Efektywne wykorzystanie funduszy europejskich i ich znaczenie dla Polski. Elżbieta Bieńkowska Minister Rozwoju Regionalnego maj 2008 r.

Polityka spójności 2007-2013 Cel konwergencja

Środki na politykę spójności w Polsce w okresie 2004-2006 UE 94% 12,8 mld euro, w tym: 8,6 mld euro na 7 programów operacyjnych i 2 Inicjatywy Wspólnotowe w ramach funduszy strukturalnych 4,2 mld euro w ramach Funduszu Spójności na duże inwestycje z zakresu transportu i środowiska Polska 6% UE (2000-2006) – 213,0 mld EUR PL (2004-2006) – 12,8 mld EUR

Środki na politykę spójności w Polsce 2007 - 2013 Polska - największy beneficjent w UE - ponad 19% całości środków polityki spójności Łączna wielkość zaangażowanych środków finansowych w realizację NSS 2007-2013: ok. 85,6 mld euro (w tym z UE: 67,3 mld euro) 60% środków polityki spójności w Polsce na realizację Strategii Lizbońskiej

Polityka Spójności w Polsce Wyzwania Polska – największy beneficjent w UE - ponad 19% całości środków polityki spójności Duża odpowiedzialność Polska „wizytówką” polityki spójności Dążenie do osiągnięcia celów Strategii Lizbońskiej 64,01 % na poziomie NSS = 42,5 mld euro Od nas zależy, czy przyznane nam środki zostaną wykorzystane w sposób efektywny Efektywne wykorzystanie funduszy europejskich = sprawny system realizacji Zapewnienie odpowiedniej zdolności administracyjnej dla sprawnego wdrażania ok. 120 instytucji zaangażowanych w proces potrzeba silnych IZ

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 Cel strategiczny: Tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej Cele horyzontalne: Regionalne PO PO Rozwój Polski Wsch. PO Europejskiej Współpracy Terytor. PO Infrastruktura i środowisko PO Kapitał ludzki PO Innowacyjna gospodarka PO Pomoc Techniczna Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 Struktura nakładów według programów operacyjnych Rezerwa wykonania PO Kapitał ludzki 14,6% PO Rozwój Polski Wschodniej 3,4% PO Infrastruktura i Środowisko 41,9% Regionalne Programy Operacyjne 24,9% PO Pomoc Techniczna 0,8% PO Europejskiej Współpracy Terytorialnej 1,1% PO Innowacyjna gospodarka 12,4% 27,9 mld EUR 16,6 mld 2,3 mld 9,7 mld 8,3 mld 0,5 mld 0,7 mld 1,3 mld NSRO = 67,3 mld EUR,

Charakterystyka programu Programy realizowane w latach 2007-2013 Program Operacyjny Charakterystyka programu PO KL Celem głównym Programu jest: wzrost zatrudnienia i spójności społecznej. Będzie on koncentrował wsparcie na następujących obszarach: zatrudnienie, edukacja, integracja społeczna, rozwój potencjału adaptacyjnego pracowników i przedsiębiorstw, a także zagadnienia związane z budową sprawnej i skutecznej administracji publicznej wszystkich szczebli i wdrażaniem zasady dobrego rządzenia PO KL finansowany będzie w 85 proc. ze środków UE (Europejskiego Funduszu Społecznego) oraz w 15 proc. ze środków krajowych. Całość kwoty, jaką przewidziano na realizację Programu, wynosi prawie 11,5 mld euro, w tym wkład finansowy Europejskiego Funduszu Społecznego to ponad 9,7 mld euro a pozostałą część stanowią środki krajowe PO IG PO IG ma na celu wspieranie szeroko rozumianej innowacyjności. Interwencja w ramach PO IG będzie obejmowała zarówno bezpośrednie wsparcie dla przedsiębiorstw, instytucji otoczenia biznesu oraz jednostek naukowych świadczących przedsiębiorstwom usługi o wysokiej jakości, a także wsparcie systemowe zapewniające rozwój środowiska instytucjonalnego innowacyjnych przedsiębiorstw. W ramach PO IG wspierane będą działania z zakresu innowacyjności produktowej, procesowej, marketingowej i organizacyjnej, które w sposób bezpośredni lub pośredni przyczyniają się do powstawania i rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw. Na realizację PO IG zostanie przeznaczonych ponad 9,7 mld euro. Ze środków UE będzie pochodziło 8,3 mld euro. (cała kwota pochodzi z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego)

Charakterystyka programu Programy realizowane w latach 2007-2013 Program Operacyjny Charakterystyka programu 16 RPO Główne cele Regionalnych Programów Operacyjnych związane są z podnoszeniem konkurencyjności poszczególnych regionów oraz promowaniem zrównoważonego rozwoju. Cele będą osiągane poprzez tworzenie warunków dla wzrostu inwestycji na poziomie regionalnym i lokalnym oraz tworzenie warunków dla wzrostu zatrudnienia. PO RPW Celem głównym Programu jest: „przyspieszenie tempa rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej w zgodzie z zasadą zrównoważonego rozwoju”. W ramach PO RPW będą realizowane projekty o kluczowym znaczeniu dla rozwoju społeczno-gospodarczego pięciu województw Polski Wschodniej. Finansowane będą przede wszystkim inwestycje w zakresie infrastruktury wspierającej działalność naukową i badawczą oraz zakładające modernizację miejskich lub regionalnych systemów komunikacyjnych, a także realizowane będą przedsięwzięcia zwiększające atrakcyjność inwestycyjną i turystyczną tego obszaru.

Charakterystyka programu Programy realizowane w latach 2007-2013 Program Operacyjny Charakterystyka programu PO IiŚ Celem programu jest poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. Łączna wielkość środków finansowych zaangażowanych w realizację Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 wyniesie 37,6 mld euro, z czego wkład unijny wynosić będzie 27,9 mld euro, zaś wkład krajowy – 9,7 mld euro. PO EWT W latach 2007-2013 współpraca w wymiarze transgranicznym, transnarodowym i międzyregionalnym będzie realizowana w ramach odrębnego celu polityki spójności Unii Europejskiej –Cel Europejska Współpraca Terytorialna (EWT). Polska alokacja na realizację programów w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej wyniesie 557,8 mln euro. Dodatkowe 173,3 mln euro zostanie przeznaczonych przez Polskę na współpracę transgraniczną z państwami nie należącymi do Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (EISP).

Charakterystyka programu Programy realizowane w latach 2007-2013 Program Operacyjny Charakterystyka programu PO PT Celem nadrzędnym Programu jest zapewnienie sprawnego i efektywnego przebiegu realizacji NSRO. Zostanie on osiągnięty poprzez realizację celów szczegółowych, mających za zadanie możliwie skuteczną neutralizację słabych stron i zagrożeń, przy jednoczesnym jak najefektywniejszym wykorzystaniu mocnych stron oraz istniejących szans

System instytucjonalny PO/RPO Instytucja Zarządzająca (IZ) - odpowiada za przygotowanie i realizację programu operacyjnego MRR w przypadku programów zarządzanych centralnie Zarządy Województw w przypadku regionalnych programów operacyjnych Instytucja Pośrednicząca - organ administracji publicznej lub inna jednostka sektora finansów publicznych, której została powierzona, w drodze porozumienia zawartego z Instytucją Zarządzającą, część zadań związanych z realizacją programu operacyjnego (art.5 pkt3 Ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju) właściwe ministerstwa w przypadku programów zarządzanych centralnie (oprócz PO RPW) Instytucje Pośredniczące II stopnia - podmiot publiczny lub prywatny odpowiedzialny za realizację części lub całości priorytetów programu operacyjnego (art.5 pkt3 Ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju) funkcję IP II dla działań (grup operacji) w ramach danej osi priorytetowej pełni podmiot wybrany zgodnie z ustawą o zasadach prowadzenia polityki rozwoju

System instytucjonalny PO/RPO Instytucja certyfikująca i audytowa Zadania Instytucji Certyfikującej realizowane są za pomocą komórki organizacyjnej MRR (Departament Instytucji Certyfikującej), która jest niezależna od komórek wykonujących funkcje IZ W ramach RPO Instytucja Certyfikująca deleguje część swoich zadań w zakresie certyfikacji do Urzędów Wojewódzkich pełniących rolę tzw. Instytucji Pośredniczących w Certyfikacji na podstawie porozumienia. Instytucja audytowa Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej (GIKS), którego funkcję pełni sekretarz lub podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, niezależny od IZ PO/RPO, Instytucji Pośredniczących, Instytucji Pośredniczących II stopnia oraz Instytucji Certyfikującej. Za pośrednictwem Departamentu Certyfikacji i Poświadczeń Środków z UE oraz 16 urzędów kontroli skarbowej umiejscowionych na poziomie województwa.

System instytucjonalny PO/RPO Komitet monitorujący Podstawą prawną powołania komitetów monitorujących są: przepisy rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności i uchylającego Rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, przepisy ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, Narodowa Strategia Spójności na lata 2007-2013 r. Komitetowi monitorującemu PO przewodniczy minister właściwy pełniący rolę instytucji zarządzającej, tj. Minister Rozwoju Regionalnego. Komitetowi monitorującemu RPO przewodniczy przedstawiciel właściwej instytucji zarządzającej RPO, tj. właściwego miejscowo zarządu województwa. W komitecie monitorującym zostanie zapewnione uczestnictwo stronie rządowej, samorządowej oraz partnerom społecznym i gospodarczym, w tym partnerom zajmującym się zagadnieniami środowiska naturalnego oraz wspierania równości szans kobiet i mężczyzn

Zarządzanie Programami Operacyjnymi na lata 2007-2013 Najważniejsze instytucje: MRR – kordynacja, Instytucja Certyfikująca MRR * 5 Instytucji Zarządzających 16 RPO 16 Urzędów Marszałkowskich * 16 Instytucji Zarządzających PO Infrastruktura i Środowisko PO Innowacyjna Gospodarka PO Kapitał Ludzki PO Rozwój Polski Wschodniej Ministerstwo Finansów - Instytucja Audytowa PO Pomoc Techniczna

Znaczenie funduszy europejskich dla Polski

Struktura projektów w ramach NPR 2004-2006 Struktura ilościowa (w tys.) Struktura wartościowa (w mld zł) Najwięcej projektów wg ilości dotyczy sektora produkcyjnego (powyżej 80%), których wartość stanowi tylko 32,5% wartości projektów ogółem. Projekty z zakresu infrastruktury (ilościowo 4,7%) stanowią powyżej 56% wartości projektów ogółem.

Struktura dofinansowania wspólnotowego (wg wartości) Największa wartościowo część wsparcia udzielana jest na przedsięwzięcia z zakresu infrastruktury transportowej i środowiskowej (łącznie 30,9 mld zł tj. prawie 59% całej alokacji na lata 2004-2006). Niewielki jest udział wsparcia przeznaczonego na B+R, rozwój społeczeństwa informacyjnego i cele społeczne

Beneficjenci Beneficjenci realizujący projekty o najwyższej wartości: mln zł Beneficjenci realizujący projekty o najwyższej wartości: JST – 38,1% wartości projektów ogółem, przedsiębiorstwa – 24,8%, jednostki budżetowe – 23,2% Fakt, iż ponad 38% projektów (wg wartości) realizują JST świadczy o aktywności tych jednostek w zaspokajaniu potrzeb lokalnych.

Realizacja celów Strategii Lizbońskiej Projekty prolizbońskie wg priorytetów SL ( % wartości) Według przeprowadzonych ewaluacji, środki dostępne z ramach programów operacyjnych przyczyniły się w latach 2004-2007 do poprawy podstawowych kategorii makroekonomicznych związanych z realizacją priorytetów Strategii Lizbońskiej (wzrost gospodarczy, zatrudnienie, stopa inwestycji) w kilku lub kilkunastu procentach. Projekty prolizbońskie w dużym stopniu zorientowane są na kapitał rzeczowy i ludzki, przyczyniający się do szybkiego wzrostu wydajności. Natomiast wiele projektów nielizbońskich nakierowanych jest na infrastrukturę, co skutkuje szybszym zwiększeniem zatrudnienia.

Maksymalny wpływ przewidywany jest na lata 2013-2015 Ocena wpływu realizacji NPR 2004-2006 i NSRO 2007-2013 na poziom PKB (w %) Źródło: Ocena makroekonomicznego wpływu realizacji NPR 2004-2006 oraz NSRO 2007-2013 przy użyciu modelu HERMIN dla polskiej gospodarki, WARR, lipiec 2007 r. oraz szacunki IBnGR przygotowane na zlecenie MRR, czerwiec 2007r. W latach 2004-2006 efekty oddziaływania funduszy UE były jeszcze nieznaczne, co wynika z ograniczonego zaangażowania środków w tym okresie. Zwiększenie tego wpływu można było zaobserwować już w roku 2007. Ocenia się, że w 2007 r. poziom PKB był wyższy od 0,9% do 3,3% (w zależności od modelu) w stosunku do poziomu braku interwencji w ramach NPR Maksymalny wpływ przewidywany jest na lata 2013-2015

Ocena wpływu realizacji NPR 2004-2006 i NSRO 2007-2013 na liczbę pracujących (tys. osób) (według modelu HERMIN) Źródło: Ocena makroekonomicznego wpływu realizacji NPR 2004-2006 oraz NSRO 2007-2013 przy użyciu modelu HERMIN dla polskiej gospodarki, WARR, lipiec 2007 r. Wykorzystanie funduszy unijnych ma wyraźny wpływ na wzrost liczby pracujących. Wg modelu HERMIN, dzięki tym funduszom, w 2007 r. nastąpił przyrost liczby pracujących o 316 tys., co jest zbieżne z wynikami przeprowadzonej ewaluacji w tym obszarze.

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Ul. Wspólna 2/4 www.mrr.gov.pl Dziękuję za uwagę. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Ul. Wspólna 2/4 www.mrr.gov.pl