Konferencja „Europejska polityka spójności jako czynnik wzrostu i wyrównywania różnic rozwojowych” Panel I WPŁYW FUNDUSZY STRUKTURALNYCH UE NA ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI ORAZ WZMACNIANIE INNOWACYJNOŚCI POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW Jarosław Pawłowski Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego Warszawa, 17 lipca 2008 r.

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Tempo wzrostu PKB w Polsce i w UE-27 (w %) Polska gospodarka jest gospodarką rynkową, otwartą, podlegającą działaniu cyklu koniunkturalnego. W ostatnich latach tempo wzrostu polskiego PKB było ponad dwukrotnie wyższe niż tempo wzrostu PKB w UE-27. Pozwala to na zmniejszanie dystansu rozwojowego wobec przeciętnego poziomu UE. Drogą do dalszej poprawy jest utrzymanie wysokiego tempa wzrostu i podnoszenie konkurencyjności przedsiębiorstw. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Podmioty gospodarcze W końcu 2007 r. w systemie REGON zarejestrowanych było 3 685,6 tys. podmiotów gospodarki narodowej, tj. o 2,9% więcej niż w roku 2003, z czego: 3 546,1 tys. należało do sektora prywatnego (96,2% ogółu), 139,5 tys. do sektora publicznego (3,8%). Struktura podmiotów gospodarczych według wielkości zatrudnienia: podmioty zatrudniające do 9 osób stanowiły 95% ogółu jednostek gospodarczych, zatrudniające od 10 do 49 osób – 4,1%, od 50 do 249 osób – 0,8%, 250 osób i więcej – 0,1%. Dominowały zatem małe przedsiębiorstwa prywatne. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Liczba firm sektora MSP na 1 tys. mieszkańców Polska posiada relatywnie korzystny wskaźnik liczby firm sektora MSP na 1 tys. mieszkańców (37), który jest bliski średniej unijnej (40). Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Wybrane wskaźniki dotyczące wyników finansowych przedsiębiorstw (w%) W latach 2003-2007 poprawiła się kondycja polskich przedsiębiorstw, o czym świadczą poniższe wskaźniki: Wyszczególnienie 2003 2004 2005 2006 2007 Wskaźnik rentowności ze sprzedaży 4,4 6,0 5,3 5,5 5,6 Wskaźnik poziomu kosztów 97,2 94,3 95,1 94,2 93,9 Wskaźnik rentowności obrotu brutto 2,8 4,9 5,8 6,1 Wskaźnik rentowności obrotu netto 1,7 4,8 3,9 4,7 5,0 Udział liczby przedsiębiorstw wykazujących zysk netto w ogólnej liczbie przedsiębiorstw 70,6 77,4 76,0 79,7 82,6 Polskie firmy poprawiły swoją efektywność we wszystkich rodzajach działalności gospodarczej. Zwiększa się udział przedsiębiorstw wykazujących zysk netto w ogólnej liczbie przedsiębiorstw (z 70,6% w 2003 r. do 82,6% w roku ubiegłym). Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Wydajność pracy Wydajność pracy mierzona jako PKB według parytetu siły nabywczej (PPS) na jednego pracującego w roku 2003 i 2007 (w % średniej UE-27) W Polsce następuje poprawa wskaźnika wydajności pracy. W 2003 r. wskaźnik ten stanowił 62,5% średniej dla UE-27, natomiast w roku 2007 - 66,8%. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Podatki Obowiązujące stawki CIT w UE-27 Źródło: http://www.worldwide-tax.com Nominalne obciążenia podatkowe, zarówno z tytułu CIT, jak i PIT, kształtują się w Polsce na umiarkowanym poziomie w stosunku do innych krajów Unii Europejskiej. W przypadku podatku korporacyjnego, Polska z 19-procentową stawką znajduje się w pierwszej dziesiątce krajów UE o najniższym obciążeniu.

Kształtowanie się obowiązujących stawek podatku PIT w UE-27 Podatki Kształtowanie się obowiązujących stawek podatku PIT w UE-27 Źródło: http://www.worldwide-tax.com W 2006 r. „klin podatkowy” w Polsce wynosił 42,5%, podczas gdy średnio w UE 40,1%. Krajami UE o najniższych pozapłacowych kosztach pracy były: Cypr (11,9%), Irlandia (16,3%), Malta (18,4%), Wielka Brytania (30,4%) oraz Bułgaria (31,1%).

Warunki rozwoju przedsiębiorczości Liczba procedur regulujących założenie firmy w państwach członkowskich UE wg Banku Światowego Konieczne jest zmniejszenie obciążeń biurokratycznych związanych z założeniem firmy (w tym liczby procedur – obecnie 10, liczby dni – obecnie 31, kosztów założenia firmy - 21% dochodu narodowego brutto na mieszkańca).

Konkurencyjność gospodarki Polski w rankingach światowych Kraj Światowe Forum Gospodarcze (WEF) Instytut Rozwoju Zarządzania w Lozannie (IMD) Bank Światowy (Doing Business) Global Competitiveness Index Business Competitiveness Index 2007 2003 2008 Dania 3 4 5 6 Niemcy 13 2 16 20 Finlandia 1 15 17 14 Irlandia 22 30 24 21 12 8 Estonia 27 26 28 23 18 Hiszpania 29 25 33 38 Republika Czeska 39 32 35 56 61 Litwa 40 36 31 Słowenia 55 53 Słowacja 41 43 44 34 Łotwa 45 37 54 - Węgry 47 51 Polska 52 74 68 Grecja 65 42 100 95 Rumunia 75 73 76 48 Bułgaria 79 64 83 77 46

Projekty wspierające rozwój przedsiębiorczości w latach 2004-2007 Kategoria wydatków strukturalnych Wartość projektów (w mln zł) Struktura według wartości projektów (w%) Dofinansowanie wspólnotowe (w mln zł) Udział dofinansowania wspólnotowego 4:2 (w %) 1 2 3 4 5 Wsparcie dla dużych przedsiębiorstw (kat. 15) 4 446 100,0 636 14,3 Inwestycje w kapitał rzeczowy 2 189 49,2 137 6,3 Technologie przyjazne środowisku 2 240 50,4 494 22,0 Doradztwo 16 0,4 28,4 Montaż finansowy 0,0 31,0 Wsparcie dla MSP (kat. 16) 10 556 3 891 36,9 6 766 64,1 2 075 30,7 1,3 43 31,3 549 5,2 225 41,0 Parki przemysłowe i naukowo-technologiczne 703 6,7 422 60,0 Rozbudowa systemu poręczeń, mikropożyczek, funduszy kapitału zalążkowego 2 401 22,7 1 127 46,9 RAZEM 15 002 - 4 527 30,2 W latach 2004-2007 zarejestrowano 15 667 projektów wspierających rozwój przedsiębiorczości, w tym 14 993 projekty wspierające sektor MSP (95,7% wg ilości, a ponad 70% wg wartości). Zwraca uwagę dominujący udział inwestycji w kapitał rzeczowy (w dużych przedsiębiorstwach 49,2%, natomiast w MSP 64,1%).

Rola funduszy strukturalnych Wyniki badań przeprowadzonych w Instytucie Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk wskazują, że fundusze strukturalne stają się ważnym stymulatorem jakościowych, proinnowacyjnych przemian funkcjonowania sfery rozwojowej przedsiębiorstw. Wykorzystanie funduszy wywiera korzystny wpływ zwłaszcza na: zwiększenie konkurencyjności (na efekt taki wskazało po akcesji 23% badanych firm realizujących projekty z udziałem dofinansowania wspólnotowego), wzrost nakładów inwestycyjnych (22% firm), zwiększenie zatrudnienia (16%) oraz innowacyjność (15%).

Wnioski z badań ewaluacyjnych Wysokie zainteresowanie dotacjami inwestycyjnymi. Na poziomie mikroprzedsiębiorstw występuje stosunkowo duża skuteczność interwencji: - wzrost zatrudnienia (w przypadku ponad 80% firm), - wzrost przychodów (60% firm), - wystąpienie efektu dźwigni (ponad 80% firm zaangażowało wkład własny powyżej kwoty wymaganej), - wystąpienie efektu mnożnikowego (około 60% firm podjęło dodatkowe działania inwestycyjne nieobjęte wsparciem). Rozwój usług dotyczących wdrażania nowych technologii (86% instytucji, które skorzystały ze wsparcia rozwinęły lub udoskonaliły usługi w tym zakresie) oraz promocji technologii i nowych rozwiązań organizacyjnych (79% instytucji). Najmniejszą skuteczność wsparcia (4% instytucji) odnotowano w przypadku rozwoju i doskonalenia usług w ramach „innowacyjnej współpracy” (np. na ułatwianiu kontaktu między przedsiębiorcą a uczelnią lub jednostką naukowo-badawczą).

Przykłady efektów rzeczowych Realizowane w ramach SPO-WKP wsparcie dla przedsiębiorstw, dokonujących nowych inwestycji służących poprawie konkurencyjności produktowej i technologicznej, objęło 3134 MŚP. Z usług doradczych skorzystało 2 221 MŚP. Objęto nimi 333 przedsiębiorstwa, które wdrożyły nowe technologie, 67 projektów bezpośrednio nakierowanych na BHP i 350 projektów, w których BHP występuje jako dodatkowy element. Wsparcia udzielono 53 funduszom mikropożyczkowym, 39 funduszom poręczeń kredytowych i 6 funduszom typu seed capital.

Przykłady efektów rzeczowych Wsparte fundusze mikropożyczkowe udzieliły pożyczek 8 839 przedsiębiorstwom, a fundusze poręczeń kredytowych udzieliły takich poręczeń 7 496 przedsiębiorstwom. Istotna była również rola SPO-WKP w zakresie pobudzania aktywności polskich przedsiębiorstw na rynkach międzynarodowych. Dofinansowaniem objęto 5 514 projektów związanych z udziałem polskich firm w targach i wystawach za granicą oraz 1 021 wyjazdowych misji gospodarczych. W ramach ZPORR wsparciem objęto 2 722 mikroprzedsiębiorstwa, w tym 1 561 na obszarach restrukturyzacji przemysłu, 586 na obszarach wiejskich i 357 na terenach zdegradowanych poddanych rewitalizacji.

Wybrane wskaźniki sfery B+R w Polsce i w UE w latach 2003-2006 Wyszczególnienie 2003 2004 2005 2006 Nakłady na B+R jako % PKB - UE-27 - Polska - dystans Polski do UE 1,87 0,54 1,33 1,83 0,56 1,27 1,84 0,57 1,28 Udział sektora przedsiębiorstw w finansowaniu nakładów na B+R (w %) - dystans Polski do UE-27 54,2 30,3 23,9 54,7 30,5 24,2 54,6 33,4 21,2 - 33,1 Udział wyrobów wysokiej techniki w eksporcie (w %) 18,6 2,7 15,9 18,5 15,8 18,8 3,2 15,6 16,7 3,1 13,6 Źródło: Eurostat Dystans Polski do UE-27 w zakresie nakładów na B+R w ostatnich latach nie zmniejsza się. Obserwuje się niewielki postęp w zakresie udziału sektora przedsiębiorstw w finansowaniu nakładów na B+R.

Wybrane wskaźniki sfery społeczeństwa informacyjnego w Polsce i w UE w latach 2003-2007 Wyszczególnienie 2003 2004 2005 2006 2007 Udział gospodarstw domowych z dostępem do internetu (w %) - UE-15 - Polska - dystans Polski do UE-15 43 14 29 45 25 20 53 30 23 54 36 18 59 41 Łącza szerokopasmowe na 100 mieszkańców 4,5 . 7,6 0,5 7,1 12,0 1,9 10,1 16,5 3,9 12,6 20,8 6,8 14,0 Wskaźnik rozwoju e-administracji 47 49 10 39 56 34 Źródło: Eurostat W ostatnich latach następuje istotny postęp w zakresie dostępu gospodarstw domowych do Internetu (z 14% w 2003 r. do 41% w 2007 r.). Notuje się także pewien postęp w zakresie rozwoju e-administracji, jednak w odniesieniu do dostępu do internetu szerokopasmowego dystans się powiększa.

Fundusze strukturalne Projekty z zakresu B+R i społeczeństwa informacyjnego stanowiły zaledwie 0,8% ogólnej liczby projektów NPR, tj. 2,5% ich wartości. Wykorzystanie funduszy w obszarze badań i rozwoju koncentrowało się na następujących kierunkach: infrastrukturze badawczo-rozwojowej oraz innowacyjności i transferze technologii, ustanawianiu wzajemnych powiązań i nawiązywaniu współpracy między przedsiębiorstwami lub instytucjami naukowymi. Z kolei w obszarze rozwoju społeczeństwa informacyjnego dominowały następujące kierunki wykorzystania funduszy: technologie komunikacyjne i informacyjne, usługi i projekty wdrożeniowe dla obywateli – opieka zdrowotna, administracja, edukacja oraz infrastruktura podstawowa. Niemal połowa (45,8%) funduszy strukturalnych w tym obszarze przypadała na projekty związane z technologiami komunikacyjnymi i informacyjnymi.

Przykłady efektów rzeczowych W ramach SPO-WKP wybudowano lub zmodernizowano 78 laboratoriów badawczych lub specjalistycznych, z czego 51 w 2007 r. Utworzono 19 aktywnych inkubatorów technologicznych. Wsparcie uzyskało 27 działających parków przemysłowych i 17 parków naukowo-technologicznych, a 44 podmioty zarządzające parkami przemysłowymi, naukowo-technicznymi i inkubatorami przedsiębiorczości otrzymały pomoc doradczą. Z usług laboratoriów badawczych i specjalistycznych skorzystało 1 120 przedsiębiorstw.

Przykłady efektów rzeczowych Efekty projektów na rzecz budowy infrastruktury społeczeństwa informacyjnego prowadzonych w ramach ZPORR do końca 2007 r. obejmują: Wybudowanie 443 Publicznych Punktów Dostępu do Internetu (PIAP) i 319 węzłów dostępowych umożliwiających dostęp do sieci szerokopasmowej. Do szerokopasmowego Internetu podłączono 260 jednostek publicznych. Wdrożono 137 systemów zarządzania w administracji publicznej oraz zrealizowano 93 projekty modernizacji/instalacji sieci LAN w urzędach i jednostkach publicznych.

Wyzwania Wyzwania w zakresie wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw: Poprawa stopnia konkurencyjności polskiej gospodarki, w tym poprzez podniesienie nowoczesności i jakości produktów i usług. Rozwój mechanizmów umożliwiających poprawę zasilania kapitałowego przedsiębiorstw, w tym małych. Wdrożenie uproszczeń w zakładaniu firm i zmniejszanie obciążeń administracyjnych. Sfinalizowanie wdrażania strategii rozwoju nauki, w tym rozwoju kadr naukowych. Rozwój powiązań pomiędzy przedsiębiorstwami a sferą nauki. Stymulowanie badań naukowych i polskiej wynalazczości. Wzrost liczby i wartości projektów z zakresu B+R i społeczeństwa informacyjnego współfinansowanych ze środków unijnych. Tworzenie warunków i struktur organizacyjnych umożliwiających większe korzystanie z unijnych programów współpracy naukowo-technicznej i podnoszenia konkurencyjności. Zdynamizowanie rozwoju usług e-administracji. Zintensyfikowanie działań mających na celu zapobieżenie wykluczeniu cyfrowemu.

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego ul. Wspólna 2/4 www.mrr.gov.pl www.funduszestrukturalne.gov.pl Dziękuję za uwagę