dr Paweł Dziekański JST jako środowisko stymulowania innowacyjnego rozwoju w warunkach kryzysu gospodarczego. Jak być regionem innowacyjnym? Jak finansować innowacje?

Współczesna gospodarka poddana jest presji ciągłej zmiany i nietrwałości (bądź krótkotrwałości). Te dwie cechy stały się dominujące w dzisiejszym świecie, nie tylko w sferze ekonomii i gospodarki. Ich dominacja sprawiła, iż każdy podmiot działający na globalnym rynku musi być przede wszystkim kreatywny, elastyczny, innowacyjny i odporny na wahania koniunktury. Aktualne kierunki przemian w gospodarce światowej zmierzają od gospodarki materiałochłonnej opartej na ekonomii skali do gospodarki opartej na wiedzy. Pytanie o wzajemne relacje pomiędzy kryzysem a innowacyjnością to w istocie pyta- nie: kto ma większą motywację do rozwoju – ten, kto ma zapewnione cieplarniane warunki, czy ten który ma pod górkę?

Władze i administracja samorządowa spełniają istotna role w regionalnych systemach innowacji tworząc ekonomiczne, techniczne i organizacyjne warunki rozwoju opartego na wiedzy. Mogą one oddziaływać na proinnowacyjne zachowania przedsiębiorców i mieszkańców poprzez:  tworzenie innowacyjnego klimatu (trójkąt rozwoju, innowacji – bieznes – administracja - szkolnictwo;  ustalanie nowatorskich celów trwałego rozwoju gminy;  proinnowacyjne zamówienia publiczne;  zapewnianie przedsiębiorcom dostępu do informacji (system informacji publicznej);  wdrażanie innowacji w urzędzie;  tworzenie nowoczesnej infrastruktury elektronicznej;  rozwijanie idei partnerstwa publiczno-prywatnego oraz propagowanie współpracy miedzy różnymi jednostkami

Skuteczne wdrożenie idei trójkąta wiedzy zakłada pełne wykorzystanie potencjału do tworzenia synergii między regionami, uniwersytetami i przedsiębiorstwami. Decydenci na poziomie regionalnym muszą być w pełni świadomi potencjalnych korzyści jakie niosą ze sobą działania na rzecz badań i innowacji dla wzrostu gospodarczego danego regionu. Popyt na tego rodzaju działania może zaistnieć tylko wtedy, gdy przedsiębiorstwa, uniwersytety, ośrodki badawcze i inne stosowne instytucje będą świadome szans i zalet tych działań. Nadal świadomości ta jest zbyt niska

Kryzys gospodarczy to doskonały czas, aby przyjrzeć się innowacjom w regionie i ich rodzajom.  Jak wygląda sytuacja w czasach kryzysu?  Czy zła koniunktura to dobry moment na podejmowanie ryzyka innowacji? A może w trakcie dekoniunktury wdrażanie nowości to o jeden krok za daleko?  Jacy aktorzy mają największy wpływ na decyzje? Kim są głowni gracze / partnerzy realizujący założenia innowacji?  Co jest najważniejszym zasobem i jakie jest jego znaczenie dla rozwoju regionu w obszarze konkretnej polityki publicznej?  Jakie są kluczowe obszary dla rozwoju innowacji w danym regionie? Jak wygląda stopień innowacji w regionach?  Czy jest prowadzony monitoring innowacji i w jakim zakresie?

Innowacyjność = nowość + praktyczność Innowacyjność = konkurencyjność + spójność + sprawność + nowość + praktyczność G. S. Altshuller dostrzegał w innowacji konieczność zachodzenia procesów twórczych i podkreślał związek innowacji z kreatywnością. Według niego innowacja jest złożonym zjawiskiem i zbiorem umiejętności, odmiennym sposobem organizowania, syntezy i wyrażania wiedzy, postrzegania świata i tworzenia nowych idei, perspektyw, reakcji i produktów. P. Drucker określił innowację jako szczególne narzędzie przedsiębiorców, za pomocą którego ze zmiany czynią okazję do podjęcia nowej działalności gospodarczej lub do świadczenia nowych usług. Twierdził, że innowacja jest pojęciem ekonomicznym i społecznym, nie zaś technicznym.

TYP INNOWACJIOPIS INNOWACJI INNOWACJA PRODUKTOWA Wprowadzenie wyrobu lub usługi, które są nowe lub znacząco udoskonalone w zakresie swych cech lub zastosowań. Zalicza się tu znaczące udoskonalenia pod względem specyfikacji technicznych, komponentów i materiałów, wbudowanego oprogramowania, łatwości obsługi lub innych cech funkcjonalnych. INNOWACJA PROCESOWA Wdrożenie nowej lub znacząco udoskonalonej metody produkcji lub dostawy. Do tej kategorii zalicza się znaczące zmiany w zakresie technologii urządzeń oraz/lub oprogramowania. Innowacje w obrębie procesów mogą mieć za cel obniżenie kosztów jednostkowych produkcji lub dostawy, podniesienie jakości, produkcję bądź dostarczanie nowych lub znacząco udoskonalonych produktów. Przykładem nowych metod produkcji jest wdrożenie nowych urządzeń automatyzujących proces produkcyjny w ramach linii produkcyjnej czy wdrożenie wspomagania komputerowego na potrzeby opracowania i rozwoju produktów. INNOWACJA ORGANIZACYJNA Wdrożenie nowej metody organizacyjnej w przyjętych przez firmę zasadach działania, w organizacji miejsca pracy lub w stosunkach z otoczeniem. Celem innowacji organizacyjnych może być osiągnięcie lepszych wyników poprzez redukcję kosztów administracyjnych lub kosztów transakcyjnych, podniesienie poziomu zadowolenia z pracy (a tym samym wydajności pracy), uzyskanie dostępu do aktywów niebędących przedmiotem wymiany handlowej (takich jak nieskodyfikowana wiedza zewnętrzna czy obniżenie kosztów dostaw). INNOWACJA MARKETINGOWA Wdrożenie nowej metody marketingowej wiążącej się ze znacznymi zmianami w projekcie/konstrukcji produktu lub w opakowaniu, dystrybucji, promocji lub strategii cenowej. Cechą wyróżniającą innowacje marketingowe wśród innych zmian w zakresie instrumentarium marketingowego firmy jest to, że polegają one na wdrożeniu metody marketingowej niestosowanej dotychczas przez daną firmę. Musi być ona elementem nowej koncepcji lub strategii marketingowej stanowiącej znaczące odejście od metod marketingowych stosowanych dotychczas. Innowacje według podręcznika „Oslo Manual”

Innowacyjność jest procesem uczenia się. Wymaga gromadzenia specyficznej wiedzy i informacji użytecznych w działalności organizacji. Innowacyjna organizacja cechuje się zdolnością do akumulowania wiedzy. Tym samym można stwierdzić, że organizacja innowacyjna to organizacja ucząca się, gromadząca kapitał wiedzy, rozwijająca swój kapitał intelektualny.

Skuteczny system innowacyjny musi więc być trwale osadzony w systemie terytorialnym, w którym funkcjonuje. Koncepcja polityki innowacyjnej odnoszącej się do podsystemu gospodarczego, społecznego i przestrzennego, uznając że współzależność tych podsystemów ma wpływ na innowacyjność i konkurencyjność regionu. Dla funkcjonowania innowacyjnych przedsiębiorstw potrzebne jest prawidłowe funkcjonowanie podsystemu gospodarczego, czyli odpowiednich warunków prowadzenia działalności gospodarczej, w tym regulacji prawnych i administracyjnych, systemu finansowania innowacji i instytucji otoczenia biznesu pośredniczących w komercjalizacji innowacji.

Dla rozwoju innowacyjności bardzo ważne są w szczególności relacje pomiędzy: 1. Pomysłodawcami i inwestorami; 2. Początkującymi i doświadczonymi przedsiębiorcami; 3. Przedstawicielami środowisk nauki i biznesu; 4. Administracją, korporacją, szkoła wyższą, inwestorem (kwadrat ekosystemu innowacji).

Misja administracji publicznej: tworzyć warunki, a przede wszystkim: nie przeszkadzać. Administracja sama powinna identyfikować najlepszych i aktywnie ich wspierać. Strategiczne decyzje infrastrukturalne mogą mieć ogromny wpływ na innowacyjność gospodarki.

- Nie wykorzystujemy potencjału instytucji wspierania innowacyjności; Uwielbiamy regulować. A co ze stymulacją? -Firmy nie wykorzystują mechanizmów wsparcia innowacji – to zbyt skomplikowane, ryzykowne i kosztowne - Sektor szkolnictwa wyższego powinien być silnikiem (lub katapultą) innowacji. Ale nie jest…Zmiany na świecie dotkną też uniwersytety: będą musiały konkurować globalnie, naruszona zostanie zasada jedności miejsca i czasu edukacji - W sektorze publicznym brakuje menadżerów innowacji - Finansujemy instytucje, a nie projekty czy badaczy

W większości rankingów innowacyjności Polska lokuje się na dalekich miejscach. Ale jako kraj i jako naród mamy nad innymi wiele przewag, na których możemy budować nasz sukces. - Jesteśmy przedsiębiorczy - Potrafimy zrobić coś z niczego - Chcemy i potrafimy angażować się społecznie (w sieci) jakie mechanizmy stworzyć, aby skutecznie wykorzystać tę społeczną internetową energię Polaków? Uczelnie są źródłami talentu, ale nie są źródłami innowacji - Bez odpowiedniego wykorzystania potencjału intelektualnego w nauce i biznesie trudno nam będzie osiągnąć istotnie większy przyrost PKB - Mamy mnóstwo spryciarzy i młodzież odnoszącą sukcesy międzynarodowe - W Polsce następuje rozwój metropolii

A co zabija naszą innowacyjność? - Nie uczymy grać razem W czym jesteś świetny? Dlaczego tak jest? Co z tym skarbem zrobisz? Szkoły za słabo zarażają pasją, nie uczą dzieci odkrywania ich silnych stron; Nie dbamy o relacje z absolwentami szkół - Nie wierzymy w siebie, nie chcemy współpracować, jesteśmy nieufni i za mało chciwi - Media powinny nie tylko stymulować i tworzyć warunki dla debat na wysokim poziomie, ale też odpowiednio przygotowywać obywateli do takiego dyskursu - Kapitał społeczny jest w Polsce nadal na niskim poziomie; Boimy się działać globalnie - Polski rynek jest świetną trampoliną do wejścia na rynki globalne. Nie wykorzystujemy jednak tej szansy

Kryzys gospodarczy

PKB POLSKI [%] PKB W STREFIE EURO [%]

Eksport polski zmiana w proc. rok do roku Zatrudnienie (% / zmiana rok do roku)

Produkcja przemysłowa z miana w procencie rok do roku Inflacja r/r (Polska) (2,5% cel NBP)

Innowacyjność gospodarki polskiej

Świętokrzyskiego do innych regionów, należy uznać, że województwo Świętokrzyskie jest niezwykle zapóźnione na tle Unii Europejskiej biorąc pod uwagę poziom innowacyjności. Słabość naszego regionu wynika przede wszystkim z:  słabych ośrodków naukowych (zwłaszcza w odniesieniu do nauk technicznych);  bardzo nikłej współpracy pomiędzy sektorem naukowym a biznesem;  niskiej atrakcyjności inwestycyjnej regionu;  odpływu kapitału ludzkiego do większych ośrodków miejskich w Polsce (aglomeracji) oraz do państw UE;  słabego biznesu, niski kapitał oraz brak nastawienia na prace badawczo- rozwojowe powoduje zapóźnienie technologiczne.

Aby województwo Świętokrzyskie nie pozostało technologicznym zaściankiem Europy potrzebne są szeroko zakrojone działania w zakresie:  wypracowania skutecznego modelu wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji;  wzmocnienia ośrodków akademickich, zwłaszcza pod kątem nowych technologii (wyposażenie laboratoriów, pracowni badawczych itp.);  wzmocnienia współpracy biznesu z nauką;  zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej regionu poprzez tworzenie kompleksowych terenów inwestycyjnych;  powstawanie nowych i wzmocnienia już istniejących instytucji otoczenia biznesu tj: inkubatorów przedsiębiorczości, parków technologicznych, centrów transferu technologii, funduszy pożyczkowych, seed capital, venture capital itp.

Przedsiębiorstwa, które wprowadziły innowacje marketingowe w % przedsiębiorstw ogółem według województw

Przedsiębiorstwa, które wprowadziły innowacje marketingowe w % przedsiębiorstw ogółem według Województw

Innowacyjność województwa świętokrzyskiego Gminy powiatu ostrowieckiego, ich powierzchnia i liczba mieszkańców (stan na koniec 2010 r.)

dochody własne w dochodach ogółem [w %] Ostrowiec Świętokrzyski (1) 57,1262,2462,0257,70 Bałtów (2) 26,6427,8429,4328,37 Bodzechów (2) 32,8532,9528,7628,41 Ćmielów (3) 28,9330,0625,7821,77 Kunów (3) 23,7027,5027,5531,30 Waśniów (2) 17,2018,5615,1818,42 dotacje w dochodach ogółem [%] Ostrowiec Świętokrzyski (1) 18,6717,7716,5616,79 Bałtów (2) 21,0521,3622,4612,98 Bodzechów (2) 23,6824,0020,83 Ćmielów (3) 22,8321,6321,3020,56 Kunów (3) 30,3628,6125,0020,83 Waśniów (2) 26,3227,4723,3321,58 subwencje w dochodach ogółem [%] Ostrowiec Świętokrzyski (1) 20,8819,9920,4918,53 Bałtów (2) 51,4750,7947,4133,11 Bodzechów (2) 43,2843,0444,2142,02 Ćmielów (3) 48,2448,3152,3444,11 Kunów (3) 44,2143,8946,6936,64 Waśniów (2) 26,3227,4723,3321,58 PIT w dochodach ogółem [%] Ostrowiec Świętokrzyski (1) 21,9022,4319,8919,16 Bałtów (2) 12,4112,3310,587,43 Bodzechów (2) 15,7214,8212,4911,61 Ćmielów (3) 11,4711,969,167,60 Kunów (3) 10,3611,729,578,08 Waśniów (2) 5,936,144,224,28 CIT w dochodach ogółem [%] Ostrowiec Świętokrzyski (1) 1,956,623,780,65 Bałtów (2) 0,020,090,000,16 Bodzechów (2) 0,210,450,130,09 Ćmielów (3) 0,040,060,080,05 Kunów (3) 0,120,340,410,17 Waśniów (2) 0,030,010,020,01 Wybrane dane opisujące finanse gmin powiatu ostrowieckiego w latach – część dochodowa

Wybrane dane opisujące finanse gmin powiatu ostrowieckiego w latach – część wydatkowa wydatki majątkowe inwestycyjne w wydatkach ogółem [%] Ostrowiec Świętokrzyski (1) 19,4128,1728,56 Bałtów (2) 16,8826,8043,05 Bodzechów (2) 19,1916,1222,44 Ćmielów (3) 7,188,8628,08 Kunów (3) 12,3511,6836,53 Waśniów (2) 16,2233,6921,15 wydatki bieżące ogółem w wydatkach ogółem [%] Ostrowiec Świętokrzyski (1) 80,5970,4670,16 Bałtów (2) 83,1273,2056,95 Bodzechów (2) 80,8183,8877,56 Ćmielów (3) 92,8291,1471,92 Kunów (3) 87,6588,3263,47 Waśniów (2) 83,7866,3178,85 administracja publiczna w wydatkach ogółem [%] Ostrowiec Świętokrzyski (1) 8,807,697,34 Bałtów (2) 21,9217,0011,72 Bodzechów (2) 8,287,866,87 Ćmielów (3) 13,7212,399,96 Kunów (3) 12,4913,299,18 Waśniów (2) 11,739,0610,92 oświata i wychowanie w wydatkach ogółem [%] Ostrowiec Świętokrzyski (1) 27,6224,3423,97 Bałtów (2) 31,6229,1222,43 Bodzechów (2) 39,9846,2347,22 Ćmielów (3) 34,4237,0145,56 Kunów (3) 37,9036,7628,73 Waśniów (2) 36,2546,2944,36 pomoc społeczna i pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej w wydatkach ogółem [%] Ostrowiec Świętokrzyski (1) 23,6819,7119,60 Bałtów (2) 15,6014,1112,22 Bodzechów (2) 19,5019,3618,79 Ćmielów (3) 22,3620,8717,61 Kunów (3) 24,7423,4416,56 Waśniów (2) 22,5818,0818,52

Dynamika dochodów i wydatków gmin powiatu ostrowieckiego w latach dynamika dochodów gmin [%} Ostrowiec Świętokrzyski (1)104,31109,02107,62106,97 Bałtów (2)97,45105,76125,41145,72 Bodzechów (2)97,07118,23111,54108,35 Ćmielów (3)95,10109,85108,51119,68 Kunów (3)101,96108,76107,15125,97 Waśniów (2)101,41121,12118,0099,32 dynamika wydatków gmin [%] Ostrowiec Świętokrzyski (1) 95,25111,53121,11112,70 Bałtów (2) 90,28126,71129,91140,24 Bodzechów (2) 92,26124,93108,34119,36 Ćmielów (3) 95,93107,28112,90130,49 Kunów (3) 99,7698,72115,94154,02 Waśniów (2) 95,48122,34133,6396,92

Wspieranie innowacyjności w ramach RPO ogółem oraz wg województw w mln euro

Innowacyjne zamówienia publiczne Zamówienia publiczne powinny stanowić przedmiot zainteresowania władz publicznych, w tym przede wszystkim samorządów lokalnych i regionalnych, dlatego że:  dążą do rozwiązania problemów lub rozwoju usług publicznych poprzez wdrażanie innowacyjnych rozwiązań,  umożliwiają ocenę potencjału proponowanego produktu lub usługi na rynku komercyjnym,  promują sektor MSP jako głównego beneficjenta systemu PCP,  ułatwiają dostęp do kapitału przedsiębiorcom poprzez finansowanie fazy badawczej,  przyczyniają się do zwiększenia nakładów na badania i rozwój,  ułatwiają kooperację podmiotów zainteresowanych wdrażaniem innowacji,  napędzają gospodarkę.

Barierami w promowaniu innowacji poprzez zamówienia publiczne są:  brak doświadczenia w zakresie stosowania innowacyjnych zamówień publicznych w tym niska skłonność do ponoszenia ryzyka związanego z wykorzystaniem wysoko innowacyjnych rozwiązań w zamówieniach publicznych,  prowadzenie krótkookresowej polityki zamówień publicznych i jednoczesny brak długookresowych strategii w tym obszarze,  stosunkowo wysokie ryzyko korupcji,  utrudniony dostęp MSP do „innowacyjnych” zamówień publicznych,  trudności w zdefiniowaniu obiektywnych kryteriów oceny przedmiotu zamówienia, którym jest innowacyjne rozwiązanie/technologia,  trudności w prawidłowym zdefiniowaniu cech/funkcji, które powinien posiadać/spełniać przedmiot zamówienia, (wskazanie oczekiwanych funkcji, a nie rozwiązań).

System informacji przestrzennej jako narzędzie wzmocnienia innowacyjności regionu W dobie społeczeństwa informacyjnego, gdzie dominującą rolę odgrywa wy­ korzystanie, przetwarzanie i udostępnianie informacji, informacja jest coraz intensywniej używana i przetwarzana w sektorze prywatnym i publicznym. Wynika to z potrzeby rozwoju technologicznego oraz odpowiedniego zarządza­nia informacją. Czynnikami wpływającymi na zarządzanie informacją oraz jej wykorzystanie są jakość i szybkość przepływu, które warunkują konkurencyj­ność edukacji, usług czy przemysłu. Podejście takie wymaga wykorzystywania nowych technik informacyjnych w zakresie gromadzenia, przetwarzania, pozy­skiwania i użytkowania informacji

Procesy innowacyjne, a przede wszystkim powstające w ich efekcie innowacje produktowe, procesowe, organizacyjne i marketingowe mogą być traktowane jako jeden z podstawowych czynników podnoszenia konkurencyjności gospodarki regionów. Efektywność ekonomiczna i skuteczność społeczna procesów innowacji ujawnia się z dużym opóźnieniem w czasie w stosunku do poniesionych nakładów oraz zależy od wielu czynników popytowych i podażowych. Ponadto występują sprzężenia zwrotne między poziomem rozwoju społeczno - gospodarczego a procesami innowacyjności tak w sferze gospodarczej, jak i społecznej