Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013 Projekt „ROZWÓJ PRZEZ KOMPETENCJE” jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Publikacja jest współfinansowana przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013 CZŁOWIEK –NAJLEPSZA INWESTYCJA

Gimnazjum Publiczne w Barcianach ID grupy: 96/48_P_G1 Kompetencja: przedsiębiorczość Temat projektowy Unia Europejska-szanse i zagrożenia dla Polski jako członka UE po sześciu latach członkowstwa. Semestr I rok szkolny 2009/2010

Szanse i zagrożenia dla Polski na najbliższą przyszłość Plan prezentacji Zakres działania UE Sześć lat Polski w UE Szanse i zagrożenia dla Polski na najbliższą przyszłość

Kraje UE

Unia Europejska

Unia Europejska I FILAR II FILAR III FILAR

I Filar- Unia gospodarcza i walutowa Obejmuje on bardzo szeroki zakres funkcji i obszarów kompetencyjnych . Większość z nich została przedstawiona w artykule 2 Traktatu o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej . należą do nich przede wszystkim : - Rynek wewnętrzny , czyli swobodny przepływ towarów , osób , usług oraz kapitału . - Unia celna . - Wspólna polityka handlowa . - Wspólna polityka w dziedzinie transportu i energii . - Koordynacja państwowych polityk zatrudnienia . - Wspólna polityka w dziedzinie ochrony środowiska naturalnego . - Ochrona niezakłóconej konkurencji . - Wspieranie rozwoju naukowego i technologicznego . - Ochrona zdrowia . - Ochrona konsumentów . - Ochrona cywilna . - Turystyka i sport .

II Filar-Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Główną funkcją wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa jest wzmocnienie tożsamości Europejskiej i jej niezależności , co z kolei ma sprzyjać promowaniu pokoju , bezpieczeństwa i postępu na tym kontynencie i na świecie . Cele: - Ochrona wspólnych wartości , podstawowych interesów , niezależności i integralność Unii – zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych . - Umocnienie bezpieczeństwa Unii Europejskiej i jej państw członkowskich . - Utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego . - Popieranie współpracy międzynarodowej . - Rozwijanie i umacnianie demokracji oraz rządów prawa , jak również poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności .

III Filar-Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych Traktat z Maastricht określa konkretne cele trzeciego filaru następująco : - Zapewnienie obywatelom Unii wysokiego poziomu ochrony w zakresie wolności , bezpieczeństwa i sprawiedliwości . - Zapobieganie rasizmowi i ksenofobii oraz walka z tymi zjawiskami. - Zapobieganie przestępczości zorganizowanej lub innej i walki z tym zjawiskiem a w szczególności – z terroryzmem , handlem ludźmi i przestępstwami przeciwko dzieciom , handlem narkotykami , handel bronią . Zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości mają z kolei służyć : - Ściślejsza współpraca między siłami policji , władzami celnymi i innymi władzami w państwach członkowskich , bezpośrednio i za pośrednictwem Europejskiego Urzędu Policji (EUROPOL) i inne agendy(CEPOL, Eurojust). - Ściślejsza współpraca między władzami sądowymi i innymi właściwymi władzami państw członkowskich . - Zbliżanie norm prawa karnego państw członkowskich .

Europejski Urząd Policji , czyli Europol (European Police Office) to europejska agencja policyjna z siedzibą w Hadze. Europol rozpoczął pracę 1 lipca 1999 r. Europejskie Kolegium Policyjne (CEPOL) (ang. European Police College) – jedna z agencji Unii Europejskiej ds. współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych Eurojust, właśc. Europejska Jednostka Współpracy Sądowej – agencja Unii Europejskiej o charakterze prokuratorskim. Zadaniem tej agencji jest koordynacja działań prokuratur krajowych państw członkowskich Unii Europejskiej w celu walki z transgraniczną przestępczością zorganizowaną na terenie UE. W zależności od państwa mogą to być prokuratorzy, sędziowie śledczy lub funkcjonariusze policji. Koordynacja ta połączona ma być z prowadzeniem postępowań śledczych oraz załatwianiem wniosków w zakresie pomocy prawnej.

Biedni i bogaci w regionach… Cel UE: zrównoważony rozwój wyrównanie poziomu życia Miernik zamożności- PKB na mieszkańca w stosunku do średniej unijnej PKB na mieszkańca UE27=100 Np.. Luxemburg 267 Nord-Est(Rumunia) 25

PKB na mieszkańca Polski w stosunku do średniej UE (w %) 51,5 39,5 38,4 83,6 47,7 55,1 45,7 46,5 56,0 42,1 48,0 35,3 39,8 55,5 45,4 35,8 Źródło: Eurostat, dane z 2009r.

Fundusze NSS (Narodowa Strategia Spójności) Środki unijne: lata 2004-2006 13mld € lata 2007-2013 67,3 mld € a po dodaniu środków własnych- 85 mld €

Cele Polityki Regionalnej lata 2000-2006 Lata 2007-2013 cel 1 – wsparcie regionów zapóźnionych w rozwoju, cel 2 – odbudowa terenów silnie uzależnionych od upadających gałęzi gospodarki, cel 3 – modernizacja rynku pracy. cel 1 – konwergencja, cel 2 – konkurencyjność regionalna i zatrudnienie, cel 3 – europejska współpraca terytorialna.

Tendencje w latach 2000-2006 malejący udział przemysłu w strukturze PKB ożywienie aktywności przedsiębiorstw przemysłowych wzrost produkcji w działach uznawanych za nośniki postępu technicznego niski potencjał badawczo-rozwojowy gospodarki niski poziom wykorzystania zasobów pracy wzrost bezrobocia wzrost skali zróżnicowań w wielkości PKB na mieszkańca w polskich regionach rozwój lokalnych biegunów wzrostu (głównie aglomeracji miejskich)

Szanse dla polskiej gospodarki otwarcie rynków UE przyspieszenie modernizacji gospodarki poprzez usprawnienia i promocję transferu nowoczesnych technik i technologii rozwój badań i międzynarodowej współpracy naukowo – badawczej tworzenie warunków do wykorzystania aktywności społecznej modernizacja i poprawa jakości sieci drogowej i kolejowej rozwój funkcji metropolitalnych w największych ośrodkach miejskich, w tym na obszarach Polski wschodniej

Wyzwanie dla polskiej gospodarki zwiększanie stopnia spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej w ramach Unii Europejskiej poprzez: skonsolidowanie finansów publicznych wzrost zatrudnienia redukcja barier rozwoju społeczno-gospodarczego promowanie i wzmacnianie przedsiębiorczości podnoszenie jakości kapitału ludzkiego budowa społeczeństwa informacyjnego

Zaniedbania Dokonania

Dokonania Programy Zarządzane Centralnie Programy krajowe drogi PKB rolnictwo edukacja bezpieczeństwo Wodociągi i kanalizacja

Udział województw w tworzeniu PKB (w procentach) 5,6 5,7 2,8 2,9 7,7 7,6 4 3,9 20,5 21,8 3,8 3,7 8 4,8 9,4 6,2 6,3 2,6 13,9 12,6 2,4 2,3 2,2 2004 r 2008 r Źródło: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Wpływ funduszy unijnych na poziom PKB Per Capita (w procentach) 3 2,1 2,6 1,2 1,6 2,7 1,4 1,7 1,8 2,0 6,8 5,8 12,1 7,4 4,1 9,1 5,9 4,8 5 6,3 3,7 10,5 10,1 5,1 10,6 lata2004-2009 Prognoza-2010-2015 Źródło: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Źródło: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Pieniądze UE wydane w poszczególnych województwach w ramach Programów Zarządzanych Centralnie do 2010 r. (mld zł) 620 440 481 559 472 1023 657 423 587 440 819 507 437 645 912 650 Źródło: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Programy Zarządzane Centralnie dofinansowanie UE w ramach PO w mld zł Źródło: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Długość zmodernizowanej lub zmodernizowanej sieci kanalizacyjnych i wodociągowych w ramach ZPORR( w km) 77 60 377 354 752 130 68 33 206 139 277 25 519 210 119 218 124 336 126 436 240 268 902 417 379 145 402 428 143 274 220 wodociągi kanalizacja Źródło: MRR, dane 31.03.09r

Wsparcie rolnictwa w ramach SPO ROL 1311 1936 1983 4028 6338 7954 3874 1553 5752 696 1704 4457 3056 1430 1328 2647 Liczba projektów Źródło: MRR, dane 31.03.09r

Fundusze unijne a zatrudnienie osób w wieku 15-64 lata 3,4 9,9 Źródło: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Szybko i bezpiecznie-czyli drogi(w km) 50 107 73 140 372 173 127 42 110 211 87 217 156 196 28 106 213 222 98 181 194 123 55 126 129 130 53 wojewódzkie powiatowe i gminne Źródło: MRR, dane koniec 2008r

Oddano do użytku –koniec maja 2009 264 km autostrady 2506 km dróg krajowych i regionalnych 2074 km dróg lokalnych 565 km torów kolejowych 317 obiektów mostowych 14 skrzyżowań wielopoziomowych

Bezpieczeństwo(tyś zł) Straż Pożarna Policja

Sport i edukacja- infrastruktura 56 127 63 68 76 67 80 90 95 120 112 57 93 126 113 Liczba projektów Źródło: MRR, dane 31.03.09r

Internet szerokopasmowy Zaniedbania Internet szerokopasmowy Odpady inne

Internet szerokopasmowy dla wsi i małych miasteczek na budowę łączy w latach 2007-2013 przeznaczono 5mld zł powstać miało 28 tyś. km sieci komunikacyjnej, podpisano umowy na 350 km … brak wsparcia dla samorządów w inwestycjach telekomunikacyjnych brak punktów doradczych dla gmin

Dostęp do szerokopasmowego Internetu w krajach UE średnia UE-24,8 Źródło: Komisja Europejska

Źródło: Ministerstwo Środowiska Śmietnik … Zmniejszenie o ¼ wyrzucanych śmieci, a jest tylko 8% mniej( zobowiązanie po wstąpieniu do UE) Odzyskiwanie surowców, spalanie pozostałości a nie składowanie Polak produkuje 280 kg odpadów, a człowiek starej UE 500 kg Likwidacja szarej strefy śmieciowej- ok. 200 kg na statystycznego obywatela Likwidacja nielegalnych wysypisk- 40% odpadów trafia Ustawa o odpadkach Źródło: Ministerstwo Środowiska

Minusy emigracja ludności,przestępczość aborcja, eutanazja - w wielu państwach Unii dopuszczalna jest eutanazja lub aborcja, czyli legalne pozbawienie życia człowieka ograniczenie niezależności państwowej - stracona istotna część swobodnego decydowania o niektórych sferach życia głównie gospodarczego, straty finansowe oraz koszty wynikające z integracji - podwyżka cen żywności, nieruchomości i usług, upadek polskich przedsiębiorstw na skutek zbyt silnej konkurencji, globalizacja - wzmoże się zacieranie różnic kulturowych, choroby zakaźne - istnieje zagrożenie rozprowadzania się różnych chorób zakaźnych, ponieważ ludzie mogą swobodnie przemieszczać się do państw Unii. -wprowadzenie wiz dla obywateli niektórych państw trzecich ;w związku z tym nastąpił spadek obrotów na przygranicznych targowiskach, wymiany walut w kantorach, sprzedaży w przygranicznych punktach handlowych i gastronomicznych, zmniejszenie ruchu w zlokalizowanych np. hotelach czy zajazdach,

Pieniądze UE wydane w I półroczu 2010 (mln zł) 68,4 539,1 280,9 258 289,3 3348 236,9 406,8 334,1 199,2 291,6 341,8 318,8 370,5 358,8 490 Źródło: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego – I półrocze 2010

Program operacyjny-Innowacyjna gospodarka 68,4 539,1 280,9 258 289,3 3348 236,9 406,8 334,1 199,2 291,6 341,8 318,8 370,5 641,9 490

Programy krajowe (programy operacyjne) Źródło: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego – I półrocze 2010

Przyszłość zagrożenia szanse

Szanse Szybszy rozwój „zmiana stóp %” kredytów Zmniejszenie bezrobocia Waluta € Szybszy rozwój „zmiana stóp %” kredytów powódź Napęd dla gospodarki Zmniejszenie bezrobocia Fundusze unijne

Wydatki na budowę- plan i wykonanie Budowa dróg (mld zł) Wydatki na budowę dróg na Euro 2012 Wydatki na budowę- plan i wykonanie Źródło: Ministerstwo Infrastruktury, GDDKiA

Dopłaty do unijnych projektów z budżetu dane w mld zł Z polskiego budżetu należy dołożyć w 2011 roku do projektów unijnych o 2 mld zł więcej niż w roku poprzednim, co jest trudne z uwagi na deficyt budżetowy przewidywany przez Rząd i politykę fiskalną. Źródło: Plan finansowy Państwa 2010-2013

Źródło: Wieloletni Plan finansowy Państwa 2010-2013 Finanse DŁUG PUBLICZNY w mld zł DŁUG PUBLICZNY w proc. PKB Źródło: Wieloletni Plan finansowy Państwa 2010-2013

zagrożenia budżet Dopłaty do unijnych projektów drogi powódź Kryzys gospodarczy w Europie i świecie

Szacunkowy koszt strat- ok. 12mld zł Powódź Szacunkowy koszt strat- ok. 12mld zł Zmiany cen usług budowlanych- drożeją! Przesuniecie funduszy np. z inwestycji na naprawy Zmiany w budżetach gmin, miast, regionów Podwyżka cen żywności Podwyżka cen materiałów budowlanych Podniesienie cen ubezpieczeń przez ubezpieczycieli Straty materialne ludności Straty w infrastrukturze, różnych sektorach gospodarki

Źródło: Bloomberg, Reuters Kryzys w Europie Grecja zadłużenie dzisiaj -120% PKB zadłużenie -150% PKB w 2013 r 7% PKB na od zadłużenia spłatę odsetek w 2013 r możliwość bankructwa stabilność gospodarki Hiszpanii i Portugalii solidarność poszczególnych państw w podejmowaniu „drastycznych decyzji” polityka fiskalna w kryzysie nierównowaga w konkurencyjności gospodarek system zapobiegania kryzysom przyszłość państw nadmiernie zadłużonych Źródło: Bloomberg, Reuters

Bezrobocie na Świecie w grupie 15-24 lata Wzrost bezrobocia w grupie wiekowej 15-24 lata -81 mln bez pracy w 2009r (wg ILO- Międzynarodowej Organizacji Pracy) Młodzi są lokomotywą wzrostu gospodarczego Absolwenci nie mogą znaleźć pierwszej pracy Wzrost wieku emerytalnego nie wpływa pozytywnie na sytuacje młodych ludzi Źródło: ILO

Środki na realizację Narodowej Strategii Spójności na lata 2007-2013(mld €)

Na realizację polityki spójności w latach 2007-2013 zaplanowano programy: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POLiŚ) Program Operacyjny Innowacja Gospodarka (PO IG) Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW) Program Operacyjny Pomoc Techniczna (PO PT) 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO) 12 Programów Operacyjnych Europejskiej Współpracy Terytorialnej i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (EWT)

Podział środków z NSS pod względem dostępnych funduszy dla każdego województwa (w mld zł) 1,2 1,7 1,1 1,2 1,3 2,6 0,6 1,8 1,4 1,6 2,1 1,4 0,6 2,3 Źródło: NSS 2007-2013,maj 2007r. 1,9 1,8

Dostępne środki w ramach RPO(w mln euro) 835,44 885,06 1036,54 636,21 951 439,,17 1831,5 1279,79 1006,38 1213,14 1156 725,81 427,14 1712,98 1136,3 1290,27 Źródło: Eurostat, dane z 2009r.

Wielkości poszczególnych programów operacyjnych

Program Kapitał Ludzki Priorytety Zatrudnienie i integracja społeczna Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz popraw stanu zdrowia osób pracujących Wysoka jakość systemu oświaty Szkolnictwo wyższe i nauka Dobre rządzenia Rynek pracy otwarty dla wszystkich Promocja integracji społecznej Regionalne kadry gospodarki Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach 10. Pomoc techniczna

Dostępne środki w ramach Programów Infrastruktury i Środowisko Priorytrety : Gospodarka wodno-ściekowa Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska Przedsięwzięcie dostowosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych Drogowa i lotnicza sieć TEN-T Transport przyjazny środowisku Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfika żródeł energii Kultura i dziedzictwo kulturowe Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia Infrastruktura szkolnictwa wyższego Pomoc techniczna-EFRR Pomoc techniczna –Fundusz Spójności Razem

Program operacyjny „infrastruktura i środowisko” do 2015 r -37 mld € Przewidywania kanalizacja – podłączenie dla ≈ 800 tyś ludzi nowe czyszczalnie ścieków – 318 regionalne zakłady utylizacji odpadów – 20 drogi nowe autostrady -477 km ekspresowe- 1400 km tory 1250 km 410 km –tramwajowe gazociąg – 5900 km linie energetyczne wysokiego napięcia- 600 km rewitalizacja budynków doposażenie ponad 100 szpitali 600 nowych karetek Źródło: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Program Rozwoju Polski Wschodniej 5 województw: lubelskie, podkarpackie, podlaskie,świętokrzyskie,warmińsko-mazurskie Priorytet Alokacja(mln €) Nowoczesna gospodarka 789,96 Infrastruktura spoleczeństwa informatycznego 255,12 Wojewódzkie ośrodki wzrostu 452,62 Infrastruktura transportowa 660,38 Rozwój potencjału turystycznego(zrównoważony) oparty o warunki naturalne 47,5 Pomoc techniczna 68,27 Razem 2273,85

Podział środków na województwa Program Rozwoju Polski Wschodniej(mln €) 447,37 386,86 508,57 487,48 375,30

PROGRAM INNOWACYJNA GOSPODARKA Priorytety Badania i rozwój nowoczesnych technologii Infrastruktura sfery B+R Kapitał innowacji Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia Dyfuzja innowacji Polska gospodarka na rynku międzynarodowym Społeczeństwo informacyjne – budowa elektronicznej administracji Społeczeństwo informacyjne – zwiększenie innowacyjności gospodarki 9. Pomoc techniczna

Innowacyjna gospodarka (2007-2013 trafi ≈ 10 mld €) Dofinansowanie badań i rozwoju nowoczesnych technologii dla przedsiębiorców Inwestycje o dużym znaczeniu dla gospodarki Wdrażanie i stosowanie technologii informatycznych i komunikacyjnych Wsparcie jednostek naukowych i badawczych E-usługi( nie hosting) Usługi typu „business to business” Wsparcie i ochronę własności przemysłowej- patenty Źródło: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Jak fundusze europejskie wpływają na Polską gospodarkę? Źródło: Badanie PBS -lipiec 2010 na 500 –osobowej próbie reprezentatywnej dla dorosłej ludności Polski

Czy dzięki funduszom europejskim jakość życia Polaków się poprawia? Źródło: Badanie PBS -lipiec 2010 na 500 –osobowej próbie reprezentatywnej dla dorosłej ludności Polski

Źródła: www.funduszeeuropejskie.gov.pl www.mrr.gov.pl europa.eu wikipedia.org opracowania własne