Wydział funduszy strukturalnych Europejski Urzad ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych Wydział funduszy strukturalnych

Czym jest OLAF Definicja i geneza: Podstawa prawna : OLAF jest służbą dochodzeniowa instytucji europejskich i platforma uslug dla partnerow z krajow czlonkowskich Dziala od 1 czerwca 1999 Nastepca zespolu ds koordynacji walki z naduzyciami finansowymi (UCLAF) utworzonego w Sekretariacie Generalnym Komisji Europejskiej w 1988 roku Podstawa prawna : Artykuly 274 i 280 Traktatu o Wspolnocie Europejskiej Decyzja Komisji Europejskiej 1999/352/EC z 28 kwietnia 1999 Rozporzadzenie Parlamentu i Rady (EC) 1073/1999, z 25 maja 1999

Rodzaje postepowan Dochodzenia zewnetrzne odnoszace sie do niezgodnego z prawem postepowania osob lub organizacji poza instytucjami europejskimi. Dochodzenia zewnetrzne prowadzone sa zgodnie z przepisami horyzontalnymi i sektorowymi. Dochodzenia wewnetrzne: odnoszace sie do niezgodnego z prawem postepowania urzednikow lub instytucji europejskich. Dzialania koordynujace: w tym samym zakresie co dochodzenia zewnetrzne, ale OLAF zapewnia tylko koordynacje prac sluzb panstw czlonkowskich, ktore wykonuja wiekszosc dzialan dochodzeniowych Wsparcie wladz krajowych: OLAF jest proszony o lub oferuje swoja pomoc w dochodzeniach prowadzonych przez wladze kraju czlonkowskiego

Rodzaje postepowan c.d monitorowanie: kiedy OLAF uzyskuje informacje o niezgodnym z prawem postepowaniu osob/ organizacji poza instytucjami europejskimi ale, poniewaz wszelkie niezbedne dzialania zostaly juz podjete przez wladze kraju czlonkowskiego, interwencja OLAF nie jest wymagana. Sprawe przekazuje sie bezposrednio do kontroli wynikow postepowan sadowych i administracyjnych Poza kompetencja OLAF (non-case) jesli otrzymana przez OLAF informacja nie uzasadnia rozpoczecia dochodzenia, sprawa zostaje zamknieta, a informacje o postepowaniu wstepnym OLAF przekazywane sa zainteresowanym dzialom Komisji Europejskiej lub wladz krajowych. Wyniki postepowania wstepnego archiwizuje sie i sprawe zawsze mozna ponownie otworzyc, w razie otrzymania nowych informacji

Wydatki UE 2007 – 114 mld € Rozwoj gospodarczy i zatrudnienie 38,4% Doplaty bezposrednie i inne wsparcie dla rolnictwa 37,4% Rozwoj obszarow wiejskich, ochrona srodowiska i rybolostwo 10,5% Administracja 6,0% Polityka zagraniczna 5,1% Pomoc przedczlonkowska dla UE 12, rekompensaty dla Bulgarii i Rumunii 1,7% Obywatelstwo europejskie, wolnosc, bezpieczenstwo, sprawiedliwosc 0,9%

Wydatki z funduszy strukturalnych w podziale na sektory 2007-2013 AT BE CY CZ DK EE FI FR DE GR HU IR IT LV LT LU MT NL PL PT SK SL SP SW UK

System platniczy w funduszach strukturalnych

Wspolna odpowiedzialnosc Glowna odpowiedzialnosc za zarzadzanie i kontrole wydatkowanuia funduszy strukturalnych ponosza panstwa czlonkowskie Jednakze, kiedy OLAF zostanie powiadomiony o podejrzeniach powaznych nieprawidlowosci lub naduzyc finansowych moze, po doknaniu wstepnej analizy informacji, otworzyc dochodzenie. Dlatego OLAF utrzymuje bliska wspolprace z dyrekcjami Komisji Europejskiej odpowiedzialnymi za fundusze (DG REGIO, DG EMPL, DG AGRI, DG FISH), i z instytucjami zarzadzajacymi oraz kontrolnymi w panstwach czlonkowskich. Kiedy OLAF rozpoczyna dochodzenie przeprowadza je w siedzibach podejrzanych beneficjentow koncowych (na podstawie rozporzadzenia Rady 2185/96) ale rowniez w siedzibach podwykonawcow, dostawcow i innych kontrachentow beneficjenta dla sprawdzenia prawdziwosci i prawidlowosci wydatkow wspolfinansowanych przez budzet UE. Dzialania te przeprowadzane sa we wspolpracy z wlasciwymi organami panstw czlonkowskich.

Wspolpraca OLAF w znacznym stopniu opiera swe dzialania na informacji i pomocy oferowanej przez panstwa czlonkowskie. Specyfika funduszy strukturalnych jest to, ze w programowaniu, kontroli i audycie uczestniczy wiele instytucji na poziomie narodowym i regionalnym. Kontakt z instytucjami w krajach czlonkowskich. Artykul 6(6) rozporzadzenia 1073/99 stwierdza, ze wlasciwe wladze sa zobowiazane zapewniac konieczne wsparcie dla OLAF w prowadzeniu jego dochodzen. Jesli Panstwo Czlonkowskie nie spelnia tych postanowien, moze byc pozwane w zwiazku z naruszeniem Traktatu o Wspolnocie Europejskiej (Artykul 266)

Wydzial B4: rodzaje postepowan Dochodzenia w rozumieniu rozporzadzenia 2185/96 Dochodzenia w siedzibie beneficjenta koncowego i u jego kooperantow Postepowania koordynacyjne Wsparcie wymiaru sprawiedliwosci panstw czlonkowskich Inne Interpelacje i zapytania poselskie. Petycje obywateli Wspolpraca z Rzecznikiem Praw Obywatelskich UE Udostepnianie dokumentow zgodnie z Rozporzadzeniem 1049/2000 Wklad w propozycje programowe i legislacyjne OLAF i KE

Fundusze strukturalne dochodzenia przeciw naduzyciom Rozporzadzenie Rady i Parlamentu 1073/99 z 25 maja 1999 dotyczace dochodzen OLAF Rozporzadzenie Rady 2185/96, dajace Wspolnocie pewne uprawnienie do przeprowadzania kontroli na miejscu, uprawnienia te zostaly przekazane OLAF

Dochodzenie na miejscu Decyzja rady Non case dochodzenie. koordynacja wsparcie. monitorowanie Decyzja rady Zamkniecie bez kntroli wynikow zamkniecie z kontrola wynikow Decyzja rady Zamkniecie koncowe Ocena FCR NCPF Dochodzenie Info ocena Kontrola wynikow sadowy Administracyjno / Finansowy (O.4) A.3 * A.4 * A.5 CMS Rozp. 1073/99 Rozp. 2185/96 Regulacje sektorowe obywatele UE instytucje UE ▪ Komisja ▪ Parlamentt Panstwa Czlonkowskie Mass media P;C. Benef. Raporty zdochodzen bazy danych (D & B, etc.) IInternet przesluchania ▪ zglaszajacego sprawe ▪ innych wladze panstw czlonkowskich … Dochodzenie na miejscu Beneficjenci Inne podmioty ▪ dostawcy ▪ klienci ▪ doradcy przesluchania bezplatny telefon notki e-maile 2 miesiace + 4 miesiace (przedluzenie zwykle) ≥ 6 miesiecy (przedluzenie decyzja rady) 6 miesiecy Prepared by Rosa Sá & Titane Delaey

Zrodla informacji Osoby z lub spoza instytucji europejskich Raporty i notatki z innych instytucji euopejskich Wladze administracyjne i sadownicze panstw czlonkowskich Srodki masowego przekazu Bezplatny telefon wlasna ocena ryzyka OLAF

Trudnosci w postepowaniu wstępnym Brak centralnego rejestru platnosci z budżetu UE w funduszach strukturalnych Brak jasnych danych o czasie przeplywow finansowych miedzy instytucja platnicza/ beneficjentem/wykonawcami bo zarzadzanie funduszami strukturalnymi nalezy do panstw czlonkowskich (krajowych i regionalnych) OLAF musi samodzielnieuzyskiwac dane o beneficjentach i ich kooperantach (SINCON II, Dun & Bradstreet, Credireform etc.)

Dochodzenia: Rozporzadzenie 2185/96 Reguluje dochodzenia prowadzone przez OLAF dla ochrony interesow finanswoych Wspolnoty Europejskiej przed naduzyciami i innymi nieprawidlowosciami Sluzy wykrywaniu powaznych albo ponadnarodowych nieprawidlowosci albo nieprawidlowosci, w ktorych moga byc zaangazowane podmioty z kilku panstw czlonkowskich Jest przygotowane i przeprowadzane w bliskiej wspolpracy z odpowiednimi wladzami panstw czlonkowskich. Moga one, na zyczenie, uczestniczyc w docodzeniu OLAF (art 4) Przeprowadzane przez urzednikow Komisji, z odpowiednimi uprawnieniami – eksperci z panstw czlonkowskich (takze z innych) moga asystowac → niezbednejest pisemne upowaznienie wskazujace tozsamosc i funkcje kontrolera/sledczego wraz z dokumentem wskazujacym przedmiot i cel dochodzenia (art. 6)

Dochodzenia: Rozporzadzenie 2185/96 Panstwo czlonkowskie Panstwo czlonkowskie Panstwo czlonkowskie Wymiar sprawiedliwosci panstwa czlonkowskiego: Postepowanie karne kara Przesluchania i czynnosci sprawdzajace Raport z dochodzenia Wyniki Stwierdzenie naduzycia Raport koncowy OLAF Wladze administracyjne panstwa czlonkowskiego Odzyskanie utraconych kwot Kary administracyjne

Znaczenie rozporzadzenia 2185/96 Rozporzadzenie 2185/96 dajace mozliwosc sprawdzania wszelkich kontrachentow beneficjentow koncowych okazalo sie zasadniczym narzedziem w wykrywaniu naduzyc finansowych. Zaplanowane defraudacje oznaczaja sie z reguly tym, ze dokumentacja, rejestry, ksiegowosc beneficjenta koncowego w pelni odzwierciedlaja deklaracje wydatkow przedstawione instytucji platniczej. Jednakze, porozumienia sluzace defraudacji srodkow unijnych i krajowych wychodza na jaw podczas kontroli dokumentow u powiazanych podmiotow gospodarczych–okazuje sie, ze beneficjent jest tozsamy z wykonawca lub podwykonawca; faktury sa zawyzone lub dotycza wydatkow nie kwalifikowanych, beneficjent otrzymuje z powrotem czesc pieniedzy zaplaconych wykonawcom, prace lub uslugi wykonywane sa po zakonczeniu projektu, itp.

Kontrole na miejscu: Rozporzadzenie 2185/96 ‘Kontrolerzy Komisji beda miec dostep do wszystkich informacji i dokumentacji dotyczacej kontrolowanych dzialan (lacznie z mozliwoscia ich kopiowania) (art. 7) → w tym: faktur, wyciagow bankowych, danych komputerowych → ogledzin → pobierania probek → stosowania wlasciwych srodkow ostroznosci, przewidzianych prawem panstwa czlonkowskiego dla zabezpieczenia dowdow Raport OLAFu na zakonczenie kontroli w siedzibie osoby prawnej powinien byc kontrasygnowany przez kontrolerow z panstwa czlonkowskiego (art. 8) Koncowy raport OLAFu wysylany jest do P.C (jako podstawa dalszych dzialan karnych i/lub administracyjnych

Decyzje co do postępowań – wewnętrzna procedura OLAF Wszystkie sprawy, po wstępnej ocenie śledczego przekazywane sa do rady OLAF Rada składa sie z Dyrektora ds. dochodzeń 8 kierowników działów dochodzeniowych Kierowników działów postępowań po dochodzeniowych Przedstawiciela Dyrekcji ds. wywiadu Rada podejmuje decyzje raz na tydzień

Decyzje rady OLAF Rada OLAF decyduje: O przyjęciu propozycji śledczego O ewentualnych zmianach w jego ocenie informacji Jeśli rada decyduje o otwarciu dochodzenia zewnętrznego to: Wyznacza śledczego odpowiedzialnego za dochodzenie Jeśli to konieczne wyznacza innych członków zespołu Formalnie rozpoczyna dochodzenie

Powiadomienie źródła informacji Po zakończeniu postępowania przygotowawczego, informator OLAF powinien byc poinformowany o decyzji rady OLAF co do dalszych działań Pismo od dyrektora ds. dochodzen Kopia zarejestrowana w CMS

Rekomendacje co do postępowania po dochodzeniu Postępowanie po dochodzeniu zaczyna sie gdy: Rada OLAF zaakceptowała raport konchowy Rada OLAF podjęła decyzje o dalszych działaniach Odpowiedzialność spoczywa na wydziale C.2 dla postępowań administracyjnych wydziale C.1 (prokuratorskim) dla postępowań karnych Faza ta obejmuje działania zmierzające do zapewnienia aby odpowiednie służby Wspólnoty i/ lub państw członkowskich wykonalny rozmaite zalecenia OLAF

Gromadzenie informacji OLAF wprowadza własny system oceny ryzyka występowania nadużyć i prowadzi analizy częstotliwości, wagi i rodzajow występowania nadużyć w swoim obszarze kompetencji. W tym celu wykorzystywane sa raporty o nieprawidłowościach przygotowywane przez panstwa czlonkowskie

Rozpoznane problemy Obecnie rozpoznane problemy zwiazane z naduzyciami finansowymi i nieprawidlowosciami w funduszach strukturalnych dotycza zwlaszcza: Zawyzania faktur: Beneficjent prosi dostawce o zawyzone faktury. Zdarza sie to szczegolnie czesto jesli dostawca i beneficjent naleza do tej samej firmy (holding, itp) Naruszanie czasu kwalifikowalnosci wydatkow: Falszowanie dokumentow albo deklarowanie wydatkow, ktore w rzeczywistosci nie zostaly poniesione podczs projektu Przenoszenie zawyzonych cen przez inna osobe prawna (n.p dostawca wystawia rozmaite faktury, ktore sa nastepnie laczone w fakture globalna wystawiana przez posrednika beneficjentowi). Naruszanie procedur przetargowych

Rozpoznane problemy Europejski Fundusz Rybolowczy: W ramach projektow zakladane sa joint ventures w krajach nie nalezacych do UE, w ktorych rejestruje sie statki rybackie. Nie dotrzymuje sie jednal obowiazku lowienia na wodach tych krajow przez 3 lata od uzyskania dotacji, a ryby, wbrew zasadom, sprzedaje sie poza rynek UE. Statki rybackie przenoszone pod bandere krajow trzecich za pieniadze UE czesto tona. Tej informacji nie przekazuje sie jednak do Komisji; raporty polowowe sa falszowane W projektach dotyczacych modernizacji kutrow, normalne prace konserwacyjne fakturuje sie jako unowoczesnianie. W projektach modernizacji przetworni ryb notuje sie czeste zawyzanie faktur i instalowanie uzywanego wyposazenia jako nowego

Rozpoznane problemy c.d EFS: Sprawy zwiazane z EFS czesto dotycza szkolen. W tych projektach wykladowcy/ instruktorzy/ trenerzy czesto nie sa prawidlowo wynagradzani przez beneficjentow. Inna popularna sztuczka jest falszowanie listy uczestnikow szkolen/seminariow. Konieczne jest wowczas sprawdzanie rzeczywistego istnienia uczestnikow i ich udzialu w szkoleniu. Codzienne koszty beneficjenta czesto sa wprowadzane jako koszty projektu

Przyklad 1 - EFS Zarzut: profesor – wynagrodzenia nie zostaly zaplacone w calosci Dochodzenie w siedzibie beneficjenta wykazalo: 75% calkowitych zadeklarowanych wydatkow bylo poparte fakturami od tego samego dostawcy – akademii szkoleniowej Dochodzenie w siedzibie dostawcy wykazalo: marze zysku pomiedzy 240% i 643% - bez zadnej wartosci dodanej profesorowie otrzymujacy tylko 25% kwoty zadeklarowanej – reszta stanowila “zysk” akademii; te same faktury za wyposazenie komputerowe uzywane przez beneficjenta i przez dostawce (akademie) oplaty za uzytkowanie sprzetu komputerowego pozwalalyby na jego dwukrotny zakup; dyrektor akademii wyplacil beneficjentowi 500 000 € bez zadnych powodow handlowych dostawca szkloen byl takze bezpsrednim beneficjentem EFS Wyniki: Calkowite odzyskanie wyplaconego wsparcia (ponad 2 000 000 €) oraz skierowanie sprawy do wladz sadowniczych panstwa czlonkowskiego otwarcie nowego sledztwa dotyczacego dostawcy jako beneficjenta ESF – z analogicznymi rezultatami

Przyklad 2 Zrodlo: inny dzial KE – proces odzyskiwania niewykorzystanych dotacji na zakup nowych kutrow napotykal trudnosci – weryfikacja dokumentow wykazala ze ten sam beneficjent otrzymywal jednoczesnie dotacje na modernizacje kutrow Dochodzenie w siedzibie beneficjenta wykazalo, ze: Dla administracji krajowej wystawiono tylko jedna zbiorcza fakture dla udokumentowania wydatkow; Dochodzenie w siedzibie dostawcy wykazalo, ze: Firma ta dzialala jako posrednik, w jednym tylko celu – wystawienia zbiorczej faktury; wlasciwe prace byly w rzeczywistosci wykonywane przez kilka malych firm Dochodzenia wsiedzibach tych firm wykazaly, ze: Charakter niektorych robot nie mial nic wspolnego z ‘modernizacja’ Rzekomy czas prowadzenia robot nie przystawal do rzeczywistosci Czesc zadeklarowanych robot i platnosci nigdy nie nastapila Poprzez globalna fakture, firma finansowala normalne roboty konserwacyjne (w wiekszosci poza czasem trwania projektu); co wiecej kutry byly sprzedawane przed koncem 5 lat wymaganych przez Wynik: zwrot calosc dotacji (650 000€) + zgloszenie sprawy do postepowania karnego

Studium przypadku: otrzymana informacja Dyrekcja Generalna ‘Zatrudnienie i sprawy spoleczne’ KE przekazala OLAF list od podmiotu gospodarczego ‘PG’, ktory twierdzil, ze dostarczyl uslugi logistyczne dla dwoch beneficjentow wsparcia wspolnoty “A” i “B” ale otrzymal tylko czesciowa zaplate. Wsparcie Wspolnoty dotyczylo 3 kursow szkoleniowych dla bezrobotnych wspolfinansowanych przez Europejski Fundusz Spoleczny (10% wklad beneficjentow, 20% srodkow krajowych, 70% EFS). Beneficjenci poswiadczyli dostawcy, ze jego uslugi byly zadawalajace i poinformowali go, ze opoznienie w platnosci dla niego wynika z opieszalosci instytucji platniczej Pismo tej tresci zostalo podpisane przez “Pania X“, koordynatora kursow. Zdaniem skarzacej sie firmy, beneficjent koncowy otrzymal srodki z instytucji platniczej, ale popelnial jakies nieprawidlowosci.

Studium przypadku c.d: wyniki dochodzenia u beneficjenta końcowego Firma “Y” była firma-krzakiem z siedziba pod tym samym adresem co beneficjent “A”. Projekty zostały całkowicie podzlecone do kilku firm pośrednio lub bezpośrednio związanych z Pania ”X”, przedstawicielem prawnym “Y”. Kilka ofert dostaw materiałów audio-video zostało złożonych przez faktycznie nie działające firmy Wykładowcy i trenerzy pracujący dla beneficjentów “A” i “B” nie posiadali kwalifikacji do prowadzenia kursow zatwierdzonych w projektach i, wg dokumentacji, prowadzili zajęcia o tej samej porze w rożnych miejscach Liczba roboczo godzin przedstawionych do zwrotu kosztow a przeznaczonych na planowanie i monitorowanie kursow była dwukrotnie większa niż godzin samych zajęć W dokumentacji brakowało zestawienia godzin Firma “Y” wystawiała fałszywe faktury potrzebne dla pokrycia wydatkow nie zapłaconych ‘PG’

Studium przypadku c.d: wyniki dochodzenia u beneficjenta końcowego “A” i “B” wystawiali faktury sobie nawzajem, zeby zwiększyć koszty szkolen W związku z kryminalną natura nieprawidłowości, śledczy skontaktował sie z wydziałem prokuratorskim OLAF aby uzyskać rade jak postępować Na podstawie art. 10 §1 rozporządzenia 1073/99 OLAF może w każdej chwili przekazać informacje uzyskane w dochodzeniu właściwym władzom państwa członkowskiego. Raport zawierający wszystkie ustalenia z dochodzenia i kontroli na miejscu został przygotowany we współpracy z wydziałem prokuratorskim i przedstawiony wymiarowi sprawiedliwości państwa członkowskiego Wymiar sprawiedliwości państwa członkowskiego rozpoczął postępowanie karne używając materiałów z dochodzenia OLAF jako dowodów.

Studium przypadku c.d: dalsze kroki w dochodzeniu Ponieważ beneficjent ‘A’ nie wydawal sie posiadać kwalifikacji wymaganych do uczestniczenia w przetargu wymiarowi sprawiedliwosci panstwa członkowskiego zasugerowano weryfikacje dolumentacji przetargowej, lacznie z protokolami posiedzen komisji przetargowej Wobec niewielkiej liczby uczestnikow przetargu: Inni oferenci powinni byc sprawdzeni Oferty odrzucone przez komisje przetargowa powinne byc powtornie przeanalizowane

Studium przypadku c.d: wyniki koncowe Po analizie dokumentow przjetych przez wladze krajowe okazalo sie, ze “Pani X” byla czlonkiem komisji przetargowej i wplywala na wyniki przetargu Inne firmy uczestniczace w przetargu byly takze powiazane z beneficjentami dzialajac jako dostawcy dla “A “ i “B”.

Studium przypadku: wyniki koncowe c.d Zgodnie z art. 9§3 rozporzadzenia 1073/99 raport przygotowany w wyniku tego dochodzenia OLAF wraz z wszelkimi uzytecznymi dokumentami zostaly wyslane do krajowego wymiaru sprawiedliwosci przez wydzial prokuratorski OLAF. Bliska współpraca miedzy wydziałem prokuratorskim OLAF i prokuratura kraju członkowskiego trwała podczas całej procedury karnej w kraju i, w rezultacie, wydano cztery nakazy aresztowania, w tym jeden dla urzędnika z instytucji zarządzającej. Zarekomendowano pełny zwrot dofinansowania z UE

EVALUATION + ACTIVE INVESTIGATION Wydział B.4: postępowania w podziale na fundusze i państwa członkowskie   EVALUATION + ACTIVE INVESTIGATION % FC FEDER FEOGA-O FSE IFOP OTHERS TOTAL AUSTRIA 1 3 4 3,77 BELGIUM 2 5 4,72 DENMARK 1,89 FINLAND 0,94 FRANCE 7 6,60 GERMANY 17 16,04 GREECE IRELAND ITALY 27 25,47 LUXEMBOURG 0,00 NETHERLANDS PORTUGAL SPAIN 10 8 25 23,58 SWEDEN UNITED KINGDOM 33 41 23 106 100,00

Kontakt w Polsce Ministerstwo Finansow Departament Certyfikacji i Poswiadczen Srodkow UE Dyrektor Agnieszka Krolikowska Bezplatny telefon do OLAF: 00800 01 05 20 04

OLAF - European Anti-fraud Office Dziękuję za uwagę OLAF - European Anti-fraud Office Unit B4 – Structural Actions European Commission Rue Joseph II Straat 30 B–1000 Brussels http://www.europa.eu.int/olaf Telefon : +32 498 950 162 +32 2 29 50162; piotr.bartoszewicz-malicki@ec.europa.eu