Projekt zrealizowany przez: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych 01-022 Warszawa ul. Bellottiego 3B tel. 022/636 72 00 fax. 022/636 72 00 ASM Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. z o.o. 99-300 Kutno ul. Grunwaldzka 5 tel. 024/355 77 00 fax. 024/355 77 01

POTRZEBY RYNKU PRACY A SYSTEM EDUKACJI Iwona Kukulak-Dolata

Cel główny badań Analiza zbieżności prowadzonych w regionie przedsięwzięć w zakresie podwyższania umiejętności i kwalifikacji zawodowych w porównaniu z potrzebami łódzkiego rynku pracy.

Cele szczegółowe: Analiza wielkości i struktury popytu na pracę w przekroju zawodów; Ocena potencjału roboczego przez pracodawców; Identyfikacja luk/braków w kwalifikacjach i umiejętnościach pracowników; Aktywność edukacyjna pracodawców pod kątem dokształcania pracowników; Analiza aktualnej struktury podaży pracy; Identyfikacja aktywności edukacyjnej podaży pracy; Analiza oferty kształcenia systemu szkolnego; Analiza oferty kształcenia systemu pozaszkolnego (publicznej służby zatrudnienia).

w tym z wykształceniem: Wyższym 16,2 16,6 18,3 Struktura pracujących w województwie łódzkim według poziomu wykształcenia Wyszczególnienie Lata 2002 2003 2004 Ogółem 100,0 w tym z wykształceniem: Wyższym 16,2 16,6 18,3 Policealnym i średnim zawodowym 30,6 29,5 Średnim ogólnokształcącym 8,6 8,8 9,2 Zasadniczym zawodowym 27,9 30,1 29,9 Gimnazjalnym, podstawowym i niepełnym podstawowym 16,7 15,0 13,1

Pracujący według sekcji PKD w województwie łódzkim w 2002 r. i 2004 r Pracujący według sekcji PKD w województwie łódzkim w 2002 r. i 2004 r. (stan 31.12.) Wyszczególnienie 2002 2004 Ogółem % 100 w tym: rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 21,8 21,7 przemysł 25,6 25,5 budownictwo 3,9 4,0 handel i naprawy 15,1 hotele i restauracje 1,3 transport, gospodarka magazynowa i łączność 4,9 4,7 pośrednictwo finansowe 1,9 obsługa nieruchomości i firm, nauka 6,3 6,2 administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne 4,2 edukacja 7,3 ochrona zdrowia i opieka społeczna 6,6 5,6 pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna 2,4 2,5

Struktura pracujących według grup zawodów w 2002 r.

Struktura ofert pracy według zawodów w województwie łódzkim Lp. GRUPA ZAWODOWA Lata 2000 2002 2005 01 Siły zbrojne 0,0 1 Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 0,2 0,3 2 Specjaliści 3,1 4,3 5,6 3 Technicy i inny średni personel 7,0 9,9 17,6 4 Pracownicy biurowi 12,2 14,1 12,8 5 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 13,2 14,2 12,7 6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 1,3 0,9 0,4 7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 28,5 28,8 23,8 8 Operatorzy i monterzy maszyn I urządzeń 6,1 5,3 9 Pracownicy przy pracach prostych 23,0 22,2 20,7 Bez zawodu 5,5 . OGÓŁEM ZAREJESTROWANI BEZROBOTNI 100,0

Kierowanych do urzędu pracy Struktura ofert pracy ukazujących się w łódzkiej prasie lokalnej według wielkich grup zawodów i kierowanych do PSZ Kod zawodu Nazwa kodu Średnia od marca do maja Kierowanych do urzędu pracy 1 Parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy 5,2 0,2 2 Specjaliści 15,7 5,6 3 Technicy i inny średni personel 17,5 17,6 4 Pracownicy biurowi 3,6 12,8 5 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 14,2 12,7 6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 1,1 0,4 7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 28,5 23,8 8 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 7,2 6,1 9 Pracownicy przy pracach prostych 7,1 20,7 Ogółem 100,0

Struktura ofert pracy zgłoszonych do urzędów pracy w 2005 r Struktura ofert pracy zgłoszonych do urzędów pracy w 2005 r. według zawodów (kody czterocyfrowe) Lp. Kod zawodu Nazwa grupy zawodów % 1 "9141" Gospodarze budynków 9,1 2 "5221" Sprzedawcy I demonstratorzy 8,2 3 "4191" Pracownicy obsługi biurowej gdzie indziej niesklasyfikowani 8,0 4 "3431" Pracownicy administracyjni, sekretarze i pokrewni 6,7 5 "7436" Szwaczki, hafciarki i pokrewni 6,8 6 "9321" Robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 4,2 7 "3415" Agenci do spraw sprzedaży (handlowcy) 3,1 8 "4131" Magazynierzy i pokrewni 2,5 9 "9132" Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne 2,3 10 "9313" Robotnicy pomocniczy w budownictwie ogólnym 1,9 11 "7121" Murarze i pokrewni 12 "8323" Kierowcy samochodów ciężarowych 1,6 13 "7233" Mechanicy - monterzy maszyn i urządzeń* (zawód szkolny: Mechanik - monter maszyn i urządzeń - obejmuje grupę elementarną 7233) 1,5 14 "3115" Technicy mechanicy 1,4 15 "3419" Pracownicy do spraw finansowych i handlowych gdzie indziej niesklasyfikowani 1,2 16 "7222" Ślusarze i pokrewni

Wskaźnik intensywności deficytu zawodów Wskaźnik intensywności deficytu dla zawodów o kodach czterocyfrowych w 2005 r. Lp. Kod grupy zawodów Nazwa grupy zawodów Wskaźnik intensywności deficytu zawodów 1 "8229" Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych gdzie indziej niesklasyfikowani 12,1 2 "9161" Ładowacze nieczystości 11,7 3 "5149" Pracownicy usług osobistych gdzie indziej niesklasyfikowani 9,5 4 "5142" Osoby do towarzystwa 7,2 5 "8286" Monterzy wyrobów tekstylnych, z tektury i pokrewnych materiałów 6 "3482" Pracownicy bibliotek i informacji naukowej 4,5 7 "8112" Operatorzy maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej kopalin 4,4 8 "8111" Operatorzy maszyn górniczych i pokrewni 3,5 9 "8284" Monterzy wyrobów z metalu, gumy i tworzyw sztucznych 3,2 10 "3411" Dealerzy i maklerzy aktywów finansowych i pokrewni 3,0 11 "5111" Stewardzi 12 "5144" Praktykujący niekonwencjonalne metody terapii 13 "8285" Monterzy wyrobów z drewna 2,7 14 "9141" Gospodarze budynków 15 "4142" Kodowacze i korektorzy 2,6 16 "3117" Technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni 17 "3423" Pracownicy do spraw zatrudnienia i pośrednictwa pracy 18 "9212" Robotnicy pomocniczy w leśnictwie 2,5

Problemy pracodawców ze znalezieniem pracowników

Popularność tematyki szkoleń zewnętrznych w firmach woj. łódzkiego TEMATYKA SZKOLENIA: OGÓŁEM BHP 59,00% praktyczne wykonywanie zawodu 32,40% finanse, księgowość 18,10% techniki sprzedaży, obsługa klienta 16,90% szkolenia komputerowe programy specjalistyczne 10,50% dostosowanie do norm unijnych 9,50% rozwój osobisty 6,50% nowe produkty i ich zastosowanie 6,30% Inne 6,00% szkolenia komputerowe podstawowe 5,40% uprawnienia do obsługi wózków widłowych, koparek, itp. 4,90% zarządzanie zasobami ludzkimi Marketing 4,40% Ubezpieczenia 4,30% języki obce 3,90% obsługa maszyn i urządzeń, np. tokarki, frezarki, itp. 3,60% medyczne, pielęgniarskie, pierwsza pomoc i pokrewne 3,10% znajomość przepisów szczegółowych (np. administracji, prawa pracy) 2,30% technologie produkcji 2,20%

Struktura bezrobotnych według zawodów w województwie łódzkim Lp. GRUPA ZAWODOWA Lata 2000r. 2002r. 2005r 01 Siły zbrojne 0,0 0,1 1 Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 0,4 0,6 2 Specjaliści 3,6 4,6 5,8 3 Technicy i inny średni personel 9,2 10,1 13,8 4 Pracownicy biurowi 6,9 6,7 4,5 5 Pracownicy usług osobist. i sprzedawcy 10,0 10,3 6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 2,5 2,2 2,0 7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 29,4 29,6 28,0 8 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 4,1 3,9 9 Pracownicy przy pracach prostych 10,5 12,4 Bez zawodu 24,0 22,0 18,5   OGÓŁEM ZAREJESTROWANI BEZROBOTNI 100,0

Ranking bezrobotnych wg zawodów (kody czterocyfrowe) w województwie łódzkim Lp. Kod grupy zawodów Nazwa grupy zawodów Bezrobotni ogółem % 1 "5221" Sprzedawcy i demonstratorzy 8,2 2 "7436" Szwaczki, hafciarki i pokrewni 4,9 3 "9321" Robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 4,8 4 "4191" Pracownicy obsługi biurowej gdzie indziej niesklasyfikowani 2,9 5 "3419" Pracownicy ds. finansowych i handlowych gdzie indziej niesklasyfikowani 2,7 6 "7222" Ślusarze i pokrewni 7 "7231" Mechanicy pojazdów samochodowych* 2,6 8 "9132" Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne 2,4 9 "3115" Technicy mechanicy 2,3 10 "7233" Mechanicy - monterzy maszyn i urządzeń* 11 "9313" Robotnicy pomocniczy w budownictwie ogólnym 2,2 12 "7121" Murarze i pokrewni 2,1 13 "7433" Krawcy, kapelusznicy i pokrewni 2,0 14 "9162" Zamiatacze i pokrewni 1,8 15 "9141" Gospodarze budynków 16 "7412" Piekarze, cukiernicy i pokrewni 17 "5122" Kucharze 1,7

Aktywność pracujących w zakresie podnoszenia kwalifikacji według wykształcenia (w %)

Zakres kursu/szkolenia: Poziom uczestnictwa pracujących w kursach i szkoleniach podejmowanych "na własną rękę" oraz zakresy tematyczne Zakres kursu/szkolenia: Ogółem praktyczne wykonywanie zawodu 28,2 języki obce 27,0 Inne 23,2 szkolenia komputerowe - programy specjalistyczne 18,2 Finanse, księgowość 13,4 szkolenia komputerowe podstawowe: Windows, Office 12,7 BHP 11,0 rozwój osobisty (np. autoprezentacja, kreatywne myślenie) 9,8 dostosowanie do norm unijnych 7,2 techniki sprzedaży, obsługa klienta 4,5 zarządzanie zasobami ludzkimi 4,1 Marketing 3,6 zarządzanie przedsiębiorstwem 2,9 Ubezpieczenia 2,4 Obsługa urządzeń biurowych 2,2 specjalistyczne prawa jazdy (np. autobus, samochód ciężarowy z naczepą itp.)

Odsetek bezrobotnych objętych szkoleniem 1/2 Bezrobotni uczestniczący w szkoleniach według powiatów w województwie łódzkim w 2005 r. Powiat Odsetek bezrobotnych objętych szkoleniem Stopa bezrobocia Łódź 8,1 16,4 Łódź-Wschód 3,4 20,1 Brzeziny 4,4 18,1 Pabianice 3,6 18,7 Zgierz 1,5 25,4 Łęczyca 7,3 19,5 Piotrków Trybunalski 5,7 16,6 Bełchatów 9,2 15,9 Opoczno 21,8 Pajęczno 2,6 17,1 Radomsko 1,6 21,9

Odsetek bezrobotnych objętych szkoleniem 2/2 Bezrobotni uczestniczący w szkoleniach według powiatów w województwie łódzkim w 2005 r. Powiat Odsetek bezrobotnych objętych szkoleniem Stopa bezrobocia Tomaszów Mazowiecki 4,1 23,0 Sieradz 3,8 18,3 Wieluń 3,7 12,7 Zduńska Wola 4,9 20,4 Poddębice 1,2 16,4 Łask 5,7 17,5 Wieruszów 13,4 Skierniewice 11,3 Łowicz 3,1 13,2 Rawa Mazowiecki 7,0 Kutno 0,8 23,2 Ogółem Województwo: 17,9

W 2005 r. w województwie łódzkim 9646 osób rozpoczęło szkolenie, których organizatorem była PSZ. Z grupy tej 94,3% osób je ukończyło, a 36,5% podjęło pracę. W populacji osób objętych szkoleniami : 3,2% stanowiły osoby poszukujące pracy, 96,8% to osoby posiadające status bezrobotnego. Szkolenia dla pracodawców , które opierały się na podpisaniu trójstronnych umów stanowiły 11,6%, a szkolenia indywidualne 15,2%. Skuteczność tych szkoleń była wyższa od średniej notowanej w województwie ( 36,5%) i wynosiła odpowiednio 69,5%; 78,2%.

Obszary tematyczne szkoleń i ich skuteczność w województwie łódzkim w 2005 r. Odsetek bezrobotnych objętych szkoleniem Efektywność szkoleń Ogółem osoby szkolone 100,0 36,5 Rozwój osobowościowy i kariery zawodowej 1,7 49,1 Sprzedaż, marketing, public relations, handel nieruchomościami 13,8 31,3 Rachunkowość, księgowość, bankowość, ubezpieczenia, analiza inwestycyjna 5,6 25,8 Zarządzanie i administrowanie 9,9 48,7 Prace sekretarskie i biurowe 1,6 22,9 Prawo 0,1 80,0 Informatyka i wykorzystanie komputerów 9,3 20,0 Technika i handel artykułami technicznymi (w tym: mechanika, metalurgia, energetyka, elektryka, elektronika, telekomunikacja, miernictwo, naprawa i konserwacja pojazdów) 1,3 29,8 Architektura i budownictwo 2,1 33,5 Opieka zdrowotna 0,2 47,6 Ochrona własności i osób 36,3 Usługi hotelarskie, turystyka i rekreacja 0,4 73,7 Usługi gastronomiczne 1,2 21,1 Usługi fryzjerskie, kosmetyczne 1,0 32,6 Usługi transportowe (w tym kursy prawa jazdy) 18,2 42,6

Struktura bezrobotnych korzystających z poradnictwa zawodowego w województwie łódzkim w 2005 r.

W 2005 r. w województwie łódzkim z poradnictwa zawodowego urzędów pracy korzystało 26 133 osób bezrobotnych (13,2% ogółu bezrobotnych) z tego 8,8% zostało poddanych specjalistycznym badaniom, mającym stwierdzić predyspozycje bezrobotnych do wykonywania określonych zawodów.

Bezrobotni korzystający z usług poradnictwa zawodowego Efektywność poradnictwa zawodowego urzędów pracy w województwie łódzkim w roku 2005 Poziom wykształcenia Bezrobotni korzystający z usług poradnictwa zawodowego Bezrobotni podejmujący pracę Bezrobotni uczestniczący w szkoleniach (%) Ogółem 100,0 22,0 20,3 Wyższe 12,7 24,4 16,7 Policealne i średnie zawodowe 32,8 21,0 Średnie ogólnokształcące 17,5 14,9 17,7 Zasadnicze zawodowe 21,1 26,1 25,5 Gimnazjalne i poniżej 15,9 22,3 18,1

1/3 Co może zapewnić większą spójność między oczekiwaniami pracodawców i bezrobotnych w zakresie działań podejmowanych przez PSZ: dokonywanie przez urzędy pracy bardziej starannego doboru osób objętych różnymi instrumentami, szczególnie istotne jest badanie predyspozycji pod kątem dalszej nauki i postaw wobec samej pracy; większe aktywizowanie bezrobotnych poprzez prowadzenie i upowszechnianie usług z zakresu poradnictwa zawodowego; organizowanie egzaminów przez osoby z zewnątrz firmy, na podstawie których można byłoby zbadać poziom nabytych umiejętności przez bezrobotnych objętych przygotowaniem zawodowym i stażami pracy; inicjowanie w większym zakresie szkoleń przez te urzędy pracy, na obszarze działania których stopa bezrobocia jest wysoka;

2/3 Co może zapewnić większą spójność między oczekiwaniami pracodawców i bezrobotnych w zakresie działań podejmowanych przez PSZ: organizowanie w większym zakresie szkoleń opartych na umowach trójstronnych lub tzw. szkoleń indywidualnych, ze względu na ich wysoką stosunkowo efektywność; dokonywanie doboru tematu szkoleń na podstawie potrzeb rynku pracy; kontrolowanie w większym zakresie programów i treści szkoleń prowadzonych przez te instytucje edukacyjne, które realizują tematy szkoleń o mniejszej skuteczności. Duże zainteresowanie dostrzegamy szkoleniami dotyczącymi informatyki i wykorzystania komputerów zarówno przez pracodawców jak i osoby pracujące samodzielnie je finansujące, natomiast oficjalne statystyki PUP pokazują stosunkowo niską ich efektywność;

3/3 Co może zapewnić większą spójność między oczekiwaniami pracodawców i bezrobotnych w zakresie działań podejmowanych przez PSZ: większa kontrola pracodawców pod kątem realizacji w ich firmach programów opracowanych na potrzeby staży pracy i przygotowania zawodowego; wprowadzenie sankcji karnych, które byłyby stosowane w przypadku tych pracodawców, którzy nie wykonują zadań zgodnie z treścią umów dotyczących staży i przygotowania zawodowego;

DZIĘKUJĘ