SZTUKA ANTYKU GRECJA RZYM autor.

Prezentacja na temat: "SZTUKA ANTYKU GRECJA RZYM autor."— Zapis prezentacji:

1 SZTUKA ANTYKU GRECJA RZYM autor

2 O SZTUCE GRECKIEJ… Twórczość artystyczna Greków dzieli się na 3 okresy, każdy z nich na kolejne 3 podokresy: 1) okres archaiczny: wczesnoarchaiczny p.n.e. dojrzały archaizm (orientalizujący) p.n.e. późnoarchaiczny p.n.e. 2) okres klasyczny: wczesnoklasyczny p.n.e. klasyczny p.n.e. późnoklasyczny p.n.e Brąz z Riace, posąg wojownika - atlety, 1. połowa V. w. p.n.e 3) okres hellenistyczny: wczesnohellenistyczny p.n.e. średniohellenistyczny p.n.e. późnohellenistyczny p.n.e. Poprzedniczką sztuki starożytnej Grecji jest sztuka egejska, której ostatni etap stanowiła sztuka mykeńska. NASTĘPNA STRONA

3 OKRES ARCHAICZNY reprezentuje ceramika malowana w różne wzory geometryczne, drobne figurki z terakoty, brązu i kości słoniowej. Pojawiły się już wtedy prymitywne sanktuaria bez kolumnady i najstarsze greckie świątynie, zw. predoryckimi, budowane z drewna i cegły. Szczytowym osiągnięciem tego okresu w zakresie ceramiki były wazy dipylońskie ( p.n.e.) z warsztatów attyckich. W okresie dojrzałego archaizmu rozwijała się pod wpływem kultur Wschodu, np. architektura egipskich sal hypostylowych miała wpływ na kształt świątyń greckich, wschodnie motywy roślinne i zoomorficzne stosowano w zdobnictwie, w rzeźbie pojawiły się kurosy i kory. W VI wieku p.n.e. pojawiły się w rzeźbie tendencje do przełamania panujących zasad symetrii i frontalizmu oraz do prawidłowego oddawania ruchu, powstały szkoły rzeźbiarskie (m.in. na Eginie). W okresie późnoarchaicznym powstały na Wschodzie pierwsze wielkie świątynie jońskie: Artemizjon w Efezie i Herajon na Samos. Rozwijała się też rzeźba i relief, tematy brano z mitologii (gigantomachia, centauromachia, czyny Heraklesa). Późno archaiczne malarstwo wazowe (technika czarno- i czerwonofigurowa) doszło do perfekcji. waza dipylońska NASTĘPNA STRONA

4 OKRES KLASYCZNY Rozwijała się rzeźba, która dążyła do oddania ruchu, modelunku ciała i stanów emocjonalnych . Rozpoczął się też rozwój monumentalnego malarstwa ściennego. W Atenach, po zwycięskich wojnach perskich rozpoczęły się wielkie inwestycje budowlano-artystyczne. Perykles ściągnął najwybitniejszych architektów, malarzy i rzeźbiarzy; powstają: Hefajstejon, budowle na Akropolu (Partenon, Propyleje, Klasyczną doskonałość osiągnęła rzeźba archaiczna oraz wolno stojąca (Atena Partenos i Zeus Olimpijski Fidiasza) wykonywana w stylu miękkim i płynnym, tzw. mokrych szat. Równocześnie z Fidiaszem na Peloponezie prowadził swą szkołę Poliklet. W malarstwie sztalugowym wprowadziono perspektywę linearną i światłocień. Malarstwo wazowe weszło w okres tzw. stylu bogatego (technika czerwonofigurowa i biało gruntowana). Sztuka późnoklasyczna miała charakter bardzo laicki. Popularne były świątynie na rzucie koła zwane tolosami . Rozwija się monumentalne budownictwo użyteczności publicznej, m.in. powstają pierwsze kamienne teatry (np. w Epidauros - dzieło Polikleta Młodszego). O rozwoju rzeźby zadecydowali Praksyteles, Skopas i Lizyp, którzy stworzyli nową, laicką wizję bogów. Malarstwo sztalugowe rozwijało się w szkole ateńskiej; malowano sceny historyczne rodzajowe, portrety. dyskobol NASTĘPNA STRONA

5 Hipoteczna pompejańska kopia portretu aleksandra wielkiego apellesa
OKRES HELLENISTYCZNY kultura grecka w wyniku podbojów Aleksandra Wielkiego rozprzestrzeniła się na całym Bliskim Wschodzie, sama zaś nabrała cech uniwersalnych i zaasymilowała elementy orientalne. Rozwijała się urbanistyka i budownictwo użytkowe. zakładano nowe miasta lub przebudowywano już istniejące na tzw. planie Hippodamosa z Miletu (Aleksandria, Priene). Perfekcja techniki znalazła wyraz w latarni morskiej na Faros. Powstawały wielkie świątynie w porządku jońskim lub korynckim, porządek dorycki przeszedł do budownictwa świeckiego (Olimpiejon w Atenach). Rzeźba rozwijała się w trzech kierunkach: barokowa (patetyczna i dynamiczna), rokokowa (finezyjna, delikatna) i klasycyzująca (chłodna, akademicka). nowe ośrodki rzeźbiarskie powstały w Aleksandrii, Pergamonie i na Rodos. Rozwijał się portret rzeźbiarski, który osiągnął pełnię realizmu i psychologicznej głębi. W hellenistycznym malarstwie sztalugowym pojawił się pejzaż, niebo, chmury (znane jest głównie z rzymskich kopii i mozaik).    Hipoteczna pompejańska kopia portretu aleksandra wielkiego apellesa NASTĘPNA STRONA

6 Muzyka grecka Teatr grecki Literatura grecka Rzeźba grecka
Architektura grecka Teatr grecki Malarstwo greckie Rzeźba grecka Strona główna

7 muzyka Muzykę uważana za odbicie matematycznego ładu świata. Przypisywano jej etyczne oddziaływanie na człowieka. Rytm muzyki był ściśle związany z rytmem poezji. Najstarsze jej formy to hymny i dziękczynne peany na cześć Apollina, dytyramby na cześc Dionizosa i inne: ODA - utwór o uroczystym charakterze, opiewający bogów lub ważne narodowe wydarzenia RAPSOD - utwór wolny o schematycznej budowie, mający charakter improwizacji, recytowany przez rapsodów, najczęściej przy wtórze lity EPITHALAMIUM - chóralne pieśni weselne, śpiewano je przy wtórze aulosu, harfy i innych instrumentów ELEGIA - pierwotnie pieśń żałobna, później pieśń patriotyczna, często wykonywana przy wtórze aulosu (kształtem przypominał długi flet prosty zaopatrzony w podwójny stroik, tak jak współczesny bój). Instrumenty: - szarpane (forminga, lira, kitara, harfa), - aerofony (aulos, syrinks, salpinks), - perkusyjne (tympanon, kymbala, krotala).

8 architektura Kolumna jońska Koryncki porządek z Parge
architektoniczny Partenon na Akropolu w Atenach Zabytki starożytnych Aten podzielone były na trzy główne zespoły: - najważniejszy Akropol z Partenonem i budowle u stóp wzgórza - m.in. teatr  Dionizosa, pomnik Lizykratesa, pozostałości 2 rynków (tj. greckiego - Agory i rzymskiego z Wieżą Wiatrów) oraz dzielnica garncarzy Keramejkos i wielka nekropolia - grupa budowli na miejscu dzielnicy Hadrianopolis (m.in. świątynia Zeusa Olimpijskiego.

9 c.d. architektury PORZĄDEK DORYCKI PORZĄDEK JOŃSKI PORZĄDEK KORYNCKI
Jest najstarszym porządkiem, ukształtował się w okresie archaicznym (VII-VI wiek p.n.e.) w związku z przejściem od pierwotnego budownictwa z gliny, drewna i trzciny do architektury kamiennej. Cechują go ciężkie proporcje, surowość i monumentalność. Powstał w tym samym okresie co dorycki, na terenie Azji Mniejszej (Jonia). Cechuje go lekkość proporcji, smukłość formy i dekoracyjność. Kolumny jońskie są smuklejsze od doryckich stąd też stosuje się ich więcej. Styl joński określany jest często jako kobiecy. Wykształcił się na przełomie V i IV wieku p.n.e. w Atenach, a rozwinął się w okresie panowania rzymskiego. Jest wzbogaconą, bardziej dekoracyjną odmianą porządku jońskiego; główna różnica polega na innym ukształtowaniu głowicy kolumny. np. Partenon na Akropolu w Atenach, świątynia Ateny na Eginie, świątynia Zeusa w Olimpii. np. świątynia Nike Apteros i Erechtejon na Akropolu w Atenach, świątynia Apollina w Didymach koło Miletu w Azji Mniejszej, np. ateńska Wieża Wiatrów, pomnik Lizykratesa, świątynia Apollina w Milecie

10 rzeźba Większość rzeźb greckich powstała w związku z potrzebami religijnymi. Do rzeźbiarzy należało wykonanie posągów kultowych bóstw, płaskorzeźb zdobiących świątynie, nagrobków. Związek z kultem miał istotne znaczenie dla charakteru i tematyki dzieł aż do połowy IV w. n.e. kiedy to powstanie sztuka nie służąca bogom ale zwrócona ku człowiekowi. Na charakter greckiej rzeźby wpłynął w sposób decydujący sport, przyzwyczajający Hellenów do oglądania nagich ciał. Pod jego wpływem ukształtowała się konwencja, wedle której postacie męskie zarówno bogów jak i ludzi przedstawiano nago. "Obnażanie" natomiast posągów kobiecych nastąpiło później, poczynając od IV w. p.n.e. Odpocztwająca Atena 460 p. n. e. Ateny , Grupa Laokoona Dyskobol -myron

11 c.d. rzeźby greckiej Artyści greccy posługiwali się zarówno brązem jak i rozmaitymi rodzajami kamieni, zwłaszcza marmurem. Grecka rzeźba przeszła wielką ewolucję w VI w p.n.e. Pierwsze dzieła były sztywne i nieporadne, rzeźbiarze jednak szybko osiągnęli umiejętność swobodnego i dokładnego przedstawiania ludzkich postaci. Od połowy V w. p.n.e. fascynował rzeźbiarzy problem przedstawiania człowieka w ruchu. Jednym z najwcześniejszych a zarazem najwybitniejszym dzieł świadczących o poszukiwaniach w tym kierunku był Dyskobol Myrona. Innym efektem ewolucji rzeźby greckiej była stopniowa indywidualizacja twarzy; w miarę upływu czasu rósł stopień szczegółowości i poprawności przedstawień. Bardzo długo postacie były nacechowane godnością, powagą, spokojem. Razem z gwałtownym ruchem na twarzach posągów pojawiły się też uczucia: ekstaza, ból, radość, nienawiść. stela grobowa z Keramejkos,V w. p.n.e. kuros

12 Teatr grecki „Nie ma drogi dla śmiertelnych, by uniknąć nieszczęścia losu.” Sofokles W V w. p.n.e. ukształtowały się dwa podstawowe gatunki literackie dramatu: tragedia i komedia. W dramatach występował chór złożony z dwunastu lub piętnastu młodych ludzi i aktorzy, początkowo jeden później dwóch, wreszcie trzech. Grywali oni więcej niż jedną rolę stąd sztuki miały więcej niż trzy postacie. Aktorzy byli profesjonalistami chórzystów natomiast wybierano spośród ateńskiej młodzieży (tylko mężczyzn, kobiety nigdy pojawiły się na scenie). W czasie najważniejszego święta, o najbogatszym programie spektakli, potrzebowano na przykład około dwustu pięćdziesięciu chórzystów. Aktorzy tekst śpiewali lub śpiewanie recytowali, chóry śpiewały i tańczyły. Dla przedstawień teatralnych szyto specjalne stroje, sporządzano obuwie na grubych podeszwach (koturny). Aktorzy i chórzyści nosili maski, które wykonywano z usztywnianego płótna. Były one ściśle związane z określoną rolą i sygnalizowały widzą kim jest postać pojawiająca się na scenie. Przedstawienia odbywały się najczęściej trzy razy w roku w czasie kolejnych kilku dni. Wystawiano sztuki kilku aktorów, a specjalna komisja oceniała komu przyznać nagrodę. Na widowiskach gromadziły się tłumy. Na wniosek Peryklesa niezamożnym obywatelom wypłacano kwoty, które umożliwiały im wstęp do teatru.Wymagały tego względy pobożności, była to bowiem forma oddania czci Dionizosowi; sprawiedliwości społecznej, ponieważ wszyscy winni mieć udział w przyjemności, jaką dawało widowisko.

13 c.d. teatru greckiego W V w. p.n.e. sztuki wystawiano w warunkach prymitywnych, budując drewniane trybuny na zboczach Akropolu lub na agorze. W IV w. p.n.e. nauczono się budować teatry, w których wszyscy mogli dobrze widzieć i dobrze słyszeć to co się działo na okrągłym placyku dla chóru i na podium dla aktorów. W wielu punktach Grecji powstały teatry (amfiteatry) z kamienną widownią. Najwspanialszy teatr powstał w końcu IVw. p.n.e. w Epidauros - na północnym-wschodzie Peloponezu, w centrum kultu Asklepiosa. Muszla widowni, "wciśnięta" malowniczo w zbocze wzgórza, ma średnicę 120 m, a najwyższe rzędy leżą 24 metry powyżej orchestry (koliste miejsce przed sceną u stóp widowni). Widownia wyraźnie dzieli się na oryginalną, niższą część (34 rzędy, 12 sektorów) z IVw. p.n.e. oraz zrekonstruowaną wyższą, rzymską (21 rzędów, 22 sektory). Na widowni mogło pomieścić się ponad widzów. Obiekt ten posiada niesamowitą akustykę. Nawet z najwyższych rzędów widowni znakomicie słychać cichą rozmowę, a nawet szepty ze sceny i orchestry. Wygląd teatru w Epidauros

14 c.d. teatru greckiego Inny, dobrze zachowany teatr z IIIw. p.n.e. znajduje się w Dodonie (Epir). Teatr mógł pomieścić widzów - był jednym z największych w Grecji. Rzymianie przebudowali teatr na potrzeby walk zwierząt i gladiatorów . W atenach, u stóp Akropolu znajdują się nie odrestaurowane ruiny Teatru Dionizosa. Teatr Dionizosa początkowo był konstrukcją ziemno-drewnianą, wykutą w południowym zboczu Akropolu. Następnie przebudowano go i wykonano z trwalszego materiału - kamienia. Był on kolebką tragedii greckiej. Leżący w sąsiedztwie, znacznie późniejszy, Odeon Herodesa Atticusa był małym rzymskim teatrem (na widzów) z cedrowym zadaszeniem - pozwalało to na urządzanie spektakli przy każdej pogodzie i jednocześnie zapewniało lepszą akustykę. Konsul rzymski Herodes Atticus wybudował go w II wieku n.e. na cześć swojej zmarłej żony. maska

15 malarstwo Malarstwo w starożytniej grecji to głównie malarstwo wazowe. Naczynia ceramiczne wyrabiano z czerwonej gliny na kołach garncarskich lub czasem wyciskano w formach. Po wyschnięciu malowano pokostem elementy dekoracyjne, a następnie wypalano w specjalnych piecach, w temperaturze około 950oC. W technice czarnofigurowej malowano pokostem postacie i motywy, zaś w czerwonofigurowej tło. Podczas wypalania zachodziły procesy chemiczne, które sprawiały, że części naczyń pokryte pokostem stawały się czarne i szkliste, a odsłonięte - czerwone. Czasem po wypaleniu niektóre detale złocono lub malowano kolorowymi farbami, jednak te dodatkowe zdobienia były znacznie mniej trwałe. W V wieku p.n.e. w Atenach stosowano jeszcze inną technikę zdobniczą - całe naczynia malowane były na biało i na takie tło nanoszono wielobarwne motywy dekoracyjne. Takie naczynia stosowane były głównie w związku z kultem zmarłych i z tym wiązały się umieszczane na nich sceny. W związku z dekoracją malarską naczyń greckich wyróżnia się 5 podstawowych styli: protogeometryczny, geometryczny, orientalizujący, czarnofigurowy i czerwonofigurowy. Waza grecka, zdobiona czarnym pokostem z VI w. p. n. e

16 c.d. malarstwa Archeolodzy klasyfikują ponad 20 rodzajów naczyń, z których najważniejszymi były: Naczynia stołowe:   - do picia: kylix (czara) (14, 15) , kantaros (11), skyfos (3) i ryton,   - do czerpania: kyatos (2),   - do nalewania: ojnochoe (9),   - do mieszani wina i wody: krater (8, 18, 19), dejnos i stamnos (1),   - do chłodzenia wina: psykter (20) (wstawiany do krateru),   - do przechowywania wody: hydria (dzban) (10),   - do przechowywani oliwy: lekyt (16) i askos,   - do przechowywania innych płynów: amfora (6, 7, 17) i pelike (4), Naczynia toaletowe:   - do przechowywania perfum: aryballos (12) i alabastron (5),   - szkatułka do biżuterii: pyksis (13), Naczynia kultowe:   - do ofiar płynnych: fiala,   - przy zaślubinach: lutroforos i lebes gamikos,   - w kulcie zmarłych: lekyt (16).

17 Literatura grecka Homera uważa się za ojca literatury.
Literatura w starożytności zaczyna się od Homera. Osiem wieków przed naszą erą Homer stworzył pierwsze eposy - pieśni o bohaterach spod Troi, o bogach zamieszanych w sprawy ludzkie. Homer nie zapisywał swoich strof. Jego eposy przekazywano ustnie, aż wreszcie spisali je później Grecy. Homera uważa się za ojca literatury. Homer, Homeros (VIII w. przed Chr.) - grecki epik, o którego życiu mamy niewiele informacji. Uważany za autora Iliady i Odysei, reprezentujących najstarszy epicki gatunek literacki - epos bohaterski. Prawdopodobnie urodził się w Smyrnie w Azji Mniejszej. Legenda mówi, że był Ślepym Śpiewakiem wędrownym (aojdem). Po nim pojawili się następni twórcy: Poeci - jak Tyreteusz czy Safona, Twórcy tragedii greckiej - jak Sofokles czy Ajschylos Ich wiersze, eposy, tragedie - to już literatura. Niektóre są nieśmiertelne i wciąż należą do kanonu lektur. Wiążą się z mitologią: postacie z mitów bywają bohaterami literatury.

18 Literatura rzymska Teatr rzymski Muzyka rzymska Rzeźba rzymska
Architektura rzymska Muzyka rzymska Rzeźba rzymska Malarstwo rzymskie Strona główna

19 architektura  Pod wpływem sztuki greckiej w II-I w. p.n.e. dokonał się przełom w sztuce rzymskiej. Zakładane miasta posiadały regularną siatkę brukowanych i skanalizowanych ulic, budowle użyteczności publicznej: kuria, bazylika, termy, świątynie, akwedukty, mosty. Rzymskie domy budowano najczęściej w stylu grecko-rzymskim (z atrium i perystylem) lub też jako wille (villa urbana). W miastach istniał typ wielokondygnacyjnej kamienicy czynszowej (insula). W architekturze monumentalnej królował porządek koryncki i kompozytowy. Stosowano na szeroką skalę arkady, różne rodzaje sklepień i łuków. Najbardziej okazała była fasada budowli, w której często stosowano porządek spiętrzony (łączenie trzech porządków architektonicznych). Rzymianie byli mistrzami w komponowaniu układów przestrzennych (sanktuarium Fortuny w Praeneste). W okresie cesarstwa szczególnie rozwijała się architektura i urbanistyka. Łuk Hadriana Teatr rzymski w Aspendos

20 C.D architektury Rzym został przebudowany. Rozbudowywano akwedukty i system kanalizacyjny. Miasta otaczały mury obronne z wieżami i bramami. Wzdłuż dróg wychodzących z miast rosły nekropole z kolumbariami (publiczne lub prywatne grobowce zbiorowe), mauzoleami (np. grobowiec Cecylii Metelii, Mauzoleum Hadriana - obecnie Zamek Św. Anioła) lub katakumbami (cmentarz podziemny lub skalny), np. Droga Grobów w Pompejach, Via Appia w Rzymie. Budowano okazałe pałace cesarskie (Złoty Dom Nerona, pałac Flawiuszów). Wprowadzenie nowego wątku murów (cement i cegła palona) przyczyniło się do dużych zmian w budownictwie, niektóre budowle ceglane licowano marmurem. Rozpowszechniła się kopuła, pojawił się kapitel figuralny. Budowle użyteczności publicznej uzyskały ogromne rozmiary i były bogato ozdabiane (np. termy Karakalli w Rzymie).

21 Włochy, Pompeje, malarstwo pompejańskie z willi Wettiuszów, I w.
malarstwo rzymskie  W malarstwie panował styl egiptyzujący, a od połowy I w. n.e. - iluzjonistyczny. Malarstwo rzymskie znane jest przede wszystkim z dekoracji ściennych. Przedstawiano sceny mitologiczne, krajobrazy, sceny z ludźmi w bujnej zieleni, martwe natury i egzotyczne zwierzęta oraz architekturę. Artyści w mistrzowski sposób stosowali perspektywę i światłocień.    Posadzki domów, a niekiedy również ściany, zdobiono mozaikami. Układano je z kostek kamiennych, terakotowych i szklanych. W I w. p.n.e. pojawiła się mozaika dwubarwna (czarne motywy na jasnym tle), a w III w. n.e. utrwalił się podział posadzki na kwatery z pojedynczymi motywami figuralnymi.   Rzemiosło artystyczne obejmowało ceramikę, gliptykę, jubilerstwo, szklarstwo i sztukę menniczą (srebrne naczynia z Boscoreale, szkła millefiori, wazy murreńskie) Malarstwo okresu cesarstwa jest właściwie nieznane. Zachowały się nieliczne przykłady fresków z II wieku wykonanych w grobowcach oraz kilka przykładów z III wieku zdobień wnętrz mieszkalnych odnalezionych w Rzymie i Ostii. Włochy, Pompeje, malarstwo pompejańskie z willi Wettiuszów, I w. Mozaika rzymska

22 Literatura rzymska Rozkwit literatury rzymskiej przypadł na czasy panowania Oktawiana Augusta. Wśród licznych twórców należy zwrócić uwagę na czterech: Wergiliusz był autorem "Eneidy", epopei opiewającej tradycyjnego protoplastę Rzymian, Trojańczyka Eneasza, Horacy tworzył drobniejsze formy poetyckie, był autorem m.in. "Satyr" i "Pieśni", Owidiusz był najwybitniejszym przedstawicielem poezji miłosnej, autorem "Miłostek", "Listów miłosnych" i "Sztuki kochania", które były poradnikiem dla uwodzicielek i uwodzicieli, Tytus Liwiusz napisał monumentalne "Dzieje Rzymu od założenia miasta".    Niezbędnym warunkiem zrobienia kariery w Rzymie była sztuka wymowy. Niekwestionowanym mistrzem w tej dziedzinie był Cyceron. Był on także teoretykiem wymowy; uważał, że mówca musi być wszechstronnie wykształcony i musi znać literaturę, historię, prawo i filozofię. Na jego "Mowach" uczyły się sztuki wypowiedzi pokolenia rzymskich polityków.    Warto jeszcze zwrócić uwagę na najsłynniejszego literata wśród polityków jakim był Gajusz Juliusz Cezar. Pozostawił on utwory, w których relacjonował prowadzone przez siebie kampanie wojenne: "O wojnie galijskiej" i "O wojnie domowej".   

23 Rzeźba rzymska Szczególnie rozwinęła się w czasach Cesarstwa rzeźba portretowa i typ "oficjalnego portretu" panujących. Obok idealizujących, wzorem greckim, wygląd twarzy i sylwetki, rzeźbiono również popiersia portretowe, w których bardzo wiernie oddawano rysy twarzy, uwypuklając wszelkie deformacje i oszpecenia spowodowane chorobą lub podeszłym wiekiem.    Rzymianie na wielką skalę kopiowali arcydzieła rzeźby greckiej. W Grecji, a od I w. p.n.e. również w Rzymie, powstawały specjalne warsztaty rzeźbiarzy-kopistów. Kopie wykonywano z marmuru, często odtwarzając rzeźby wykonane z brązu, co wymusiło pewne modyfikacje w technice rzeźbienia.    Rozwinął się relief dekoracyjny o tematyce historycznej. Umieszczano go na ścianach budowli publicznych, pomnikach, łukach triumfalnych i kolumnach. Upamiętniano w ten sposób ważne wydarzenia, będące dumą Rzymian. Juliusz Cezar, I w. p. n. e. Oktawian August

24 Teatr rzymski Teatr rzymski wykształcił się jako forma architektoniczna ostatecznie w I w. p.n.e. Było to połączenie teatru greckiego ze sceną italską. Składał się on z widowni (theatrum), sceny (pulpitum) i budynku scenicznego (scaena). Za budynkiem tym mieścił się zwykle duży, prostokątny dziedziniec otoczony portykiem, pozwalający na wypoczynek w czasie przerw. Widownia na planie półkola składała się z amfiteatralnych rzędów siedzeń (cavea) i półkolistego placyku (orchestra). Fasadę widowni stanowił arkadowy mur o kilku kondygnacjach. Widownia podzielona była horyzontalnymi przejściami (praecinctiones) i wertykalnymi schodkami (scalaria) na sektory poziome (maeniana) i pionowe (cunei). Budowlę wieńczyła kryta galeria. Dostęp do rzędów siedzeń dawały wejścia pod arkadami fasady oraz wewnętrzne kuluary i schody doprowadzające do wylotów (vomitoria) na widownię.

25 c.d. teatru rzymskiego Przejścia na orchestrę znajdowały się pomiędzy cavea a sceną. Były to dwa korytarze (confornicationes) kryte sklepieniem kolebkowym, które zarazem podtrzymywało boczne loże dla dyżurujących urzędników (tribunalia). Orchestra i poszczególne sektory poziome opasane były parapetami (baltei). Przedstawienie rozgrywało się na scenie (pulpitum) wznoszącej się ok. 1,5 m. Front pulpitu ozdabiano niszami (prostokątnymi i półokrągłymi). Tło stanowiła fasada budynku scenicznego (scaenae frons) wznoszącego się na kilka pięter. Z jego wnętrza aktorzy wychodzili trojgiem drzwi. Drzwi środkowe (valvae mediae lub valvae regiae) służyły najważniejszym bohaterom sztuki. Drzwi boczne (hospitalia) przeznaczano dla pozostałych bohaterów. Budynek sceniczny posiadał dwa skrzydła boczne (parascaenia), którymi obejmował prostokąt pulpitu. Wnętrze budynku pełniło rolę kulis. Fasada była bardzo bogato zdobiona reliefami i posągami w niszach. Oryginalną nowością była kurtyna (aulaeum), wysuwana do góry z kanału biegnącego wzdłuż pulpitu, i opona płócienna (velarium) rozpinana na masztach nad widownią w razie potrzeby.    Teatr Wielki w Pompejach Rzymski amfiteatr - Koloseum w Rzymie

26 Muzyka rzymska Podobnie jak inne dziedziny kultury, także i muzykę Rzymianie przejęli od Greków. Jednak inaczej niż w Grecji, tutaj muzyka miała charakter użytkowy, służyła przyjemności słuchaczy. Mimo, iż nie była silnie związana z religią, muzycy mieli wysoki status społeczny. Grano i śpiewano na igrzyskach, widowiskach, przyjęciach, weselach i pogrzebach, a bogaci Rzymianie miewali niewolinków-muzyków. Muzyka ludowa rozwinęła się do tego stopnia, że własne pieśni mieli przedstawiciele konkretnych zawodów. Największy rozwój dokonał się jednak w muzyce wojskowej, związanej z blaszanymi instrumentami dętymi. Instrumenty i zwroty melodyczne były ściśle związane z działaniami wojskowymi oraz obrzędami na uroczystościach wojskowych. Używano różnego rodzaju trąb i rogów, wykonanych najczęściej z brązu.

27 PREZENTACJĘ WYKONAŁA:
F W A E D E K KL. I LM