Od 4 stycznia do 16 czerwca br szkolnego w 188 przedszkolach i szkołach województwa łódzkiego były prowadzone kontrole w zakresie zapewniania przez dyrektorów bezpiecznych i higienicznych warunków nauki dzieciom i uczniom. Celami kontroli było: - pozyskanie informacji o stanie obiektów i działaniach jednostek oraz osób nimi zarządzających, - uświadomienie dyrektorom konieczności stałego monitorowania warunków bezpieczeństwa i przestrzegania obowiązującego w tym zakresie prawa, - pozyskanie informacji na temat planowanych działań szkół w zakresie kształtowania kultury bezpieczeństwa (współdziałanie z instytucjami, organizacjami społecznymi w obszarze edukacji dla bezpieczeństwa dzieci i młodzieży, wdrażanie programów propagujących bezpieczeństwo) oraz ocena tych działań.

Wizytatorzy przeglądali: statut szkoły/przedszkola w zakresie dotyczącym bhp, statut szkoły/przedszkola w zakresie dotyczącym bhp, organizację pracy przedszkola/szkoły, organizację pracy przedszkola/szkoły, szkolne plany nauczania, szkolne plany nauczania, zestaw programów nauczania (analiza pod kątem uwzględnienia w nich problematyki ergonomii oraz bezpiecznych i higienicznych warunków pracy wynikających z podstawy programowej dla danego etapu kształcenia), zestaw programów nauczania (analiza pod kątem uwzględnienia w nich problematyki ergonomii oraz bezpiecznych i higienicznych warunków pracy wynikających z podstawy programowej dla danego etapu kształcenia), księgi protokołów Rady Pedagogicznej (w zakresie bhp), księgi protokołów Rady Pedagogicznej (w zakresie bhp), plan nadzoru pedagogicznego (pod kątem zapewnienia bezpieczeństwa wychowankom i uczniom), plan nadzoru pedagogicznego (pod kątem zapewnienia bezpieczeństwa wychowankom i uczniom), sprawozdanie z pełnionego przez dyrektora przedszkola/szkoły nadzoru pedagogicznego w roku szkolnym 2008/2009, sprawozdanie z pełnionego przez dyrektora przedszkola/szkoły nadzoru pedagogicznego w roku szkolnym 2008/2009, dzienniki lekcyjne z roku szkolnego 2008/2009, dzienniki lekcyjne z roku szkolnego 2008/2009, plany pracy wychowawców, pedagoga szkolnego, plany pracy wychowawców, pedagoga szkolnego,

regulaminy, plany dyżurów nauczycieli, regulaminy, plany dyżurów nauczycieli, procedury dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy, procedury dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy, zakres obowiązków pracownika służby bhp – szkolnego inspektora bhp, zakres obowiązków pracownika służby bhp – szkolnego inspektora bhp, wykaz zidentyfikowanych zagrożeń, wykaz zidentyfikowanych zagrożeń, plan poprawy warunków bhp, plan poprawy warunków bhp, okresowe przeglądy i konserwacje obiektu rejestrowane w książce obiektu, okresowe przeglądy i konserwacje obiektu rejestrowane w książce obiektu, karty stanowisk pracy, materiały z oceny ryzyka zawodowego, karty stanowisk pracy, materiały z oceny ryzyka zawodowego, protokoły powypadkowe uczniów/pracowników, protokoły powypadkowe uczniów/pracowników, protokoły z przeprowadzonej kontroli po przerwie w działalności oświatowej przedszkola/szkoły trwającej co najmniej dwa tygodnie, protokoły z przeprowadzonej kontroli po przerwie w działalności oświatowej przedszkola/szkoły trwającej co najmniej dwa tygodnie, protokoły pokontrolne służb (TSSE,straż, inne), protokoły pokontrolne służb (TSSE,straż, inne), stan sanitarny, stan sanitarny, inną dokumentację przedstawioną przez dyrektora szkoły. inną dokumentację przedstawioną przez dyrektora szkoły.

Skontrolowano 188 szkół/ placówek: - 55 przedszkoli z 6996 wychowankami, - 48 szkół podstawowych z 8610 uczniów, - 34 gimnazja z 6970 uczniów, - 51 szkół ponadgimnazjalnych z uczniów. Obszarowo skontrolowano: - z terenu Delegatury Sieradz – 22 - z terenu Delegatury Skierniewice z terenu Delegatury Piotrków Trybunalski – 29 - z terenu Łodzi i okolic – 113,

Kierownictwo szkoły/placówki odpowiada za uczniów i pracowników oraz stan sanitarno-higieniczny niezależnie od stanu budowlanego obiektu. Należy pamiętać o: - wyjściach ewakuacyjnych, - eksponowaniu planów budynków i poszczególnych kondygnacji, - eksponowaniu znaków ewakuacyjnych i ostrzegawczych na ciągach komunikacyjnych, - posiadaniu, właściwym rozmieszczeniu i oznakowaniu oraz aktualizowaniu zawartości gaśniczej sprzętu przeciwpożarowego, - zabezpieczeniu przed spadkiem ucznia najwyższych podestów schodów,

- ogranicznikach na poręczach utrudniających zsuwanie się po nich uczniów, - osłonach punktów świetlnych, - ogrodzeniu terenu, wiele ogrodzeń jest zdekompletowanych, - urządzenia sportowe znajdujące się poza budynkami przy szkołach są w złym stanie technicznym, natomiast place zabaw przy przedszkolach w dobrym; - sprawności instalacji odgromowej; -właściwym zabezpieczeniu i oznakowaniu tablic rozdzielczych, -pomieszczenia gospodarcze, do których wzbroniony jest dostęp osobom niezatrudnionym i uczniom winny być oznakowane i właściwie zabezpieczone; -ogólny stan sanitarny nie budził uwag, widać starania dyrektorów o odnawianie pomieszczeń.

Uwagi z kontroli sposobu dokumentowania bezpieczeństwa wychowanków/uczniów. Szkoła/przedszkole zapoznała nauczycieli z procedurami postępowania w przypadku: a) zapobiegania przemocy w szkole – 98,93% b) wypadku ucznia – 97,3% c) zagrożeń terrorystycznych, klęsk żywiołowych – 97,1% d) popełnienia czynu karalnego przez ucznia niepełnoletniego – 82,97 % e) uczniów znajdujących się pod wpływem alkoholu, występowania niskiej frekwencji uczniów, prób samobójczych – 79,25 % f) środków narkotycznych – 78,19 g) przeciwdziałania cybermobbingowi – 44,68 %, h) niedostosowania społecznego uczniów – 36,17%,

Jednak nie we wszystkich tych przypadkach dokumentacja przebiegu nauczania potwierdza, że z tymi samymi procedurami zapoznane zostały zespoły uczniów/ wychowanków. Najczęściej z powodu braków finansowych nie są realizowane zalecenia Straży Pożarnej np. w zakresie dostosowania długości dojścia ewakuacyjnego w budynku, wyposażenia w urządzenia zapobiegające zadymieniu lub służące do usuwania dymu, modernizacji obwodowych tablic rozdzielczych, wymiany starych gniazd bezpiecznikowych na osprzęt nowy modułowy, zapewnianie oświetlenia ewakuacyjnego na drogach ewakuacyjnych.

Pracownie szkolne, laboratoria, pomieszczenia kuchenne, pomieszczenia dla nauczycieli w-f wyposażone są w apteczki, przy których znajdują się instrukcje udzielania pierwszej pomocy. W 116 szkołach nauczyciele prowadzący zajęcia w tych pomieszczeniach zostali przeszkoleni w zakresie udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej. W szkołach, w których działa świetlica zapewniona została wystarczająca opieka nad uczniami. Pomieszczenia świetlicowe są jednak zbyt małe. Nie zawsze opracowany plan dyżurów zapewnia opiekę nad uczniami w czasie przerw międzylekcyjnych. Nie zawsze opracowany plan dyżurów zapewnia opiekę nad uczniami w czasie przerw międzylekcyjnych.

W szkołach/przedszkolach realizowana jest profilaktyka skierowana do całej społeczności uczniowskiej, której podstawowym celem jest promocja zdrowego stylu życia, realizowana przez wychowawców klas wspieranych w tym zakresie przez pedagoga lub koordynatorów promocji zdrowia oraz adresowana do grup podwyższonego ryzyka - realizowana przez pedagoga i psychologa szkolnego oraz instytucje wspierające szkołę prowadzące poradnictwo rodzinne i indywidualne oraz socjoterapię. Realizowane są liczne programy edukacyjno-profilaktyczne, zarówno autorskie – dostosowane do konkretnych potrzeb środowiska szkolnego, jak i opracowane i realizowane przez podmioty zewnętrzne. Jednak wiele szkół/przedszkoli nie prowadzi ewaluacji tych działań i nie jest w stanie oceniać ich skuteczności (zwłaszcza działań zewnętrznych). Nie zawsze dyrektorzy dokumentowali prowadzenie ewaluacji celów programów i wdrażanie z niej wniosków.

W ramach nadzoru pedagogicznego dyrektorzy szkół podejmują działania polegające na diagnozie, kontroli monitorowaniu i analizowaniu warunków nauki i pracy uczniów pod kątem bezpieczeństwa i higieny. Jednak nie wszyscy dyrektorzy na tej podstawie ustalają do pracy na rok następny priorytety, czy plany poprawy warunków bezpieczeństwa. W szkołach brak jest programów naprawczych, które przyczyniłyby się do wzrostu bezpieczeństwa uczniów np. w obszarze wagarów, wypadków uczniowskich w szkole, agresywnych zachowań. Sytuacje te wymagają dokładnych analiz pedagogicznych we współpracy z rodzicami.

Nie wszystkie jednostki opracowały karty oceny ryzyka zawodowego dla pracowników; w wielu szkołach były one schematyczne, wyraźnie niedostosowane do warunków. Nie we wszystkich szkołach przeprowadzane są między innymi: diagnozy na temat samopoczucia uczniów pod kątem bezpieczeństwa podczas przerw międzylekcyjnych, zachowań agresywnych, patologicznych, diagnozy na temat samopoczucia uczniów pod kątem bezpieczeństwa podczas przerw międzylekcyjnych, zachowań agresywnych, patologicznych, kontrole odbywania dyżurów nauczycielskich, kontrole odbywania dyżurów nauczycielskich, kontrole punktualności rozpoczynania zajęć przez nauczycieli, kontrole punktualności rozpoczynania zajęć przez nauczycieli, monitorowanie warunków, w których uczniowie na terenie szkoły oczekują na zorganizowany transport, monitorowanie warunków, w których uczniowie na terenie szkoły oczekują na zorganizowany transport, próbne alarmy i ewakuacje. próbne alarmy i ewakuacje.

Dyrektorzy powinni: - zintensyfikować współpracę z kuratorami sądowymi, poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, - konsekwentnie rozliczać uczniów z przestrzegania statutu szkoły, - monitorować działania wychowawców w zakresie realizacji programów wychowawczych i profilaktycznych – przeprowadzać diagnozę szkolnego środowiska wychowawczego przed ewaluacją obu programów; - kontrolować, czy szkolne plany wychowawców są spójne z programami (w czasie kontroli brakowało w tym zakresie udokumentowanych działań dyrektorów), - oceniać czy w programach uwzględniono nadrzędny cel wychowania wynikający z art. 4 ustawy o systemie oświaty oraz ogólne wskazania dotyczące oddziaływań wychowawczych wymienione we wstępie do podstawy programowej kształcenia ogólnego, - oceniać czy wychowawcy, pedagodzy realizują godziny do dyspozycji wychowawcy zgodnie z tematyką programów.

Kuratorium apeluje o: -prowadzenie w większym zakresie edukacji rozpoznawania zagrożeń, nabycia umiejętności właściwego zachowania się w sytuacjach kryzysowych oraz w przypadku kontaktu z osobami agresywnymi, przedmiotami i materiałami niebezpiecznymi; -systematyczne monitorowanie przestrzegania zasad postępowania pracowników przedszkoli/szkół dotyczących bezpieczeństwa uczniów na wszystkich zajęciach organizowanych przez jednostkę; - posiadanie opracowania procedury czy planu to jeszcze nie jego realizacja a tylko ona gwarantuje poprawę sytuacji dlatego po dokonaniu ewaluacji częściej oceniać przydatność i skuteczność podejmowanych działań w odniesieniu do celów, modyfikować procedury, plany pracy, stosowane techniki i narzędzia monitorowania;

W zasadzie wyniki prowadzonych kontroli potwierdzają obiegowe przekonania – większość szkół/placówek przywiązuje duże znaczenie do bezpieczeństwa uczniów/wychowanków, posiada opracowane na różne okoliczności procedury i dokumenty (choć nie zawsze aktualne i korygowane), przestrzega terminów obowiązujących przeglądów i kontroli, naprawia możliwe do poprawy uchybienia, zgłasza i przypomina organom prowadzącym lub służbom miejskim zalecenia pokontrolne. Jednak dobry lub niezły stan istniejący nie powinien nikogo uspokajać a stałe monitorowanie bezpieczeństwa nauki uczniów i pracy pracowników jest jednym z głównych zadań dyrektora, który winien w większym stopniu korzystać z efektów pracy koordynatora bezpieczeństwa uczniów, komisji/zespołu do spraw bhp czy społecznego inspektora pracy lub wizytatora zajmującego się problematyką bhp w Kuratorium.

Wydział Strategii i Kadr dziękuje wizytatorom w Delegaturach za współprowadzenie oceny stanu bhp. Dziękujemy za uwagę, materiały zostaną zamieszczone na stronie internetowej ŁKO po zakończeniu narad dla dyrektorów.