Polityka rozwoju w świetle uwarunkowań krajowych i zewnętrznych Renata Calak Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Warszawa, 26 kwietnia 2012 r.

Uwarunkowania polityki rozwoju Dokumenty strategiczne w zakresie rozwoju społecznego, gospodarczego i przestrzennego na poziomie krajowym Stan przyjmowania przez RM dokumentów strategicznych na poziomie krajowym: Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 – przyjęta przez RM XII 2011 r., DSRK, Strategia Rozwoju Kraju 2011-2020 – na etapie KRM, zintegrowane strategii rozwoju – większość na etapie KRM Krajowy Program Reform – przedłożony KE 27 kwietnia 2012 r. (wraz z programem konwergencji 2012–2015 w dniu 27 kwietnia 2012 r.) Uwarunkowania zewnętrzne Europa 2020, projekt Wspólnych Ram Strategicznych, Zalecenia Rady (CSR) z 30 maja br. Negocjacje projektów rozporządzeń KE dot. perspektywy 2014-2020 Wg Informacji o sposobie prac (…): Przygotowanie Zarysu systemu programowania i wdrażania dokumentów związanych z perspektywą finansową 2014-2020 oraz założeń Umowy partnerstwa – wrzesień 2012 r. Rozpoczęcie prac nad programami operacyjnymi i wstępne robocze negocjacje

Negocjacje rozporządzeń na lata 2014-2020

Harmonogram negocjacji pakietu legislacyjnego dla polityki spójności 2014-2020 Kontekst ogólny W dn. 24.04 odbyło się spotkanie Rady do Spraw Ogólnych (GAC). Ministrowie ds. europejskich dyskutowali na temat: Wieloletnich Ram Finansowych 2014-2020 Pakietu legislacyjnego dla polityki spójności 2014-2020 w 6 blokach negocjacyjnych: Programowanie strategiczne Warunkowość ex-ante Zarządzanie i kontrola Monitoring i ewaluacja Kwalifikowalność Duże projekty

Kontekst ogólny negocjacji – dyskusja na GAC, 24.04. Pakiet rozporządzeń dla polityki spójności: odmienne podejścia między państwami członkowskimi: 1) konkretna reforma dla poprawy jakości (PL, IT, czasami DE, UK, HU) vs. 2) rozmywanie zapisów dla możliwie szerokiej ‘dowolności’ (EL, PT, większość państw UE-12), ALE: wola konstruktywnego kompromisu pomimo dużo rozstrzygnięć korzystnych dla PL lub przez PL proponowanych. Wieloletnie Ramy Finansowe: silne dążenie do cięć w budżecie dla PS, rozbieżność podejść do kategorii ‘regiony przejściowe’ oraz instrumentu „Łącząc Europę” (CEF), ALE: zmiana podejścia w dyskusji – większy nacisk na „jakość wydatków” i rolę wydatków inwestycyjnych – głównie finansowanych z polityki spójności

Ogólna ocena kompromisu przyjętego na GAC, 24.04 z perspektywy PL Pakiet rozporządzeń dla Polityki Spójności największe zbieżności ze stanowiskiem PL: programowanie, duże projekty, ewaluacja & monitorowanie, warunkowość ex-ante Mniejsze poparcie w Radzie, próby szukania poparcia wśród posłów do PE dla stanowiska PL w: uproszczenia systemu zarządzania i kontroli, wielofunduszowość na poziomie operacyjnym;

Najważniejsze zmiany wprowadzone do rozporządzeń z perspektywy PL Umowa partnerska będzie dokumentem determinującym powiązania między celami tematycznymi a rezultatami do osiągnięcia, regulującym kwestie horyzontalne; Oś priorytetowa PO będzie mogła obejmować kilka kategorii regionów i/lub kilka celów tematycznych do 20% wkładu UE do PO i/lub kilka funduszy o ile realizują cele jednego celu tematycznego; Precyzyjniejsze kryteria spełnienia warunków ex-ante wynikających z dyrektyw i zasad stosowania ew. zawieszeń płatności; Utrzymanie 2-etapowego raportowania strategicznego (2017 i 2019) – ważne w kontekście wzmocnienia dyskusji politycznej na najwyższym poziomie w UE.

Najważniejsze zmiany wprowadzone do rozporządzeń z perspektywy PL Wprowadzenie ewaluacji na poziomie umowy oraz ewaluacji wewnętrznych; Wyłączenie z obowiązku notyfikacji nieprawidłowości jeśli nie przekraczają 10 000 € (zmniejszenie obciążeń biurokratycznych); Brak poparcia postulatów dot. umożliwienia finansowania operacji zakończonych i ograniczenia działań kontrolnych KE Duże projekty: kwalifikacja wg kosztów kwalifikowalnych (a nie całkowitych): 50 000 000 €; próg dla sektora transportu podniesiony do 75 000 000 €; Duże projekty: możliwe 2 ścieżki zatwierdzania: przez KE lub eksperta JASPERS (pozytywna ocena = automatyczna notyfikacja do KE);

Bloki negocjacyjne w trakcie dyskusji Prezydencja duńska Koncentracja tematyczna Instrumenty finansowe Projekty generujące dochód Planowane przyjęcie bloków: Rada do Spraw Ogólnych (GAC) – 26 czerwca 2012 r. Prezydencja cypryjska Instrumenty terytorialne Ramy i rezerwa wykonania (performance framework, performance reserve) Wspólne Ramy Strategiczne

Bloki w trakcie dyskusji – postulaty PL – przykład koncentracji tematycznej zrównanie lub przynajmniej zbliżenie wszystkich poziomów minimalnych alokacji (tzw. ring-fencingu) i zakresu interwencji dla regionów wychodzących z celu Konwergencja do poziomów, które będą obowiązywały w regionach słabo rozwiniętych; Mechanizmy koncentracji na poszczególne cele tematyczne powinny odnosić się jednocześnie do wszystkich funduszy (większa elastyczność w programowaniu wsparcia dla państwa członkowskiego); EWT: max 80% środków EWT objętych mechanizmami koncentracji w programach transgranicznych i transnarodowych; Większa widoczność inwestycji w infrastrukturę energetyczną, transport miejski, sektor kultury w poszczególnych celach tematycznych;

Bloki w trakcie dyskusji – cele PL w negocjacjach podczas PREZ CY Przekonanie dużej grupy sceptycznych państw członkowskich do nowych instrumentów terytorialnych proponowanych przez KE (np. zintegrowane inwestycje terytorialne - ITI, rozwój kierowany przez społeczność lokalną – CLLD, platforma miejska) a następnie prace nad usprawnieniem tych instrumentów Przekonanie dużej grupy sceptycznych państw członkowskich do obowiązkowej rezerwy wykonania na poziomie krajowym, która miałaby być nagrodą dla tych PO, które osiągnęły ustanowione dla siebie cele (milestones) Opracowanie we współpracy z państwami członkowskimi, Komisją i Parlamentem tekstu „Wspólnych Ram Strategicznych” w formie załącznika do rozporządzenia ogólnego

Programowanie polityki spójności 2014-2020 w Polsce

Informacja o sposobie organizacji prac nad dokumentami programowymi UE 2014-2020 I etap prac nad przygotowaniem zasad funkcjonowania dokumentów programowych systemu wdrażania polityki spójności na lata 2014-2020 - Informacja dla RM, 7 maja br.; Międzyresortowy Zespół ds. Programowania i Wdrażania Funduszy Strukturalnych i Fundusz Spójności Unii Europejskiej. Pierwsze posiedzenie plenarne zespołu odbyło się w dniu 13 kwietnia br.; Zespół w MRR na poziomie dyrektorów. Dotychczas omówione tematy, m.in.: propozycja struktury umowy partnerstwa i sytemu wdrażania, uwarunkowania dla liczby i zakresu tematycznego programów operacyjnych, warunkowość ex-ante, koncentracja tematyczna, programowanie i realizacja interwencji na obszarach problemowych, pomoc techniczna, partnerstwo publiczno-prywatne.

Kluczowe etapy prac: Informacja o sposobie organizacji prac nad dokumentami programowymi UE 2014-2020 Kluczowe etapy prac: Przygotowanie Systemu programowania i wdrażania dokumentów związanych z perspektywą finansową 2014-2020 – wrzesień 2012 r. Przygotowanie i przedłożenie Radzie Ministrów Umowy partnerskiej – kwiecień 2012 r. – czerwiec 2013 r. Przygotowanie i przedłożenie Radzie Ministrów projektów sektorowych programów operacyjnych i informacji o przyjętych przez zarządy województw RPO – wrzesień 2012 r. – czerwiec 2013 r. Zatwierdzenie ww. dokumentów przez KE – do grudnia 2013 r.

Założenia/uwarunkowania prac nad projektem Umowy Partnerskiej i PO Wynikające z rozporządzeń Wynikające z krajowych dokumentów strategicznych Wynikające ze zobowiązań podjętych w KPR Wynikające z dotychczasowych doświadczeń Dostępność krajowych środków na współfinansowanie Zdolność instytucjonalna do realizacji projektów

Obszary zidentyfikowane jako najważniejsze Innowacyjność, B+R, przedsiębiorczość (cel 1., cel 3.) Dostępność transportowa (cel 7.) Szeroko rozumiany kapitał ludzki (rynek pracy, edukacja i włączenie społeczne) (cel 8., cel 9., cel 10.) Rozwój technologii informacyjnych i komunikacyjnych (cel 2.)

Podział interwencji między poziomem krajowym i regionalnym Rodzaje interwencji, w których nachodzą się kompetencje rządowe z samorządowymi lub kiedy nakłada się interwencja PS i WPR/WPRyb: rozwój lokalny, wspieranie przedsiębiorców oraz przedsiębiorczości, B+R, społeczeństwo informacyjne, energetyka, zapewnienie bezpieczeństwa, w szczególności przeciwpowodziowego.

Podstawowe wybory strategiczne Wybór pomiędzy koncentracją środków PS: na długoterminowych efektach – więcej środków na infrastrukturę o znaczeniu strategicznym, instytucje budujące konkurencyjność innowacyjność, edukację na wszystkich poziomach, wsparcie dla przedsiębiorstw ograniczone wyłącznie do sfery nieprodukcyjnej, na efektach w krótkim okresie działaniach pro-cyklicznych - więcej na przedsiębiorstwa (sektor produkcyjny i usługi), rynek pracy, infrastrukturę lokalną. Wybór poziomu realizacji PS– kraj- regiony: Radykalne zwiększenie decentralizacji zarządzania środkami FS Modyfikacje dotychczasowego modelu – zwiększenie udziału regionów (część środków EFS oraz cześć EFRROW).

Podstawowe wybory strategiczne Wybór sposobu realizacji podejścia terytorialnego: Określone w Umowie Partnerskiej obowiązkowe alokacje na ITI w wybranych PO oraz obowiązkowe osie priorytetowe powiązane ze obszarami strategicznej interwencji (OSI) wynikającymi z KSRR 2020 i priorytetów KE. Proponowane do objęcia obowiązkowego są następujące OSI: Miasta wojewódzkie i ich obszary funkcjonalne (przewidziane do realizacji w ramach ITI); Miasta (średniej wielkości) wymagające rewitalizacji; Peryferyjne obszary wiejskie wymagające działań naprawczych (o niskim poziomie dostępu do podstawowych usług); Polska Wschodnia; obszary przygraniczne. Inne OSI oraz obszary funkcjonalne proponuje się do objęcia w ramach potrzeb w poszczególnych PO ale można założyć konieczność uwzględnienia w kryteriach wyboru projektów przedstawienia strategii dotyczącej danego obszaru funkcjonalnego (np. Odra, Żuławy, obszary górskie, itp.)

Kontekst regionalny

Dokumenty strategiczne na poziomie regionalnym Aktualizacja strategii rozwoju województw do 2020 roku W czerwcu 2011 r. MRR przekazało samorządom woj. przewodnik aktualizacji SRW Proces zakończony (Małopolskie, Zachodniopomorskie), lub przebiega obecnie z większym (Mazowieckie, Pomorskie, Lubuskie, Łódzkie, Mazowieckie, Wielkopolskie, Lubelskie) lub mniejszym zaawansowaniem (Opolskie, Świętokrzyskie, Dolnośląskie, Kujawsko-Pomorskie, Podkarpackie, Podlaskie, Śląskie) Aktualizowane SRW odnoszą się do uwarunkowań krajowych i zewnętrznych (uwzględniając zasadę koncentracji, wskazując specjalizację, nawiązując do rozwiązań proponowanych w KSRR etc.) Prace nad strategiami ponadregionalnymi Założenia strategii rozwoju Polski Zachodniej (2 kwietnia 2012 r. przekazane MRR), Strategia rozwoju społeczno–gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 (projekt aktualizacji posiada część diagnostyczną, 26-27 czerwca warsztaty z regionami) Strategia dla rozwoju Polski Południowej w obszarze województwa małopolskiego i śląskiego (Założenia przygotowane w grudniu 2011 r., obecnie prace nad finalnym dokumentem)

Uwarunkowania krajowe Uwarunkowania unijne Aktualizacja Strategii Rozwoju Województw - relacje dokumentów DSRK ŚSRK KPZK Wspólne Ramy Strategiczne Programy Operacyjne Uwarunkowania krajowe Uwarunkowania unijne 9 strategii zintegrowanych Umowa Partnerstwa Europa 2020 Strategia Rozwoju Województwa KSRR Dokumenty wdrożeniowe KSRR Kontrakt terytorialny

Relacje kontraktu z innymi elementami systemu realizacji: Wpływ kontraktu na system realizacji PS 2013+ Relacje kontraktu z innymi elementami systemu realizacji: Powiązanie kontraktu z umową partnerstwa (wybrane elementy) Ograniczenie kontraktu do wybranych obszarów tematycznych i geograficznych Wpływ na kształt nowych programów operacyjnych i ich wykorzystanie jako źródeł finansowania uzgodnień kontraktowych Dodatkowo - zaangażowanie wybranych krajowych strumieni/instrumentów finansowych w realizację kontraktu

Jakie wnioski dla programów operacyjnych 2014-2020 ? Relacje SRW a systemem programowania (kontrakt terytorialny, programy operacyjne regionalne i krajowe) Czy strategia identyfikuje potencjały i bariery rozwojowe istotne z punktu widzenia rozwoju województwa i kraju? Jak obszary strategicznej interwencji wskazane w SRW przełożą się na koncentrację tematyczną i terytorialną? Czy w kontekście smart specialisation można wskazać branże kluczowe z punktu widzenia regionu? Czy SRW wskaże oczekiwania i propozycje przedsięwzięć priorytetowych istotnych do realizacji na poziomie krajowym oraz wspólnych dla poziomu krajowego i regionalnego

Harmonogram najbliższych prac Przedstawienie zasad działania KT przez MRR – koniec czerwca 2012 r. Przygotowanie projektu założeń Umowy partnerstwa – koniec czerwca 2012 r. Uzgodnienia wstępnego projektu mandatu ogólnego – lipiec-sierpień 2012 r. Przygotowanie „position paper” po stronie KE jako podstawy mandatu negocjacyjnego z PL zawartości Umowy partnerstwa – lipiec 2012 r. Zatwierdzenie założeń UP / mandatu ogólnego przez RM – wrzesień 2012 r. Rozpoczęcie uzgodnień kontraktowych – październik 2012 r. Przygotowanie wstępnych projektów programów operacyjnych – wrzesień-listopad 2012 r. Uwzględnienie wyników negocjacji kontraktowych w I’szych wersjach programów operacyjnych 2014-2020 – grudzień (w ramach wewnętrznych negocjacji nad UP i projektami PO)

Dziękuję za uwagę!