ATMOTERM ® S.A. Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Projekt Programu ochrony powietrza dla województwa dolnośląskiego Wrocław 21 kwietnia 2010

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Plan spotkania: problem ochrony powietrza sytuacja na Dolnym Śląsku propozycje działań naprawczych dyskusja – możliwości i bariery w realizacji POP Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska cel zobaczyć powietrze

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska Ustawa z dnia r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150, z późn. zm.) Ustawa z dnia r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227, z późn. zm.) Rozporządzenie MŚ z dnia r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281) Rozporządzenie MŚ z dnia r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy ochrony powietrza (Dz. U. Nr 38, poz. 221) Rozporządzenie MŚ z dnia r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. Nr 52, poz. 310) podstawy prawne POP

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Na podstawie oceny poziomu substancji w powietrzu, w Województwie Dolnośląskim, przeprowadzanych w latach przez WIOŚ, stwierdzono na stacjach pomiarowych przekroczenia dopuszczalnych poziomów stężeń zanieczyszczeń: Kwalifikuje to 10 stref Województwa Dolnośląskiego do wykonania Programu ochrony powietrza Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBRAZOWANIE PROBLEMU 9 stref pył PM10 5 stref B(a)P Legnica arsen

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko organizacja projektu – kamienie milowe Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska do II etap do Zarząd WD Komisja SWD konsultacje społeczne i uzgodnienia ze Starostami, Prezydentami, Burmistrzami … spotkanie spotkania z samorządem lokalnym do – I etap SEJMIK WD

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska w ramach POP: obrazowanie problemu – przekroczenia norm jakości powietrza, inwentaryzacja emisji zanieczyszczeń objętych programem, modelowanie rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń, wskazanie źródeł odpowiedzialnych za przekroczenia, określenie niezbędnej redukcji emisji, propozycje działań naprawczych ich szacunkowe koszty i źródła finansowania, monitorowanie realizacji POP.

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Dyrektywa CAFE dała możliwość odroczenia terminu osiągnięcia zgodności z normami jakości powietrza – czerwiec 2011 r. Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska Pierwotnym terminem osiągnięcia zgodności z normami jakości powietrza jest rok 2005.

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska szkodliwe oddziaływanie pyłu zawieszonego Pył oddziałuje szkodliwie na zdrowie ludzkie.

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska szkodliwe oddziaływanie pyłu zawieszonego astmę, alergie, zawały serca, przedwczesne zgony. Zanieczyszczenie powietrza pyłem zawieszonym współodpowiedzialne jest za:

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska pochodzenie i szkodliwość benzo(a)pirenu niska toksyczność ostra, wysoka toksyczność przewlekła, jest kancerogenem genotoksycznym, uszkadzającym DNA i indukującym mutacje genowe i chromosomowe, po aktywacji metabolicznej powstają hydroksypochodne B(a)P, wykazuje zdolność kumulacji w organizmie, przeciętny okres pomiędzy pierwszym kontaktem a powstaniem zmian nowotworowych wynosi 15 lat. toksyczność benzo(a)pirenu

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska pochodzenie i szkodliwość ARSENU w powietrzu występuje w formie nieorganicznej (pył), bardziej toksycznej niż organiczna, wykazuje działanie kancerogenne i teratogenne, poprzez blokowanie wielu enzymów powoduje upośledzenie oddychania wewnątrzkomórkowego, zaburzenia przemiany lipidów i węglowodanów, prowadzą do zmian zwyrodnieniowych w narządach miąższowych, kumuluje się w organizmie przewlekłe oddziaływanie powoduje nowotwory skóry, płuc, nerek, wątroby czasami powoduje tylko zmiany skórne – rogowacenie, pigmentacja skóry, wypadanie włosów, zapalenia skórne, upośledzenie wzrostu paznokci toksyczność ARSENU

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBRAZOWANIE PROBLEMU - pomiary Liczba dni z przekroczeniami w poszczególnych miesiącach

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBRAZOWANIE PROBLEMU - pomiary

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBRAZOWANIE PROBLEMU - pomiary

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBRAZOWANIE PROBLEMU - pomiary

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBRAZOWANIE PROBLEMU – pomiary B(a)P i arsenu w pyle PM10

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska przyczyny przekroczeń stężeń dopuszczalnych i docelowych: emisja z indywidualnych systemów grzewczych tzw. „niska emisja”, transport samochodowy, emisja przemysłowa (głównie w przypadku arsenu). specyficzne warunki klimatyczne, ukształtowanie terenu,

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBRAZOWANIE PROBLEMU – OZON poziom docelowy – 2010 poziom celu długoterminowego 2020 OZON przekroczenia Strefa Dolnośląska ochrona zdrowia ochrona roślinności (AOT40- poziom docelowy %, poziom celu długoterminowego %) Strefa Aglomeracja Wrocławska ochrona zdrowia

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska pochodzenie i szkodliwość OZONU podrażnienie oczu i błony śluzowej, utrudnienie w oddychaniu wraz ze zmniejszeniem pojemności respiracyjnej płuc, krwotoki z nosa, kaszel, bóle klatki piersiowej i głowy, zawroty głowy utleniające działanie – konsekwencje krótkoterminowe zmiana aktywności enzymatycznej oskrzeli, morfologiczne i histologiczne zmiany tkanki płucnej, obrzęk płuc, utlenianie nienasyconych kwasów tłuszczowych w organizmie, obniżenie odporności na infekcji kancerogenność i genotoksyczność utleniające działanie – konsekwencje długoterminowe

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBRAZOWANIE PROBLEMU – pomiary ozonu

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBRAZOWANIE PROBLEMU – pomiary ozonu

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBRAZOWANIE PROBLEMU – ozon Polska bez Polski indeks wpływ emisji zanieczyszczeń poza obszarem Polski na poziom stężeń nad Polską próg informowania społeczeństwa 180 μg/m 3 stężenie 1-godzinne do 5% próg alarmowy 240 μg/m 3 stężenie 1 godzinne 0% liczba dni z przekroczeniem wartości docelowej 120 μg/m 3 dla najwyższej z 8-godz. średnich kroczących 40 – 60% SOMO35 70 – 75 % centrum i południe Polski 75 – 85 % pozostały obszar AOT40 40 – 50% na większości obszaru kraju 20 – 30% na południu Polski 10 % województwo Śląskie i Małopolskie średnia miesięcy letnich (czerwiec- lipiec-sierpień) 85 – 90% Wpływ zanieczyszczeń transgranicznych

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBRAZOWANIE PROBLEMU – Ozon WNIOSKI Przekroczenia wartości docelowych i celu długoterminowego (umiarkowane) Brak przekroczeń poziomu alarmowego i informowania społeczeństwa Duży udział zanieczyszczeń transgranicznych oraz naturalnych (?) – wymaga dalszych analiz i działań międzynarodowych, Wysokie koszty działań naprawczych – przekraczające poziom uzasadniony Zmniejszenie stężeń na skutek podjęcia innych działań w ramach Programu dla Województwa Dolnośląskiego, działań w innych województwach oraz realizacji nowych przepisów UE i handlu emisjami GHG w Polsce i UE

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska Działania naprawcze systemowe ograniczenie emisji powierzchniowej, tzw. „niskiej emisji” wspomagające ograniczenie emisji liniowej pochodzącej z transportu samochodowego ograniczenie emisji punktowej ?

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska CELE STRATEGICZNE Osiągniecie zgodności z wartościami dopuszczalnymi dla pyłu zawieszonego PM10 do roku 2020 Cel 1 Osiągniecie zgodności z poziomem docelowym dla benzo(a)pirenu do roku 2012 za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań Cel 2 Osiągnięcie zgodności z poziomem docelowym dla arsenu do roku 2012, w Legnicy, za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań Cel 3 Ograniczenie emisji prekursorów ozonu w strefie dolnośląskiej i Aglomeracji Wrocławskiej, za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań Cel 4 Ochrona wrażliwych grup ludności, w tym dzieci w sytuacjach przekroczenia/ryzyka przekroczenia progu informowania dla ozonu oraz progu alarmowego dla pyłu zawieszonego PM10 i ozonu Cel 5

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska CELE OPERACYJNE ograniczenie/wyeliminowanie spalania złej jakości paliw oraz odpadów w źródłach o małej mocy likwidacja „niskiej emisji” ograniczenie wpływu emisji komunikacyjnej ze środków transportu stworzenie Strategii Ekoenergetycznej Województwa Dolnośląskiego do celów strategicznych nr 1 i 2 ograniczenie emisji ze źródeł przemysłowych do celu strategicznego nr 3

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska Propozycje działań naprawczych centralizacja systemów grzewczych – głównie w miastach, modernizacja sieci cieplnych (zmniejszenie strat ciepła), termomodernizacja – zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło, wymiana starych kotłów na nowe niskoemisyjne lub zmiana nośnika ciepła (paliwa), wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, eliminacja patologii (np. spalanie odpadów w piecach domowych). ograniczenie „niskiej emisji”

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska Propozycje działań naprawczych wyprowadzenie ruchu tranzytowego poza tereny zabudowane miast – budowa obwodnic, wprowadzenie „stref ograniczonej emisji komunikacyjnej” w centrach miast – propozycja głównie dla Wrocławia, poprawa stanu technicznego dróg, likwidacja nieutwardzonych poboczy, wymiana taboru autobusowego, czyszczenie ulic metodą mokrą, budowa ścieżek rowerowych. ograniczenie emisji z transportu samochodowego

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko „Strefa ograniczonej emisji komunikacyjnej” mogłaby powstać na bazie istniejącej strefy ochrony nawierzchni dróg we Wrocławiu: EURO 3EURO 4 od 2011 od 2014 Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska Propozycje działań naprawczych źródło:

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska ZADANIA I OBOWIĄZKI

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko zadania Rządu RP i Sejmu RP Opracowanie polityki energetycznej Państwa uwzględniającej problemy ochrony powietrza – polityka cenowa. Likwidacja barier prawnych uniemożliwiających skuteczne realizowanie POP, Uwzględnienie w polityce fiskalnej ulg związanych z instalacją urządzeń powodujących wprowadzanie mniejszych ilości zanieczyszczeń do środowiska. Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBOWIĄZKI

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Likwidacja barier prawnych uniemożliwiających skuteczne realizowanie POP, w tym w szczególności: umożliwiających wdrożenie i egzekucje uchwały w sprawie zakazu stosowania paliw umożliwiających prowadzenie przez gminy Programów ograniczenia niskiej emisji (PONE), poprzez dofinansowanie wymiany kotłów grzewczych u osób fizycznych, umożliwiających wprowadzanie w miastach stref ograniczonej emisji komunikacyjnej (SOEK) umożliwiających gospodarowanie odpadami Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBOWIĄZKI – zadania Rządu RP i Sejmu RP cd…

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBOWIĄZKI zadania Marszałka Województwa koordynacja i monitoring realizacji Programu prowadzenie wojewódzkiej bazy danych o emisji, organizowanie spotkań koordynatorów POP, opracowywanie sprawozdań z realizacji POP, prowadzenie działań w zakresie informowania społeczeństwa o stanie jakości powietrza, prowadzenie edukacji ekologicznej wykorzystywania ogrzewania ekologicznego, szkodliwości spalania odpadów w kotłach domowych, korzystania z transportu publicznego

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBOWIĄZKI zadania Marszałka Województwa koordynacja i monitoring realizacji Programu: prowadzenie wojewódzkiej bazy danych o emisji, organizowanie spotkań koordynatorów POP, opracowywanie sprawozdań z realizacji POP, prowadzenie działań w zakresie informowania społeczeństwa o stanie jakości powietrza, prowadzenie edukacji ekologicznej wykorzystywania ogrzewania ekologicznego, szkodliwości spalania odpadów w kotłach domowych, korzystania z transportu publicznego

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBOWIĄZKI zadania Marszałka Województwa koordynacja i monitoring realizacji Programu: prowadzenie wojewódzkiej bazy danych o emisji, organizowanie spotkań koordynatorów POP, opracowywanie sprawozdań z realizacji POP, prowadzenie działań w zakresie informowania społeczeństwa o stanie jakości powietrza, prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie: wykorzystywania ogrzewania ekologicznego, szkodliwości spalania odpadów w kotłach domowych, korzystania z transportu publicznego

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko koordynacja i monitorowanie realizacji działań w strefie, kontrola stacji diagnostycznych pojazdów, zadania Starostów likwidacja ogrzewania węglowego w budynkach użyteczności publicznej, działania promocyjne i edukacyjne, uwzględnienie w zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza. zadania Starostów (wspólne) Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBOWIĄZKI

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko zadania Gmin koordynacja i monitorowanie realizacji działań w gminie, przygotowanie (aktualizacja) PONE, stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji, uwzględnienie zagadnień ochrony powietrza w planach zagospodarowani przestrzennego, kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umów na odbiór odpadów, redukcja emisji wtórnej (np. czyszczenie dróg), zadania Gmin (wspólne) działania promocyjne i edukacyjne, likwidacja ogrzewania węglowego w budynkach użyteczności publicznej, uwzględnienie w zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza. Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBOWIĄZKI

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko budowa dróg, obwodnic….. modernizacja dróg, likwidacja nieutwardzonych poboczy zadania podmiotów zarządzających drogami Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska OBOWIĄZKI

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska PROPOZYCJE DZIAŁAŃ NAPRAWCZYCH działania wspomagające: kontrola dotrzymywania przez zakłady standardów emisyjnych, kontrola składów opału pod kątem jakości paliw, wymiana taboru komunikacji autobusowej, rozwój komunikacji zbiorowej „przyjaznej dla użytkownika”, monitoring budów i pojazdów opuszczających place budowy pod kątem ograniczenia niezorganizowanej emisji pyłu.

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko wprowadzenie ograniczeń w zakresie stosowania paliw stałych (uchwała Sejmiku, na podstawie art. 96 POŚ), uchwała o zakazie stosowania paliw stałych węglowych o dużej zawartości popiołu w źródłach spalania o mocy < 1 MW na terenie obszarów, gdzie występują największe przekroczenia stężeń 24-godz. pyłu zawieszonego PM10; strefa ograniczonej emisji komunikacyjnej propozycje do dyskusji Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska Propozycje działań naprawczych

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska ? Koszty

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska Koszty działań naprawczych w innych strefach : redukcja emisji pyłu PM [Mg/rok] 58 mln zł 8,3 mln zł/rok powiat 160 tys. mieszkańców redukcja emisji pyłu PM10 34 [Mg/rok] 18 mln zł 2,06 mln zł/rok miasto 65 tys. mieszkańców redukcja emisji B(a)P 39 [kg/rok] 38 mln zł 9,5 mln zł/rok miasto 117 tys. mieszkańców

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska Przykładowe koszty jednostkowe działań naprawczych : 8 – 12,5 tys. węglowe 5 – 14 tys. gazowe 12 – 17,5 tys. olejowe 5 – 10 tys. elektryczne wymiana kotłów 4 – 20 tys. koszt podłączenia rozbudowa sieci – zależy od skali podłączenie do sieci cieplnej 5 – 10 tys. kolektory 12 – 20 tys. pompy ciepła źródła odnawialne

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Programy ochrony powietrza dla Dolnego Śląska Rachunek zysków i strat koszty działań naprawczych koszty złej jakości powietrza ? 1 kg B(a)P ≥ 1 mln zł 1 Mg PM10 ≥ zł

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska realizacja POPuchwała Sejmiku Województwa opinia Starostów i Prezydentów miast grodzkich do projektu uchwały konsultacje społeczneprojekt POP

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Urząd Marszałkowski dokument POP Sejmik Województwa uchwała w sprawie POP Urząd Miasta i Gminy Starostwo powiatowe inne jednostki realizacja POP Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska pomoc w zakresie starań o zmianę prawa wskazanie barier i rozwiązań prawnych, wspomaganie wdrażania działań na poziomie samorządów lokalnych wyznaczenie pewnych kierunków i ram dla rozwoju województwa, wytyczne dla opracowań strategicznych, wsparcie w pozyskiwaniu środków finansowych poprawa stanu zdrowia mieszkańców. Korzyści wynikające z POP

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska BARIERY w realizacji POP mała skuteczność narzędzi prawnych w zakresie możliwości ograniczania „niskiej emisji” brak narzędzi prawnych umożliwiających egzekucję i kontrolę nakazów związanych ze stosowaniem określonych paliw; ostatnie zmiany prawne związane ze zmianami w funduszach ochrony środowiska, uniemożliwiające dofinansowanie osób fizycznych w ramach programów PONE. Bariery PRAWNE

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska BARIERY w realizacji POP brak środków finansowych na realizację POP, niekorzystna struktura cen paliw i małe dochody społeczeństwa, niestabilność polityki paliwowej państwa brak możliwości dofinansowania kosztów eksploatacyjnych, Bariery FINANSOWE

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska BARIERY w realizacji POP charakterystyka dostępności paliw – oparta na węglu, niski priorytet ochrony powietrza w hierarchii ważności celów realizowanych przez państwo brak systemowego, globalnego podejścia do działań w ochronie środowiska, brak kooperacji pomiędzy jednostkami wdrażającymi programy ochrony powietrza, co przyczynia się do zmniejszenia efektywności prowadzonych działań, przyzwolenie społeczne na spalanie odpadów w piecach domowych, niska świadomość społeczeństwa w zakresie zanieczyszczenia powietrza i skutków zdrowotnych z tym związanych. Bariery - pozostałe

Inteligentne rozwiązania aby chronić środowisko Program ochrony powietrza dla Dolnego Śląska Dziękujemy za uwagę Aneta Lochno Jacek Jaśkiewicz Magdalena Załupka ATMOTERM S.A. tel