1 Możliwości Banków Spółdzielczych w pozyskiwaniu środków unijnych na potrzeby własne Dr Jerzy Małkowski Związek Banków Polskich Falenty, 9 października 2008 r. ROLA BANKÓW SPÓŁDZIELCZYCH W PROCESIE ABSORPCJI ŚRODKÓW UNIJNYCH

2 Perspektywa finansowa lat 2007 – 2013 jako kolejny etap realizacji polityki spójności (polityki strukturalnej) Unii Europejskiej Polityka strukturalna Unii Europejskiej była wynikiem dążenia do zmniejszenia głębokich, szkodliwych dysproporcji w rozwoju społecznym i gospodarczym, występujących pomiędzy krajami członkowskimi UE oraz w ich obrębie – pomiędzy poszczególnymi regionami, a także podmiotami. Najostrzejsze sprzeczności występują z reguły pomiędzy: - biednymi i bogatymi, - rolnikami i pracującymi w innych działach gospodarki, - mieszkającymi w regionach zacofanych i rozwiniętych, - pracującymi na lądzie i na morzu. Polityka strukturalna miała istotne znaczenie od początku integracji europejskiej. Jej rola jednak silnie wzrastała w wyniku rozszerzenia się Unii o nowe kraje członkowskie i w miarę pojawienia się nowych sprzeczności. W ramach obecnego okresu programowania na lata 2007 – 2013 zamiast polityki strukturalnej, stosowana jest nazwa polityka spójności.

3 Realizacja unijnej polityki strukturalnej, a obecnie polityki spójności jest dokonywana przede wszystkim za pomocą instrumentów finansowych, jakimi były i nadal są fundusze strukturalne: Europejski Fundusz Społeczny ESF (European Social Fund) 1960 r. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych EAGGF (European Agricultural Guidance and Guarantee Fund) 1963 r. (obecnie zastapił go Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, który jest instrumentem Wspólnej Polityki Rolnej) Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego ERDF (European Regional Development Fund) 1975 r. Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa FIFG (Financial Instrument for Fisheries Guidance) 1994 r. (obecnie zastąpił go Europejski Fundusz Rybołówstwa). Ponadto politykę tę w zakresie rozwoju infrastruktury transportowej i ekologicznej wspiera Fundusz Spójności (Cohesion Fund) 1993 r.

4 Miejsce i rola sektora bankowego w dokumentach dotyczących realizacji w Polsce polityki spójności Unii Europejskiej w latach 2007 – 2013 Obserwujemy od lat paradoksalną sytuacją, w której mimo finansowego charakteru unijnej polityki spójności, w praktyce pomija się miejsce oraz rolę sektora bankowego w tym obszarze. Z tym zaskakującym zjawiskiem spotkaliśmy się już w okresie przedakcesyjnym (Program SAPARD), a potem w perspektywie finansowej lat 2004–2006. W obecnym okresie programowania na lata 2007 – 2013, wszystkie podstawowe dokumenty dotyczące realizacji w Polce polityki spójności, a więc zarówno Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (Narodowa Strategia Spójności), jak też wynikające z nich programy operacyjne, a więc: Innowacyjna Gospodarka, Infrastruktura i Środowisko, Kapitał Ludzki, Rozwój Polski Wschodniej, a także 16 Regionalnych Programów Operacyjnych, prawie wcale nie uwzględniają działania instytucji finansowych, w tym zwłaszcza banków (lecz także i firm leasingowych).

5 Podstawowe znaczenie instrumentów finansowych we wdrażaniu polityki strukturalnej Unii Europejskiej sprawia, że instytucje finansowe, w tym zwłaszcza banki, mimo wskazanych tu tendencji do ich pomijania, odgrywają jednak istotną rolę w realizacji tej polityki. Położenie głównego akcentu w dokumentach UE na zagadnienia środków publicznych powoduje, że sprawy gromadzenia oraz wykorzystywania środków prywatnych pozostają poza obszarem głównego zainteresowania instytucji zarządzających i wdrażających. W tej sytuacji jedynie instytucje finansowe, a więc banki oraz firmy leasingowe są w stanie aktywnie przyczyniać się do rozwiązywania problemów w tym zakresie, przez umożliwianie potencjalnym beneficjentom programów operacyjnych na uzupełnianie środków własnych do poziomu, który pozwoli na dokonanie prefinansowania podejmowanych przedsięwzięć. Banki jako istotny element systemu instytucjonalnego absorpcji środków strukturalnych UE

6 Biorąc pod uwagę charakter i zakres działania banków w procesie absorpcji środków unijnych, należałoby je traktować jako instytucje otoczenia biznesu (lub instytucje wspierające przedsiębiorstwa). Jednak we wskazanych poprzednio dokumentach programowych, do grona instytucji otoczenia biznesu zalicza się tylko różnorodne (zarówno regionalne, jak i lokalne) fundusze pożyczkowe, poręczeniowe oraz gwarancyjne, a nawet osoby fizyczne z zakresu tzw. aniołów biznesu. Sektor bankowy, mimo iż jego liczne działania na rzecz wsparcia przedsiębiorstw w zakresie zwiększenia możliwości absorpcji środków unijnych ma wielokrotnie szerszy zakres, niż posiadają wymienione tu instytucje otoczenia biznesu, jest w tym przypadku również całkowicie pomijany. W istniejącej sytuacji jedyna możliwość dla przedstawicieli sektora bankowego, w tym przede wszystkim dla banków spółdzielczych, by mogły one ubiegać się o uzyskanie wsparcia za pomocą środków unijnych dla podejmowanych przez siebie przedsięwzięć, jest związana z występowaniem przez nie jako przedsiębiorców.

7 Podstawy prawne do tego, by banki mogły występować jako przedsiębiorcy, daje nam Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. Ustaw nr 173 z 2004 r., poz. 1807) zgodnie z którą: Art. 2. Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, (…), a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Art Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. W związku z tym, banki spółdzielcze mogą występować z wnioskami w ramach tych wszystkich programów operacyjnych, w których przewidziane jest wsparcie dla projektów, których charakter mieści się w zakresie funkcjonowania bankowości. Przy składaniu wniosków należy brać pod uwagę jest fakt, że wsparcie unijne w większości przypadków przeznaczone jest dla przedsiębiorstw małych i średnich, w związku z czym banki występujący jako wnioskodawcy, muszą spełniać kryteria dotyczące MSP (wielkość zatrudnienia, wartość aktywów, wysokość obrotów).

8 Kompleksowa oferta banków spółdzielczych dotycząca projektów wspieranych środkami unijnymi, zawiera produkty i usługi: 1) informowanie klientów oraz potencjalnych klientów, 2) prowadzenie doradztwa dla klientów, 3) zakładanie i prowadzenie rachunków, 4) wystawianie promes kredytowych, 5) udzielanie kredytów (głównie inwestycyjnych), 6) udzielanie gwarancji. Ponadto oferta banków spółdzielczych może być wzbogacona także i o inne produkty finansowe, takie jak np. leasing, produkty ubezpieczeniowe (bancassurance). Występując z wnioskami o wsparcie środkami unijnymi banku, dotyczące określonego zakresu jego funkcjonowania, konieczne jest wyszukanie zarówno odpowiedniego programu operacyjnego, jak też w jego ramach właściwego działania lub poddziałania.

9 Przykładowe możliwości wsparcia banków jako wnioskodawców, mogą dotyczyć wykorzystania następujących działań w ramach programów operacyjnych: W zakresie szkolenia - PO Kapitał ludzki: W układzie ponadregionalnym: Poddziałanie Rozwój kapitału ludzkiego w przedsiębiorstwach: - ponadregionalne projekty szkoleń (ogólnych i specjalistycznych) i doradztwa dla przedsiębiorców (lub przedsiębiorców) przygotowane w oparciu indywidualne strategie rozwoju firm; - ogólnopolskie otwarte projekty szkoleń (ogólnych oraz specjalistycznych) i doradztwa dla przedsiębiorców oraz pracowników przedsiębiorstw, W układzie regionalnym: Poddziałanie Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw. W zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego (wzmacnianie potencjału informatycznego) – PO Innowacyjna gospodarka: Działanie 8.2. Wspieranie wdrażania elektronicznego biznesu typu B2B (wdrażanie ICT w przedsiębiorstwach i tworzenie usług elektronicznych dla przedsiębiorstw).

10 Oprócz składania przez banki wniosków odnoszących się do wybranych działań programów operacyjnych o zasięgu ogólnopolskim, istnieje również możliwość ubiegania się o wsparcie w ramach regionalnych programów operacyjnych (RPO), właściwych dla poszczególnych województw. Analiza dokumentów przedstawiających uszczegółowienia priorytetów (lub osi priorytetowych) poszczególnych RPO, pozwala na wyszukanie odpowiednich działań i poddziałań, w ramach których banki (występujące jako małe lub średnie przedsiębiorstwa), mogą ubiegać się o uzyskanie wsparcia na przedsięwzięcia podejmowane w zakresie: - rozwoju technologii informacyjnych i komunikacyjnych w przedsiębiorstwach, - usług doradczych, związanych z rozwojem przedsiębiorstwa w oparciu o nowe technologie i rozwiązania innowacyjne, - inwestycji o charakterze innowacyjnym (produktowym i procesowym).

11 Dziękuję Państwu za uwagę Tel.: (22)