Projekt Nr POKL /10 KOMPETENTNY UCZESTNIK DIALOGU SPOŁECZNEGO II Edycja realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet V – Dobre rządzenie Działanie Rozwój dialogu społecznego Poddziałanie Wzmocnienie uczestników dialogu społecznego Człowiek - najlepsza inwestycja!

Zadania i rola WKDS Wpływ WKDS na kształtowanie strategii rozwoju województw i przeciwdziałanie problemom społecznym Elżbieta Kurzęcka

Dialog społeczny to… Dialog społeczny to taka sytuacja komunikacyjna, w której dwie strony, reprezentujące jakieś dwie grupy/instytucje społeczne, przedstawiają w sposób nieskrępowany swoje stanowiska. Stanowiska te zostają wysłuchane i wzięte pod uwagę przez pozostałych partnerów. Wszyscy partnerzy zakładają z góry, iż pozostali reprezentują racje, które powinny być, w jakimś zakresie brane pod uwagę i są przygotowani do podejmowania trwałych kompromisów. Tak rozumiany dialog nie istnieje bez kapitału społecznego (wspólnych wartości i wzajemnego zaufania).

Apel o zawiązanie porozumienia pn. Forum Dialogu Warszawa M.Goliszewski BCC i M.Jankowski Solidarność (M.Goliszewski Głos BCC w sprawach najważniejszych 1991 – 2005) Uznajemy konieczność utworzenia Forum Dialogu jako formę ponadpartyjnego poparcia dla przemian gospodarczych i społecznych zapoczątkowanych w Polsce w 1989 r. m.in. z powodu: Regresu w propaństwowym myśleniu strategicznym i prowadzeniem gry partykularnych interesów w miejsce polityki rozumianej jako realizację dobra wspólnego

Formy i metody prowadzenia dialogu społecznego (Artur Obłuski - na potrzeby Gabinetu Politycznego MPiPS marzec 2002r Nie ma jednej uniwersalnej metody czy formy prowadzenia dialogu społecznego. 3 typy uczestnictwa społeczeństwa w sprawowaniu władzy Dostarczanie informacji Partycypacja społeczna (konsultacje) Kontrola społeczna (włączanie obywateli w proces ustanawiania polityki władz i budżetu)

Jerzy Hausner w książce Pętla czasu. O polityce gospodarczej Dialog w obecnej postaci odgrywa negatywna rolę …utrwala układy resortowo – korporacyjne oraz paternalistyczne zasady reprezentowania interesów. Za punkt wyjścia przyjmuje dialog jako … jako mechanizm ucierania interesów Dialog Pismo Dialogu społecznego nr 3/2007 Ministerstwo PiPS

Dialog społeczny to …. Dialog społeczny w regionie jest budowaniem porozumienia wśród członków wspólnoty na rzecz współodpowiedzialności za zrównoważony rozwój społeczeństwa obywatelskiego i dobrobyt jego mieszkańców. Dialog społeczny jest najbardziej kompleksową formą porozumienia między wszystkimi interesariuszami obywatelskiej wspólnoty. Trzeba zaznaczyć, że dialog społeczny tym różni się od negocjacji, że nie jest działaniem doraźnym, lecz procesem ciągłym. Można powiedzieć, że dialog społeczny jest to proces negocjacji, które – jak w rodzinie – nie kończą się nigdy. Dialog społeczny to świadomość, że jutro też trzeba będzie rozmawiać. Dialog jest jedynym procesem, który jest w stanie zmniejszyć prawdopodobieństwo ostrych starć i niepokojów społecznych. Konflikty zawsze będą. Ale sposób ich rozwiązywania może być twórczy.

Dialog społeczny to … Dialog społeczny określić można jako relacje między partnerami społecznymi, wyrażające się w mechanizmach: konsultacji, rokowań (negocjacji), zawierania porozumień, rozwiązywania sporów zbiorowych metodami pokojowymi (mediacja, koncyliacja), bądź też przez stosowanie legalnych środków wzajemnej presji (strajk, lokaut).

Zasady dialogu społecznego Niezależność i równowaga stron Organizacje pracowników i pracodawców powinny być w pełni niezależne. Relacje między partnerami powinna charakteryzować względna równowaga. Żadna ze stron nie może dominować. Równość wobec prawa.

Zasady dialogu społecznego Zaufanie i kompromis Strony powinny kierować się zasadą wzajemnego poszanowania, zaufania, prowadzenia dialogu w dobrej wierze. Powinny być nastawione na zawarcie kompromisu, przy dużej rozbieżności stanowisk. Gotowe do przestrzegania zawartych porozumień.

Zasady dialogu społecznego Działania zgodne z prawem Prowadzenie dialogu może dotyczyć spraw otwartych do dyskusji, nie może odnosić się do spraw uregulowanych jednostronnie przez państwo. Nie może stać w sprzeczności z obowiązującym prawem.

Zasady dialogu społecznego Przygotowanie merytoryczne i logistyczne Polega na prawidłowej obsłudze technicznej, rejestracji przebiegu, dostępności opinii, ekspertyz, a także urządzeń technicznych

Formy dialogu społecznego Negocjacje Prowadzone na każdym szczeblu. Na poziomie krajowym uczestniczy strona rządowa. Wynikiem jest zawarte porozumienie.

Konsultacje Angażują tych samych uczestników. Nie muszą prowadzić do zawarcia porozumienia, ale strony zazwyczaj honorują ich wynik.

Opiniowanie Jedna ze stron występuje z inicjatywą, aby poznać stanowisko (opinię) związków zawodowych, organizacji pracodawców, organizacji pozarządowych. Stanowiska partnerów społecznych nie są wiążące. Przepisy prawa określają przypadki, kiedy zasięganie opinii jest niezbędne.

Informowanie Strona rządowa, pracodawca, samorząd lokalny z własnej inicjatywy lub na wniosek partnerów społecznych przekazuje informacje. Nie ma obowiązku wysłuchania stanowisk. Na poziomie zakładu pracy prawo do informacji mają związki zawodowe, rady pracownicze. społeczny inspektor pracy.

Komunikacja Komunikacja polega na wymianie informacji i stanowi podstawę dialogu społecznego. Wymiana informacji prowadzi do gruntownego poznania rozumienia potrzeb i stanowisk stron. Jej celem jest wyrównanie stanu świadomości wszystkich zaangażowanych podmiotów i wszystkich partnerskich stron. Informacja dotyczy zarówno środowisk wewnętrznych każdej ze stron dialogu, wymiany między stronami oraz komunikacji zewnętrznej, kierowanej do mediów oraz do środowisk nie zaangażowanych bezpośrednio w dialog, w tym do środowisk opiniotwórczych.

Komunikacja społeczna Komunikowanie jest procesem porozumiewania się jednostek, grup lub instytucji. Jego celem jest wymiana myśli, dzielenie się wiedzą, informacjami i ideami. Proces ten odbywa się na różnych poziomach, przy użyciu zróżnicowanych środków i wywołuje określone skutki.

Komunikacja i budowanie dialogu Robert Cialdini Wywieranie wpływu na ludzi Reguły Cialdiniego: Reguła wzajemności Reguła zaangażowania i konsekwencji Społeczny dowód słuszności Reguła sympatii Reguła autorytetu Reguła nierdostępności

Metody wpływania na zachowania innych Metody nieludzkie oparte na sile i przemocy – charakterystyczne dla państw totalitarnych wymazywanie z umysłu, pranie mózgu metoda stosowana przez Chińczyków wobec jeńców amerykańskich (miękkie relacje kata i ofiary) Metoda stopy w drzwiach człowiek jest skłonny zgodzić się na trudne prośby, gdy wcześniej spełnił błahą Metoda zatrzaśnięcia drzwi przed osoba proszącą o pomoc odrzucenie trudnej prośby czyni nas podatnymi na spełnienie następnej łatwiejszej

Prowadzenie rozmowy w formie dialogu – w przeciwieństwie do monologu – powoduje zwiększenie uległości. Aby poradzić sobie z niebywałą dynamiką zmian, nadmiarem docierających do nas informacji, wybieramy drogę na skróty prowadzącą nie zawsze tam, gdzie chcielibyśmy się znaleźć

Co robić, a czego unikać w komunikacji Unikaj Ocen, nawet pozytywnych, Uogólnień ( słowa zawsze, nigdy, każdy, wszyscy rzadko są prawdziwe), Interpretowania (sytuacje maja wiele przyczyn, wrażenie, że Ty wiesz lepiej), Nie dawaj dobrych rad (lepiej zachowaj dla siebie), chyba, że zostaniesz poproszony Co robić: Mów wprost do odbiorcy a nie o nim, Słuchaj uważnie (dobrze zrozumiesz, zmniejszysz chęć wciśnięcia swoich trzech groszy Dostosuj wypowiedź do sytuacji – nie za dużo i nie za mało, Udzielaj informacji zwrotnych

Procesy społeczne Kompetencje Zasoby środowisko Działanie Wzajemne relacje Wynik Oczekiwania Potrzeby Oceny

Budowanie potencjału partnerskiego Problemy kulturowe w Polsce Trwałość tradycji zrodzonej przez realia feudalnego folwarku Relacje między odmiennymi grupami społecznymi charakteryzują się silnym podporządkowaniem i brakiem współpracy między nimi, Dystans między robotnikiem a menadżerem, przełożonym - podwładnym,

Niechęć do pogłębionych analiz i wiary w możliwość racjonalnego wpływu na rzeczywistość społeczną, Brak systematyczności i konsekwencji w działaniu i pokładanie nadmiernej nadziei w jednorazowych mobilizacjach, zrywach Zacieranie merytorycznych mechanizmów działania, poprzez wprowadzanie do formalnych struktur zasad właściwych dla związków rodzinnych czy koleżeńskich

Celem działania staje się osobista lojalność i konformizm grupowy a nie cel merytoryczny Nadmierny autorytaryzm i niechęć do kompromisu co sprzyja skłonności do nie liczenia się z innymi i chęci niszczenia

Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego do 2015 roku Rola Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego

Sejmik Województwa Małopolskiego uchwałą z 30 stycznia 2006r przyjął Strategię Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata Wejście Polski do Unii Europejskiej stworzyło prawo do aktywnego udziału w programowaniu rozwoju w perspektywie finansowej UE. Na poziomie krajowym dokumentem programowym określającym miejsce Polski na tle polityki spójności finansowej UE jest Narodowy Plan Rozwoju na lata

30 kwietnia 2004 r Rada Ministrów przyjęła Założenia do Narodowego Planu Rozwoju na lata września 2005r NPR został przyjęty przez Radę Ministrów Dokument ten powstał przy aktywnym udziale środowisk samorządowych. Polityka regionalna stała się zintegrowanym elementem NPR. Wymagało to aktualizacji strategii wojewódzkiej. Wzrosły szanse na zewnętrzne wsparcie dla specyfiki regionu, odmienne cele i priorytety

Przesłanki aktualizacji Zastąpienie Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego przez 16 regionalnych programów operacyjnych Uwzględnienie Programu Przestrzennego Zagospodarowania Województwa Uwzględnienie Strategii Lizbońskiej, na poziomie regionalnym Zmiana horyzontu czasowego na lata 2007 – 2013 Nowe przesłanki prawne, w tym ustawa o wojewódzkich komisjach dialogu społecznego Zwiększone środki unijne na rozwój regionalny,

Nowe narodowe prognozy, strategie i programy, np. polityka rozwoju regionów wiejskich, Uwzględnienie programów między- i ponadregionalnych Wzmocnienie rangi współpracy transgranicznej Potrzeba tworzenia wieloletnich ram finansowych rozwoju regionalnego

Cele strategii województwa wg ustawy z o samorządzie województwa Pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców i rozwijanie tożsamości lokalnej, Pobudzanie aktywności gospodarczej, Podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa Zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnianiu potrzeb przyszłych pokoleń Kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego

Zrównoważony rozwój lokalny W celu wyrównania różnic społecznych konieczna jest współpraca między partnerami społecznymi na wszystkich płaszczyznach. Efektem tej współpracy są zawierane porozumienia czy partnerstwa lokalne

Zrównoważony rozwój lokalny Rozwój gospodarczy Ochrona walorów przyrodniczych Potrzeby społeczne Komfort życia

Prace nad strategią rozwoju Małopolski do 2015 w ramach projektu Małopolska Prace eksperckie nad diagnozą i projektem strategii 2.Uspołecznienie strategii: warsztaty radnych( r) i konsultacje społeczne poprzez zespoły robocze i partnerów społecznych 3.Działania upowszechniające

Realizując projekt Małopolska 2015 zachowano: Zasadę równości dostępu do informacji wszystkich zainteresowanych (materiały dostępne na stronie internetowej i kolportowane) Zasadę zrównoważenia przestrzennego i tematycznego (konsultacje w układzie powiatowym i zadaniowym) Zasadę równości szans udziału w procesie (Równość szans kobiet i mężczyzn, różnych sektorów społeczeństwa)

W ramach konsultacji zorganizowano: Warsztaty powiatowe – tematem spotkań były lokalne potrzeby i aspiracje rozwojowe Konferencje regionalne - dyskusja nad wpływem zewnętrznego kontekstu i zewnętrznych uwarunkowań regionalnej strategii rozwojowej Projekt Młoda Polska konsultacje wśród młodzieży ponadgimnazjalnej nadesłano 127 prac z 25 szkół w 17 powiatach Projekt Obywatelska Małopolska skierowany do środowisk pozarządowych. Nadesłano 539 ankiet z 21 organizacji. Najliczniej Stowarzyszenie Wiosna w Krakowie (127 ankiet), U Siemachy w Krakowie (74 ankiety), Centrum Radosna Nowina w Liszkach (64 ankiety) Zestawienie najważniejszych dla rozwoju Małopolski spraw wskazanych podczas warsztatów cz.I s.11

ZASOBY LUDZKIE 1.Województwo zamieszkuje tyś osób. 8,5% ludności kraju (4 miejsce), w miastach mieszka 49,7% (wskaźnik niższy niż w kraju – 61,5%), 2.Relatywnie wysoki wskaźnik przyrostu naturalnego wynoszący 1,2 na 1000 mieszkańców, w kraju ujemny, wynoszący -0,2 3.Saldo migracji dodatnie (głownie przybywa ludności na obszarach podmiejskich Krakowa, Tarnowa i Nowego Sącza) 4.Korzystna struktura wieku: w wieku przedprodukcyjnym 22,4%, produkcyjnym 62,3, poprodukcyjnym 15,3%

Wyższy niż w kraju udział ludności z wykształceniem ponadpodstawowym 64,6%, wykształceniem wyższym 10,1% Duża liczba studentów (dynamika wzrostowa), średnia liczba komputerów, wzrastająca dostępność do Internetu, wzrastający poziom zatrudnienia, wzrost liczby noworejestrowanych podmiotów gospodarczych

Gospodarka Region średnio rozwinięty 7,4% PKB – 5 miejsce w kraju (dynamika wzrostowa) Systematycznie malejące ujemne saldo wymiany z zagranicą, rosnąca wartość eksportu (średnia roczna dynamika powyżej średniej krajowej), Liczna infrastruktura badawczo – rozwojowa Nakłady na badania i rozwój 198 zł na 1 mieszkańca (drugie miejsce w kraju) Wzrastający napływ kapitału zagranicznego Najwyższy w kraju wskaźnik zatrudnienia w rolnictwie Wysioki udział w krajowym ruchu turystycznym

Infrastruktura Oś komunikacyjna województwa – autostrada A-4 Zgorzelec/Olszyna – Medyka i magistralna linia kolejowa, droga krajowa Gdańsk – Chyżne Niewystarczająca struktura dróg powiatowych, utrudniających dostęp do regionów turystycznych Niewystarczająca dostępność do połączeń kolejowych w południowej części regionu Międzynarodowy Port Lotniczy Kraków – Balice, Dostępność małych działek pod inwestycje, brak dużych działek (są w przygotowaniu) Lider w rozwoju społeczeństwa informacyjnego,

Krakowski obszar metropolitalny Systemy miejskie motorem rozwoju regionalnego, w Polsce 5 obszarów miejskich skutecznie rywalizuje z Warszawą Kraków jest najważniejszym, niestołecznym miastem Europy Środkowo – Wschodniej Dobra sieć połączeń lotniczych, drogowych, kolejowych, dobra pozycja szkół wyższych, bogatsza oferta kulturalna, turystyczna Szeroki program inwestyczyjny

Usługi publiczne i poziom życia Wysoki poziom służb ochrony zdrowia o znaczeniu ponadregionalnym Słaba kondycja ekonomiczna służby zdrowia Niski poziom dochodów gospodarstw domowych (9 miejsce w kraju), liczniejsze rodziny Spadek liczby przestępstw, duża liczba zdarzeń drogowych Liczne, aktywne organizacje pozarządowe Wysoki poziom aspiracji ludności (edukacja, sport, kultura, rekreacja

Stan Środowiska Ukształtowanie powierzchni – charakter górski i wyżynny, bogate i zróżnicowane zasoby surowców mineralnych Powszechność skażeń wód powierzchniowych, wody podziemne – liczne i dobrej jakości Wysokie zapotrzebowanie na wodę, 84% z ujęć powierzchniowych, wysokie zagrożenie powodziowe Niewystarczający poziom sieci kanalizacyjnej w stosunku do wodociągowej Aktywna gospodarka wykorzystania odpadów przemysłowych

Dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe W regionie znajduje się zespołów zabytkowych Wyjątkowej urody i zróżnicowany krajobraz, unikalna, architektura drewniana, cenne obszary przyrodnicze. Zaniedbane obiekty mieszkalne i dworskie Cenne zasoby muzealne w całym regionie Rozwinięty ruch turystyczny 6 Parków Narodowych, 84 rezerwaty przyrody

Słabości, deficyty, bariery… Możemy nie umieć lub nie chcieć skorzystać z atutów, które mamy Nie jesteśmy ludźmi przedsiębiorczymi Nie lubimy podejmować ryzyka Nie mamy znanych światowych marek Wynagrodzenia są niskie Znaczna część rodzin żyje w ubóstwie Rynek pracy nie wchłania młodych wykształconych ludzi

Wizja rozwoju Małopolski Trwały wzrost poziomu życia mieszkańców Wzrost potencjału gospodarczego Pełny i harmonijny rozwój regionalny, powiązany z efektami w sferze społeczno – gospodarczej, przestrzennej, ekologicznej, kulturowej… Wykorzystanie własnych mocnych stron, własnego potencjału Uzgodnienie poglądu na temat podstaw programowych wyboru strategii postępowania

Wyzwania… Kompetencyjne – w światowym wyścigu umiejętności wspierać twórcze postawy, kreatywność, przedsiębiorczość Technologiczne – doganiać postęp technologiczny, wspierać człowieka jako twórcę i użytkownika technologii Cywilizacyjne – zapewnić standardy usług publicznych, podnieść poziom i jakość życia Środowiskowe – zapewnić rozwój i ochronić środowisko Symboliczne – budować nowoczesny wizerunek regionu i zachować unikalną, lokalna tożsamość Polityczne – rozwój przez partnerstwo spłeczne

Koncentracja na trzech polach aktywności (A,B,C) Pola strategiiObszary polityki rozwoju Konkurencyjność gospodarcza (A) I II III IV Społeczeństwo wiedzy i aktywności Gospodarka regionalnej szansy Infrastruktura dla rozwoju regionalnego Krakowski Obszar Metropolitalny Rozwój społeczny jakość życia (B) V VI VII Spójność wewnątrzregionalna Ochrona środowiska Dziedzictwo i przestrzeń regionalna Potencjał instytucjonalny (C) VIII IX Współpraca terytorialna Nowoczesne zarządzanie publiczne

Podstawa prawna funkcjonowania wojewódzkich komisji dialogu społecznego Podstawę prawną działania wojewódzkich komisji dialogu społecznego stanowią: Ustawa z dnia 6 lipca 2001 roku o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (Dz.U. Nr 100, poz z póź. zm.) Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 22 lutego 2002 roku w sprawie wojewódzkich komisji dialogu społecznego (Dz. U. Nr 17, poz. 157), które określa szczegółowe zasady i tryb działania WKDS

Wojewódzka Komisja Dialogu Społecznego (WKDS) w Krakowie została przez Wojewodę Małopolskiego Zarządzeniem Nr 56 z 3 kwietnia 2002 r. Pracami WKDS kieruje wojewoda. Powołano zespoły robocze 1)Ds. małej przedsiębiorczości 2)Ds. rynku pracy w woj. małopolskim

Skład i struktura organizacyjna W skład wojewódzkich komisji dialogu społecznego wchodzą przedstawiciele: wojewody jako strona rządowa, reprezentatywnych organizacji związkowych jako strona pracowników, reprezentatywnych organizacji pracodawców jako strona pracodawców, marszałka województwa jako strona samorządowa.

WKDS Strona rządowa Pod przewodnictwem Wojewody Strona samorządowa Pod przewodnictwem Marszałka Województwa Strona związkowa OPZZ Rada Woj. Małopolskiego NSZZ Solidarność Region Małopolski Forum Związków Zawodowych Małopolski Strona pracodawców Małopolski Związek Pracodawców Związek Rzemiosła Polskiego Loża Małopolska BCC Konfederacja Pracodawców Polskich

WKDS w Krakowie Wojewoda Struktura Marszałek Województwa Organizacje pracodawców Związki zawodowe

Posiedzenia plenarne WKDS Sytuacja kadrowa pielęgniarek Pomoc dla poszkodowanych w czasie powodzi Modernizacja kształcenia zawodowego Proces prywatyzacji Fabryki Osłon Białkowych Fabios S.A. w Białce Małopolski rynek pracy Wdrażanie Małopolskiego RPO Transport drogowy osób, przewozy regularne

Wieloletni Program Inwestycyjny Woj. Małopolskiego na lata Sejmik Województwa Małopolskiego 9 lipca 2007przyjął Wieloletni Program Inwestycyjny Województwa Małopolskiego na lata 2007 – 2013, uwzględniając główne cele i kierunki zawarte w strategicznych dokumentach: Strategia Rozwoju Województwa Malopolskiego Małopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007 – 2013 Plan Zagospodarowania Przestrzennego Inne dokumenty programowe

Mechanizmy dialogu powinny być efektywne zarówno w wypracowywaniu rozwiązań wokół doraźnych konfliktów, jak i w opracowywaniu długofalowych strategii, które są rdzeniem funkcjonowania państwa obywatelskiego i innowacyjnej gospodarki.

Społeczna odpowiedzialność biznesu w ramach Dobrych Praktyk Koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) jest odpowiedzią na krytykę działań firm wobec zjawisk kryzysowych. Definicja Dobrych Praktyk To dobrowolne działanie firm, wykraczające poza prawne zobowiązania a zmierzające w długiej perspektywie czasowej do realizacji szeroko pojętych celów społecznych

Obszary aktywności w ramach Dobrych Praktyk (wg projektu normy ISO 26000) Ład organizacyjny Prawa człowieka Stosunki pracy Ochrona środowiska naturalnego Relacje z klientami Zaangażowanie społeczne

Dziękuję za uwagę

Człowiek - najlepsza inwestycja! Biuro Projektu Federacja Związków Zawodowych Pracowników Gospodarki Komunalnej i Terenowej w Polsce Al. Jerozolimskie 91, Warszawa tel. 22 / , fax 22 /