Europejskie Szlaki Kulturowe dr Maciej St. Zięba KUL

Cultural Routes of the Council of Europe Itinéraires Culturels du Conseil de l’Europe Szlaki kulturowe Rady Europy http://www.coe.int/t/dg4/cultureheritage/

Europejskie Szlaki Kulturowe program Rady Europy Geneza Grupa Robocza “Europa to kontynuacja” - preambuła raportu z 13-14 października 1964: “aby nadać konkretny wymiar swej pracy, grupa skupiła się w swych badaniach na zagadnieniu podniesienia do świadomości publicznej faktu istnienia miejsc o doniosłym znaczeniu kulturalnym”

Faktyczny początek II Europejska Konferencja Ministrów odpowiedzialnych za Dziedzictwo Architektoniczne w Grenadzie (1985): - szlaki pielgrzymkowe świętego Jakuba do Santiago de Compostela - I europejski szlak kulturowy – Via Santiago de Compostela – otwarty 23. X 1987 “ten szlak symbolizuje przede wszystkim proces tworzenia się Europy i może służyć jako punkt odniesienia i przykład dla przyszłych projektów” 1985 – propozycja szlaku Architektura bez granic (budownictwo wiejskie) – zaakceptowany 1989 1986 – propozycja szlaku Via Francigena (szlak pielgrzymkowy z Anglii do Rzymu) – zaakceptowany 1987

3 cele: - wzrost świadomego doznawania kultury europejskiej i jej genezy poprzez podróże; - rozważenie możliwości tworzenia sieci turystycznych związanych z geografią kulturową Europy; - promocja głównych centrów i skrzyżowań dróg cywilizacji europejskiej, jako miejsc atrakcyjnych dla turystów.

Sur les Chemins de Saint Jacques de Compostelle (affiche 20e anniversaire)

Szlak Św. Jakuba i Via Francigena 2001

Szlak ??? Co to takiego?

Droga ....

ludzie na drodze .... lub

rzeka ...

... i ludzie na rzece ... i

i ... granica ???

Idea szlaku kulturowego Uświadomienie różnorodności: nie tylko proces „z góry w dół” ale często - „z dołu do góry” nie od elit // globalizacja Dialog: to twórcze uczestnictwo w różnorodności - akceptacja i dawanie, rozmowa dla wymiany i ubogacania się Rozwój: zrównoważony (równowaga między kulturą, naturą i organizacją społeczną oraz postępem ekonomicznym

szlak kulturowy 3D 3W 3R diversity wielorakość dialogue development różnorodność wielorakość dialogue rozmowa wymiana development rozwój wzrost

Uczestnictwo w szlaku kulturowym Uczestnictwo w procesach o wymiarze czasowym i przestrzennym - rozumienie „korzeni” i włączanie w zespól własnego doświadczenia indywidualnego i społecznego (badanie: metoda hermeneutyczna) włączanie w zespół własnego doświadczenia. Szlak to nie tylko magazyn kuriozów dla ciekawskich, ani miejsce dla szukających silnych (ekstremalnych) wrażeń: ale przeżywany osobowo (elementy intelektualne i emocjonalne) - osobiste, społeczne

Logo Camino RE pełne i skrócone

Le Puy-en-Velay „Via Podiensis”

Regulacje prawne do 10 X 2007: Rezolucja (98)4 Komitetu Ministrów Rady Europy z 17.03.1998 obecnie: Rezolucja CM/Res(2007)12 o szlakach kulturowych Rady Europy 10.10.2007 deklaracje UNESCO i ICOMOS

4 obecne cele 1. podnoszenie świadomości europejskiej tożsamości kulturowej i obywatelstwa europejskiego, opartego na zbiorze wspólnie dzielonych wartości – co uzyskuje namacalną formę w szlakach kulturowych, odtwarzających historię wpływów, wymiany i rozwoju, które ukształtowały kulturę ogólnoeuropejską 2. promocja dialogu międzykulturowego i międzyreligijnego, poprzez lepsze zrozumienie historii Europy 3. ochrona i waloryzacja dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, jako środków do poprawy jakości życia i źródło rozwoju społecznego, ekonomicznego i kulturalnego 4. przyznawanie godnego miejsca turystyce kulturalnej, nakierowanej na rozwój zrównoważony kulturalny

Definicja Termin “Europejski Szlak Kulturowy” oznacza oznakowany szlak wiodący poprzez co najmniej dwa kraje lub regiony Europy, zorganizowany wokół motywu przewodniego (tematu) - historycznego, artystycznego lub społecznego - który ma charakter zdecydowanie europejski - ze względu na przebieg geograficzny samego szlaku (drogi) lub który - ze względu na swoją naturę, wymiar kulturowy i zakres wpływu - posiada ponadlokalną doniosłość kulturotwórczą.

Szlak Szlak powinien być budowany w oparciu o pewną liczbę zabytków najwyższej możliwej klasy, lub usytuowanych w miejscach, które są szczególnie bogate w skojarzenia historyczne (punkty odniesienia) i mogą zostać potraktowane jako reprezentatywne dla całości kultury europejskiej. Terminy “szlak”, “zabytek” czy “budowanie” należy przy tym rozumieć możliwie jak najszerzej.

Struktura szlaku Szlak - zorganizowany wokół tematu Temat - rozwijany przez serię projektów (multidyscyplinarnych) Projekt - realizuje liczne działania (z określonych dziedzin) Twórcy i aktorzy szlaku funkcjonują w ramach sieci współpracy wielostronnej

Typy szlaków faktyczne drogi "transeuropejskie" - historyczne trasy (pielgrzymkowe, handlowe, wojskowe, migracji ludów) - lądowe lub morskie - mające często znaczenie współczesne (Camino, Via Regia, Egnatina) (ponad)regionalne sieci powiązań - łączące regiony ponad (współczesnymi) granicami - lub odwrotnie - ukazujące powiązania międzyludzkie, kulturalne, społeczne, geograficzne lub ekonomiczne (handlowe), istniejące w przeszłości i decydujące o europejskiej tożsamości regionów (Szlak Andaluzji, dziedzictwo żydowskie) sieci miejsc powiązanych ze sobą wspólnotą interesów lub rodzajem działalności, albo tworzone według podobnego modelu (np. klasztory Cluny, miasta Hanzy, ufortyfikowane miasta Wenzela-Vaubaina) szlaki rozprzestrzeniania się upraw lub technologii (Szlak Drzew Oliwnych, szlak architektury baroku, szlak budownictwa drewnianego, szlak żelaza, szlak parków) szlaki wędrówek wybitnych twórców kultury europejskiej lub postaci fikcyjnych - (Szlak Mozarta Szlak Wędrówek Schickhardta, szlak św. Marcina, szlak Don Kichota) sieci ośrodków kulturalnych (współczesnych miejsc twórczości, kształcenia itp. skupionych na współczesnej praktyce kulturalnej lub wytwórczości) - np. Szlak Żywej Sztuki i Tożsamości Europejskiej) “drogi” w sensie symbolicznych (duchowym) poszukiwania swej tożsamości europejskiej - np. Szlak Granic Twórczości Literackiej - Most Europy

Via Regia 2006

Via Regia Bus 2006

Via Regia 2012

Via Regia

Hanza

Szlak Hanzeatycki

Szlak(i) Wikingów

Szlak Drzewa Oliwnego

Szlak Dziedzictwa Żydowskiego

Jewish Heritage Route

Szlak Mozarta

Mozart Routes

Szlak Cmentarzy - Cemetery Route

Szlak św. Marcina

Wszystkie Główne Szlaki Kulturowe Rady Europy (2005)

Szlaki kulturowe w Szwajcarii 2005

Cultural Routes of the Council of Europe The Santiago De Compostela Pilgrim Routes (1987) The Hansa (1991) The Heinrich Schickhardt Route (1992) The Viking Routes (1993) The Via Francigena (1994) The Vauban and Wenzel Routes (1995) The Routes of El Legado of Andalusi (1997) European Mozart Ways (2002) The Phoenicians’ Route (2003) The Iron Route in the Pyrenees (2004) The Saint Martin of Tours Route (2005) The Cluniac Sites in Europe (2005) The Routes of the Olive Tree (2005) The Via Regia (2005) Transromanica (2007) The Iter Vitis Route (2009) The Route of Cistercian abbeys (2010) European Cemeteries Route (2010) Prehistoric Rock Art Trail (2010) European Route of Historical Thermal Towns (2010) The Route of Saint Olav Ways (2010) The European Route of Jewish Heritage (2010-2011) The Casadean Sites (2012) The European Route of Ceramics (2012)

FORUM „Nasz Bug” http://www.naszbug.ovh.org

I. Kryteria uznawania nowych tematów (motywów przewodnich szlaków in spe - 1 1. musi reprezentować wartości europejskie i być wspólny dla kilku krajów europejskich 2. musi być badany i rozwijany przez multidyscyplinarne grupy ekspertów z różnych regionów Europy, by doprowadzać do konsensusu

I. Kryteria uznawania nowych tematów - 2 3. musi ilustrować europejską pamięć zbiorową, historię i dziedzictwo, i przyczyniać się do interpretacji różnorodności obecnej Europy poprzez odwoływanie się przynajmniej do jednego z trzech ramowych tematów programu: narody (ludy, grupy etniczne) migracje szeroko rozpowszechnione tendencje cywilizacyjne

I. Kryteria uznawania nowych tematów - 3 4. musi prowadzić do wymiany kulturalnej i edukacyjnej młodzieży 5. musi dopuszczać rozwój innowacyjnych projektów w dziedzinie turystyki kulturalnej i zrównoważonego rozwoju kulturalnego 6. musi prowadzić do rozwoju produktów turystycznych w partnerstwie z agencjami turystycznymi nastawionymi na różnorodną publiczność 7. musi dopuszczać wdrażanie długoterminowych, wielostronnych projektów (!) współpracy w różnych polach działań (warunki: z listy II), poprzez ustanawianie wielodyscyplinarnych sieci ulokowanych w różnych krajach członkowskich RE (warunki: lista III)

II. Typy działań priorytetowych 1. Współpraca w zakresie badań i rozwoju (R&D) 2. Waloryzacja (enhancement) pamięci, historii i dziedzictwa Europejskiego 3. Wymiany kulturalne i edukacyjne pomiędzy młodymi Europejczykami 4. Współczesna praktyka kulturalna i artystyczna 5. (Wartościowa) turystyka kulturalna i zrównoważony rozwój kulturalny

Efekty uboczne „Odtwarzanie” nieistniejących kiedyś szlaków, by zaspokoić ambicje lokalne lub pod wpływem stereotytpów (cultural tourism) Pobudzenie działań badawczych celem weryfikacji stereotypów, mitów itp. Wzrost zainteresowania regionami dotąd nieznanymi

Główne szlaki pielgrzymkowe Europy Zachodniej 2006

Camino de Compostela 2007

ICIMOS Charter on Cultural Routes (2005): Szczegółowa metodologia tworzenia i utrzymania szlaku 1) określenie kontekstu, zawartości, znaczenia transkulturowego, cech dynamicznych 2) definicje wskaźników (mierników) 3) zasad identyfikacji i badania, ochrony, konserwacji, oceny, elementów zarządzania, finansowania, użytkowania zrównoważonego

Projekty nie powinny: ograniczać się do rozwijania wymiany badawczej na poziomie uniwersyteckim mieć za swój główny cel wdrażanie przepisów dotyczących ochrony i konserwacji zastępować już istniejące platformy wymiany młodzieży mieć za cel główny tworzenie siedzib dla artystów tworzących czy dla wydarzeń kulturalnych ograniczać się do tworzenia nowych produktów turystycznych, nawet wysokiej jakości ograniczać się do tworzenia programu operacyjnego celem otrzymywania środków w ramach programów rozwoju regionalnego

Korytarze Kulturowe Europy Płd-Wsch Szlak Wschodniobałkański

Korytarze Kulturowe Europy Płd-Wsch Szlak Zachodniobałkański

Szlak Dunaju Via Pontica

Via Egnatia

Szlak Wodny Carski i Szlak Kozacki

A co na północ od Dunaju? kiedyś były szlaki Lenina, dziś powstają (w Polsce) szlaki Jana Pawła II. Ale: Dlaczego nie szlak św. Cyryla i Metodego? Wojaka Szwejka? • H. Sienkiewicza? Fryderyka Chopina? • Szlak Dzikich Pól? Szlak Jagielloński? • Szlak Bursztynowy?

Rzymski Szlak Bursztynowy

Szlaki Bursztynowe wokół Bałtyku

Szlak Bursztynowy w Polsce

Grecki Szlak Bursztynowy ?

http://www.fundacja.org.pl

Parafiada Szlaku Bursztynowego

Przyspieszenie edukacyjne w szkole wiejskiej Konkurs: "Skarby na Bursztynowym Szlaku" Szkoły zgłaszające: 120 Skarby zgłoszone do dziś rano - 1002 Baza danych: Miejscowość Mapa Data zgłoszenia Szkoła zgłaszająca Nazwa skarbu Kategoria

"Skarby na Bursztynowym Szlaku” - kategorie Architektura Pomnik przyrody Punkt widokowy Boże Narodzenie Muzyka Życie społeczne Postać historyczna Postać żyjąca Dzieło sztuki Specjalny