Chemia na egzaminie maturalnym od 2010 roku Część II Opracowanie: Krystyna Traple i Beata Kupis

Zdający może wybrać poziom egzaminu: podstawowy albo rozszerzony. Chemia na egzaminie maturalnym od 2010 roku Chemia na egzaminie maturalnym od 2010 r. jest przedmiotem, który może być wybierany jako dodatkowy, czyli nie decyduje o uzyskaniu świadectwa dojrzałości. Zdający może wybrać poziom egzaminu: podstawowy albo rozszerzony.

Chemia na egzaminie maturalnym od 2010 roku Egzamin maturalny z chemii jest egzaminem pisemnym sprawdzającym wiadomości i umiejętności określone w standardach wymagań egzaminacyjnych i polega na rozwiązaniu zadań egzaminacyjnych zawartych w arkuszach egzaminacyjnych. Opis wymagań egzaminacyjnych, struktura arkuszy i ogólne zasady punktowania odpowiedzi nie ulegają zmianie w stosunku do roku 2008.

Chemia na egzaminie maturalnym od 2010 roku Zakres wymagań egzaminacyjnych został przedstawiony w Informatorze maturalnym od 2008 roku, a aneks do informatora informuje o zmianach w zasadach przeprowadzania egzaminu. Dokumenty te dostępne są na stronie www.cke.edu.pl

Struktura i forma egzaminu maturalnego z chemii Egzamin z chemii trwa 150 min polega na rozwiązaniu zadań egzaminacyjnych, sprawdzających umiejętność zastosowania poznanych metod do rozwiązywania problemów trwa 120 min polega na rozwiązaniu zadań egzaminacyjnych, sprawdzających wiedzę i umiejętność zastosowania tej wiedzy w praktyce na poziomie podstawowym na poziomie rozszerzonym Z egzaminu maturalnego z chemii są zwolnieni laureaci i finaliści olimpiady chemicznej o ile zadeklarowali zdawanie egzaminu z tego przedmiotu.

Zakres wymagań do egzaminu z chemii na poziomie podstawowym str. 19 – 24 Informatora pogrupowane w działy programowe na poziomie rozszerzonym str. 27 – 34 Informatora Informator maturalny z chemii od roku 2008 Rozdział V B – Opis wymagań egzaminacyjnych

Standardy wymagań egzaminacyjnych Podczas egzaminu na poziomie podstawowym i na poziomie rozszerzonym sprawdzane są trzy obszary wiedzy i umiejętności. Wiadomości i rozumienie Korzystanie z informacji Tworzenie informacji

Standardy wymagań egzaminacyjnych I. Zdający zna, rozumie i stosuje terminy, pojęcia i prawa oraz wyjaśnia procesy i zjawiska. W tym opisie wymagań określono, jakie: I.1. prawa, pojęcia i zjawiska oraz terminy i elementy symboliki chemicznej zdający powinien znać i rozumieć I.2. właściwości najważniejszych pierwiastków i związków chemicznych oraz ich zastosowania zdający powinien opisywać I.3. zjawiska i procesy chemiczne zdający powinien umieć przedstawiać i wyjaśniać oraz w jaki sposób.

Standardy wymagań egzaminacyjnych II. Korzystanie z informacji czyli zdający wykorzystuje i przetwarza informacje. W tym opisie wymagań określono, jakie operacje (czynności) zdający powinien umieć wykonać wykorzystując i przetwarzając informacje podane w różnej formie - (teksty, tablice, tabele, wykresy, rysunki, schematy). Do czynności tych należą: II.1. odczytywanie i analizowanie II.2. uzupełnianie II.3. selekcjonowanie i porównywanie II.4. przetwarzanie II.5. stosowanie do obliczeń.

Standardy wymagań egzaminacyjnych III. Tworzenie informacji czyli zdający rozwiązuje problemy, tworzy i interpretuje informacje. W tym opisie wymagań określono jakiego typu informacje zdający powinien umieć tworzyć. Są to: III.1. wyjaśnienia (zależności przyczynowo-skutkowych) III.2. plany (eksperymentów), przewidywania (obserwacji) III.3. interpretacje i sformułowania (wniosków), uzasadnienia (opinii).

Biuletyn maturalny dostępny na stronie CKE Zawiera: informacje o wymaganiach egzaminacyjnych omówienie różnych typów zadań maturalnych oraz wskazówki do ich rozwiązywania omówienie Karty wybranych tablic chemicznych omówienie modelu odpowiedzi i schematu punktowania zasady oceniania opis błędów popełnianych przez zdających oraz rady jak unikać typowych błędów na egzaminie maturalnym.

Układ okresowy pierwiastków Tablica rozpuszczalności Karta wybranych tablic chemicznych przygotowana przez zespół nadzorujący dla każdego zdającego Układ okresowy pierwiastków Tablica rozpuszczalności Elektroujemność według Paulinga Szereg elektrochemiczny metali Tabela stałych dysocjacji wybranych kwasów w roztworach wodnych

Arkusze egzaminacyjne Instrukcja dla zdającego

Zadania egzaminacyjne W arkuszach egzaminacyjnych znajdują się zadania różnych typów. Warto się z nimi zapoznać, ponieważ od typu zadania zależy technika jego rozwiązywania. Wyróżniamy zadania: - otwarte, przy rozwiązywaniu których zdający sam redaguje odpowiedź - zamknięte, przy rozwiązywaniu których zdający wybiera spośród podanych odpowiedzi.

Zadania egzaminacyjne Zdania otwarte Zadania zamknięte Rozszerzonej odpowiedzi, np.: rachunkowe projektowanie doświadczeń. Na dobieranie, najczęściej dotyczą: - przyporządkowania wymienionym substancjom ich właściwości klasyfikacji lub uporządkowania. Krótkiej odpowiedzi, w których zdający podaje, np.: nazwę związku, procesu, wzór substancji równanie reakcji. Wielokrotnego wyboru, w których zdający wybiera jedną spośród kilku (najczęściej czterech) podanych odpowiedzi A, B, C, D. Z luką, które polegają na uzupełnieniu podanego tekstu, równania reakcji lub schematu procesu. Typu prawda – fałsz, w których do podanych twierdzeń zdający podaje ocenę ich prawdziwości.

Przykłady zadań rozszerzonej odpowiedzi

Przykłady zadań krótkiej odpowiedzi

Przykład zadania wielokrotnego wyboru

Ogólne zasady oceniania egzaminu maturalnego z chemii Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Odpowiedzi niezgodne z poleceniem (nie na temat) są traktowane jako błędne. Komentarze wykraczające poza zakres polecenia nie podlegają ocenianiu. Z zasady tej wynika, że każde rozwiązanie, które precyzyjnie odpowiada poleceniu i jest poprawne, oceniane jest pozytywnie.

Ogólne zasady oceniania egzaminu maturalnego z chemii Gdy do jednego polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi (jedną prawidłową, inne nieprawidłowe) to nie otrzymuje punktów za żadną z nich. Odpowiedź do zadania jest traktowana jako całość. Nie można z niej wybierać elementów poprawnych, ignorując te, które zawierają błędy.

Ogólne zasady oceniania zdań: równania reakcji Jeżeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający powinien napisać równanie reakcji oraz dobrać współczynniki stechiometryczne. Zasada ta wynika z konieczności precyzyjnego wykonywania poleceń. Poprawnie zapisane równanie musi spełniać prawo zachowania masy i ładunku. Schemat procesu nie spełnia tych kryteriów.

Ogólne zasady oceniania zdań: równania reakcji Zapisanie równania reakcji jest oceniane jednym punktem. Jeżeli w zapisie równania zabraknie dowolnego elementu (współczynników, produktu ubocznego lub poprawnie określonych warunków reakcji - jeśli są wymagane) zdający traci 1 punkt ! W poprawnie uzgodnionym równaniu reakcji współczynniki należy sprowadzić do najmniejszych liczb całkowitych. Za poprawne są uznawane także zapisy, w których współczynniki są zwielokrotnione. Jeżeli zdający stosuje współczynniki ułamkowe, musi mieć pewność, że równanie to nie jest interpretowane na poziomie molekularnym.

Ogólne zasady oceniania: zadania rachunkowe W rozwiązaniach zadań rachunkowych oceniane są: metoda (tj. sposób powiązania danych z szukaną), wykonanie obliczeń i podanie wyniku z jednostką. Błędny zapis jednostki lub jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym wielkości mianowanej powoduje utratę jednego punktu. W obliczeniach wymagane jest poprawne zaokrąglanie wyników liczbowych. Za poprawne obliczenia, będące konsekwencją zastosowania niepoprawnej metody, zdający nie otrzymuje punktów.

Ogólne zasady oceniania: zadania rachunkowe Poprawne rozwiązania zadań, uwzględniające inny tok rozumowania niż podany w przykładowym rozwiązaniu, oceniane są zgodnie z zasadami punktacji. Jeśli w rozwiązaniu zdający popełnił błąd i konsekwentnie używał błędnego wyniku, np. do dalszych obliczeń, a wykonane przez niego czynności są zgodne lub równoważne z tymi, które należałoby wykonać przy rozwiązaniu bezbłędnym, to za niepoprawnie wykonaną czynność nie otrzymuje punktów, ale pozostałe części rozwiązania zostaną wypunktowane tak, jakby błąd nie wystąpił.

Ogólne zasady oceniania: zadania rachunkowe W rozwiązaniach zadań rachunkowych należy w sposób czytelny i logiczny przedstawić tok rozumowania. Jeśli zdający, podczas wykonywania obliczeń pośrednich wykonuje działania na jednostkach lub je tylko podaje, to muszą być one poprawne.

Ogólne zasady oceniania: zadania doświadczalne Za rozwiązanie zadania, które polega na zaprojektowaniu doświadczenia, zdający otrzyma ocenę pozytywną tylko wtedy, gdy jego pomysł na doświadczenie będzie poprawny. Jeżeli będzie on niewłaściwy, nie otrzyma punktów nie tylko za projekt doświadczenia, ale także za kolejne elementy polecenia (obserwacje, wnioski), mimo że formalnie mogą być poprawne.

Ogólne zasady oceniania: zadania doświadczalne Za poprawne spostrzeżenia i wnioski będące konsekwencją niewłaściwie zaprojektowanego doświadczenia zdający nie otrzymuje punktów.

Ogólne zasady oceniania: notacja Za napisanie wzorów strukturalnych zamiast wzorów półstrukturalnych (grupowych) nie odejmuje się punktów. Punkty nie są przyznawane w przypadku zastosowania wzorów sumarycznych lub niejednoznacznych wzorów grupowych, np. –C4H9 W równaniach reakcji, w których ustala się stan równowagi, brak „⇄” nie powoduje utraty punktów, ale w równaniach reakcji przebiegających tylko w kierunku powstawania produktów (np. reakcje zachodzące w ogniwie) zapis „⇄” jest traktowany jako błędny. Zapis „↑”, „↓” w równaniach reakcji nie jest wymagany.

Chemia na egzaminie maturalnym od 2010 roku Opracowanie: Krystyna Traple i Beata Kupis 30

Rady dla maturzystów … Należy uważnie czytać treści zadań oraz występujące w nich polecenia. Trzeba pamiętać, że na egzaminie chodzi nie tylko o to, aby nie popełnić błędu merytorycznego, ale także o to, aby dokładnie wykonać polecenie. Zawsze sprawdź, czy forma zapisu odpowiedzi jest zgodna z tą, której wymaga polecenie, np. czy jest to wymagany opis słowny, równanie reakcji w określonej formie, obliczenie czy wykres. Pamiętaj, że należy podać tyle odpowiedzi (argumentów, cech, obserwacji) ile jest wymaganych w poleceniu.

Rady dla maturzystów … Podczas analizowania poleceń zwróć uwagę na tzw. czasowniki operacyjne, np. zapisz, wymień, narysuj, oblicz. Każdy z nich wskazuje, jakiego rodzaju i jak obszerna powinna być odpowiedź. Wszystkie rozwiązania oraz rysunki lub wykresy będące ich integralną częścią, muszą być zapisywane czytelnie. Należy unikać skrótów myślowych oraz sformułowań zbyt ogólnych. Przystępując do rozwiązania zadania, analizuj informacje wstępne (teksty, tabele, schematy, wykresy,) i postaraj się poprawnie je interpretować.

Rady dla maturzystów ... Zawsze sprawdź, czy zapisując równanie reakcji: napisałeś je w wymaganej formie (zapis jonowy, cząsteczkowy) nie pominąłeś produktów ubocznych właściwie dobrałeś współczynniki pamiętałeś, że musi ono spełniać prawo zachowania masy i ładunku określiłeś warunki procesu – jeśli były wymagane.

Rady dla maturzystów ... Zawsze sprawdź, czy projektując doświadczenie: wybrałeś odpowiednie odczynniki z podanej listy prawidłowo uzupełniłeś schemat doświadczenia lub prawidłowo opisałeś jego przebieg przedstawiłeś obserwacje towarzyszące doświadczeniu przy zastosowaniu wybranych odczynników Jeśli w obserwacjach podajesz zabarwienia roztworów, osadów itp. to muszą być one poprawne. Jeśli zapisujesz równanie reakcji, to sprawdź, czy forma zapisu jest zgodna z poleceniem.

Rady dla maturzystów … Pamiętaj, że obserwacje są rejestrem tych efektów towarzyszących reakcjom chemicznym, które możemy poznać za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, węchu, smaku, dotyku) albo urządzeń, np. reagujących na przepływ prądu elektrycznego. W opisie obserwacji do danego doświadczenia powinieneś starać się dokładnie opisać przewidywane efekty, np. nie tylko stwierdzić, że roztwór zmienia zabarwienie, ale także określić, z jakiej barwy na jaką.

Rady dla maturzystów ... Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenianiu. W wyjątkowych przypadkach, np. jeśli rozwiązanie nie zmieści się w miejscu na to przeznaczonym, można je kontynuować w brudnopisie. Należy wtedy przekreślić słowo „brudnopis”, napisać „ciąg dalszy czystopisu” i podać numer rozwiązywanego zadania, a w rozwiązaniu zaznaczyć, że będzie ono kontynuowane w brudnopisie.

Rady dla maturzystów … Do najczęstszych przyczyn utraty punktów na egzaminie z chemii zaliczyć można: brak analizy treści zadań, automatyzm w ich rozwiązywaniu niedokładne, pobieżne czytanie informacji i poleceń lub ich niezrozumienie formułowanie odpowiedzi lub ich fragmentów nie na temat brak staranności i precyzji przy zapisie rozwiązania problemu.

Rady dla maturzystów … Do najczęstszych przyczyn utraty punktów na egzaminie z chemii zaliczyć można: nieumiejętne konstruowanie krótkiej i logicznej odpowiedzi, zbyt duże uogólnienia, niewłaściwe posługiwanie się terminologią chemiczną, mylenie przyczyn i skutków formułowanie odpowiedzi niejasnych lub niezrozumiałych albo zawierających elementy poprawne i błędne popełnianie błędów rachunkowych trudności w posługiwaniu się całością zdobytej wiedzy chemicznej.

Przykłady rozwiązań … Ocena: 1 pkt. Nie istnieje para sprzężona H2S – S2-

Przykłady rozwiązań … Ocena: 0 pkt. Nie można mówić o stopniu utlenienia związku chemicznego. Określenie, że na IV stopniu utlenienia tlenki są amfoteryczne jest błędne (bo Cr(III), a Mn(IV)) – błąd merytoryczny.

Przykłady rozwiązań … Ocena: 1 pkt. Równanie reakcji jest niezgodne z poleceniem.

Przykłady rozwiązań … Ocena: 0 pkt – błędy merytoryczne w uzasadnieniu i błąd w równaniu reakcji

Przykłady rozwiązań … Ocena: 0 pkt – zapis stopni utlenienia żelaza w bilansie elektronowym jest błędny. Nie istnieją jony żelaza na VI stopniu utlenienia. Błędnie dobrane współczynniki stechiometryczne – bilans masy i bilans ładunku.

Przykłady rozwiązań … Ocena: 1 pkt – poprawny bilans elektronowy (równania reakcji połówkowych), ale błędnie dobrane współczynniki stechiometryczne – bilans masy.

Przykłady rozwiązań … Ocena: 1 pkt – w równaniu 2. użyto NaOH zamiast wodorotlenku potasu.

Przykłady rozwiązań … Ocena – 1 pkt – dokładność odpowiedzi niezgodna z poleceniem.

Przykłady rozwiązań … Ocena: 1 pkt - jednostka w wyniku pośrednim jest błędna.

Przykłady rozwiązań … Ocena: 1 pkt, poprawna metoda rozwiązania, ale błąd rachunkowy.

Przykłady rozwiązań … Ocena - 1 pkt, błędna interpretacja.

Przykłady rozwiązań … Ocena – 0 pkt, źle wybrany odczynnik- siarczan(VI) sodu – obserwacji nie ocenia się.

Przykłady rozwiązań … Ocena – 0 pkt, brak odczynnika – kwasu siarkowego(VI) – obserwacji nie ocenia się.

Przykłady rozwiązań … Ocena – 1 pkt - wzór kwasu niejednoznaczny ze względu na zapis grupy alkilowej.

Przykłady rozwiązań … Ocena – 0 pkt - woda nie jest produktem reakcji hydrolizy.

Przykłady rozwiązań … Ocena – 0 pkt Błędnie i poprawnie przedstawiona zależność wykorzystywana do obliczeń.

Pamiętaj, że … Aby dobrze przygotować się merytorycznie do egzaminu trzeba nauczyć się tego, co jest opisane w wymaganiach egzaminacyjnych. Nie wszystko da się wywnioskować – niektóre rzeczy trzeba wiedzieć i trzeba je zapamiętać. Najlepszym sposobem zapamiętywania jest rozwiązywanie dużej liczby zadań. Wymaga to jednak czasu i systematyczności.

Pamiętaj, że … Wszystkie próby korzystania z niedozwolonych pomocy mogą doprowadzić do unieważnienia egzaminu w czasie jego trwania (dotyczy to, np. korzystania ze ściąg lub z telefonów komórkowych). Egzaminatorzy oceniający prace maturalne, po znalezieniu dowodów niesamodzielnej pracy, wnioskują do dyrektora komisji egzaminacyjnej o podjęcie decyzji o unieważnieniu egzaminu.

Pamiętaj, że … Egzamin maturalny z chemii na poziomie podstawowym na poziomie rozszerzonym odbędzie się już 17 maja 2010 roku o godzinie 14.00 Wszystkim zdającym życzymy najwyższych wyników na maturze.