Przygotowanie do działań na wypadek wystąpienia szczególnie niebezpiecznej choroby wysoce zakaźnej Marek Posobkiewicz Główny Inspektor Sanitarny Warszawa, r. 1

Podstawa ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. Nr 89, poz. 590, z późn.zm.) - Organem właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego na terenie województwa jest wojewoda - Zgodnie z ustawą na wszystkich szczeblach organizacyjnych (krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym) opracowane są plany zarządzania kryzysowego w ramach których funkcjonują procedury reagowania kryzysowego opisujące sposób postępowania służb i instytucji, które będą podejmować działania w sytuacji kryzysowej - Plany obejmują ryzyko wystąpienia na terytorium kraju chorób wysoce zakaźnych i szczególnie niebezpiecznych 2

Podstawa ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2013 r., poz. 947 z późn. zm.) - Szczegółowe rozwiązania i tryb postępowania w przypadku wystąpienia zachorowania lub podejrzenia choroby wysoce zakaźnej i szczególnie niebezpiecznej - Zasady i tryb zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, w tym sposób rozpoznania i monitorowania sytuacji epidemiologicznej na terenie kraju oraz podejmowania działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych - Zadania dla organów administracji publicznej oraz sektora ochrony zdrowia 3

Podstawa ustawy kompetencyjne, z których wynikają zadania poszczególnych służb i podmiotów, w tym: -z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie -z 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej -z 12 października 1990 r. o Straży Granicznej -z 6 kwietnia 1990 r. o Policji -z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze 4

Działania Mając na uwadze dynamicznie rozwijającą się sytuację epidemiologiczną gorączki Ebola w Afryce Zachodniej, intensyfikowane są działania mające na celu sprawdzenie przygotowania kraju na wypadek ewentualnego zawleczenia choroby przez osoby podróżujące z rejonów występowania epidemii W związku z powyższym Główny Inspektor Sanitarny przekazał wojewodom, a także PWIS na ternie kraju prośbę dotyczącą konieczności zweryfikowania funkcjonujących na terenie województwa planów zarządzania kryzysowego pod kątem możliwości podjęcia działań w sytuacji wystąpienia potencjalnego zagrożenia W szczególności wskazano na konieczność zwrócenia uwagi na takie elementy zabezpieczenia jak: 5

Działania 1.Wyposażenie osób podejmujących działania w terenie i mających kontakt z osobą chorą lub podejrzaną o zachorowanie w środki ochrony osobistej Zgodnie z art. 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki, pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia wszelkich dostępnych środków eliminujących narażenie na biologiczne czynniki chorobotwórcze lub ograniczające stopień tego narażenia w celu ochrony pracowników. Przed wyborem środka zapobiegawczego pracodawca, zgodnie z art. 5 ww. rozporządzenia, jest zobowiązany do dokonania oceny ryzyka zawodowego, na jakie jest lub może być narażony pracownik Przepisy te dotyczą każdego pracodawcy 6

Działania Środki ochrony osobistej są niezbędne do zabezpieczenia: -lekarzy, pielęgniarek, ratowników medycznych i innego personelu medycznego, którzy mają bezpośredni kontakt z pacjentem (w tym kierowcy karetek) -personelu sprzątającego, poddającego procesom dekontaminacji materiały, sprzęt i narzędzia używane w trakcie opieki medycznej nad chorym oraz mających kontakt z odpadami medycznymi powstałymi podczas czynności medycznych wykonywanych przy pacjencie -personelu laboratorium, który ma kontakt z próbkami pobranymi od osoby zakażonej -osób, które uczestniczą w przemieszczaniu pacjentów lub ciał zmarłych pacjentów, lub uczestniczą w przygotowaniu ciał do pochówku -a także członków rodziny którzy uczestniczą w opiece nad pacjentem 7

Działania Istnieje konieczność: -posiadania na terenie województwa zapasów środków ochrony osobistej (PPM) na wypadek potrzeby natychmiastowego ich użycia, -szczegółowego opisu funkcjonalnych rozwiązań w zakresie możliwości szybkiego pozyskania dodatkowych środków ochrony osobistej z innych dostępnych źródeł (np. na podstawie ustawy z dnia r. o rezerwach strategicznych) Należy mieć na uwadze, że przesłanką do uwolnienia rezerw może być brak dostępności asortymentu na rynku lub wystąpienie masowej sytuacji nagłej, nie zaś uzupełnienie zapasów własnych Szczegółowe zalecenia w zakresie środków ochrony osobistej do stosowania w kontakcie z podejrzanymi lub chorymi na EVD i zwłokami dostępne są na stronie w zakładce Epidemia gorączki krwotocznej w Afrycewww.gis.gov.pl 8

Działania 2.Transport pacjentów chorych lub podejrzanych o zachorowanie na gorączkę krwotoczną do miejsc hospitalizacji Istotne są przy tym takie elementy jak m.in.: wydzielone pojazdy (ze wskazaniem ich lokalizacji) do przewozu osób wysoce zakaźnych lub możliwość skorzystania z izolacyjnych noszy transportowych wiedza dyspozytorów obsługujących numery 997 i 112, co do sposobu postępowania w przypadku otrzymania zgłoszenia Eboli Algorytm postępowania dyspozytorów PRM dostępny jest pod adresem w zakładce Epidemia gorączki krwotocznej w Afrycewww.gis.gov.pl 9

Działania dostępność informacji w ramach PRM o lokalizacji, możliwości i czasie skierowania odpowiedniego transportu do osoby podejrzanej o zakażenie wirusem Ebola do najbliższego szpitala posiadającego możliwości hospitalizacji w warunkach izolacji znajomość i stosowanie procedur dezynfekcji karetki i sprzętu, który był użyty do opieki nad chorym w trakcie transportu i przekazania do docelowego miejsca hospitalizacji Wirus Ebola jest wrażliwy na działanie wirusobójczych środków dezynfekcyjnych zarejestrowanych dla obszaru medycznego, stosowanych zgodnie z zaleceniami producenta 10

3.Organizacja opieki medycznej z uwzględnieniem możliwości hospitalizacji w warunkach izolacji w tym: wskazanie miejsc hospitalizacji z odpowiednim zabezpieczeniem, co do izolacji pacjenta, wydzielonym personelem, wystarczającą ilością środków ochrony osobistej procedury funkcjonujące na poziomie szpitala dotyczące postępowania w przypadku hospitalizacji osoby chorej na chorobę wysoce zakaźną, w tym: -postępowania z odpadami, pościelą, pomieszczeniami, sprzętem używanym w opiece nad chorym -zabezpieczenia się przed wejściem do pomieszczenia gdzie izolowana jest osoba chora Działania 11

Działania -dekontaminacji i rozbierania się z ochronnej/ roboczej odzieży skażonej przed opuszczeniem pomieszczenia -funkcjonalna procedura poekspozycyjna w przypadku narażenia personelu (odsunięcie od pracy, ocena narażenia, badanie laboratoryjne zgodnie z aktualnymi wytycznymi ECDC, obserwacja stanu zdrowia przez 21 dni lub do czasu uzyskania ujemnego wyniku badania, ew. kwarantanna bądź izolacja w zależności od oceny narażenia i stanu zdrowia) W przypadku zgonu pacjenta z powodu zakażenia EBOV należy przestrzegać przepisów rozporządzenia MZ z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi. Pochówek w ciągu 24 godzin na najbliższym cmentarzu 12

Działania 4.Przekazywanie materiału pobranego od pacjenta chorego lub podejrzanego o zachorowanie na gorączkę krwotoczną Ebola do badań diagnostycznych w NIZP-PZH Istotne jest aby personel pobierający materiał do badania w kierunku obecności materiału genetycznego wirusa oprócz zachowania reżimu tych czynności znał procedury dotyczące bezpiecznego pakowania materiału do transportu i aby zachowane były także zasady bezpieczeństwa podczas transportu Aktualne wytyczne dotyczące sposobu pobierania, pakowania i transportu materiału do badań dostępne są na stronie internetowej Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny pod adresem 13

Działania 5.Postępowanie z osobami z kontaktu z osobą chorą lub podejrzaną o zachorowanie na gorączkę krwotoczną Ebola, w szczególności organizacja miejsc kwarantanny dla osób z kontaktu jednoznaczne rozstrzygnięcie i wskazanie w planie, w jaki sposób odbywać się będzie transport osób ze styczności do miejsc kwarantanny - kto jest wskazany w planie do zorganizowania transportu, jakimi siłami i środkami będzie się odbywać i w jakim czasie od zgłoszenia takiej potrzeby pojazdy zostaną podstawione do skazanego miejsca określenie kogo i w jaki sposób osoby, które będą dokonywać segregacji np. pasażerów samolotu, mają powiadomić o konieczności zapewnienia jak najszybszego transportu pasażerów do miejsc izolacji i kwarantanny 14

Działania czy plany przewidują kwarantannowanie osób w miejscach ich pobytu docelowego (w warunkach domowych) a jeśli tak, czy wskazane są siły i środki, przy pomocy których miejsca i osoby objęte kwarantanną zostaną zabezpieczone, z uwzględnieniem środków ochrony indywidualnej określenie maksymalnego czasu rozwinięcia miejsc kwarantanny (z uwagi na konieczność zapewnienia osobom obowiązanym do poddania się kwarantannie podstawowych warunków bytowych wyznaczenie osób/podmiotów odpowiedzialnych za zorganizowanie odpowiednich warunków socjalnych w ośrodku kwarantannowym (pościel, wyżywienie itp.), a także za realizację pozostałych działań logistycznych (wywóz i utylizacja odpadów, usługi pralnicze, zabezpieczenie osób kwarantannowanych w niezbędną odzież i przybory) 15

Działania wskazanie personelu, który będzie sprawował opiekę nad osobami podlegającymi kwarantannie, a także wymogów, co do niezbędnych środków ochrony indywidualnej oraz warunków bytowych personelu Preferowana kwarantanna indywidualna – skraca czas pobytu wskazanie osób, które będą zapewniać porządek i bezpieczeństwo miejsca kwarantanny i osób jej poddanym wskazanie podmiotu, który przeprowadzi zabiegi dekontaminacji – z określeniem czasu rozwinięcia takiej możliwości 16

Działania 6.Sposób organizacji pracy i zasad wymiany informacji w sytuacji pojawienia się na terenie międzynarodowego portu lotniczego/morskiego pasażera manifestującego objawy gorączki krwotocznej procedury dotyczące współpracy pomiędzy portem lotniczym, a innymi służbami podległymi wojewodzie spójność wewnętrznych procedur portu dotyczących postępowania z osobami podróżującymi, które manifestują objawy gorączki krwotocznej, z wojewódzkim planem zarządzania kryzysowego zgodność procedur funkcjonujących na terenie portów z zapisami MPZ, aktualnymi wytycznymi i zaleceniami organizacji międzynarodowych - WHO, Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO), Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych (IATA) 17

Działania 7.Sposób wymiany informacji, w tym zasady prowadzenia polityki medialnej. Czy w planie zarządzania kryzysowego uwzględnione są m.in. takie elementy jak wskazanie: osoby, która udziela informacji mediom z kim osoba udzielająca informacji wcześniej je konsultuje kto wydaje komunikaty dla społeczeństwa oraz w jakim zakresie jakie informacje będą przekazywane mediom – kto ew. nakłada embargo na informacje i zwalnia z niego, kto jest o tym informowany 18

Działania Materiały, zalecenia, schematy postępowania i inne informacje dotyczące epidemii gorączki krwotocznej Ebola w Afryce są dostępne m.in. pod adresem w zakładce Epidemia gorączki krwotocznej w Afrycewww.gis.gov.pl Z uwagi na ciągła aktualizację informacji zamieszczanych na stronie internetowej osoby z nich korzystające powinny na bieżąco śledzić stronę Na dokumentach polskojęzycznych umieszczona jest data ostatniej ich modyfikacji, dzięki czemu w prosty sposób można zweryfikować aktualność informacji 19

Dziękuję za uwagę 20