Składka na ubezpieczenia społeczne i kazusy

 Art. 4 pkt 2 USUS – wymienienie podmiotów będących płatnikami  W ustawie definicja płatnika nie ma – mamy definicję ubezpieczonego.  To kto jest płatnikiem, zależy od tytułu do ubezpieczenie społecznego ubezpieczonego (stosunek pracy, działalność gospodarcza etc.)  Definicja z doktryny:  osoba lub jednostka organizacyjna zobowiązana do obliczenia pobrania i przekazania co miesiąc składki do ZUS- u, jak również realizacji prawa do tzw. świadczeń krótkoterminowych (pojęcie analogiczne do płatnika w OP).  W przypadkach np. działalności gospodarczej płatnik i ubezpieczony to ta sama osoba – dualizm sytuacji prawnej.  W przypadku np. stosunku pracy płatnik nie tylko oblicza, pobiera i przekazuje składkę ale i ją współfinansuje lub finansuje całkowicie.

Składka na ubezpieczenia społeczne jest to świadczenie pieniężne o charakterze przymusowym, celowym, odpłatnym i bezzwrotnym.  Przymusowość oznacza, że należności z tytułu składek mogą być dochodzone w trybie właściwym do ściągania opłat publicznych i podatków.  Celowość oznacza obowiązek przeznaczenia funduszy pochodzących ze składek wyłącznie na wypłatę świadczeń.  Rodzaje funduszy: Fundusz emerytalny, Otwarty Fundusz Emerytalny, Fundusz Rentowy, Fundusz Chorobowy i Fundusz Wypadkowy.  Odpłatność zakłada związek miedzy obowiązkiem uiszczenia składek a prawem od świadczeń, którego realizacja następuje w razie zajścia przewidywanych prawem zdarzeń. Jeśli zdarzenie nie zajdzie, składka nie podlega zwrotowi. Tej cechy nie ma składka emerytalna wnoszona do OFE.

Podstawa wymiaru składki jest uzależniona od rodzaju tytułu ubezpieczenia. Regułą główną jest, że podstawą wymiaru składki jest przychód (art. 18 ust. 1) Reguła ta dotyczy m.in. stosunku pracy. Przychód definiujemy tak jak w przepisach o podatku PIT Przy umowie cywilnoprawnej również uwzględnia się przychód jeśli podstawą wynagrodzenia jest stawka kwotowa (art. 18 ust. 3) Przy działalności pozarolniczej podstawą jest kwota zadeklarowana nie niższa niż 60% przeciętnego wynagrodzenia za pracę, z zastrzeżeniem ulgi w okresie 24 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej zgodnie z art. 18a. Ulga – podstawa nie niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę

Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej ustalanego w ustawie budżetowej W roku 2014 jest to kwota ,00 zł. Projektowana na 2015 – zł Płatnik ma obowiązek zaprzestać obliczać i przekazywać składki na ubezpieczenie emerytalno- rentowe po przekroczeniu kwoty rocznej podstawy.

 Anna Hamlo prowadzi działalność gospodarczą od 1 marca 2007r. Obsługą rachunkową jej działalności zajmuje się Biuro Rachunkowe Liczykrupa. Dnia 2 stycznia 2012r., za pośrednictwem pracownika tego biura, Anna Hamlo została zgłoszona do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W wypełnionej w tym celu, przy użyciu odpowiedniego programu komputerowego deklaracji, do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe i wypadkowe wskazała kwotę 8540 zł. W dniu 11 marca 2012r. opłaciła składki w zaniżonej o 13,12 zł wysokości. W następnych miesiącach opłacała składki w pełnej wysokości i terminowo. W okresie od dnia 10 lutego 2014r. do 26 lipca 2014r. była niezdolna do pracy, na co przedłożyła zwolnienie lekarskie. ZUS decyzją z dnia 30 lipca 2014 r. jednak odmówił jej prawa do zasiłku chorobowego, stwierdzając, iż od 1 marca 2012r. nie podlegała ubezpieczeniu chorobowemu, gdyż opłaciła zaniżoną składkę. Po uzyskaniu tej informacji 31 lipca 2014r. uregulowała brakującą kwotę.

 Określenie "składki należnej" nie jest przypadkowe, gdyż odnoszący się do składki przymiotnik oznacza, że chodzi o należną składkę, czyli pełną składkę a więc nie wystarcza jej część. Należna składka to ta, która powinna być zapłacona. Jeżeli składka nie jest należna, a więc mniejsza niż należna, to dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje z mocy ustawy. (II UK 188/11)  Przyznana kompetencja winna być wykonywana według sprawdzalnych, sprawiedliwych kryteriów. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyposażony w uprawnienie wyrażania zgody na opłacenie składki po terminie winien ujawnić, jakimi przesłankami kierował się odmawiając jej, a jego decyzja podlega merytorycznej ocenie sądu (uchwała SN z dnia 8 stycznia 2007 r., I UZP 6/06; postanowienie SN z dnia 14 listopada 2007 r., II UK 65/07; wyrok SN z dnia 8 listopada 2012 r., II UK 90/12).

Piotr Dąbek wykonuje pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej jako agent handlu nieruchomościami, a ponadto - od czerwca 2012 r. - pośredniczy w zawieraniu umów ubezpieczenia mieszkań. Piotr Dąbek jest mężem Magdaleny Dąbek, a małżonkowie pozostają ze sobą we wspólnym gospodarstwie domowym. Od dnia 1 lipca 2012 r. Magdalena Dąbek zaczęła pracować ze swoim mężem. Piotr Dąbek zgłosił żonę do wszystkich rodzajów ubezpieczenia społecznego i opłacał za nią składki wyższe niż za siebie samego. Magdalena miała w biurze Piotra swoje stanowisko pracy, obsługiwała klientów biura nieruchomości i zajmowała się obsługą administracyjną. Od początku lipca 2012 r. przebywała w biurze codziennie. Od dnia 14 sierpnia 2012 r. Magdalena Dąbek zaczęła korzystać ze zwolnienia lekarskiego z uwagi na komplikacje w przebiegu ciąży i wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o zasiłek chorobowy. Dziecko Magdaleny i Piotra urodziło się w dniu 27 listopada 2012 r. ZUS odmówił jednak wypłaty Magdalenie Dąbek świadczeń z ubezpieczenia społecznego, stwierdził bowiem, że Magdalena Dąbek nie podlega ubezpieczeniom społecznym jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą. W ocenie organu ZUS zgłoszenie Magdaleny Dąbek do ubezpieczeń społecznych jako osoby współpracującej wynikało z potrzeby uzyskania prawa do świadczeń i było niezgodne z zasadami współżycia społecznego, Piotr Dąbek miałbowiem świadomość, że Magdalena była wówczas w piątym miesiącu ciąży i nie posiada żadnego tytułu do ubezpieczeń.

 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2009 r. II UK 134/08  Cechami konstytutywnymi pojęcia "współpraca przy działalności gospodarczej", o której mowa w art. 8 ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz ze zm.) są występujące łącznie:  istotny ciężar gatunkowy działań współpracownika, które nie mogą mieć charakteru wtórnego,  bezpośredni związek z przedmiotem działalności gospodarczej,  stabilność i zorganizowanie oraz  znaczący czas i częstotliwość podejmowanych robót.

 Wyrok SN z dnia 6 marca 2007 r., I UK 302/2006, OSNP 2008/7-8/110  Dążenie do uzyskania świadczenia z ubezpieczenia społecznego jako cel podjęcia zatrudnienia nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, jeżeli umowa o pracę jest faktycznie realizowana.  Uchwała 7 SN z 21 kwietnia 2010 r., II UZP 1/10  ZUS nie jest uprawniony do kwestionowania kwot zadeklarowanych przez osobę prowadzącą działalność pozarolniczą jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, jeśli mieści się ona w granicach określonych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych

 Jak będzie wyglądała sytuacja Magdaleny Dąbek jeśli zawrze ona ze swoim mężem, przedsiębiorcą umowę o pracę obejmującą czynności funkcjonalnie związane z jego działalnością gospodarczą?  Czy sytuacja Magdaleny Dąbek uległaby zmianie, gdyby zawarła z własnym mężem umowę zlecenia zobowiązującą do analogicznych czynności faktycznych?