Projekt nr KIK/57 pn. „Podniesienie jakości usług świadczonych w JOPS w celu wzmocnienia podmiotowości i aktywności życiowej podopiecznych” PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ działania z zakresu budowania mechanizmów prężności (resilience) Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca

Budowanie mechanizmów resilience – założenia i cel strategiczny PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca Resilience (prężność, odporność) ‒ zdolność powracania do stanu pierwotnego – zwanego inaczej stanem równowagi, homeostazy. Pojęcie prężności zostało zaadoptowane do psychologii i psychiatrii jako synonim zaradności życiowej. Zaradność jako prężność w myśleniu, odczuwaniu i działaniu daje szansę zachowania równowagi wewnętrznej, dzięki której łatwiej jest przezwyciężać kłopoty i cierpienia. Pierwsze badania nad resilience rozpoczęły się w USA w latach 50. XX wieku. Badacze byli zafascynowani fenomenem, który sprawił, iż pomimo niekorzystnych warunków środowiskowych, w których wychowywały się niektóre dzieci, potrafiły one przezwyciężyć przeciwności losu i odnieść sukces życiowy. Naukowcy zauważyli, że pomimo występowania determinizmu środowiskowego powodującego dziedziczenie patologicznych zachowań przez dzieci, nie wszystkie z nich poddawały się temu niekorzystnemu wpływowi środowiska.

Budowanie mechanizmów resilience – założenia i cel strategiczny PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca Celem strategicznym dodatkowych działań w Projekcie nr KIK/57 jest kształtowanie nowych i wzmocnienie już istniejących mechanizmów resilience u wychowawców oraz dzieci i młodzieży przebywających w Placówkach Opiekuńczo-Wychowawczych typu rodzinnego na terenie województwa świętokrzyskiego.

Budowanie mechanizmów resilience – działania przygotowawcze PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca  22 kwietnia 2015 r. odbyło się spotkanie z Powiatowymi Centrami Pomocy Rodzinie oraz z Placówkami Opiekuńczo-Wychowawczymi typu rodzinnego w celu przekazania szczegółowych informacji w zakresie założeń planowanych działań. Z pośród 19 POW funkcjonujących na terenie województwa świętokrzyskiego deklarację uczestnictwa w Projekcie złożyło 16 placówek;  procedura związana z postępowaniem dotyczącym udzielenia zamówienia publicznego (maj/czerwiec 2015 r.);  15 lipca 2015 r. Instytucja Realizująca zawarła umowę z Wykonawcą ‒ Stowarzyszeniem Pomocy Rodzinie „PRO” z Kielc.

Budowanie mechanizmów resilience – działania właściwe PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca Etap I ‒ Kwalifikacja uczestników ‒ od dnia zawarcia umowy do dnia r.; Etap II ‒ Opracowanie i przygotowanie scenariuszy – strategii budowania resilience dla każdej rodziny – do dnia r.; Etap III ‒ Wstępne sesje terapeutyczne dla rodzin – do dnia r.; W ramach etapu IV – przeprowadzono 84 sesje terapeutyczne z ogólnej liczby 144; Etap V – Przeprowadzenie wyjazdowych sesji grupowych ( r. i r. oraz r. i r.; Etap VI – Opracowanie zbiorczego raportu z przeprowadzonych działań – do dnia r.; Etap VII – Opracowanie poradnika w zakresie realizacji scenariuszy budowania prężności (resilience) – do dnia r.

Budowanie mechanizmów resilience – działania właściwe PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca Etap I Kwalifikacja uczestników, precyzyjne określenie członków grupy docelowej W pierwszym etapie grupa psychoterapeutów nawiązała kontakt z osobami prowadzącymi Placówki Opiekuńczo- Wychowawcze typu rodzinnego w celu wstępnego zdiagnozowania problemów, barier i środowiska w którym funkcjonują wychowawcy i dzieci. Ta wstępna diagnoza posłużyła do zakwalifikowania poszczególnych osób do określonych działań oraz pozwoliła na określenie punktu startowego tj. poziomu od którego będą rozpoczynały się właściwe działania psychoterapeutów. Ponadto została precyzyjnie określona liczba uczestników ze strony placówek. Na tym etapie do każdej rodziny udało się 2 psychoterapeutów, którzy przeprowadzili dwugodzinny wywiad (diagnozę wstępną), który to wywiad był podstawą do dalszych prac.

Budowanie mechanizmów resilience – działania właściwe PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca Etap II Przygotowanie i opracowanie scenariuszy – strategii budowania resilience dla każdej rodziny Na podstawie diagnozy wstępnej zespoły psychoterapeutów opracowały indywidualne scenariusze działań w stosunku do każdej rodziny. Scenariusze te zawierają m.in. szczegółowy opis oraz harmonogram działań podejmowanych wobec każdej rodziny. Ponadto w scenariuszach został określony zdiagnozowany uprzednio punkt startowy, od którego powinny być rozpoczęte działania, jak i wymierny cel do którego osiągnięcia będą dążyć psychoterapeuci. Scenariusze te stanowią punkt odniesienia dla oceny zakresu i tempa realizacji działań w ramach Projektu.

Budowanie mechanizmów resilience – działania właściwe PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca Etap III Wstępne sesje terapeutyczne dla rodzin – sesje mające na celu niwelację istniejących barier oraz przygotowanie uczestników do wdrożenia działań właściwych Przed rozpoczęciem działań właściwych psychoterapeuci, w oparciu o przeprowadzony wcześniej wywiad, przeprowadzili z członkami każdej rodziny wstępne sesje terapeutyczne mające na celu przygotowanie uczestników do wdrożenia działań właściwych. Celem tych sesji była niwelacja zdiagnozowanych uprzednio barier oraz dyskusja o problemach z przeszłości, które mogłyby utrudniać lub wręcz uniemożliwić skuteczne oddziaływanie w kierunku budowania mechanizmów prężności. Na tym etapie z każdą rodziną pracowało 2 psychoterapeutów, którzy przeprowadzili dwie dwugodzinne sesje przygotowawcze, z których Wykonawca przedstawił Instytucji Realizującej raporty.

Budowanie mechanizmów resilience – działania właściwe PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca Etap IV Realizacja scenariuszy ‒ budowanie resilience u wychowawców i dzieci w ich środowisku (miejscu zamieszkania) Na podstawie przygotowanych zindywidualizowanych scenariuszy budowania mechanizmów prężności dla każdej z 16 rodzin, dwuosobowe zespoły psychoterapeutów prowadzą zajęcia z poszczególnymi rodzinami. Biorąc pod uwagę możliwą do osiągnięcia maksymalną intensywność pracy, przyjęto założenie, że liczba dziewięciu dwugodzinnych sesji dla każdej rodziny jest optymalna. Mniejsza liczba godzin mogłaby nie przełożyć się na efektywność działań zaś większa liczba godzin mogłaby zniechęcić uczestników do udziału w sesjach. Z przeprowadzonych sesji Wykonawca przedstawia Instytucji Realizującej raporty.

Budowanie mechanizmów resilience – działania właściwe PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca Etap V Sesje grupowe (wyjazdowe) Spotkania te miały charakter wyjazdowych sesji terapeutycznych oraz zwykłych spotkań mających na celu „wyjęcie” uczestników z ich codziennego otoczenia. Ponadto pozwoliły one na wymianę doświadczeń wśród wychowawców oraz wzajemne poznanie się rodzin. Scenariusze w zakresie podejmowanych działań terapeutycznych w trakcie sesji grupowych przygotowali psychoterapeuci, mając na względzie dotychczasowe efekty pracy z poszczególnymi rodzinami. Sesje w połowie okresu realizacji działań pozwoliły na wzajemne poznanie się, identyfikację wspólnych problemów oraz nawiązanie kontaktów, które będą mogły być wykorzystywane w dalszej części realizacji Projektu. Dzięki temu stworzone zostały warunki do wzajemnego wspierania się rodzin w zakresie działań po zakończeniu realizacji Projektu.

Budowanie mechanizmów resilience – działania właściwe PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca Etap V Sesje grupowe (wyjazdowe) Tematyka zajęć na wyjazdowych sesjach grupowych Budowanie więzi i bliskości w rodzinach pełniących rolę placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego Umiejętność reagowania w sytuacjach trudnych Doskonalenie umiejętności wychowawczych Asertywność w relacjach między wychowawcami i wychowankami

Budowanie mechanizmów resilience – działania właściwe PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca Etap VI – Opracowanie zbiorczego raportu z przeprowadzonych działań Wykonawca opracuje oddzielnie dla każdej Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej, na podstawie przeprowadzonych działań diagnostycznych, terapeutycznych w zakresie budowania mechanizmów prężności zbiorczy raport podsumowujący, który będzie zwierał: 1)zdiagnozowany uprzednio punkt startowy od którego zostały rozpoczęte działania, jak i cel do którego osiągnięcia dążyli terapeuci; 2)szczegółowy opis oraz harmonogram działań podejmowanych wobec każdej Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej; 3)określenie mierzalnych wskaźników realizacji wyznaczonego celu oraz metod ich pomiaru; 4)wyniki pomiaru wskaźników „prężności” przed rozpoczęciem działań oraz po zakończeniu działań terapeutycznych; 5)ocenę uzyskanych wyników w zakresie „prężności”; 6)zalecenia do dalszych kierunków działań w zakresie budowania mechanizmów „prężności”.

Budowanie mechanizmów resilience – działania właściwe PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca Etap VII ‒ Opracowanie poradnika w zakresie realizacji scenariuszy budowania prężności (resilience) Na podstawie opracowanych scenariuszy sesji terapeutycznych oraz posiłkując się literaturą przedmiotu z zakresu budowania mechanizmów prężności, Wykonawca opracuje poradnik, który mógłby być wykorzystywany przez inne instytucje jako swoisty „drogowskaz” w budowaniu mechanizmów prężności. Poradnik ten oprócz części teoretycznej w zakresie prężności będzie zawierał przykładowe scenariusze prowadzenia sesji terapeutycznych w kierunku budowania mechanizmów prężności oraz będzie wskazywał na instrumenty służące do pomiaru efektów prowadzonych działań. Poradnik zostanie opublikowany w 1000 egzemplarzach i będzie bezpłatnie dystrybuowany.

Budowanie mechanizmów resilience – działania towarzyszące PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca Nadzór merytoryczny ze strony Zamawiającego Mając na względzie prawidłowość realizowanych działań przez Wykonawcę oraz biorąc pod uwagę fakt wysokiej innowacyjności działań polegających na wzmacnianiu i budowaniu mechanizmów prężności, Instytucja Realizująca zawarła umowę ze Stowarzyszeniem Nadzieja Rodzinie z Kielc, które w jej imieniu sprasowuje nadzór merytoryczny nad działaniami Wykonawcy. Zobiektywizowana ocena ekspertów zewnętrznych stanowi dodatkową informację dla Instytucji Realizującej, co do kierunku ewentualnych działań korygujących.

Budowanie mechanizmów resilience – działania towarzyszące PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca Nadzór merytoryczny ze strony Zamawiającego Dotychczas zrealizowano następujące działania:  Ewaluacja scenariuszy sesji terapeutycznych w zakresie budowania mechanizmów prężności  Obserwacja uczestnicząca w sesjach terapeutycznych w charakterze superwizora  Spotkanie z terapeutami przeprowadzającymi sesje terapeutyczne na zasadach superwizji prowadzonej w psychoterapii w celu omówienia dotychczasowego przebiegu pracy psychologów

Budowanie mechanizmów resilience – działania towarzyszące PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca Nadzór merytoryczny ze strony Zamawiającego Obecnie trwają następujące działania:  W ramach pełnienia nadzoru nad IV etapem działań ‒ Wykonawca uczestniczy w 4 sesjach terapeutycznych prowadzonych na podstawie zindywidualizowanych scenariuszy resilience w charakterze superwizora. Na podstawie przeprowadzonych działań Wykonawca sporządzi opinię dotyczącą pracy terapeutów i przebiegu sesji oddzielnie dla każdej sesji. Planowane są następujące działania:  W ramach pełnienia nadzoru nad VI etapem działań ‒ Wykonawca dokona ewaluacji zbiorczego raportu z przeprowadzonych działań terapeutycznych i sporządzi opinię dotyczącą prawidłowości realizacji całości zadania przez terapeutów;  Wykonawca zorganizuje 2 spotkania z terapeutami przeprowadzającymi sesje terapeutyczne w celu przekazania im swoich bieżących uwag i spostrzeżeń, co prawidłowości realizacji założonych celów.

Budowanie mechanizmów resilience – działania towarzyszące PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca Sesje grupowe (wyjazdowe) – strona organizacyjna W trakcie wyjazdowych sesji terapeutycznych Instytucja Realizująca zapewniła odpowiednie wyżywienie i nocleg oraz transport dla uczestników. Sesje grupowe (wyjazdowe) odbyły się w ośrodku na terenie województwa świętokrzyskiego, który był w stanie zapewnić odpowiednią liczbę sal warsztatowych, pokoi oraz posiłki dla uczestników.

PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ Wojewoda Świętokrzyski Instytucja Realizująca Dziękuję za uwagę Robert Jawor Kierownik Oddział ds. Projektów w Obszarze Polityki Społecznej Wydział Polityki Społecznej Świętokrzyski Urząd Wojewódzki w Kielcach