Dr Michał Marek Członek Rady Programowej Radca Ministra „Ograniczanie społecznych nierówności w zdrowiu” Projekt Predefiniowany współfinansowany w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009-2014 Dr Michał Marek Członek Rady Programowej Radca Ministra Projekt współfinansowany w ramach środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009 -2014

Treść prezentacji Pojęcie społecznych nierówności w zdrowiu Charakterystyka działań ograniczających społeczne nierówności Prace eksperckie prowadzone w Polsce Opis Projektu Literatura

Pojęcie społecznych nierówności w zdrowiu (1) Zjawisko - na chorobowość i umieralność silny wpływ wywierają czynniki społeczne umieralność i chorobowość zwiększa się wraz ze spadkiem pozycji społecznej Cechy zjawiska Powszechność społeczne nierówności w zdrowiu występują na całym świecie, ich wielkość i zakres różni się w  poszczególnych państwach

Pojęcie społecznych nierówności w zdrowiu (2) Trwałość różnic Badania prowadzone od kilkudziesięciu lat potwierdzają istnienie tego zjawiska Niesprawiedliwość Społeczne nierówności w zdrowiu są  sprzeczne z powszechnym poczuciem sprawiedliwości w rozumieniu praw człowieka

Społeczne nierówności w zdrowiu (3) Możliwość przeciwdziałania nie istnieje takie prawo natury, które stanowiłoby, że np. wskaźnik umieralności dzieci z ubogich rodzin powinien być znacznie wyższy niż w przypadku dzieci z rodzin zamożnych jeżeli procesy społeczne danego państwa generują różnice w zdrowiu, to można dążyć do ograniczania tych różnic Źródło: M.Whitehead, G.Dahlgren, Concepts and principles for tackling social inequalities in health, 2006)

Równość w zdrowiu a równość w opiece zdrowotnej równość w zdrowiu - cel skuteczne ograniczanie trwałych różnic w stanie zdrowia pomiędzy różnymi grupami społeczno-ekonomicznymi równość w dostępie do opieki zdrowotnej – osoby o tym samym stanie zdrowia otrzymują takie same gwarantowane świadczenia opieki zdrowotnej niezależnie od ich sytuacji społeczno-ekonomicznej Poświęcanie uwagi jedynie równości w dostępie do opieki zdrowotnej nie zapobiega powstawaniu nierówności w zdrowiu, choć zapewnienie równości w opiece jest jednym z niezbędnych warunków skutecznego ograniczania nierówności w zdrowiu

Przeciwdziałanie społecznym nierównościom w zdrowiu Health 2020, Policy Framework and Strategy, 09.2012), WHO Regional Office for Europe WHO EURO- Göran Dahlgren, Margaret Whitehead European strategies for tackling social inequalities in health, University of Liverpool, 2006 - ramowa strategia Strategie krajowe Narodowy Program Zdrowia na lata 2007-2015 National strategy to reduce social inequalities in health, Norweskie Ministerstwo Zdrowia, 2007 Wiodące kraje: Anglia, Szkocja, kraje Nordyckie, Holandia, Słowenia

Cele strategii dotyczące ograniczania społecznych nierówności w zdrowiu Poprawa stanu zdrowia ludności poprawa stanu zdrowia grup społecznych o niskim statusie społeczno-ekonomicznym zmniejszanie nierówności w zdrowiu pomiędzy grupami znajdującymi się na przeciwstawnych krańcach drabiny społecznej - o najniższym i najwyższym statusie społeczno-ekonomicznym zmniejszanie nierówności w zdrowiu w całym społeczeństwie (gradient)

Konieczne warunki skutecznej realizacji strategii działania międzysektorowe zdrowie we wszystkich politykach zdrowie, edukacja, badania naukowe, środowisko przyrodnicze, rolnictwo, gospodarka, zatrudnienie, polityka społeczna (w tym zabezpieczenie społeczne) strategie rządów, a nie ministrów zdrowia Postulat WHO stworzenie odpowiednich rozwiązań prawnych i organizacyjnych transfer koniecznego know-how stworzenia odpowiednich narzędzi (np. strategii) zapewnienie odpowiednich zasobów ludzkich i finansowych

Prace diagnostyczne w Polsce Social inequalities in health in Poland, lipiec 2010 -analiza istniejących dowodów występowania tych nierówności na poziomie ogólnokrajowym i wojewódzkim Analysis of health and socio economic characteristics of district level populations in Poland, Warszawa, luty 2011 – nowe analizy zarówno różnic geograficznych jak i społecznych w stanie zdrowia ludności –poziom powiatowy Atlas umieralności ludności Polski w latach 1999-2001 i 2008-2010, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2012

Projekt Partnerzy Beneficjent Ministerstwo Zdrowia - Departament Ubezpieczenia Zdrowotnego Partnerzy Norweski Dyrektoriat do Spraw Zdrowia Konsorcjum „Nauka i Zdrowie” w składzie: - Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny; - Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie oraz - Instytut Zdrowia Publicznego Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego; Departament Zdrowia Publicznego w Ministerstwie Zdrowia; Narodowy Fundusz Zdrowia.

Wysokość wsparcia Wartość projektu: 14 176 239 PLN w tym: 12 049 803 PLN - dofinansowanie w ramach środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego, 2 126 436 PLN - dofinansowanie w ramach środków krajowych

Cele Projektu Wypracowanie rozwiązań służących lepszemu zarządzanie w ochronie zdrowia służących: przyszłej poprawie stanu zdrowia społeczeństwa, ograniczaniu nierówności w zdrowiu spowodowanych czynnikami społecznymi PRAKTYCZNY CHARAKTER PAC

Diagnostyczna Projektowa Szkoleniowa Trzy części Projektu Diagnostyczna Projektowa Szkoleniowa

Część Diagnostyczna Diagnoza nierówności w zdrowiu i ich uwarunkowań Diagnoza obecnej organizacji i funkcjonowania systemu zdrowia publicznego w Polsce Model oceny wpływu [regulacji prawnych, działań społecznych i gospodarczych] na zdrowie (Health Impact Assessment) Międzysektorowa strategia na rzecz zmniejszania społecznych nierówności w zdrowiu

Działania (1) Działanie 1. Opracowanie międzysektorowej strategii opartej na faktach mającej na celu ograniczanie społecznych nierówności w zdrowiu. Strategia ta ma stanowić wkład w prace nad Narodowym Programem Zdrowia 2016+, a także może wspierać proces realizacji innych polskich średniookresowych, międzysektorowych strategii 2020. Podstawą opracowania strategii będzie określenie nierówności w zdrowiu oraz ich uwarunkowań w Polsce.

Część Projektowa Model zarządzania zdrowiem populacji i funkcjonowania systemu zdrowia publicznego w Polsce Model oceny potrzeb zdrowotnych w społecznościach lokalnych Model programu promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej dla społeczności lokalnych Ocena realizacji pilotażowego programu promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej dla społeczności lokalnych

Działania (2) Działanie 2: Opracowanie modelu organizacji i funkcjonowania systemu zdrowia publicznego w Polsce, jak również modeli publicznych programów zdrowotnych głównie na poziomie sub-regionalnym, w tym ograniczania społecznych nierówności w zdrowiu. Zostanie opracowana diagnoza różnych aspektów obecnego polskiego systemu zdrowia publicznego. Wyniki tej diagnozy będą wykorzystane m.in. w pracach dotyczących projektu ustawy o zdrowiu publicznym, a także w pracach dotyczących wybranych narzędzi zarządzania zdrowiem publicznym mających na celu zwiększenie skuteczności i wydajności świadczeń zdrowia publicznego w Polsce. PRAKTYCZNY CHARAKTER PRAC

Część szkoleniowa Szkolenia i warsztaty dla różnych grup interesariuszy (ze szczególnym uwzględnieniem szkoleń dla osób odpowiedzialnych za zarządzanie) Seminaria/warsztaty dla nauczycieli akademickich Treningi dla innych grup określonych w trakcie realizacji Projektu Stworzenie bazy wiedzy (kontynuacja po zakończeniu Projektu)

Działanie (3) Działanie 3: Zwiększanie wiedzy i umiejętności w obszarze zdrowia publicznego (treningi, seminaria, warsztaty, konferencje). Opracowane zostaną programy nauczania obejmujące działania szkoleniowe mające na celu poprawę stanu wiedzy i umiejętności grup ludzi zaangażowanych w działania na rzecz zdrowia publicznego. Stworzona zostanie baza wiedzy, która będzie zawierała materiały wypracowane w Projekcie oraz inne materiały dotyczące nierówności w zdrowiu, w tym dane epidemiologiczne, ale także okresowo przygotowywane materiały dotyczące stanu zdrowia i społecznych nierówności w zdrowiu, a ponadto linki do najważniejszych baz danych dotyczących zdrowia publicznego w kraju i na świecie. Baza danych będzie służyła wszystkim adresatom poszczególnych części Projektu – m.in. podmiotom odpowiedzialnym za politykę zdrowotną na szczeblu centralnym, regionalnym i sub-regionalnym, a także podmiotom bezpośrednio przygotowującym, realizującym lub oceniającym programy zdrowia publicznego głównie na terenie powiatów.

Interesariusze Lista interesariuszy działających na poziomie krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym jest długa i obejmuje m.in.: Ministerstwo Zdrowia (odpowiedzialne za krajową politykę zdrowotną), pozostałe ministerstwa np. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Ministerstwo Edukacji, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Sportu, Ministerstwo Rolnictwa, Ministerstwo Finansów (zgodnie z zasadą „zdrowie we wszystkich politykach” – „health in all policies”), instytucje szczebla: wojewódzkiego, powiatowego oraz gminnego odpowiedzialne za działania w zakresie zdrowia publicznego, organizacje pozarządowe zajmujące się zdrowiem publicznym, społeczeństwo

Literatura - Polska Społeczne nierówności w zdrowiu w Polsce, raport WHO, 2012 r., http://www.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/raportspolnierownosci_20130529.pdf Analysis of health and socio-economic characteristics of district level populations in Poland, BCA, Warszawa, 2011 r. http://www.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/finalwho_20130410_raport2.pdf Atlas umieralności ludności Polski w latach 1999-2001 i 2008-2010, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2012 http://www.atlas.pzh.gov.pl/ Stan Zdrowia Mieszkańców Warszawy w latach 1999–2008, (red) Grażyna Broda – Instytut Kardiologii w Warszawie, Ewa Olsiñska – naczelnik Wydziału Zdrowia Publicznego, praca zbiorowa, Urząd m. st. Warszawy, Biuro Polityki Zdrowotnej, listopad 2010 http://www.um.warszawa.pl/sites/default/files/attach/o-warszawie/stan_zdrowia.pdf

Literatura- WHO, UE Health 2020, Policy Framework and Strategy, 09.2012), WHO Regional Office for Europe http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0011/199532/Health2020-Long.pdf Closing the gap in a generation, Commission on social determinants of health, Geneva, WHO, 2008 http://www.who.int/social_determinants/final_report/csdh_finalreport_2008.pdf WHO EURO- Margaret Whitehead, Göran Dahlgren, Concepts and principles for tackling social inequalities in health, Levelling up Part 1 (WHOLIS E89383) Univesity of Liverpool – polskie tłumaczenie, 2010 WHO EURO- Göran Dahlgren, Margaret Whitehead European strategies for tackling social inequalities in health, Univesity of Liverpool, 2006, (WHOLIS E89384) Univesity of Liverpool - polskie tłumaczenie, 2010 UE- EUROPA 2020, Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu http://ec.europa.eu/eu2020/pdf/1_PL_ACT_part1_v1.pdf

Dziękuję