Rekomendacje dla monitoringu i pożądanych form oddziaływania na rynek pracy w województwie dolnośląskim PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA GOSPODARKI REGIONU NA SIŁ Ę ROBOCZ Ą W UKŁADZIE SEKTOROWO-BRAN Ż OWYM I KWALIFIKACYJNO- ZAWODOWYM W WOJEWÓDZTWIE DOLNO Ś L Ą SKIM Badanie współfinansowane przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach programu Kapitał Ludzki Poddziałanie : Przewidywanie Zmiany Gospodarczej.

Fazy realizacji projektu Realizowany projekt, rozpoczęty w lutym 2009 roku, miał na celu przede wszystkim przeprowadzenie analizy rozwoju regionu oraz prognozowanie zmian społeczno- gospodarczych zachodzących w regionie na rzecz wzrostu poziomu wiedzy uczestników rynku pracy, w szczególności przedsiębiorców oraz władz regionalnych i lokalnych Niniejsza prezentacja jest podsumowaniem zrealizowanej wspólnie z gronem ekspertów diagnozy sposobów monitoringu rynku pracy w województwie dolnośląskim oraz wypracowanych na bazie tej diagnozy rekomendacji odnośnie niezbędnych zmian w zakresie monitoringu 2 ETAP I Analiza struktury zawodowej mieszkańców Dolnego Śląska i kierunków rozwoju - Analiza danych wtórnych - Wywiady z ekspertami ETAP II Analiza zapotrzebowania na kadry w branżach uznanych za strategiczne dla dolnośląskiego rynku pracy - Badanie ilościowe wśród przedsiębiorstw - Wywiady ze specjalistami z branż strategicznych ETAP III Prognoza rozwoju dolnośląskiego rynku pracy i rekomendacje - Panel ekspercki (monitoring rynku pracy) - Opracowanie publikacji końcowej

Agenda 3 1.Diagnoza i ocena aktualnego systemu monitoringu 2.Rekomendacje poprawy systemu monitoringu 2.1. Założenia proponowanego modelu 2.2. Zakres zbieranej informacji 2.3. Metody i narzędzia monitoringu 2.4. Przepływ i wykorzystanie informacji 3.Rekomendacje współpracy: edukacja-pracodawcy

Diagnoza aktualnych narzędzi monitoringu rynku pracy Realizowane w ramach monitoringu rynku pracy działania w województwie dolnośląskim nie stanowią aktualnie spójnego systemu zarządzanego przez jedną instytucję koordynującą Część działań wynika z obowiązków ustawowych na szczeblu centralnym, które obligują powiatowe i wojewódzkie urzędy pracy do monitorowania zjawisk zachodzących w obszarze rynku pracy, a także analizy zjawiska bezrobocia Część działań związana jest z wdrażaniem funduszy unijnych na poziomie regionalnym, które przewidują finansowanie działań związanych z monitorowaniem rynku pracy Obecnie wśród narzędzi monitorujących możemy wyszczególnić dwie główne grupy: 1.zbieranie i opracowywanie danych statystycznych – dane i opracowania GUS, Wojewódzkiego Urzędu Pracy i Powiatowych Urzędów Pracy 2.badania i analizy rynku pracy – realizowane głównie ze środków PO KL 4

Ocena aktualnego systemu monitoringu rynku pracy w województwie dolnośląskim 1.Brak spójnego systemu i koordynacji działań związanych z monitoringiem rynku pracy, brak strategii ich prowadzenia na poziomie regionu i koordynowania strategii z podziałem środków unijnych 2.Pozytywnym zjawiskiem jest intensyfikacja działań związanych z monitoringiem sytuacji na dolnośląskim rynku pracy w ostatnich latach 3.Pozytywnie można ocenić systematyczną realizację ustawowych zadań urzędów pracy w zakresie monitoringu bezrobocia oraz oceny aktywności zawodowej ludności 4.Słabe rozpoznanie strony popytowej rynku pracy, w szczególności w zakresie popytu na poszczególne zawody i kwalifikacje oraz prognozowanych zmian 5.Słaba jakość dostępnej informacji o popycie na pracę, ze względu na brak spójnej metodologii i systematyczności badań. Niedopracowana metodologia analizy zawodów deficytowych i nadwyżkowych 6.Rozproszenie informacji i ograniczony dostęp do nich 7.Niski stopień wykorzystania informacji pochodzących z monitoringu rynku pracy przez system edukacyjny, pracodawców, uczniów i studentów, władze lokalne i potencjalnych pracowników 5

Agenda 6 1.Diagnoza i ocena aktualnego systemu monitoringu 2.Rekomendacje poprawy systemu monitoringu 2.1. Założenia proponowanego modelu 2.2. Zakres zbieranej informacji 2.3. Metody i narzędzia monitoringu 2.4. Przepływ i wykorzystanie informacji 3.Rekomendacje współpracy: edukacja-pracodawcy

Agenda 7 1.Diagnoza i ocena aktualnego systemu monitoringu 2.Rekomendacje poprawy systemu monitoringu 2.1. Założenia proponowanego modelu 2.2. Zakres zbieranej informacji 2.3. Metody i narzędzia monitoringu 2.4. Przepływ i wykorzystanie informacji 3.Rekomendacje współpracy: edukacja-pracodawcy

Rekomendacje odnośnie modelu funkcjonowania systemu monitoringu 1.Konieczność ustanowienia jednej instytucji koordynującej działania w obszarze monitoringu rynku pracy Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego lub Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy 2.Konieczność powołania Jednostki Koordynującej – komórki/zespołu odpowiedzialnego za system monitoringu 3.Zaplanowania wymaga finansowanie systemu monitoringu i zapewnienie ciągłości jego funkcjonowania. Istotną rolę powinno tu odegrać właściwe planowanie podziału środków unijnych 4.Niezbędna jest zmiana podejścia do realizacji zadań związanych z monitorowaniem rynku pracy – zastosowanie podejścia systemowego i zaprojektowanie kompletnego modelu funkcjonowania monitoringu 8

Dostawcy i zakres informacji GUS Dane makroekonomiczne Struktura i aktywność zawodowa ludności Popyt na pracę, wynagrodzenia Edukacja Urzędy Pracy Oferty miejsc pracy Bezrobocie Zawody nadwyżkowe i deficytowe Oferta kursów i szkoleń Pracodawcy Oferty miejsc pracy Plany zatrudnieniowe Oczekiwania wobec pracowników Pracobiorcy Plany zawodowe Losy zawodowe absolwentów Władze samorządowe Strategia rozwoju regionu Plany inwestycyjne Instytucje edukacyjne Oferta edukacyjna Liczba uczniów i studentów Losy zawodowe absolwentów Narzędzia zbierania informacji Jednostka koordynująca Urząd Marszałkowski/ Dolnośląski WUP Narzędzia rozprowadzania informacji Odbiorcy informacji PracodawcyUrzędy PracyPracobiorcy Władze samorządowe Instytucje edukacyjne Proponowany schemat monitoringu rynku pracy 9 Platformy współpracy

Agenda 10 1.Diagnoza i ocena aktualnego systemu monitoringu 2.Rekomendacje poprawy systemu monitoringu 2.1. Założenia proponowanego modelu 2.2. Zakres zbieranej informacji 2.3. Metody i narzędzia monitoringu 2.4. Przepływ i wykorzystanie informacji 3.Rekomendacje współpracy: edukacja-pracodawcy

Propozycje zmian w zakresie zbieranej informacji o rynku pracy Określenie zakresu zbieranej informacji powinno uwzględniać zróżnicowanie potrzeb poszczególnych grup odbiorców w sposób umożliwiający selekcję informacji potrzebnej w danym czasie indywidualnemu odbiorcy Postuluje się stworzenie „koszyka” informacji o rynku pracy tak, by maksymalizować użyteczność systemu dla wszystkich grup odbiorców Definicja zakresu informacji wymaga także określenia stopnia szczegółowości zbieranych danych na poziomie regionu i na poziomie powiatu Dostawcami informacji do systemu monitoringu rynku powinny być: GUS, urzędy pracy, władze regionalne, pracobiorcy, pracodawcy oraz instytucje edukacyjne W celu identyfikacji zjawisk zachodzących w obszarze podaży na rynku pracy niezbędne jest zbieranie danych o charakterze demograficznym, społecznym oraz z sektora edukacyjnego W celu identyfikacji zjawisk zachodzących w obszarze popytu na pracę niezbędne jest analizowanie czynników o charakterze gospodarczym oraz instytucjonalno- prawnym 11

Mapa potrzeb informacyjnych poszczególnych grup odbiorców 12

Agenda 13 1.Diagnoza i ocena aktualnego systemu monitoringu 2.Rekomendacje poprawy systemu monitoringu 2.1. Założenia proponowanego modelu 2.2. Zakres zbieranej informacji 2.3. Metody i narzędzia monitoringu 2.4. Przepływ i wykorzystanie informacji 3.Rekomendacje współpracy: edukacja-pracodawcy

Narzędzia monitoringu rynku pracy W zaproponowanym modelu systemu monitoringu metody i narzędzia pozwalające na pozyskanie informacji dotyczącej rynku pracy ze zidentyfikowanych źródeł, jak również przetwarzanie pozyskanej informacji możemy podzielić na dwie podstawowe grupy: analizę danych wtórnych oraz badania (ilościowe i jakościowe) 14 1.Dane statystyczne 2.Informacjao zawodach deficytowych inadwyżkowych 3.Liczbauczniów kształcących się w poszczególnych zawodach 4.Artykuły prasowe 5.Informacje o wydarzeniach Dane wtórne 1.Badania ilościowe wśród przedsiębiorstw 2.Badanie jakości kształcenia 3.Analiza ofert pracy z ogłoszeń prasowych i internetowych 4.Monitoring płac 5.Analiza barier w dostępie do kształcenia ustawicznego Badania ilościowe i jakościowe Pozyskiwanie informacji Urząd Marszałkowski/ Dolnośląski WUP Przetwarzanie informacji

Źródła danych wtórnych W ramach analizy danych wtórnych Jednostka Koordynująca powinna być odpowiedzialna za gromadzenie dostępnych danych od różnych podmiotów oraz ich przetwarzanie W szczególności z GUS i/lub Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego powinna być pozyskiwana informacja dotycząca sytuacji demograficznej i społecznej województwa wraz z opracowywanymi prognozami Istotne dane przydatne w ramach monitoringu rynku pracy, a niepublikowane przez Główny Urząd Statystyczny, to dane dotyczące sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstw oraz wielkości zatrudnienia w układzie branżowym Z WUP (i za jego pośrednictwem z powiatowych urzędów pracy) powinna być pobierana informacja o liczbie zarejestrowanych bezrobotnych, liczbie ofert pracy wg zawodów oraz informacja o zawodach deficytowych i nadwyżkowych Dane dotyczące liczby uczniów kształcących się w poszczególnych zawodach w zasadniczych i średnich szkołach zawodowych oraz w szkołach policealnych są dostępne, ale niepublikowane powszechnie, zarówno w GUS jak i w MEN Dodatkowe informacje - bieżące artykuły prasowe, informacje o wydarzeniach związanych z tematyką rynku pracy (konferencje, spotkania, warsztaty) 15

Rekomendacje odnośnie prowadzenia analizy danych wtórnych 1.Wszystkie dane statystyczne pozyskiwane z różnych źródeł powinny być pobierane w formie elektronicznych baz danych, tak aby następnie mogły być one w łatwy sposób poddane elektronicznemu przetwarzaniu 2.Niezbędne do tego celu narzędzie informatyczne mogłoby być pozyskane poprzez modyfikację dostępnych już rozwiązań: – Regionalne Badanie Rynku Pracy - komputerowy system zarządzania danymi KSZD – wykorzystywany aktualnie do monitoringu rynku pracy miasta Wrocławia oraz powiatu wrocławskiego program Populus 3.W przypadku trudności z dostępem lub modyfikacją istniejącego oprogramowania niezbędne byłoby opracowanie nowego narzędzia informatycznego 16

Rola Jednostki Koordynującej w planowaniu badań ilościowych i jakościowych Niezwykle istotna jest rola postulowanej Jednostki Koordynującej w zakresie planowania prac badawczych na terenie województwa – zapewnienie, by kolejne projekty stanowiły pogłębianie realizowanych badań, a nie powielały je Rolą Jednostki Koordynującej powinno być nawiązanie kontaktu z poszczególnymi samorządami powiatów oraz Powiatowymi Urzędami Pracy w celu pozyskiwania przygotowywanych przez PUPy systematycznych raportów dotyczących sytuacji na lokalnych (powiatowych) rynkach pracy i włączaniu tych raportów do budowanej bazy informacji o rynku pracy 17

Rekomendacje odnośnie prowadzenia badań ilościowych i jakościowych 1.Wskazane jest na poziomie regionalnym zwiększenie udziału badań jakościowych – IDI, paneli eksperckich, foresightu regionalnego (w tym branżowego), jak również benchmarkingu (analizy porównawczej z innymi krajami europejskimi), a w przypadku badań ilościowych – realizowanie ich szybko i systematycznie 2.Istotna z tego punktu widzenia jest bardziej pogłębiona analiza strategiczna poszczególnych sektorów dolnośląskiej gospodarki – w szczególności branż strategicznych oraz branż kluczowych, w ramach których zatrudniona jest istotna część mieszkańców regionu 3.Na poziomie powiatów należy pozyskiwać informacje od pracodawców o wolnych miejscach pracy i potrzebach kwalifikacyjno-zawodowych pod kątem kształcenia ustawicznego – szkoleń (informacja dla PUP i potencjalnych pracowników) – poprzez badania ankietowe i bezpośredni kontakt z kluczowymi pracodawcami 4.Postulowane jest włączenie do systemu monitoringu badań efektywności systemu edukacyjnego 18

Agenda 19 1.Diagnoza i ocena aktualnego systemu monitoringu 2.Rekomendacje poprawy systemu monitoringu 2.1. Założenia proponowanego modelu 2.2. Zakres zbieranej informacji 2.3. Metody i narzędzia monitoringu 2.4. Przepływ i wykorzystanie informacji 3.Rekomendacje współpracy: edukacja-pracodawcy

Rekomendacje pozwalające na poprawę przepływu informacji 1.Jednostką odpowiedzialną za przesyłanie informacji z systemu monitoringu do poszczególnych grup odbiorców, w zakresie zgodnym z ich potrzebami informacyjnymi, powinna być również Jednostka Koordynująca cały system 2.Konieczność stworzenia platformy internetowej agregującej informacje pozyskiwane w ramach systemu monitoringu 3.Uwzględnienie takich narzędzi przepływu informacji poprzez Internet jak newslettery, portale społecznościowe, itp. 4.Uwzględnienie również bardziej tradycyjnych metod przepływu informacji – konferencje, spotkania i warsztaty, broszury i publikacje drukowane 5.Poprawa obecności informacji w mediach 20

Kanały przepływu informacji z systemu monitoringu 21 Narzędzia rozprowadzania informacji

Rekomendacje pozwalające na poprawę wykorzystania informacji 1.Konieczne jest wsparcie systemu doradztwa zawodowego, zarówno pod kątem finansowym, jak i merytorycznym 2.Niezbędne jest wprowadzenie rozwiązań zachęcających szkoły ponadgimnazjalne oraz uczelnie wyższe do dostosowywania swojej oferty do potrzeb rynku pracy – szczególnie w zakresie oceny jakości kształcenia i sukcesu absolwentów poszczególnych szkół 3.Usprawnienia wymaga współpraca urzędów pracy z przedsiębiorstwami, w tym celu niezbędna jest poprawa wizerunku urzędów pracy i jakości świadczonych przez nie usług 22

Agenda 23 1.Diagnoza i ocena aktualnego systemu monitoringu 2.Rekomendacje poprawy systemu monitoringu 2.1. Założenia proponowanego modelu 2.2. Zakres zbieranej informacji 2.3. Metody i narzędzia monitoringu 2.4. Przepływ i wykorzystanie informacji 3.Rekomendacje współpracy: edukacja-pracodawcy

Rekomendacje odnośnie współpracy sektora przedsiębiorstw z sektorem edukacyjnym 1.Niezbędne jest tworzenie platform współpracy (seminariów, konferencji, warsztatów roboczych), pozwalających na bezpośredni przepływ informacji pomiędzy pracodawcami a środowiskiem edukacyjnym, w tym platform branżowych 2.Unowocześnienia i uelastycznienia wymaga system praktyk i staży zawodowych. Warto wprowadzać również dodatkowe formy współpracy, takie jak: wizyty studyjne, promocję absolwentów wśród pracodawców, opracowywanie prac dyplomowych we współpracy z przyszłymi pracodawcami 3.W celu podnoszenia jakości nauczania oraz jego lepszego dostosowywania do potrzeb pracodawców niezbędne jest stałe dokształcanie kadry nauczycielskiej i akademickiej przy udziale pracodawców 4.Monitoring sukcesu zawodowego absolwentów szkół ponadgimnazjalnych i szkół wyższych pozwoliłby na dodatkową ocenę efektywności kształcenia i mógłby stanowić istotną motywację dla uczniów na etapie wyboru ścieżki kariery 24

Platformy współpracy między sektorem edukacyjnym a pracodawcami 25 Platforma współpracy w formie konferencji, seminariów, warsztatów roboczych, forum dyskusyjnego Istotna rola władz samorządowych w zachęcaniu do uczestnictwa we współpracy PLATFORMA WSPÓŁPRACY Pracodawcy Władze samorządowe Organizacje branżowe Instytucje poradnictwa zawodowego Instytucje edukacyjne Zrzeszenia pracodawców Sektor edukacyjny Sektor przedsiębiorstw Odbiorcy informacji - sektor edukacyjny i pracodawcy

Dziękuję za uwagę. 26