ROLA BANKÓW ZRZESZAJĄCYCH I SPÓŁDZIELCZYCH W PROCESIE ABSORPCJI ŚRODKÓW UE 2007-2013 FALENTY 2008r. ANDRZEJ WOLSKI

Warunki niezbędne do skutecznego zarządzania kryzysem na rynkach finansowych: - źródła finansowania - współpraca decydentów - rzeczowa dyskusja /porozumienie ponad podziałami/ i unikanie tworzenia sensacji - EDUKACJA - ZAUFANIE INTERESARIUSZY Misja BS – prezentacja stabilności sektora /płynność, wizerunek, nowoczesność, związek z potrzebami środowisk lokalnych /absorpcja/

„Zadaniem spółdzielni kredytowych jest dawać oszczędzającym jak największą pewność, pożyczki udzielać tym, którzy na nie zasługują i dają dostateczną pewność, a przez to – stojąc na gruncie prawnym – podnosić dobrobyt naszego społeczeństwa.” Ks. Piotr Wawrzyniak 3

Atuty Banku Spółdzielczego w programach rozwoju Cechy banku spółdzielczego: Bank o silnych związkach z miejscem lokalizacji (historia, relacje biznesowe i pozabiznesowe), Bank z polskim kapitałem Bank z lokalnym ośrodkiem decyzyjnym Bank o pełnym/kompleksowym zakresie usług Bank powszechny – łatwo i wszędzie dostępny Bank, którego jednym z celów statutowych jest rozwój obszarów wiejskich Bank obsługujący projekty realizowane ze środków unijnych 4

Atuty Banku Spółdzielczego w programach rozwoju Cechy banku spółdzielczego Lokalność Rozwój, ożywienie gospodarcze celem działania Działanie w obszarze UE Autorytet i zaufanie publiczne Cechy programów kierowanych do środowisk i obszarów wiejskich 5

POTENCJAŁ SEKTORA

Liczba placówek BS w liczbie placówek ogółem

Liczba osób zatrudnionych w bankach Kadra dobrze wykształcona Wysoka zdolność do podejmowania nowych zadań Źródło: NBP, dane według stanu na III kw. 2007

Liczba pracowników BS w liczbie pracowników ogółem

Fundusze własne sektora banków spółdzielczych w latach 1993-2007 (w mln zł.) Źródło: NBP 2007

Udział funduszy własnych BS w funduszach własnych ogółem Źródło: NBP 2007

Suma funduszy własnych banków spółdzielczych w roku 2007 to 3 miejsce całym sektorze

Jakość portfela kredytowego – należności zagrożone w latach 1993-2007 To odzwierciedlenie kondycji gospodarki i stanu obrotu gospodarczego Wysoki udział należności zagrożonych przyczyną niższej rentowności w niektórych okresach i trudności w oferowaniu bardziej atrakcyjnych warunków świadczenia usług. Źródło: NBP, 2007

Jakość portfela kredytowego banków spółdzielczych – należności zagrożone w latach 1993-2007 Źródło: NBP 2007

Wynik finansowy netto oraz podatek dochodowy sektora bankowego w latach 1993 - 2007 Mln zł - Bardzo wysokie obciążenia w następstwie nieprzyjaznych rozwiązań podatkowych. Źródło: NBP, 2007

Wyniki finansowe netto banków spółdzielczych w latach 1997-2007 Mln zł Źródło: NBP, 2007

Zyskowność banków w latach 2000-2007 ROA ROE Źródło: NBP, stan na III kw 2007

Efektywność kosztowa banków Źródło: NBP, stan na 2007

Depozyty sektora niefinansowego w mln zł Źródło: NBP, stan na 2007

Depozyty BS od sektora niefinansowego w mln zł Źródło: NBP, stan na 2007

Udział depozytów BS w depozytach ogółem % Źródło: NBP, stan na 2007

Kredyty dla podmiotów sektora niefinansowego w mld zł * Źródło NBP 2007* (wartość dla samorządów za II kw 2007)

Kredyty BS dla podmiotów sektora niefinansowego w mld zł Źródło: NBP, stan na 2007

Udział udzielonych kredytów przez BS w kredytach ogółem %

W PROCESIE ABSORPCJI ŚRODKÓW UE BANKI W PROCESIE ABSORPCJI ŚRODKÓW UE

WNIOSKI Z OKRESU 2004-2006 1. Banki spełniły ważną rolę w finansowaniu inwestycji okresie 2004-2006. Były podstawowymi dostarczycielami kapitału zewnętrznego oraz instytucjami wsparcia beneficjenta (informacja i doradztwo). Ponad połowa wnioskodawców działań inwestycyjnych (niektóre działania- nawet ok. 70%), korzystała z tej formy finansowania zewnętrznego. 2. Beneficjentami są często klienci banków. Nie ma powodu wydłużać, dublować i utrudniać w urzędach procesów oceny ekonomicznej projektów inwestycyjnych zweryfikowanych przez bank- profesjonalną instytucję zaufania publicznego partycypującą finansowo w ryzyku projektu. 3.Konieczność sfinansowania projektów: aby ułatwić dostęp do finansowania zewnętrznego – niezbędna jest współpraca administracji w zakresie uwzględnienia komercyjnych instrumentów finansowych w systemie realizacji projektów. 26

Współfinansowanie krajowe 1. ŚRODKI UE NA LATA 2007-2013 Fundusze Unii Europejskiej i środki krajowe mld euro Fundusze UE Budżet UE Współfinansowanie krajowe RAZEM EFRR, EFS, FS 67,3 Środki publiczne 11,9 85,6 Środki prywatne 6,4 EFR - ROW 13,2 x 3,9 17,1 EF Rybacki 0,7 0,1 0,8 Tzw. polityki lizbońskie (7 Program ramowy, wspieranie konkurencyjności, TENs, program edukacyjny i in.) oraz dot. bezpieczeństwa i obywatelstwa UE 4,3* 85,5 108 EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFS - Europejski Fundusz Spójności FS – Fundusze Strukturalne EFR-ROW – Europejski fundusz Strukturalny-Rozwój Obszarów Wiejskich Ceny z 2004 r. Dodatkowo na realizację SRK przeznaczone będą również środki z mechanizmu finansowego EOG (Europejskiego Obszaru Gospodarczego) i Norweskiego mechanizmu Finansowego (250 mln euro w latach 2004 – 2009)

1. CO SIĘ ZMIENIŁO OD WRZEŚNIA 2007r. ? Ruszyły działania inwestycyjne PO/RPO 2007-2013 (rynek ok. 64 mld euro) Uruchomiono nabór wniosków w działaniach PROW (Program Rozwoju Obszarów Wiejskich) 2007-2013; (PROW - rynek ok.16 mld euro) Uruchomiono nabór zgłoszeń instytucji finansowych w ramach Programu CIP (Compatitive And Innovative Framework Programme) - Instrumenty Finansowe dla MSP; Sejm w czerwcu br. uchwalił ustawę o n.f.w.d.i.- prace nad kredytem technologicznym z udziałem banków weszły w fazę końcową (rynek 3 mld zł); Rozpoczęto poważne rozmowy (MŚ/NFOŚ) o otwarciu systemu finansowania przedsięwzięć ekologicznych na banki komercyjne i spółdzielcze (rynek 66 mld zł); Na wskutek aprecjacji złotego „ubyło” 40 mld zł z puli środków UE 2007-2013; Polska zwróciła 300 mln zł niewykorzystanych lub nieprawidłowo wykorzystanych środków z okresu przedakcesyjnego; Ruszyła akcja MRR „Proste Fundusze” ws. naprawy nowego systemu;

1. ŚRODKI UE NA LATA 2007-2013 Środki UE są wdrażane za pomocą 26 programów. Programy są uruchamiane sukcesywnie. Rozpoczęcie naborów wniosków w ramach większości programów operacyjnych NSRO (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) 2007-2013 miało bezpośredni wpływ na wzrost liczby i wartości wniosków beneficjentów. Według stanu na 31 sierpnia 2008 r. nabory wniosków rozpoczęto już dla wszystkich ramowych, krajowych i 16 regionalnych programów. W ramach krajowych programów operacyjnych NSRO uruchomiono ok. 30% wszystkich działań przewidzianych do realizacji. W ramach NSRO 2007-2013 do realizacji w ramach wszystkich Programów Operacyjnych przewidziano ogółem 533 działania.

2. BZ/BS JAKO BENEFICJENCI modernizacje/innowacje w sektorze bankowości spółdzielczej (źródła: m.in.: PO IG (Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka), RPO (Regionalny Program Operacyjny)–podejście zróżnicowane regionalnie) 2) podnoszenie kwalifikacji pracowników (PO KL -Program Operacyjny Kapitał Ludzki) 3) banki jako pośrednicy finansowi w: CIP, PO/RPO- JEREMIE (Joint European Resources For Micro And Medium Enterprises), 7PR (Siódmy Program Ramowy);

3. BZ/BS JAKO ‘OTOCZENIE BENEFICJENTÓW’ finansowanie beneficjentów i projektów (głównie inwestycyjnych); niektóre koszty usług bankowych = koszty kwalifikowane; informacja i promocja dla beneficjentów; 3) doradztwo; 4) udział w ocenie finansowej projektów: ocena banku elementem oceny projektu w PO IG (Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka), PO IŚ (Infrastruktura i Środowisko), PO RPW (Rozwój Polski Wschodniej) , RPO (Regionalny Program Operacyjny); 6) udział przedstawicieli sektora w panelach ekspertów; 7) Fundusz Kredytu Technologicznego, FPU (Fundusz Poręczeń Unijnych)- nowe otwarcie;

3. BZ/BS JAKO ‘OTOCZENIE BENEFICJENTÓW’ Banki kontynuują zasadniczo podstawowe formy zaangażowania. Głównymi usługami oferowanymi podmiotom ubiegającym się o dofinansowanie unijne są kredyty pomostowe i inwestycyjne-uzupełniające wkład własny, instrumenty rozliczeniowe i zabezpieczające. Skala akcji kredytowej jest jeszcze niewielka, ale w działaniach inwestycyjnych programów krajowych z wstępnych informacji wynika że ponad 50% projektów jest współfinansowane za pomocą kredytu. Brak na razie wiarygodnych danych nt. zakresu i jakości akcji kredytowej. ZBP przygotowuje pierwsze badanie ankietowe pod koniec bieżącego roku.

KLIENCI BANKÓW BENEFICJENTAMI 3. BZ/BS JAKO ‘OTOCZENIE BENEFICJENTÓW’ KLIENCI BANKÓW BENEFICJENTAMI Przedsiębiorcy, w tym przede wszystkim MSP Rolnicy JST- szczególnie te najmniejsze NGO Kościół 1) W okresie 2004-2006 Banki (w tym BGK) udzieliły łącznie ok. 13.000 szt. kredytów i pożyczek o wartości ok. ponad 20 mld zł, obsługując głównie przedsiębiorców, rolników, jst. W tym, kontestowane przez prywatny sektor bankowy, prefinansowanie budżetowe (z udziałem BGK) jednostek sektora publicznego w programach operacyjnych 2004-2006 wyniosło: 2 492 zawartych umów na kwotę 9 223,01 mln zł. Środki polskich beneficjentów (publicznych i prywatnych) niezbędne dla realizacji w tych latach projektów refundowanych środkami UE wyniosą ponad 80 mld euro. Popyt na finansowanie zewnętrzne w ramach ww. zapotrzebowania szacowane jest na ok. 120-150 mld zł. Według różnych szacunków w ciągu najbliższych kilku lat przychód sektora bankowego z marży kredytów unijnych może wynieść pomiędzy 650 mln-1 mld zł. Oprócz marży banki będą zarabiały na instrumentach gwarancyjnych i rozliczeniowych związanych z finansowanymi projektami.

Obszary współpracy: Absorpcja środków UE 3. BZ/BS JAKO ‘OTOCZENIE BENEFICJENTÓW’ Obszary współpracy: Absorpcja środków UE Struktura podmiotowa klientów obsługiwanych w Punktach Doradztwa Unijnego w sieci banków spółdzielczych 34

OBSZARY WARTE SZCZEGÓLNEGO POLECENIA BS 3. BZ/BS JAKO ‘OTOCZENIE BENEFICJENTÓW’ OBSZARY WARTE SZCZEGÓLNEGO POLECENIA BS Innowacyjne inwestycje MŚP; OZE (Odnawialne Źródła Energii); Turystyka, w tym agroturystyka;

4. OCENA PRZYGOTOWANIA SEKTORA BS Mocne strony: Bliskość beneficjenta Doświadczenie Specjalizacja Elastyczność Słabe strony: Ograniczenia systemowe i kapitałowe Mniejsze środki /własne/na szkolenia kadr i akcje promocyjne Brak efektu skali Podsumowanie: W wybranych działach procesu absorpcji BS radzą sobie b. dobrze (np. PROW( Program Rozwoju Obszarów Wiejskich); inne programy- głównie działania dla MSP); BZ/BS w l.2004-2006 osiągnęły dużo lepsze wyniki niż np. SKOK-i;

5. GŁÓWNE PROBLEMY/ZAGROŻENIA Brak jednolitych procedur= w tych samych sprawach różnorodność nieuzasadnionych rozwiązań, widoczny brak koordynacji programów i narzędzi Powtarzanie przez administrację realizującą nowe programy starych błędów: (np. zmiany reguł dostępu do środków „w trakcie gry”, awarie generatorów, niespójne lub opóźnione interpretacje przepisów wdrożeniowych, brak konsultowania rozwiązań wdrożeniowych z partnerami społeczno-gospodarczymi); Niedoszacowanie projektów= głównie problem rosnących cen materiałów i robocizny. Na wszystkie projekty środków nie wystarczy. Więcej- nie wystarczy ich nawet na te które już są przyjmowane do realizacji- v. casus projektów infrastrukturalnych; Niedostosowanie prawa polskiego do norm UE (np. problemy z prawem ochrony środowiska)

5. GŁÓWNE PROBLEMY/ZAGROŻENIA Nieuzasadnione systemowe blokowanie beneficjentom ze strony niektórych instytucji publicznych ułatwień w dostępie do finansowania zewnętrznego: (np. poprzez zakazy zabezpieczeń /cesji wierzytelności/, oceny projektów /promesy/). 5. Opóźnienia w uruchamianiu środków nowego okresu programowania (skutki- wiele projektów nie będzie można już zrealizować; preferowanie projektów „szybkich” ale nie do zawsze najlepszych; aprecjacja złotego= mniej środków niż planowano. Na dziś „ubyło” już ok..40 mld zł); 6. Rotacja kadr w administracji odpowiedzialnej za absorpcję; Dyskusyjne przygotowanie innych uczestników „otoczenia beneficjenta” – np. firm konsultingowych i szkoleniowych; 7. Traktowanie banków przez niektóre agendy rządowe nie jak sojusznika, lecz jak konkurenta (np. NFOŚ, ARiMR, RIF-Regionalna Instytucja Finansująca); 8. Stereotypowe postrzeganie banków – także banków spółdzielczych przez wielu urzędników i jako podmiotów niewłaściwych do wsparcia publicznego;

5. ZAGROŻENIA „POZAABSORPCYJNE” Spowolnienie rozwoju gospodarczego w Polsce, inflacja, wzrost stóp procentowych; Zaburzenia na rynkach finansowych i spadek zaufania do sektora finansowego; malejąca płynność sektora; Nowe, surowsze wymogi kapitałowe i ostrożnościowe dla banków; Brak zmian podatkowych pożądanych dla rozwoju rynku instrumentów finansowych w Polsce; Powolny wzrost od 2007r. wartości należności poniżej standardu; W 2007r. wartość zobowiązań wobec sektora niefinansowego wyższa niż należności od tego sektora; Nie wystarczające współdziałanie w środowisku bankowości spółdzielczej

6. REKOMENDACJE Bieżące monitorowanie zmian (publikatory IW /IZ (Instytucja Wdrażająca/Instytucja Zarządzająca) + Grupa Robocza ZBP ds. Absorpcji UE); Dalsze szkolenie kadr Wspólne produkty sektora spółdzielczego- /co najmniej na poziomie regionalnym/ z wykorzystaniem środków UE; Rozwój współpracy z funduszami poręczeniowymi /np. FPU (Fundusz Poręczeń Unijnych), fundusze regionalne/ Informowanie ZBP o napotkanych problemach i nieprawidłowościach w procesie absorpcji

6. REKOMENDACJE - ADMINISTRACJA REALNY DIALOG SEKTORÓW PUBLICZNEGO I PRYWATNEGO: - profesjonalizm i konsekwencja i w programowaniu i w działaniu; - wiedza ekonomiczna i język komunikacji; - konsultacje rozwiązań na uczciwych warunkach; - zaufanie; UŁATWIANIE BENEFICJENTOM DOSTĘPU DO KAPITAŁU ZEWNĘTRZNEGO ODSTĘPOWANIE OD INSTRUMENTÓW BEZWROTNYCH NA RZECZ INSTRUMENTÓW ODNAWIALNYCH, ZWROTNYCH ROZWÓJ PPP

CZY BANKI SIĘ SPRAWDZIŁY ?

OCENA USŁUG BANKÓW TAM GDZIE WŁĄCZONO JE W SYSTEM ABSORPCJI ŚRODKÓW UE Usługi banków związane z Działaniem 2.3 SPO- WKP zostały stosunkowo wysoko ocenione przez wnioskodawców, którzy z nich korzystali. Źródlo: Raport ewaluacyjny ABR OPINIA, MRR, czerwiec 2007. 43

„NA WYCIĄGNIĘCIE RĘKI” POTRZEBA DORADCY „NA WYCIĄGNIĘCIE RĘKI”

„NA WYCIĄGNIĘCIE RĘKI” POTRZEBA DORADCY „NA WYCIĄGNIĘCIE RĘKI” PKD AD PARP FIRMY DORADCZE BANKI RIF PARP Jak wynika z badań dot. Programów operacyjnych 2004-06 - znacząca rola instytucji finansowych w działaniach informacyjno-promocyjnych bazowała przede wszystkim na szerokiej dostępności informacji. Informację przekazywaną przez banki można uznać za najbardziej dostępną, gdyż była rozprowadzana w oddziałach banków zaangażowanych w promocję zarówno w dużych miastach, jak i małych miejscowościach. Potwierdza to rysunek, który wskazuje, ze to właśnie banki (z własnej woli) były tym elementem systemu promocji działania 2.3, który był „najbliżej” przedsiębiorcy. Źródło: Raport końcowy „Poziom absorpcji przez MŚP środków SPO WKP 2004-2006”, WYG International/PSDB; MRR, czerwiec 2007. 45 45

BANKI SPRAWDZIŁY SIĘ JAKO PARTNER I DORADCA PRZEDSIĘBIORCÓW W SPO „ROLNYM” 2004-2006 Źródło: Opracowanie ZBP na podstawie danych zawartych w Raporcie Końcowym „Analiza struktury projektów i charakterystyki beneficjentów Działań 1.1, 1.5 i 2.4” przygotowanym na zamówienie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przez Agrotec Polska S.A., Agrotec SPA i Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB, styczeń 2007 46

BANKI SPRAWDZIŁY SIĘ JAKO PARTNER I DORADCA ROLNIKÓW W SPO „ROLNYM” 2004-2006 Źródło: Opracowanie ZBP na podstawie danych zawartych w Raporcie Końcowym „Analiza struktury projektów i charakterystyki beneficjentów Działań 1.1, 1.5 i 2.4” przygotowanym na zamówienie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przez Agrotec Polska S.A., Agrotec SPA i Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB, styczeń 2007

BANKI SPRAWDZIŁY SIĘ PARTNER I DORADCA ROLNIKÓW W SPO „ROLNYM” 2004-2006 - wnioskujący o wsparcie UE rolnicy otrzymywali kredyty Źródło: Opracowanie ZBP na podstawie danych zawartych w Raporcie Końcowym „Analiza struktury projektów i charakterystyki beneficjentów Działań 1.1, 1.5 i 2.4” przygotowanym na zamówienie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przez Agrotec Polska S.A., Agrotec SPA i Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB, styczeń 2007

BANKI SPRAWDZIŁY SIĘ JAKO SKUTECZNY PARTNER I DORADCA PRZEDSIĘBIORCÓW NAJLEPIEJ W SPO WKP (Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw) 2004-2006 ponieważ stworzono im odpowiednie (choć nie idealne) warunki do wspierania tych projektów. 49 Źródło: Ewaluator ABR OPINIA na podstawie danych PARP

BANKI SPRAWDZIŁY SIĘ JAKO SKUTECZNY PARTNER I DORADCA PRZEDSIĘBIORCÓW NA PRZYKŁADZIE SPO WKP 2004-2006 WYNIKI PODDZIAŁANIA 2.2.1. SPO WKP. NAJWAŻNIEJSZA, OSTATNIA RUNDA (STAN WG DANYCH PARP NA 15.X.2007r) W KTÓREJ WŁĄCZONO BANKI 50 Źródło: Opracowanie własne ZBP na podstawie danych PARP, 2007r.

„Instrumenty finansowe dla MŚP” Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji 2007-2013 (CIP) „Instrumenty finansowe dla MŚP” Krajowy Punkt Kontaktowy CIP „Instrumenty finansowe dla MŚP” przy Związku Banków Polskich

Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji 2007-2013 Wartość Dodana Dźwignia finansowa środków Programu z prywatnym kapitałem - z wniesionym wkładem przez pośredników finansowych w postaci instytucji finansowych (np. banków, funduszy pożyczkowych, poręczeniowych, etc.); Zwiększenie ilości środków dostępnych dla MSP. Elastyczność w zakresie doboru instrumentów finansowych; Możliwość skorzystania z wiedzy, doświadczenia i dodatkowych środków Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego w zakresie wsparcia sektora MSP; Możliwość montażu finansowego z udziałem środków innych programów współfinansowanych środkami UE; Obniżenie stopnia ingerencji w reguły gry rynkowej; Zwiększanie podaży kredytów dla MŚP poprzez wspieranie instytucji finansowych w procesach ulepszenia procedur oceny wiarygodności finansowej MŚP 52

Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji 2007-2013 Instrumenty finansowe dla MŚP : Pośrednicy finansowi: Instytucje finansowe m.in. banki, fundusze pożyczkowe, fundusze poręczeniowe, fundusze kapitałowe, instytucje leasingowe, Anioły Biznesu itp. Beneficjenci pośredni (końcowi): MŚP Instrumenty mają zachęcić te instytucje do aktywniejszego i szerszego finansowania MŚP na różnych etapach rozwoju (na etapie zakładania, w fazie startu, ekspansji czy na etapie transferu firmy). W rezultacie program ma umożliwić MŚP łatwiejsze pozyskanie środków finansowych na inwestycje związane z wiedzą (innowacje i eko-innowacje, transfer technologii). 53

Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji 2007-2013 „Instrumenty finansowe dla MŚP” Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji 2007-2013 (CIP): Program CIP nie zapewnia bezpośredniego finansowania MŚP. Zawiera szereg działań zachęcających i wspierających instytucje finansowe w aktywniejszym i szerszym finansowaniu MŚP. GIF SMEG CBS High Growth and Innovative SME Facility Instrument na rzecz wysokiego wzrostu i innowacji w MŚP SME Guarantee Facility System poręczeń dla MŚP Capacity Building Scheme System rozwijania zdolności instytucji pośrednictwa finansowego Budżet 1,13 mld EUR 54

Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji 2007-2013 PROPOZYCJA DLA SEKTORA/ DLA BANKÓW ZRZESZAJĄCYCH BS: Zapoznanie z CIP- Instrumenty Finansowe dla MŚP- we wszystkich BZ zorganizowano w okresie czerwiec- sierpień seminaria; Utworzenie konsorcjum – większe szanse na sukces w programie ramowym UE; Wspólne opracowanie produktu kredytowego dla innowacyjnych MŚP objętego gwarancją EFI; Wspólne aplikowanie o wsparcie EFI w ramach SMEG i CBS; 55

Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji 2007-2013 Badanie zainteresowania Potencjalnych Beneficjentów – instytucji pośredniczących CIP – Instrumenty Finansowe dla MŚP (wyniki wstępne): Pierwszy wniosek aplikacyjny już złożony! 56

Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji 2007-2013 Krajowy Punkt Kontaktowy przy Związku Banków Polskich Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji 2007 – 2013 Komponent „Instrumenty finansowe MŚP” ul. Kruczkowskiego 8 00 – 380 Warszawa tel/fax +48 22 696 64 95 Strona internetowa: www.cip.gov.pl/eip/kpkzbp Infolinia mailowa: kpkcip@zbp.pl Krajowe Punkty Kontaktowe są finansowane przez Ministra Gospodarki i koordynowane przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości 57

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ I ŻYCZĘ SUKCESÓW! WWW.ZBP.PL