Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne

2 Literatura  D. Wawrzyniak: Determinanty lokalizacji Bezpośrednich Inwestycji Zagranicznych, Gospodarka Narodowa, Nr4/2010  Czinkota M. Ronkainen I. Moffett M. Marinova S. Marinov M.: International business: European Edition, Wiley, 2009; rozdział 2  Alvin G. Wint, Densil A. Williams: Attracting FDI to developing countries. A changing role for government?, The International Journal of Public Sector Management, Vol. 15, No. 5, 2002,  United Nations Conference on Trade and Development UNCTAD, World Investment Report 2013 

3 BIZ  Transfer do zagranicznego oddziału firmy: Kapitału właścicielskiego Zasobów: materialnych – maszyn, urządzeń i niematerialnych – know- how, rozwiązań zarządczych i organizacyjnych odbywający się w ramach jednego podmiotu i pod kontrolą firmy ‘macierzystej’.

4 Roczne BIZ - outflows

5 Wpływy BIZ w lat (w mln USD)

6 Wartość BIZ na świecie, (w mln USD)

7 Napływ BIZ do Polski (w mln USD)

8 Nie-właścicielskie tryby produkcji międzynarodowej – alternatywa dla BIZ  Nie-właścicielskie sposoby (NEM) produkcji międzynarodowej: podwykonawstwo, outsourcing, kontrakty rolnicze, franchising, licencjonowanie, kontrakty menedżerskie, i inne rodzaje stosunków umownych, przez które TNCs koordynują działalność przedsiębiorstw państwa przyjmującego (host-country), bez posiadania udziałów w tych firmach

9 Sposoby wejścia na rynek zagraniczny (entry mode) 1. Eksport  pośredni  bezpośredni 2. Kontrakty  Licencjonowanie  Franchising  inne: porozumienia technologiczne, umowy na usługi, na wytwarzanie. 3. Inwestycyjne  Niezależne przedsiębiorstwo  Joint venture

10 Kryteria decyzyjne wyboru entry mode 1) Zakres kontroli 2) Dostępne zasoby i poziom zaangażowania 3) Poziom ryzyka 4) Czas, tempo 5) Dostępne alternatywy 6) Spodziewany zwrot

11 Teorie BIZ 1. Teoria produkcji międzynarodowej [Dunning (1980) and Fayerweather (1982)] 2. Teoria niedoskonałych rynków [Hymer (1970)] 3. Teoria internalizacji [Buckley (1982, 1988) Buckley and Casson (1976, 1985)]

12 Teoria produkcji międzynarodowej – paradygmat eklektyczny [Dunning (1980) and Fayerweather (1982)] Skłonność firmy do rozpoczęcia produkcji zagranicznej zależy od konkretnych korzyści jej kraju w porównaniu do korzyści zasobowych wynikających z lokalizacji w innym kraju Przedsiębiorstwa szukają:  zasobów  korzyści czynników (czynniki produkcji)  wiedzy  bezpieczeństwa  rynków

13 Jakie czynniki determinują gdzie inwestować? Paradygmat eklektyczny OLI BIZ są realizowane ponieważ firmy  odnoszą korzyści właścicielskie ownership (O),  realizowane w procesie internalizacji internalization (I)  w krajach, oferujących konieczne korzyści lokalizacyjne locational (L) advantages

14 Czynniki determinujące BIZ (Galan, Gonzalez-Benito, 2001)

15 Czynniki determinujące BIZ (Galan, Gonzalez-Benito, 2001)

16 Czynniki determinujące BIZ (Galan, Gonzalez- Benito, 2001)

17 Teoria niedoskonałych rynków [Hymer (1970)] Firmy wykorzystują niedoskonałości rynków Decyzja firmy do inwestowania za granicą jest wyjaśnione jako strategia skorzystania z niektórych możliwości (przewag konkurencyjnych) nie podzielanych przez konkurentów w innych krajach. Niedoskonałości są najczęściej generowane przez rządy

18 Rynek doskonały - założenia  Liczni nabywcy;  Liczni sprzedawcy (brak monopolu);  Pojedynczy nabywca/sprzedawca nie ma wpływu na rynek, ceny i inne warunki rynku;  Homogeniczny produkt;  Doskonała informacja = uczestnicy rynku mają pełną informację o produkcie i cenach;  Swoboda wejścia i wyjścia z rynku.

19 Niedoskonałości rynku i przewagi konkurencyjne Niedoskonałości rynku w formie: Dostęp (cła, polityki importowe, itp.) Mobilności czynników produkcji Zarządzania:  Korzyści kosztowe  Korzyści skali i zakresu  Różnicowanie produktu  Techniki zarządcze, marketingowe i know- how  Zasoby finansowe

20 Przewagi konkurencyjne  Korzyści skali i zakresu: w produkcji, marketingu, finansach, badaniach i rozwoju, transporcie i zakupach duży rozmiar jest głównym czynnikiem (z powodu operacji międzynarodowych i /lub krajowych)  Doświadczenie menedżerskie i marketingowe : umiejętności w zarządzaniu dużymi organizacjami przemysłowymi (kapitał ludzki i technologii) znajomość nowoczesnych technik analitycznych i ich zastosowanie w obszarach funkcjonalnych przedsiębiorstwa

21 Przewagi konkurencyjne  Zaawansowane technologie: Umiejętności badawcze i inżynierskie  Przewaga finansowa: Wykazanie się globalną przewagą finansową poprzez osiągnięcie i utrzymanie globalnego kosztu i dostępności kapitału Kluczowa zmienna kosztu konkurencyjnego umożliwiająca sfinansowanie inwestycji zagranicznych oraz innych działań

22 Przewagi konkurencyjne  Zróżnicowane produkty: Specyficzne dla firm zalety produkcji i wprowadzania do obrotu produktów zróżnicowanych Wynikają z innowacji realizowanych w R&D lub znaczących wydatków marketingowych w celu uzyskania identyfikacji marki  Konkurencyjność rynku krajowego: Wysoko konkurencyjny rynek krajowy zwiększa przewagi konkurencyjne firmy w porównaniu do firm pochodzących z krajów mniej konkurencyjnych Zjawisko znane w modelu Portera (diamond model) i ma 4 główne składowe

23 Figuer 1: Sekwencja decyzyjna BIZ Źródło: Czinkota M. Ronkainen I. Moffett M. Marinova S. Marinov M.: International business: European Edition, Wiley, 2009; p. 45

24 Teoria internacjonalizacji [Buckley and Casson (1979, 1985)]  Internalizacja dotyczy powiększenia bezpośredniej działalności przedsiębiorstwa i wprowadzenie w ramach wspólnej własności i kontroli działań prowadzonych przez rynki pośrednie, które łączą firmy z klientami.  Firmy korzystają na kreowaniu ‘wewnętrznego rynku’ tak, by transakcje mogły być przeprowadzane mniejszym kosztem w firmie

25 Powody realizacji BIZ – makroekonomiczne  wzrost w światowym handlu i otwarcie nowych rynków  rozwój nowych technologii i możliwości ich transferu  liberalizacja gospodarki - zniesienie kontroli wymiany i barier dla przepływu kapitału (i zysków);  ustanowienie wspólnych rynków i regionalnych bloków handlowych ze wspólnymi taryfami importowymi / eksportowymi

26 Powody BIZ – perspektywa mikro (firmy) Bariery w komunikacji z lokalnymi przedstawicielami brak zaangażowania ze strony przedstawicieli Wysoka marża niezależnych dystrybutorów Rosnące koszty administracyjnych zarządzania operacjami zagranicznymi z kraju możliwość prowadzenia działalności jak lokalne firmy – wizerunek ‘swojej’ formy:  mniej rygorystyczny stosunek lokalnych władz  lepsza pozycja w konkurencji z lokalnymi firmami  lepszy wizerunek wśród klientów ze względu na stałą obecność w kraju i znaczące zaangażowanie finansowe

27 Powody BIZ – perspektywa mikro (firmy)  Wysokie koszty transportowe, logistyczne eksportu  Ochrona własności intelektualnej  Zachęty inwestycyjne rządów innych krajów  Niższe koszty operacyjne  Szybszy i łatwiejszy dostęp do rynku  Niewystarczający popyt na rynku krajowym  Potrzeba zabezpieczenia dostaw szczególnych surowców czy materiałów dostępnych tylko na obcym rynku

28 Powody BIZ – perspektywa mikro (firmy)  Korzystne warunki gospodarcze w poszczególnych krajach (rynki rozwijające się, rosnące dochody, dostęp do kapitału, niskie stopy procentowe, niskie podatki etc.)  Próba rozproszenia ryzyka pomiędzy różne rynki  Nabycie know-how i umiejętności dostępnych tylko na lokalnym rynku  Chęć zminimalizowania globalnych obciążeń podatkowych  Potrzeba zaangażowania w wytwarzanie części, elementów na rynku lokalnym  Lepsze powiązania pomiędzy lokalnym wytwarzaniem a marketingiem –innowacje produktowe, obsługa posprzedażowa

29 Strategie BIZ I. Produktowe (product – driven) właściwości, możliwości czy dostępności specyficznych produktów przemysł związany z surowcami naturalnymi (naftowy: wydobycie ropy naftowej, rafinerie) II. Rynkowe (market – driven) Poszukiwanie nowych rynków zbytu, dotychczasowe nie mogą wchłonąć produkcji III. Technologiczne (technology – driven) przedsiębiorstwa, których przewagą konkurencyjną są technologie, które wykorzystują do zdobycia nowych rynków (na których takie technologie nie występują)

30 Strategie BIZ  Integracja pozioma Łączenie firm z tej samej branży, na tym samym ‘poziomie’ wytwarzania. Korzyści:  Poprawa pozycji na rynku  Korzyści skali  Wzrost konkurencyjności  Szanse na dywersyfikację  Integracja pionowa Fuzje, przejęcia, firm w tej samej branży przemysłu ale wytwarzające na innych etapach produkcji (np. przejęcie firm dostawców surowców, czy producentów komponentów)

31 Dodatkowe koszty wejścia na nowy rynek  Koszty marketingowe  Koszty adaptacji produkcji do preferencji nowego rynku i klientów  Koszty budowania zaufania, wizerunku, pozycji w nowym przedstawicielstwie

32 Techniki realizacji BIZ  Przejęcia (likwidacja konkurencji, przejęcie technologii, know how, patentów, nabycie aktywów trwałych, wejście w rynek)  Fuzje  Nowe przedsiębiorstwo (dobrze dopasowane do specyfiki macierzystej firmy, wybór lokalizacji gwarantującej zasoby pracy, usługi dla biznesu, infrastrukturę, dostęp do surowców, materiałów, kooperantów, komunikacji, względy finansowe i podatkowe)

33 Warunki powodzenia fuzji i przejęcia – cena nabycia  the cost-of-entry test Przyszłe przepływy pieniężne podmiotu nie mniejsze od zera  the better-off test Efektywność działania i wartość obu firm (przejętej, przejmowanej) poprzez połączenie jest zwielokrotniona (2+2=5)  the attractiveness test Struktura biznesowa przejmowanej/przyłączanej firmy przyczyni się zwiększenia efektywności

34 Czynniki przyciągające BIZ do krajów rozwijających się  Rozmiar rynku i poziom dochodów  Tempo wzrostu rynku  Stabilność polityczna  Stopa inflacji, i stan rachunków bieżących Jakość infrastruktury  Zachęty fiskalne  ‘good events’  Polityka rządu  Działania promujące inwestycje

35 Otoczenie good governance rule-based governance (system prawa)  Niezależne sądownictwo i prawodawstwo  Równość wobec prawa, bezstronna egzekucja prawa  Wiarygodna i dostępna informacja o finansach  Wysoki poziom zaufania publicznego relation-based governance system (system relacyjny)  Prywatne relacje i powiązania wpływają na transakcje społeczne i gospodarcze – osobiste sieci kontaktów, powiązań, prywatna informacja

36 Governance Environment Index (Li, Filer, 2007)  Prawa polityczne  Rządy prawa  Swobodny przepływ informacji  Zaufanie publiczne  Wysokie standardy sprawozdawczości

37 Kraje rule-based Kraje non-rule-based

38 BIZ w krajach rozwijających się  Dochód narodowy (per-capita)  Poziom rozwoju gospodarczego  Stopy procentowe  Poziom wykształcenia, edukacji  Skuteczność działań zachęcających inwestorów

39 Polityki i środki promujące BIZ Polityki:  Otwarcie dotychczas zamkniętych, chronionych branż przemysłu  Swoboda nabywania nieruchomości  Likwidacja monopoli  Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych Środki promujące i ułatwiające BIZ:  Finansowe i fiskalne zachęty, w tym specjalne strefy ekonomiczne  Łagodzenie wymogów weryfikacyjnych  Usprawnienie procesów rejestracji działalności  Przyspieszenie procesów licencjonowania, wydawania pozwoleń  Obniżanie podatku CIT