawa jest w porównaniu z innymi krajami UE bardzo niska. Niestabilne i nieprzejrzyste prawo. Niska efektywność w tworzeniu i egzekwowaniu prawa oraz dostarczaniu usług publicznych. Niska jakość funkcjonowania administracji publicznej i jej niski status społeczny. Niedostateczne wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Niska aktywność społeczna i zaangażowanie obywatelskie.

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego DOBRE RZĄDZENIE Unia Europejska stworzyła w ramach polityki spójności odpowiednie mechanizmy dla finansowego wsparcia zdolności administracyjnych w krajach członkowskich tak, by możliwe było stosowanie się do zasad DOBREGO RZĄDZENIA. W zakresie polityki spójności, która daje Polsce szanse na wszechstronny i dynamiczny rozwój społeczno-gospodarczy, na zniwelowanie dużych dysproporcji rozwojowych między poszczególnymi regionami tak wewnątrz kraju, jak i w stosunku do innych państw Unii Europejskiej, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego dąży do stosowania zasad DOBREGO RZĄDZENIA. Stworzenie sprawnie funkcjonującego systemu zarządzania państwem opartego na zasadach DOBREGO RZĄDZENIA na poziomie kraju, regionu i w skali lokalnej jest warunkiem wykorzystania przyznanych Polsce na lata 2007 - 2013 funduszy unijnych i związanych z tym szans rozwojowych.

Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z 6 grudnia 2006 r. Art. 2: Przez politykę rozwoju rozumie się skala ogólnopolska Zespół wzajemnie powiązanych działań podejmowanych i realizowanych w celu zapewnienia skala regionalna trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju skala lokalna spójności społeczno-gospodarczej i terytorialnej

Podmioty polityki rozwoju Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju - podmioty Partnerzy społeczni i gospodarczy: Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego Wojewódzkie stałe konferencje współpracy organizacje pracodawców, organizacje związkowe, organizacje pozarządowe, izby gospodarcze, samorządy zawodowe, jednostki naukowe skala kraju Sejm i Senat Rada Ministrów skala regionu Samorząd województwa skala lokalna Samorząd lokalny

System programowania strategicznego w Polsce Umowy i poroz. międzynar., inne instrumenty prawne i finansowe Strategia Rozwoju Kraju 2007 - 2015 Strategie rozwoju województw Strategie sektorowe NSS (NSRO) 2007 - 2013 (plan wykonawczy) Strategie rozwoju lokalnego Inne instrumenty prawne i fin. Krajowe Programy Operacyjne i Regionalne Programy Operacyjne Regionalne Programy Operacyjne Programy Operacyjne Plany wykonawcze Plany wykonawcze Plany wykonawcze

Cele dokumentów strategicznych krajowych i regionalnych Cel strategiczny SRK Podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców Polski: poszczególnych obywateli i rodzin. Cel strategiczny NSRO Tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności polskiej gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Podstawowe cele RPO: promowanie trwałego i zrównoważonego rozwoju wzrost konkurencyjności regionów podnoszenie spójności społeczno-gospodarczej i przestrzennej obszarów

Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju Tryb przyjmowania Krajowych Programów Operacyjnych i Regionalnych Programów Operacyjnych Krajowy Program Operacyjny opinia MRR o zgodności PO z SRK (oraz planem wykonawczym) decyzja RM w sprawie zgodności Akceptacja RM właściwy minister lub MRR we współpracy Regionalny Program Operacyjny uchwała Zarządu województwa MRR zawiera z Zarządem województwa „kontrakt regionalny” Zarząd województwa we współpracy z MRR MRR może przekazać wojewodzie nadzór nad wykorzystaniem środków

Realizacja Programów Operacyjnych 2007 - 2013 Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z 6 grudnia 2006 r. określa Podmioty zaangażowane i ich obowiązki Rodzaje projektów Wybór projektów w trybie konkursu Rozdz. 5 Art. 28 Art. 28 ust. 3, art. 29-31 indywidualne systemowe z konkursu powyżej 25 mln EUR sposób przeprowadzania konkursów powołanie ekspertów do oceny projektów tryb odwoławczy nadzór wojewody instytucja zarządzająca instytucja pośrednicząca instytucja wdrażająca Art. 35 Zadania MRR Art. 36 Komitet Monitorujący

Dobre zarządzanie funduszami unijnymi Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z 6 grudnia 2006 r. zapewnia Przepływ informacji między poszczególnymi podmiotami Łatwy dostęp do informacji Jawność i przejrzystość wszelkich procesów Jasne kryteria procedury Włączenie w proces przygotowań i wdrażania ekspertów, różnych instytucji rządowych pozarządowych, a także organizacji społecznych

Polityka regionalna Polski Zasady Polityka regionalna państwa - jeden z najważniejszych elementów polityki gospodarczej Zasada subsydiarności rozwoju regionalnego, Zasada równych szans, Zasada wspierania rozwoju endogenicznego województw, Zasada inicjowania długofalowego rozwoju regionalnego, Zasada koordynacji instrumentów polityki regionalnej i innych publicznych polityk rozwojowych, Zasada koncentracji na priorytetowych problemach rozwoju regionalnego, Zasada zapewnienia efektywności i najwyższej jakości polityki regionalnej.

System wdrażania RPO Instytucje Instytucja Koordynująca – Departament Koordynacji Programów Regionalnych w MRR; przygotowanie wspólnych ram dla przygotowania i wdrażania 16 RPO. Instytucje Zarządzające – Zarządy Województw odpowiadają za zarządzanie programem operacyjnym i jego realizację zgodnie z zasadą należytego zarządzania finansami. Instytucja Zarządzająca może być bezpośrednio odpowiedzialna za wypełnienie zadań związanych z prowadzeniem naboru, oceny i podpisywaniem umów/decyzji. Instytucja Zarządzająca może wydelegować zadania odpowiednio do instytucji pośredniczącej lub do innego podmiotu. Instytucja Certyfikująca – odpowiada za certyfikowanie wydatków dokonanych przez beneficjentów i formułowanie wniosków o płatność okresową i końcową do KE, część zadań związanych z certyfikacją wydatków w ramach RPO będzie delegowana do urzędów wojewódzkich. Instytucja Audytowa – dla wszystkich programów operacyjnych funkcje instytucji audytowej pełni Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej.

Partnerstwo - ważny element polityki rządu Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. Art. 11 PARTNERSTWO Każde państwo członkowskie realizując cele polityki strukturalnej organizuje partnerstwo z władzami i podmiotami, takimi jak: • Władze regionalne i lokalne oraz inne władze publiczne • Partnerzy gospodarczy i społeczni • Inne podmioty reprezentujące społeczeństwo obywatelskie, partnerów zajmujących się zagadnieniami ochrony środowiska, organizacje pozarządowe oraz podmioty odpowiedzialne za wspieranie równości kobiet i mężczyzn W Polsce partnerzy społeczni aktywnie uczestniczą w przygotowaniu procesu wdrożenia programów operacyjnych, na każdym etapie obejmującym: • PROGRAMOWANIE • PRZYGOTOWANIE • REALIZACJĘ • MONITOROWANIE • OCENĘ Konsultacje, o których mowa w art. 11 pkt 4 rozporządzenia ogólnego odbywają się regularnie w ramach roboczych spotkań, na które zapraszani są przedstawiciele reprezentatywnych organizacji pracodawców i pracobiorców, w tym przedstawiciele związków zawodowych oraz środowisk przedsiębiorstw. Przedstawiciele partnerów społeczno-gospodarczych są wybierani w wyniku uzgodnień podjętych przez Komisję Trójstronną. W trakcie spotkań dyskutowane są kwestie zawiązane ze stanem wdrażania funduszy strukturalnych w danym państwie członkowskim oraz mechanizmy włączania partnerów społecznych i gospodarczych w proces przygotowania programów operacyjnych oraz realizacji projektów współfinasowanych ze środków funduszy strukturalnych.

Narodowa Strategia Spójności (NSRO) 2007 - 2013 Uczestnicy konsultacji społecznych Ponad 4,8 tys. osób

Aktualne prace MRR Analiza Narodowej Strategii Spójności (NSRO) i programów operacyjnych przez Komisję Europejską Przygotowywanie szczegółowych opisów osi priorytetowych Przygotowywanie systemu instytucjonalnego (pre-audyt) Demarkacja/komplementarność (obszary problemowe) „Kompensacja” - podział 570 mln euro na 4 województwa Przygotowywanie schematów pomoc publicznej Opracowywanie wytycznych Przygotowanie nowelizacji ustawy o prowadzeniu polityki rozwoju Negocjacje z Komisją Europejską

Dziękuję za uwagę Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Ul. Wspólna 2/4 www.mrr.gov.pl strategia@mrr.gov.pl