Od Urzędów Pracy do „centrów aktywizacji” otwartych na współpracę z instytucjami rynku pracy - doświadczenia, trendy i wyzwania dr hab. Jacek Męcina – IPS UW, doradca Zarządu PKPP Lewiatan

Doświadczenia polskich publicznych służb zatrudnienia Okres budowy publicznych służb zatrudnienia w formie systemu urzędów pracy, Okres decentralizacji i wzrost znaczenia aktywizacji, Bogactwo programów i strategii, wzrost środków FP Obciążenia biurokratyczne, deficyty informatyczne, trudności zarządzania PSZ, Wysiłki na rzecz profesjonalizacji urzędów pracy, Trudności z definiowaniem statusu osoby bezrobotnej i wskaźnikami efektywności APRP Instytucje rynku pracy i partnerstwo społeczne Nowe cechy i nowe problemy rynku pracy, © 2011 PKPP Lewiatan

Przedsiębiorstwa aktywne według wielkości zatrudnienia Rok Przedsiębiorstwa aktywne (w liczbach bezwzględnych) Ogółem Mikro Małe Średnie Duże 2000 1 766 073 1 748 775 14 227 3 071 2001 1 657 630 1 641 403 13 419 2 808 2002 1 735 424 1 719 615 13 086 2 723 2003 1 726 536 1 666 696 42 770 14 368 2 702 2004 1 714 983 1 653 856 44 369 14 003 2 754 2005 1 666 679 1 605 276 44 326 14 245 2 832 2006 1 704 262 1 642 552 44 034 14 698 2 978 2007 1 777 076 1 713 194 45 184 15 452 3 246 Przedsiębiorstwa aktywne według wielkości zatrudnienia

Pracujący według sektorów

Udział zatrudnionych w przemyśle w ogólnej liczbie osób pracujących (%)

Zmiany udziału poszczególnych grup społeczno-zawodowych (% ogółu pracujących) © 2011 PKPP Lewiatan 6

Udział procentowy osób z umowami na czas określony według płci

Udział osób samozatrudnionych w ogólnej liczbie pracujących

Udział osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze w krajach (UE 27) i w Polsce

GRUPY SZCZEGÓLNIE ZAGROŻONE NA RYNKU PRACY (udział w %) MŁODZIEŻ - 21,9% OSOBY 50+ - 21,6% OSOBY DŁUGOTRWALE BEZROBOTNE - 46,4% OSOBY BEZ KWALIFIKACJI - 26,4% OSOBY BEZ DOŚWIADCZENIA - 27% OSOBY SAMOTNIE WYCHOWUJĄCE DZIECI - 8% NIEPEŁNOSPRAWNI - 5%

Aktywna polityka rynku pracy

Konkluzje POLSKA GOSPODARKA ZMIENILA W OKRESIE OSTATNICH LAT BARDZO MOCNO POD WZGLĘDEM STRUKTURALNYM, FORM DZIAŁALNOŚCI; GLOBALIZACJA, INTEGRACJA I INFORMATYZACJA WYWARŁA OGROMNY WPŁYW NA GOSPODARKĘ I RYNEK PRACY RYNEK PRACY STAŁ SIĘ BARDZIEJ ELASTYCZNY, UJAWNIŁY SIĘ PROBLEMY STRUKTURALNEGO NIEDOPASOWANIA I TRWAŁEGO BEZROBOCIA STRUKTURA BEZROBOCIA JEST NIEKORZYSTNA I MIMO POPRAWY SYTUACJI W LATACH KONIUNKTURY NIE RADZIMY SOBIE Z AKTYWIZACJĄ GRUP SZCZEGÓLNIE ZAGROŻONYCH I Z REGIONALNYM I LOKALNYM ZRÓŻNICOWANIEM PUBLICZBNE SŁUZBY ZATRUDNIENIA PO DECENTRALIZACJI NIE ZMIENIŁY PODSTAWOWYCH FORM DZIAŁANIA, MIMO ZMIAN W BIERNEJ I AKTYWNEJ POLITYCE RYNKU PRACY, WDROŻENIA PROGRAMÓW STRUKTURALNYCH EFS, SĄ OBCIĄŻONE DZIAŁANIAMI BIUROKRATYCZNYMI I SOCJALNYMI, NIE ZAWSZE MAJĄ WARUNKI ZWIĘKSZANIA DZIAŁAŃ AKTYWIZACYJNYCH ROLA INNYCH PODMIOTÓW W AKTYWIZACJI BEZROBOTNYCH JEST NIEWIELKA I CHOĆ ROŚNIE BRAK ROZWIĄŻAŃ SYSTEMOWYCH W TYM ZAKRESIE OGRANICZA MOŻLIWOŚĆ WIĘKSZEJ SYNERGII WSPÓŁNYCH DZIAŁAŃ PRACODAWCY, ZWŁASZCZA NA ROZWINIĘTYCH RYNKACH PRACY NIE ZAWSZE CHĘTNIE KORZYSTAJĄ Z USŁUG PSZ, NIE SĄ ZAINTERESOWANI AKTYWIZACJĄ DŁUGOTRWALE BEZROBOTNYCH – JAK TO ZMIENIĆ?

WSPÓŁCZESNE KONCEPCJE ZARZĄDZANIA SPOŁECZNEGO Globalizacja zwiększała wyraźnie współzależność państw, gospodarek i społeczeństw. W wymiarze ekonomicznym oznacza ona integrację rynków towarów, usług i kapitału dzięki nowym technologiom oraz otwarciu gospodarek i przedsiębiorstw na wymianę międzyna­ rodową. W wymiarze społecznym zmiany te oznaczały w Europie pogorszenie się sytuacji na rynku pracy, zagrożenie bezrobociem, a wraz z tym utratę bezpieczeństwa socjalnego, które charakteryzowało systemy społeczno – gospodarcze większości państw Europy Zachodniej. Procesy globalizacji i informatyzacji gospodarek i upowszechnianie się technologii cyfrowych w przestrzeni społecznej zmieniają nie tylko metody zarządzania i strukturę podmiotów gospodarczych, ale wpłynęły też na funkcjonowanie państwa, które decentralizuje swoje funkcje i zabiega o szersze włączanie się obywateli i nowych instytucji społeczeństwa obywatelskiego, takich jak organizacje pozarządowe, organizacje konsumenckie czy ekologiczne, ale i sektora prywatnego w funkcjonowanie systemu społecznego i rozwiązywanie problemów. Obok koncepcji partnerstwa publiczno – prywatnego obecnie ważną formułą dialogu jest ta oparta na idei partnerstwa społecznego, traktowanego jako układ kooperacji między aktorami zbiorowymi, którzy na określonych warunkach godzą się na współdziałanie na rzecz rozwiązywania problemów, dzięki wspólnej aktywności, zaangażowaniu dostępnych stronom zasobów, ponoszeniu ryzyka i ekwiwalentności korzyści płynących ze wspólnych działań. Zwiększanie efektywności usług publicznych, w tym usług rynku pracy odbywa się poprzez mechanizmy zlecania niektórych usług podmiotom prywatnym i NGO –om. © 2011 PKPP Lewiatan

W odpowiedzi na kryzys, wyzwania demograficzne rosnące deficyty budżetowe, rządy kładą coraz większy nacisk na zwiększenie poziomu aktywności zawodowej Cele globalnej polityki rynku pracy Globalne wyzwania Konsekwencje Demografia i starzejąca się populacja Globalna recesja Wzrost bezrobocia w latach 2008 – 2011 Kłopoty systemów zabezpieczenia społecznego Globalizacja, informatyzacja, postfordowski model rozwoju gospodarki Rosnąca presja na finanse publiczne Rewizja systemów zabezpieczenia społecznego Spadek produktywności, zagrożenie dla wzrostu gospodarczego Poszukiwanie nowego modelu rynku pracy Wzrost aktywności zawodowej grup będących tradycyjnie poza rynkiem pracy Rozwój usług aktywizacyjnych odpowiadających na indywidualne potrzeby Rosnąca rola współpracy sektora publicznego z sektorem prywatnym i trzecim sektorem i indywidualizacja wsparcia 14

Doświadczenie międzynarodowe Wielka Brytania Zlecenie przez urzędy pracy aktywizacji 2,5 mln bezrobotnych do 2015 roku prywatnemu dostawcy przez nowe (7 letnie) programy pracy Główny cel: długoterminowość zatrudnienia Francja Zlecenie usług pośrednictwa pracy dla bezrobotnej młodzieży z ubogich rodzin Usługi w zakresie pomocy zwalnianym ze szczebli kierowniczych Niemcy Zlecenie pomocy długotrwale bezrobotnym i samotnym rodzicom w powrocie do pracy Program aktywizacji bezrobotnych osób 50+ w Bawarii Szwecja Wsparcie dla długotrwale bezrobotnych i w szczególności dla nowo przybyłych emigrantów Program aktywizacji młodzieży Korea Zapewnianie usług pośrednictwa pracy we współpracy z sektorem publicznym Zlecanie usług w zakresie pomocy zwalnianym pracownikom Szwajcaria Innowacyjny program dla osób cierpiących na pewne schorzenia w Zurychu Program dla długotrwale bezrobotnych w Lozannie Anna Karaszewska Ingeus Sp. z o.o. 15 15

Zakres działania wysoko wyspecjalizowanego sektora prywatnego Długotrwale bezrobotni Osoby z problemami zdrowotnymi i niepełnosprawni Osoby młode oraz 50+ Samotni rodzice Emigranci i uchodźcy Byli więźniowie Byli żołnierze 16

Filozofia współpracy PSZ z sektorem prywatnym i pozarządowym Ścisła współpraca z publicznymi urzędami pracy na rzecz zwiększenia efektywności. Komplementarność ról. Tworzenie nowej wartości, a nie konkurencji. Dzielenie się wiedzą i doświadczeniami, wspólne wypracowywanie najlepszych praktyk. Innowacje – wykorzystanie nowych technologii. Dopasowanie pracodawcy, osoby bezrobotnej i odpowiedniej pracy oraz programu wsparcia. Odpowiedzialność za rezultaty. Sektor prywatny i NGO jako podwykonawcy. Działanie na rzecz pozyskiwania do współpracy pracodawcy, zainteresowanego pozyskaniem dobrego pracownika Nowe zadania w zakresie aktywizacji osób starszych w związku z podwyższeniem wieku emerytalnego, nowe zadania w ramach budowy koncepcji flexicurity, aktywizacji młodzieży 17

Atuty sektora prywatnego zaangażowanego w aktywizację zawodową bezrobotnych Posiada dostęp do wolnych miejsc pracy. Posiada wiedzę o rynkach niszowych. Pokonuje wiele barier na drodze do zatrudnienia. Stosuje wsparcie adekwatne do zapotrzebowania. Wspiera w nowym miejscu pracy w okresie pierwszego roku. Pracodawca nie płaci za usługę. 18

Modele współpracy z publicznym sektorem zatrudnienia Publiczny sektor pośrednictwa pracy Zaangażowanie partnerów sektora prywatnego Dana osoba rejestruje się jako bezrobotna 50% zarejestrowanych znajduje zatrudnienie 70% zarejestrowanych znajduje zatrudnienie 85% zarejestrowanych znajduje zatrudnienie Intensywne wsparcie pozostałych 15% bezrobotnych -najdalej od rynku pracy 0 miesięcy 3 miesiące 6 miesięcy 12 miesięcy 19 19 19

Programy powstają z myślą o indywidualnej specyfice każdego uczestnika PIERWSZY KONTAKT Dedykowany osobisty doradca/ coach Diagnoza potrzeb i posiadanego potencjału Indywidulane wsparcie w trakcie procesu Uzgodniony plan działania. Doprowa-dzenie do zatrudnienia ZATRUDNIENIE Współpraca z organizacjami partnerskimi Warsztaty nt pełnienia różnych ról. Radzenie sobie ze stresem. Organizacja zadań i obowiazków

Potrzeby klientów są zróżnicowane U K J Ą C Y R A Z A T R U D N I E Szkolenie/ Kształcenie Umiejętności/ Zaangażowanie społeczne Pewność siebie/ Motywacja Gotowość do pracy 21

Przełamywanie barier wśród pracodawców wobec zatrudniania osób w gorszym położeniu Celem agencji jest przekonanie pracodawców, aby zatrudniali osoby w gorszym położeniu Bezpośredni kontakt z pracodawcą, budowanie świadomości, dostep do wolnych miejsc. Zdobywanie miejsc pod kątem profilu, umiejętności podopiecznego. Koncentracja na konkretnym przypadku biznesowym. 22

Współpraca publicznego i prywatnego sektora – korzyści Współodpowiedzialność i dzielenie się sukcesami. Wymiana doświadczeń i wspólne projektowanie programów. Elastyczność w zakresie wprowadzania innowacji i przystosowania się do zmian. Partnerzy wykorzystują swoje najlepsze umiejętności i uzupełniające się kompetencje. 23

Współpraca publicznego i prywatnego sektora – korzyści (ciąg dalszy) Sektor prywatny używa metod i narzędzi niedostępnych dla sektora publicznego ze względu na uwarunkowania instytucjonalno-finansowe. Partnerstwo prowadzi do wyższej wydajności i skuteczności. Wysoka efektywność – płatność powiązana z rezultatami, a nie wyłącznie z oferowanym wsparciem – Sektor prywatny wynagradzany za efektywność. Partnerstwo zachęca pracodawców i szukających pracy do współpracy, składania ofert. 24

Kluczowe jest efektywne zamawianie usług, kreowanie zakresu usług i rozliczanie efektów przez PSZ Określa cele Organizuje otwarte, przejrzyste przetargi Ocenia programy Nabywca Tworzy innowacje Odpowiada za spodziewane rezultaty Zarządza procesem Główny wykonawca Szczegółowe elementy programu Zaspokajanie złożonych potrzeb klienta ok. 40 % z 3-go sektora Podwykonawcy 25

Wnioski Partnerstwo jest najbardziej skuteczne, kiedy sektor publiczny wykorzystuje swoje mocne strony, a sektor prywatny dzięki innowacjom może pomóc tym, którzy są najdalej od rynku pracy. Programy pilotażowe i specjalne są najlepszym sposobem w rozwijaniu rynku wysokiej jakości usług aktywizacji zawodowej. Realizacja tych projektów dodatkowo przyczyni się do rozwoju na polskim rynku wysokiej jakości usług skutecznej aktywizacji zawodowej. Struktura programów – balans ryzyk i zachęt – musi odzwierciedlać stopień rozwoju rynku. PPP to szansa na bardziej efektywne wydatkowanie środków publicznych. 26

Dziękuję za uwagę 27