Wykorzystanie komputera w pracy z dzieckiem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi dr hab. Anna Zamkowska

Plan Jakie są specyficzne cele wykorzystania ICT w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi? Jak indywidualizować pracę? Jakie programy można wykorzystać? Jakie oprzyrządowanie jest przydatne?

1. Jakie są specyficzne cele wykorzystania ICT w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi (argumenty dla rodziców) Działania na programach komputerowych odgrywają dużą rolę terapeutyczną w rozwoju ucznia niepełnosprawnego: usprawnienie koordynacji wzrokowo – ruchowej, doskonalenie procesów analizy i syntezy wzrokowej, rozwijanie zainteresowań własnych, wydłużenie koncentracji uwagi, uczenie planowania, kontrolowania, korygowania swojej pracy, kształcenie wyobraźni twórczej i odtwórczej, pamięci wzrokowej, komunikacji ze światem (Internet) doskonalenie technik czytania i pisania rozwijanie umiejętności matematycznych

Przepisy wymieniają następujące grupy uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych: uczeń z dysleksją uczeń z dysgrafią i dysortografią uczeń z dyskalkulią uczeń z afazją uczeń z zaburzeniami orientacji w przestrzeni uczeń z zespołem Aspergera uczeń z zaburzeniami zachowania uczeń nieprzeciętnie zdolny

2. Jak indywidualizować pracę? Uczeń z dysleksją, dysgrafią, dysortografią i dyskalkulią Treści nauczania należy przekazywać we właściwy sposób – z odpowiednim natężeniem głosu, formułować wypowiedzi i pytania bardzo prosto, powtarzać pytania lub polecenia, udzielać dodatkowych wyjaśnień lub zadawać pytania pomocnicze. Zalecane jest też wydłużanie czasu na wykonanie powierzonego zadania, dzielenie materiału na mniejsze partie, zmniejszenie liczby ćwiczeń lub zadań do wykonania. Czasem zachodzi konieczność odczytania poleceń pisemnych. Na pewno należy częściej kontrolować postępy w wykonywanej pracy, jeżeli uczeń z dysfunkcją pracuje nad nią samodzielnie. Dyslektyków cechują często duże zdolności i pozytywne cechy typu: zwiększona kreatywność i oryginalne myślenie, silna motywacja, wytrwałość i pracowitość.

Uczeń z afazją W przypadku lekkich odmian zaburzeń mowy należy skupić się na doskonaleniu umiejętności posługiwania się różnymi programami. Z wiedzy teoretycznej odpytywać rzadko, a raczej preferować formy wypowiedzi pisemnych, np. tekst w Wordzie.

Uczeń z zaburzeniami orientacji w przestrzeni mogą wystąpić trudności ze stosowaniem skrótów klawiaturowych, z rozpoznawaniem prawego klawisza ALT, co w skrajnych przypadkach powinno być uwzględnione, poprzez nie wymuszanie nabycia umiejętności posługiwania się skrótami i zastosowanie dodatkowych ćwiczeń w pisaniu w edytorze tekstu.

Uczeń z zespołem Aspergera Ogólne zasady obowiązujące nauczyciela podczas pracy z uczniami dotkniętymi dysleksją, dysgrafią, dysortografią i dyskalkulią obowiązują również i w przypadku dzieci z zespołem Aspergera wymagające precyzji i dokładności ćwiczenia indywidualne z nieskomplikowanymi programami przy odpowiednim stopniowaniu trudności dają dużą szansę powodzenia, co zaowocuje zadowoleniem z dobrze wykonanego zadania, da poczucie własnej wartości, zachęci do dalszej pracy nauka obsługi programów komputerowych, zwłaszcza w przypadku pracy sam na sam z maszyną, bez kontaktu z drugim człowiekiem, może być przez takich uczniów bardzo pozytywnie odbierana i akceptowana.

Uczeń z zaburzeniami zachowania (zespół ADHD) podawanie krótkich, zdecydowanych komunikatów, upewnieniu się, że uczeń usłyszał przekaz. Należy dawać do wykonania jedno proste zadanie na raz i czekać, aż się z niego wywiąże, zanim zada się mu następne. Ćwiczenia skomplikowane dzielić na mniejsze, prostsze. Często kontrolować postęp pracy nad ćwiczeniem, zadaniem, projektem. Konsekwentnie egzekwować ustalone zasady, które należy często powtarzać. Wspólna praca z drugą osobą przy jednym komputerze zwykle nie sprzyja skupieniu uwagi, dobrze jest zatem wydzielić dla takiego ucznia oddzielne stanowisko.

Dzieci upośledzone umysłowo w stopniach lekkim i umiarkowanym Większość pochodzi z rodzin patologicznych. Są one zaniedbane środowiskowo i mają obniżony iloraz inteligencji. Niektóre z tych dzieci były narażone na stresy związane z niepowodzeniami szkolnymi w szkole masowej lub w przedszkolu. Cechuje je brak pewności siebie, mnóstwo kompleksów, niechęć do podejmowania nowych zadań, awersja do nauki. Niejednokrotnie są też obciążone chorobami utrudniającymi naukę, takimi jak: epilepsja, dziecięce porażenie mózgowe, choroby psychiczne czy wiele innych. Dzieci te wymagają specjalistycznej opieki, intensywnych, częstych, a niekiedy długotrwałych ćwiczeń, prowadzonych przez specjalistów. Potrzebują także tolerancji i pełnej aprobaty ze strony szkoły i rodziny oraz odrębnych metod nauczania w zakresie opanowania techniki czytania i pisania.

Etapy wprowadzania działań w posługiwaniu się zestawem komputerowym W grupach uczniów najbardziej zaburzonych psychoruchowo i upośledzonych działania przez długi czas poprzedzamy programami „bezobsługowymi” takimi jak: Windows Media Player: muzyka relaksacyjna, pokazy slajdów, filmy.

Poznanie obsługi klawiatury i myszki zabawy z wykorzystaniem gier komputerowych takich jak : 102 Dalmatyńczyki, Hugo, Kangurek Kao, Really itp. Uczniowie z pomocą nauczyciela, a później sami mogą swobodnie grać, poznawać środowisko i cele gry, obsługę klawiatury tj. konfiguracje przycisków. Uczą się, że dany klawisz odpowiada za daną reakcję bohatera gry na monitorze.

Wprowadzanie gier edukacyjnych ćwiczeń w pisaniu, liczeniu, poznawanie środowiska życia itp.

Samodzielna obsługa programów uruchamianie komputera, gier, programów edukacyjnych oraz innych programów, np. posługiwanie się Wordem, Paintem w projektowaniu kart okolicznościowych, zaproszeń itp.

Internet wprowadzamy równolegle, wprowadzając gotowe adresy stron. Obsługi strony uczymy indywidualnie każdego ucznia, o ile pozwala na to stopień upośledzenia umysłowego, jak i sprawność manualna. Komunikacji przez Internet (Skype, GG) tylko dla uczniów najbardziej samodzielnych, sprawnych intelektualnie.

Warunki powodzenia przygotowujemy oprogramowanie umożliwiające swobodne działania, zabezpieczamy salę i ucznia - BEZPIECZEŃSTWO, ODPOWIEDNIE STANOWSKA PRACY (krzesełka, stoliki) zapewniamy miłą, spokojną atmosferę , przyjmujemy wspierającą , akceptującą, partnerską postawę Działania podejmowane z uczniami w formie wspólnej zabawy spełniają jeszcze jedną ważną rolę – ułatwiają nawiązywanie kontaktu emocjonalnego, sprzyjają budowaniu właściwych relacji nauczyciel – uczeń, co również nie pozostaje bez znaczenia w każdej pracy pedagogicznej.

3. Jakie programy można wykorzystać? Wybór programu: Jakie możliwości psychoruchowe i poznawcze ma dany uczeń? Do kształtowania jakich umiejętności program będzie mu potrzebny?

Przykłady programów Klik uczy liczyć w zielonej szkole Program, który zabiera dziecko w atrakcyjną podróż po świecie przyrody. Dzięki zabawom połączonym z zadaniami matematycznymi dziecko poznaje osiem środowisk: miasto, dom, ogród, łąkę, park, las, staw i góry. Oprócz doskonalenia umiejętności matematycznych dziecko doskonali spostrzegawczość, pamięć wzrokową i słuchową, umiejętności manualne.

Klik uczy śpiewać Program umożliwiający rozśpiewanie dzieci, poznanie wielu instrumentów muzycznych, tańców, a także terminów muzycznych.

Klik uczy czytać (program komputerowy – płyta CD-rom) Multimedialny program wspierający naukę czytania. Jego bohaterem jest chłopiec o imieniu Klik, który proponuje wspólną zabawę w poznawanie liter i pomaga opanować trudną sztukę czytania. Animacje, atrakcyjna grafika i mnóstwo pomysłowych zabaw, rebusów, układanek, ćwiczeń na klawiaturze komputera to atuty, które pozwolą dziecku przyjemnie spędzić czas.

Multimedialny Świat Jana Brzechwy wiersze zostały wzbogacone doskonałymi animacjami, efektami dźwiękowymi, a także wideolekcjami tańca. Multimedialny Świat Juliana Tuwima

Bolek i Lolek, pamiątki z podróży Program rozwijający zdolności plastyczne, duży wybór kolorowanek, gier i zabaw plastycznych, wspaniała grafika, możliwość wyboru stopnia trudności zabaw.

Moje pierwsze ABC Głównym zadaniem programu "Moje pierwsze ABC" jest nauka czytania i pisania, przy jednoczesnym zapewnieniu maksymalnej ilości gier i zabaw, które rozwijają spostrzegawczość oraz dziecięcą wyobraźnię. Na program składają się barwne animacje, rysunki i zdjęcia Podkład muzyczny dostosowany do dziecięcej percepcji i czytane przez lektora wyrazy sprawiają, że nauka czytania i pisania jest dla dziecka wspaniała zabawa.

Jolanta Łukowska Układanki – dobieranki 1 – program komputerowy Program przeznaczony dla dzieci w wieku przedszkolnym W przypadku dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych może być z powodzeniem wykorzystywany w pracy również z dziećmi starszymi Płyta zawiera: 20 loteryjek polegających na znajdowaniu takiego samego obrazka 20 układanek polegających na składaniu obrazków: układanki mają od 4 do 20 elementów 12 zadań polegających na podpisywaniu obrazków przy pomocy etykiet

Jolanta Łukowska Kolorowanki – program komputerowy płyta zawiera: 50 obrazków do kolorowania na komputerze

Jolanta Łukowska Układanki – dobieranki 3 – program komputerowy Płyta zawiera 18 loteryjek 6 układanek polegających na składaniu obrazka (układanki mają od 7 do 23 elementów 30 zadań polegających na znajdowaniu pierwszej litery wyrazu 10 zadań polegających na składaniu wyrazów z podanych sylab 18 zestawów zadań polegających na znajdowaniu brakujących samogłosek... 18 zestawów zadań polegających na znajdowaniu brakujących spółgłosek 17 zadań składających się z 3 etapów: 1. ułożenie wyrazów z podanych sylab, 2. ułożenie wyrazów z podanych liter, 3. zapisanie wyrazu przy pomocy klawiatury

Królik Bystrzak dla Przedszkolaka, Po Gwiazdkę z Nieba (Opinia Polskiego Towarzystwa Dysleksji) wspomaga i stymuluje jego naturalny rozwój; bawi i uczy; koncentruje uwagę (co jest szczególnie ważne dla dziecka nadpobudliwego...); stymuluje rozwój percepcji wzrokowej u każdego dziecka, ćwiczy zaburzone funkcje (spostrzeganie wzrokowe, analiza i synteza wzrokowa, pamięć wzrokowa, koordynacja wzrokowo-ruchowa ); rozwija orientację kierunkową i przestrzenną; stymuluje i ćwiczy rozwój percepcji słuchowej (słuch fonematyczny, analiza i synteza słuchowa oraz pamięć słuchowa); wprowadza w świat liter i cyfr; uczy czytać (dziecko poznaje budowę wyrazu, ma możliwość uzupełniania brakujących sylab, liter ); uczy liczyć, dodawać i, odejmować; uczy myślenia przyczynowo-skutkowego; rozwija zdolności twórcze; jest wreszcie pomostem do Świata wyobraźni i fantazji...

Gry edukacyjne „Matematyczne przygody” „Sam piszę” „Ortografia na wesoło” oraz gry sprawnościowe - „Smurfowe przedszkole” „Samochody rajdowe”, „Motocykle” i tym podobne.

4. Jakie oprzyrządowanie jest przydatne dla dzieci niepełnosprawnych ruchowo? Head pointer Specjalne klawiatury Specjalne myszki, trackball, mini joystick, easyball komunikatory

wskaźniki – head–pointer

Duża klawiatura z nakładką z pleksiglasu

Klawiatura z wbudowaną myszą

Klawiatura typu Intellikeys

Trackball

Mini joystick

Easyball

Digi Vox

Programy Programy komputerowe wspomagające nauczanie i rozwój dziecka autystycznego: www.AutyzmSoft.pl Pomorskie Centrum Terapii Pedagogicznej: Diagnoza i terapia dziecka z deficytami rozwojowymi, Program do diagnozy i konstrukcji indywidualnych programów edukacyjno –terapeutycznych http://www.pctp.com.pl/produkty/do-diagnozy/69- edu4xxl-multimedia.html