Strategie rozwiązywania problemów społecznych – wsparcie dla grup marginalizowanych Justyna Zapała-Więch

I. Lokalne Strategie Rozwiązywania Problemów Społecznych

Ustawa o pomocy społecznej Art. 17 „…do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka” Art. 19 – wśród zadań własnych powiatu wskazano „opracowanie i realizacja powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, wspierania osób niepełnosprawnych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka – po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami”

Strategia rozwiązywania problemów społecznych Analiza otoczenia społeczno - gospodarczego Określenie problemów społecznych obserwowanych na poziomie lokalnym Analiza SWOT Cele strategii rozwiązywania problemów społecznych Działania realizujące założenia strategii

Otoczenie społeczno – gospodarcze

Otoczenie społeczno – gospodarcze Struktura mieszkańców wg. płci Struktura wiekowa społeczności Przyrost naturalny Gęstość zaludnienia Poziom urbanizacji Migracje mieszkańców DEMOGRAFIA Struktura sektorowa gospodarki Przedsiębiorczość Poziom wynagrodzeń Dochody gospodarstw domowych Poziom konsumpcji Atrakcyjność inwestycyjna GOSPODARKA Zasoby mieszkaniowe Sieć transportowa Sieć komunikacyjna Dostępność technologii ICT Budownictwo socjalne INFRASTRUKTURA KOMUNIKACJA

Otoczenie społeczno – gospodarcze Zatrudnienie wg. sektorów i branż Aktywność na rynku pracy wg. wieku Bierność zawodowa Poziom i struktura bezrobocia Bezrobotni w szczególnej sytuacji na rynku pracy RYNEK PRACY Służby pomocy społecznej Świadczenia społeczne Charakterystyka świadczeniobiorców Opieka środowiskowa POMOC SPOŁECZNA Struktura wykształcenia mieszkańców Edukacja przedszkolna i szkolna Szkolnictwo policealne i wyższe Udział w kształceniu ustawicznym Dostęp do placówek kulturalnych Aktywność społeczności lokalnej EDUKACJA KULTURA

Otoczenie społeczno – gospodarcze Służby policyjne i porządkowe Wykrywalność przestępstw Zwalniani po odbyciu kary pozbawienia wolności BEZPIECZEŃSTWO OCHRONA ZDROWIA Stan zdrowia mieszkańców Śmiertelność Dostępność opieki zdrowotnej Profilaktyka zdrowotna

Źródła danych Główny Urząd Statystyczny Bank Danych Regionalnych http://www.stat.gov.pl/bdr_n/app/strona.indeks Badania: Europejskie badanie warunków życia ludności (EU-SILC) Praca nierejestrowana (2004, 2009) Praca a obowiązki rodzinne (2005) Opracowania : np. Panorama Powiatów województwa śląskiego 2009 http://www.stat.gov.pl/gus/5840_6706_PLK_HTML.htm Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Analizy i statystyki dot. rynku pracy i pomocy społecznej http://www.mpips.gov.pl Departament Analiz Ekonomicznych i Prognoz MPiPS http://www.analizy.mpips.gov.pl Raporty tematyczne: Rynki pracy na obszarach popegeerowskich Krzywdzenie dzieci w Polsce

Źródła danych Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach ROPS Katowice Badania i statystyki dot. bezrobocia i rynku pracy http://www.wup-katowice.pl/badania_i_analizy Wskaźniki bezrobocia w układzie gmin Program Monitorowania Regionalnego Rynku Pracy http://mrp.wup-katowice.pl/strona_glowna ROPS Katowice IBiSS (Internetowa baza informacyjna służb społecznych) http://rops-katowice.pl/ibiss/ Problemy uzależnień http://rops-katowice.pl/problemy-alkoholowe/raporty.html

Źródła danych Ochotnicze Hufce Pracy – Młodzieżowe Biura Pracy http://www.slaska.ohp.pl/ Zakład Ubezpieczeń Społecznych - Statystyki http://www.zus.pl np. Przestrzenne zróżnicowani współczynników częstości orzekania o niezdolności do pracy w 2007r System Informacji Oświatowej http://www.sio.edu.pl Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznie http://www.oke.jaworzno.pl/index.php/content/view/97/88/ Kuratorium Oświaty w Katowicach http://www.kuratorium.katowice.pl Diagnoza Społeczna http://www.diagnoza.com/

Źródła danych Powiatowe Urzędy Pracy Jednostki pomocy społecznej Statystyka MPiPS (bezrobocie rejestrowane) Baza ofert pracy Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych Badania własne np. analiza potrzeb szkoleniowych, badania ankietowe przedsiębiorców Jednostki pomocy społecznej Statystyka MPiPS Wywiady środowiskowe Inne instytucje podległe JST np. szkoły Stowarzyszenia i organizacje lokalne Kościoły i związki wyznaniowe

Analiza problemów społecznych Identyfikacja grup wymagających wsparcia np.: osoby niepełnosprawne, osoby bezrobotne, rodziny wielodzietne i niepełne, osoby starsze osoby ubogie, dzieci wykazujące trudności wychowawcze lub rozwojowe kobiety uchodźcy, osoby opuszczające zakłady karne, osoby bezdomne, osoby uzależnione społeczność lokalna Romowie Intensywności i skala występujących problemów Hierarchizacja problemów ORAZ ich otoczenie

Analiza SWOT Mocne strony Słabe strony Szanse Zagrożenia POZYTYWNE NEGATYWNE WEWNĘTRZNE Mocne strony (atuty, czynniki pozytywne) Słabe strony (główne problemy, bariery) ZEWNĘTRZNE Szanse (korzystne trendy i zmiany) Zagrożenia (niekorzystne trendy i zmiany)

Zidentyfikowane problemy społeczne Grupa Grupa Grupa Grupa Grupa Grupa CEL STRATEGICZNY CEL OPERACYJNY CEL OPERACYJNY CEL OPERACYJNY

CEL Adekwatny do potrzeb społeczności lokalnej Precyzyjnie określony Diagnoza Precyzyjnie określony CEL Cel Działania Racjonalny Określony w czasie Rezultaty Mierzalny

Działania wspierające realizację strategii CEL STRATEGICZNY CEL OPERACYJNY Działanie 1 Działanie 2 Działanie 3 Działanie 4 Realizator – „kto” Okres realizacji – „kiedy” Zakładane rezultaty – „co” Budżet i źródło finansowania – „ile”

Monitorowanie celów strategii Niski poziom aktywności zawodowej kobiet, w szczególności wychowujących małe dzieci PROBLEM Cel Działania Liczba nowo utworzonych oddziałów przedszkolnych – 2 Liczba utworzonych punktów przedszkolnych - 5 PRODUKT REZULTAT Liczba dzieci objętych edukacją przedszkolną – 200 Wskaźnik uczestnictwa w edukacji przedszkolnej – 50% (bazowo np. 37%, pożądany wzrost o 13 pkt. procentowych). ODDZIAŁYWANIE

Partnerstwo na rzecz rozwiązywania lokalnych problemów społecznych Lepsze diagnozowanie lokalnych potrzeb i problemów społecznych Możliwość spojrzenia na lokalne problemy społeczne z szerszej perspektywy Zintegrowania działań podmiotów działających na rzecz społeczności lokalnej Kompleksowe wsparcie dla grup marginalizowanych Bardziej efektywne rozwiązywanie wielopoziomowych problemów społecznych EFEKT SYNERGII

II. Integracja grup marginalizowanych Źródła finansowania

LOKALNA STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁĘCZNYCH CEL 1 CEL 2 CEL 3 Projekt 1 Projekt 2 Projekt 3 Projekt 4 Projekt 5 Projekt 6 REZULTATY STRATEGII

Przygotowanie projektu Diagnoza kwestii problemowej i określenie grupy docelowej projektu Identyfikacja potencjalnych źródeł finansowania Wybór formy realizacji projektu (partnerstwo lub indywidualnie) Określenie form wsparcia i ścieżki uczestnika projektu Przygotowanie struktury i systemu zarządzania projektem Określenie ram czasowych i finansowych projektu Przygotowanie i złożenie wniosku aplikacyjnego

Empowerment Empowerment - aktywne uczestnictwo w projekcie osób, na rzecz których realizowane są dane działania Dzięki zastosowaniu zasady empowerment możemy: zweryfikować założenia projektu; zbudować dobre relacje z uczestnikami projektu; zbudować poczucie własności i odpowiedzialności za projekt; uzyskać wsparcie w realizacji projektu; uzyskać szybką informację zwrotną; zwiększyć efektywność projektu; dzielić się zdobywaną wiedzą; uzyskać dostęp do lokalnych zasobów; podnieść autorytet projektodawcy i jego pracowników; zwiększyć efektywność projektu poprzez lepsze dostosowanie działań

Drzewo problemów Skutek 1 Skutek 2

S – specific – konkretny i szczegółowy M – measurable – mierzalny Cele projektu S – specific – konkretny i szczegółowy M – measurable – mierzalny A – acceptable - trafny R – realistic – realistyczny T – time-bound – określony w czasie Jak to osiągnąć? drzewo celów, matryca logiczna

Drzewo celów

Matryca logiczna projektu Nazwa Projektu Nazwa programu /Osi priorytetowej Działania Cel szerszy /strategiczny Wskaźniki osiągnięć Źródła weryfikacji Cel bezpośredni Założenia Rezultaty Działania Zasoby/Środki Koszty Warunki wstępne

Ścieżka uczestnika projektu

Baza rezultatów PIW EQUAL http://www.equal.org.pl/

Baza rezultatów PIW EQUAL

Dualny model szkolenia zawodowo-aktywizującego dla osób długotrwale bezrobotnych i członków ich rodzin Opis rezultatu: Model kompleksowego szkolenia dla rodzin osób długotrwale bezrobotnych obejmuje dwie ścieżki edukacyjne: zawodową - dla osób bezrobotnych oraz aktywizującą - dla członków ich rodziny. Szkolenia zawodowe mają charakter modułowy, łączą elementy zajęć praktycznych, motywujących i aktywizujących. Bezrobotni zdobywają umiejętności praktyczne, sprawdzane w toku praktyk zawodowych. Uczestniczą również w kursach z zakresu obsługi urządzeń teleinformatycznych oraz w zajęciach ułatwiających poruszanie się na rynku pracy. Program ten ułatwia beneficjentom przełamanie dotychczasowych negatywnych przyzwyczajeń oraz zmianę stylu życia, a ponadto umożliwia im uzyskanie konkretnych umiejętności, niezbędnych do funkcjonowania w zawodzie. Co więcej, inicjatywa ta dostarcza niezbędnych bodźców motywujących do działania członków rodzin bezrobotnych. Przeznaczony dla nich moduł obejmuje zajęcia terapeutyczno-motywująco-aktywizujące, a jego celem jest stymulacja rozwoju społecznego i zawodowego oraz przeciwdziałanie syndromowi wyuczonej bezradności. Proponowany model stwarza beneficjentom możliwość zdobycia kwalifikacji zawodowych i społecznych, a ponadto usprawnia sposób rozdzielania środków publicznych przeznaczonych na działania pomocowe, co jest możliwe dzięki usprawnieniu współpracy instytucji zajmujących się integracją społeczną i zawodową osób bezrobotnych.

Opis produktu szkoleniowego Dualny model szkolenia zawodowo-aktywizującego dla osób długotrwale bezrobotnych i członków ich rodzin Opis rezultatu szkoleniowego: Opracowanie metod przeciwdziałania procesowi dziedziczenia bezrobocia w rodzinach dotkniętych tych problemem. Szkolenia modułowe: I moduł szkoleniowy obejmuje program motywująco-aktywizacyjny II moduł to Grupa Wsparcia, w ramach której beneficjenci uczestniczą w zajęciach terapeutyczno-motywujących III moduł to szkolenie z zakresu korzystania z urządzeń komputerowych IV moduł to szkolenia zawodowe - przygotowanie programów szkoleniowych dla 10 zawodów V moduł to szkolenie praktyczne - praktyka zawodowa VI moduł to szkolenie z zakresu umiejętności poruszania się po rynku pracy IX moduł to aktywizacja rodziny Model współpracy z pracodawcami Metoda koordynacji działań instytucji zajmujących się integracją społeczno-zawodową Opis produktu szkoleniowego

Ramy czasowo – finansowe projektu koszty rezultaty Czas uczestnicy projektu Czas