1 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości i uchybienia w trakcie kontroli terenowych Mieczysław Borowski Departament Kontroli Przedsięwzięć w NFOŚiGW

2 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Kontrola to: - działania sprawdzające dostarczenie towarów i usług, -działania sprawdzające prawidłowość kwalifikowania wydatków, -działania sprawdzające dowody poświadczające poniesione wydatki, -działania oceniające możliwość realizacji projektu, - działania oceniające możliwość osiągnięcia efektu ekologicznego, - działania oceniające trwałość projektów.

3 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Funkcje kontroli w procesie zarządzania: - oddziaływanie prewencyjne, - zapobieganie powstawaniu uchybień i nieprawidłowości, - wykrywanie uchybień i nieprawidłowości.

4 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Cele kontroli: - uzyskanie możliwie pełnej informacji na temat realizowanego przedsięwzięcia a) poprzez kontrolę dokumentów, b) kontrolę (w tym wizję lokalną) w miejscu realizacji przedsięwzięcia.

5 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Zgodnie z brzmieniem art. 2 pkt 7 rozporządzenia 1083/2006 za nieprawidłowość należy uważać jakiekolwiek naruszenie przepisu prawa wspólnotowego wynikające z działania lub zaniechania podmiotu gospodarczego, które powoduje lub mogłoby spowodować szkodę w budżecie ogólnym Unii Europejskiej w drodze finansowania nieuzasadnionego wydatku z budżetu ogólnego.

6 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Przyczyny powstania uchybień i nieprawidłowości: - niedostateczne przygotowanie organizacyjne i merytoryczne Beneficjenta, - nieodpowiednie przygotowanie przedsięwzięcia (projektu), - złe zarządzanie realizacją projektu.

7 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Główne obszary identyfikacji uchybień i nieprawidłowości - zgodność realizacji projektu z zapisami w Decyzji KE, - zgodność realizacji projektu z polskim prawem, w tym: 1. Zmiana zakresu rzeczowego - niezrealizowanie pełnego zakresu rzeczowego, - nierealizowanie zakresu zgodnie z warunkami wykonania i odbioru, - zmiana materiałów, urządzeń, technologii.

8 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ 2. Nie osiągnięcie efektu ekologicznego - nie wykonanie określonej ilości przyłączy, - nie uzyskanie określonej ilości dopływających ścieków, - nie podłączenie zakładanej ilości mieszkańców, - nie osiągnięcie określonych parametrów ścieków oczyszczonych, - nie osiągnięcie wydajności np: SUW, pompowni, innych obiektów technologicznych, - ilość segregowanych i odzyskiwanych odpadów,

9 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ 3. Realizacja przedsięwzięcia w kontekście zasady trwałości projektu - przekazywanie majątku wytworzonego z FS przed upływem karencji/okresu trwałości, - zlokalizowanie obiektów infrastruktury na terenie nie będącym własnością beneficjenta, - inwestowanie w obcy majątek ( nie wystarczy prawo do dysponowania nieruchomością na cele inwestycyjne).

10 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ 4. Zarządzanie projektem - okres zgłaszania wad i usterek wykracza poza termin zakończenia projektu określony w Decyzji KE, - termin zakończenia kontraktu na nadzór (Inżynier) jest wcześniejszy niż kontraktów na roboty nadzorowane przez tego Inżyniera.

11 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ 5. Strona formalno-prawna realizacji przedsięwzięcia - brak wszystkich wymaganych dokumentów rozliczeniowych, - realizowany zakres nie objęty pozwoleniem na budowę lub zgłoszeniem, - brak aneksów do kontraktów, - istotna zmiana rzeczowa nie sformalizowana zaktualizowaną Decyzją pozwolenia na budowę, - brak aneksów i/lub umów dla robót dodatkowych i zmian.

12 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ 6. Dokumenty odbiorowe - protokoły odbioru, - świadectwa przejęcia, - świadectwa wykonania z warunkiem, - protokoły prób i uruchomień, - pozwolenia na użytkowanie.

13 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ 7. Opóźnienia w realizacji - istotne odstępstwa od terminów realizacji projektu zawartych we wnioskach, decyzjach, umowach, - istotne odstępstwa od terminów realizacji poszczególnych kontraktów, lub elementów odrębnego odbioru.

14 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ 8. Zmiany i roboty dodatkowe - wykonawstwo robót dodatkowych i wprowadzanych zmian z naruszeniem ustawy PZP, - nieprawdziwe i nierzetelne dokumentowanie wykonania i odbioru robót, - rozliczenie kosztów za roboty niewykonane.

15 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ 9.Działania Informacyjno –Promocyjne: - usytuowanie tablic informacyjnych, - zawartość informacji na tablicach, - tablice pamiątkowe.

16 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Lp.Zakres przedmiotowy kontrolowanych umów Ilość kontroli w 2005 r. Brak nieprawidłowości – ocena zadowalająca Drobne uchybienia – ocena warunkowo zadawalająca Poważne zastrzeżenia – ocena niezadowalająca Kontrole realizacyjne 1Ochrona wody i gospodarka wodna Ochrona ziemi6060 Razem kontrole realizacyjne Kontrole przedrealizacyjne 1Ochrona wody i gospodarka wodna Ochrona atmosfery0000 3Ochrona ziemi0000 Razem kontrole przedrealizacyjne Ogólna ilość kontroli Zestawienie kontroli FS w 2005r.

17 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Najczęściej występujące uchybienia i zastrzeżenia: - brak opracowań lub aktualizacji wewnętrznych procedur JRP, - brak uregulowania stosunków własnościowych (m.in. gruntów, sieci, itp.), - brak uporządkowania strony formalnej projektów (np. brak uchwał, zarządzeń, umów, porozumień, planów, OOŚ, decyzji lokalizacyjnych i pozwoleń, - brak uzgodnionych z NFOŚiGW załączników do umowy o dofinansowanie projektu, - przedłużająca się procedura związana z delegowaniem praw i obowiązków, - złe oznakowanie Jednostki Realizującej Projekt. Drobne uchybienia i zastrzeżenia dotyczyły m.in.: - opóźnienia w realizacji przedsięwzięcia, - brak lub niedostateczne uporządkowanie strony formalnej związanej z realizacją projektu i kontraktów, - brak lub niedostateczne dokumentowanie robót (głównie zmian i robót dodatkowych). - brak lub nieprawidłowe tablice informacyjne, - brak aktualizacji wewnętrznych procedur JRP. Poważne uchybienia i nieprawidłowości obejmowały m.in: - naruszenie Prawa Budowlanego, - prowadzenie robót bez uporządkowanej strony formalnej, - naruszenie istotnych warunków kontraktów, - naruszenie zasady m + 24.

18 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Lp.Zakres przedmiotowy kontrolowanych umów Ilość kontroli w 2006 r. Brak nieprawidłowości – ocena zadowalająca Drobne uchybienia – ocena warunkowo zadawalająca Poważne zastrzeżenia – ocena niezadowalająca Kontrole realizacyjne 1Ochrona wody i gospodarka wodna Ochrona atmosfery0000 3Ochrona ziemi5041 Razem kontrole realizacyjne Kontrole przedrealizacyjne i przeddelegacyjne 1Ochrona wody i gospodarka wodna Ochrona atmosfery0000 3Ochrona ziemi2110 Razem kontrole przedrealizacyjne i przeddelegacyjne Ogólna ilość kontroli Zestawienie kontroli FS w 2006r.

19 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Najczęściej występujące uchybienia i zastrzeżenia: - brak wymaganego przygotowania organizacyjnego Beneficjenta/POZR do realizacji projektu kontroli, właściwej struktury zarządzania i obsady kadrowej JRP. - brak opracowań lub aktualizacji wewnętrznych procedur JRP, - brak uregulowania stosunków własnościowych (m.in. gruntów, sieci, itp.), - brak uporządkowania strony formalnej projektów (np. brak uchwał, zarządzeń, umów, porozumień, planów, OOŚ, decyzji lokalizacyjnych i pozwoleń), - wątpliwości, co do realności wykonania (zgodnego z decyzją KE) poszczególnych kontraktów w ramach projektu, - brak uzgodnionych z NFOŚiGW załączników do umowy o dofinansowanie projektu, - przedłużająca się procedura związana z delegowaniem praw i obowiązków. Drobne uchybienia i zastrzeżenia dotyczyły m.in.: - opóźnienia w realizacji przedsięwzięć nie mające wpływu na efekt i termin końcowy., - brak lub niedostateczne uporządkowanie strony formalnej związanej z realizacją projektu i kontraktów, - brak lub niedostateczne dokumentowanie robót (głównie zmian i robót dodatkowych). - brak lub nieprawidłowe wykonanie tablic informacyjnych, - brak aktualizacji wewnętrznych procedur JRP. Poważne uchybienia i nieprawidłowości obejmowały m.in: - naruszenie Prawa Budowlanego, - naruszenie podstawowych zasad prowadzenia robót, odstąpienie od realizacji robót, opóźnienia/ zmiany uniemożliwiające wykonanie projektu zgodnie z warunkami decyzji KE i umowy/porozumienia NFOŚiGW, - nieprawidłowe rozliczenia i kwalifikacja wydatkówi naruszenie istotnych warunków kontraktów, - naruszenie zasady m + 24.

20 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Lp.Zakres przedmiotowy kontrolowanych umów Ilość kontroli w 2007 r. Brak nieprawidłowości – ocena zadowalająca Drobne uchybienia – ocena warunkowo zadawalająca Poważne zastrzeżenia – ocena niezadowalając a Kontrole realizacyjne 1Ochrona wody i gospodarka wodna Ochrona atmosfery1010 3Ochrona ziemi4040 Razem kontrole realizacyjne Kontrole przedrealizacyjne i przeddelegacyjne 1Ochrona wody i gospodarka wodna Ochrona atmosfery0000 3Ochrona ziemi1010 4Pozostałe umowy2020 Razem kontrole przedrealizacyjne i przeddelegacyjne 7070 Ogólna ilość kontroli Zestawienie kontroli FS w 2007r.

21 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Najczęściej występujące uchybienia i zastrzeżenia: - brak wymaganego przygotowania Beneficjenta/POZR do realizacji projektu, w tym m. in. brak właściwej struktury organizacyjnej i obsady kadrowej JRP, - brak opracowanych lub zaktualizowanych wewnętrznych procedur JRP, - brak uregulowań prawnych do dysponowania terenem na cele inwestycyjne, - brak uporządkowania strony formalnej projektów (np. brak uchwał, zarządzeń, umów, porozumień, planów, OOŚ, decyzji lokalizacyjnych i pozwoleń), - wątpliwości, co do realności wykonania (zgodnego z decyzją KE) poszczególnych kontraktów w ramach danego Projektu (w odniesieniu do zakresu rzeczowego, terminu zakończenia projektu), - brak uzgodnionych z NFOŚiGW załączników do umowy o dofinansowanie projektu, - przedłużające się procedury lub/i podejmowanie niewłaściwych czynności związanych z delegowaniem praw i obowiązków. Drobne uchybienia i zastzreżenia dotyczyły m.in.: - opóźnienia w realizacji przedsięwzięć niemające wpływu na efekt i termin końcowy, - brak lub niedostateczne uporządkowanie strony formalnej związanej z realizacją projektu i kontraktów, - brak lub niedostateczne dokumentowanie robót (głównie zmian i robót dodatkowych), - brak lub nieprawidłowe wykonanie tablic informacyjnych, - nieprawidłowo kwalifikowane wydatki, - brak aktualizacji procedur wewnętrznych JRP. Poważne uchybienia i nieprawidłowości obejmowały m.in.: - naruszenie podstawowych zasad prowadzenia robót, odstąpienie od realizacji części robót, opóźnienia/ zmiany uniemożliwiające wykonanie projektu zgodnie z warunkami określonymi w Decyzji KE i umowie o dofinansowanie/porozumieniu, - niewłaściwe rozliczenie i kwalifikacja wydatków oraz naruszenie postanowień warunków kontraktów.

22 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Lp.Zakres przedmiotowy kontrolowanych umów Ilość kontroli w 2008 r. Brak nieprawidłowości – ocena zadowalająca Drobne uchybienia – ocena warunkowo zadawalająca Poważne zastrzeżenia – ocena niezadowalająca Kontrole realizacyjne 1Ochrona wody i gospodarka wodna Ochrona atmosfery0000 3Ochrona ziemi2010 Razem kontrole realizacyjne 35 (4 kontrole w trakcie realizacji) 1246 Kontrole przedrealizacyjne i przeddelegacyjne 1Ochrona wody i gospodarka wodna Ochrona atmosfery0000 3Ochrona ziemi1010 Razem kontrole przedrealizacyjne i przeddelegacyjne 2020 Ogólna ilość kontroli37( 4 kontrole w trakcie realizacji) 1266 Zestawienie kontroli FS w 2008r.

23 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Najczęściej występujące uchybienia i zastrzeżenia: - brak opracowanych, zaktualizowanych i/lub zatwierdzonych wewnętrznych procedur JRP, - brak uzgodnionych z NFOŚiGW załączników do umowy o dofinansowanie, - brak uporządkowania strony formalnej projektów np.: dokumentów świadczących o tym, że - realizacja przedsięwzięcia wynika z uchwalonej strategii spółki, niepełnej dokumentacji do dysponowania terenem na cele inwestycyjne. Drobne uchybienia i zastrzeżenia dotyczyły m.in.: - opóźnienia w realizacji przedsięwzięć nie mające wpływu na efekt i termin końcowy, - brak lub niedostateczne uporządkowanie strony formalnej związanej z realizacją projektu i kontraktów, - brak lub niedostateczne dokumentowanie robót (głównie zmian i robót dodatkowych), - brak lub nieprawidłowe wykonanie tablic informacyjnych, - nieprawidłowo kwalifikowane wydatki. Poważne uchybienia i nieprawidłowości obejmowały m.in.: - naruszenie podstawowych zasad prowadzenia robót, odstąpienie od realizacji robót, opóźnienia/ zmiany uniemożliwiające wykonanie projektu zgodnie z warunkami określonymi w Decyzji KE i umowie o dofinansowanie/porozumieniu, - niewłaściwe rozliczanie i kwalifikacja części wydatków, - naruszenie istotnych postanowień warunków kontraktów.

24 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Zestawienie kontroli FS I kw.2009r. Lp.Zakres przedmiotowy kontrolowanych umów Ilość kontroli w I kw r. Brak nieprawidłowości – ocena zadowalająca Drobne uchybienia – ocena warunkowo zadawalająca Poważne zastrzeżenia – ocena niezadowalająca Kontrole realizacyjne 1Ochrona wody i gospodarka wodna Ochrona atmosfery0000 3Ochrona ziemi0000 Razem kontrole realizacyjne 7 (6 kontroli w trakcie realizacji ) 001

25 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Występujące uchybienia i zastrzeżenia stwierdzone podczas kontroli obejmowały: - opóźnienia w realizacji projektu, - nieuporządkowanie strony formalnej, - niewłaściwe rozliczanie i kwalifikacja części wydatków, - uchybienia w systemie zarządzania projektem na poziomie Inżyniera i JRP, - nieuporządkowany stan prawny gruntów. Poważne uchybienia mogące powodować nieprawidłowości: - opóźnienia w realizacji projektu i robót oraz związane z tym zagrożenie nie uzyskania efektu ekologicznego w terminie określonym w Decyzji KE, - brak zbilansowania środków na realizację przedsięwzięcia.

26 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Dziękuję za uwagę Departament Kontroli Przedsięwzięć Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ul. Konstruktorska 3A Warszawa