Dziecko z zachowaniami agresywnymi Prezentację przygotowali: Anna Wojtoniszak Piotr Janicki Łukasz Jabłoński

A. Frączek podaję, że agresja to czynności mające na celu wyrządzenie szkody i spowodowanie utraty cenionych społecznie wartości, zadanie bólu fizycznego lub spowodowanie cierpienia moralnego.

Zachowanie agresywne ma formę czynności interpersonalnych, czyli czynności podejmowanych i realizowanych przez podmiot wobec innych ludzi. Przejawia się często jako pobudzenie emocjonalne bądź też jako wyraz wrogiego nastawienia ukształtowanego w procesie socjalizacji

Instrumentalną Słowną

Agresja słowna to wypowiedzi napastliwe, szkodzące, lub poniżające skierowane bezpośrednio do osoby będącej przedmiotem agresji, a także wypowiedzi ,,poza plecami’’, skierowane do osób trzecich, które mają na celu wyrządzenie jej przykrości lub szkody np.: zniesławianie, ataki kompetencyjne, dotyczące pochodzenia, wyglądu, złorzeczenie, narzekanie, złośliwości, ośmieszanie, groźby, straszenie, odpędzanie, przeklinanie, symbolika niewerbalna np.: pokazywanie języka.

Agresja fizyczna oprócz przemocy fizycznej (np Agresja fizyczna oprócz przemocy fizycznej (np.: potrząsanie, potrącanie, kuksanie, spoliczkowanie, przewrócenie) obejmuje zachowania destrukcyjne mające za przedmiot rzeczy, które wskutek ataku ulegają uszkodzeniu lub zniszczeniu (np.: darcie, rzucanie, uderzanie, kopanie, wywarzanie drzwi, plucie, brudzenie).

W środowisku szkolnym przejawy agresji mogą przejawiać się w postaci fizycznej: popychania i odpychania, obezwładniania, przytrzymywania, policzkowania, szczypania, kopania, duszenia, bicia

Jak również w postaci psychicznej: wyśmiewania, narzucania własnych poglądów, krytykowania, wyzywania, poniżania, upokarzania, zawstydzania, zastraszania, stosowania gróźb

Funkcjonowanie dziecka agresywnego w środowisku rodzinnym, przedszkolnym, szkolnym

Słabe więzi z rodzicami Brak poczucia bezpieczeństwa Kłopoty w szkole ze znalezieniem kolegów Tendencje do wchodzenia w grupy podobnych sobie ( szukanie akceptacji u rówieśników którzy są również postrzegani jako agresorzy) Są mniej twórcze (można być niegrzecznym albo… nie wiem) Są nastawione na wrogość, są prowokatorami Obwiniają za wszystko innych, nigdy siebie

Naruszają zasady panujące w przedszkolu Negatywnie wpływają na kolegów W momencie wybuchu gniewu dziecko bije, kopie, gryzie Atak skierowany jest na osobę, która wywołała tę sytuację Niewerbalne formy agresji dzieci w przedszkolu, które się przejawiają w: Przedrzeźnianiu Robieniu min Wysuwaniu języka do innego dziecka z zamiarem zrobienia mu krzywdy

Gesty te są raniące, w efekcie dochodzi do jawnych konfliktów, za który obarcza się winą dziecko, które w odpowiedzi użyło siły fizycznej Agresja powstaje wskutek Odebrania dziecku zabawki Przeszkadzaniu mu w zabawie Różne przezwiska ze strony kolegów Stosowania kar fizycznych Dzieci przejawiają autoagresję Uderzanie głową w ścianę Obgryzanie paznokci aż do krwi Pobudzanie fizyczne, w wyniku którego ulegają samookaleczeniu

Prowadzą do strachu nie tylko w podgrupie potencjalnych i rzeczywistych ofiar, również w podgrupie osób nieuwikłanych w akty agresji Zachowanie to tworzy atmosferę terroru w klasie szkolnej Dzieci kreują sytuację do agresywnego kontaktu, np. świadomego znęcania się nad pewnymi osobami z powodu ich pozytywnej cechy Agresywne zachowanie się jest taktyką zdobycia i utrzymania pozycji w grupie Napastnicy są wyżsi, silniejsi, sprawni werbalnie

Zajmują wyższą pozycje w hierarchii grupy Ofiara nie ma szansy na równą walkę W przypadku podjęcia walki przegra ją będzie prześladowana z tego powodu Występuje zróżnicowanie agresywności ze względu na pleć Chłopcy częściej dopuszczają się ataków agresji fizycznej z przejawami brutalności, siły, napastują rówieśników poprzez dokuczliwe zachowanie U dziewcząt agresja występuje pod postacią złośliwego plotkowania, izolowania, tworzenia klik Agresywne dzieci nie obawiają się odwetu

Asystenci biorą udział w akcie agresji jako pomocnicy nie inicjują znęcania się pomagają dręczyć ofiarę Wspierający Zachęcają do agresji Werbalnie nagradzają atakujących

Jak wspierać dzieci z zachowaniami agresywnymi?

Jak przeciwdziałać agresji? Możliwości przeciwdziałania agresji i przemocy wśród dzieci i młodzieży Przeciwdziałanie agresji i przemocy, groźnym zarówno dla dzieci i społeczeństwa, zjawiskom destrukcyjnym i patologicznym wymaga koordynacji działań wielu instytucji i podmiotów, a mianowicie: 1. Polityki społecznej i ekonomicznej zapewniającej stabilny rozwój ekonomiczny, przeciwdziałanie strukturalnemu bezrobociu w mieście i na wsi a zwłaszcza bezrobociu wśród młodzieży oraz ograniczającej skale żywiołowej emigracji zarobkowej prowadzącej do rozdzielenia dzieci i rodziców, w konsekwencji przyczyniających się do zaburzeń charakterologicznych, złego przystosowania społecznego i patologicznych zachowań.

Jak przeciwdziałać agresji? 2. Reforma systemu edukacji oraz reforma systemu opieki i wychowania, zwłaszcza system opieki całkowitej, dotycząca dzieci osieroconych, opuszczonych, zdemoralizowanych oraz nieletnich sprawców czynów karalnych, powinna być traktowana kompleksowo z uwzględnieniem potrzeby wyrównania szans edukacyjnych wszystkich dzieci niezależnie od zamożności rodziców, a ponadto z uwzględnieniem takich zasadniczych funkcji opieki i wychowania, jak: socjalno-bytowej, stymulująco-wspierającej i profilaktyczno-wychowawczej. Przewodnim celem tych reform powinno być dążenie do ograniczania strefy zagrożenia dzieci sieroctwem społecznym, demoralizacją i związku z przestępczością.

Jak przeciwdziałać agresji? 3. Skuteczność pomocy udzielanej dzieciom zaniedbanym, opuszczonym i zagrożonych deprawacją w decydującej mierze zależy od możliwie wczesnej działalności diagnostycznej, profilaktycznej i terapeutyczno-doradczej. Pomoc ta powinna być udzielana dzieciom bezpośrednio w środowisku, w którym żyją i uczą się, to jest w rodzinie, szkole i w szeroko rozumianym środowisku lokalnym z udziałem samorządu lokalnego parafialnego, placówek kulturalno-oświatowych, opiekuńczo-wychowawczych i sportowo-rekreacyjnych.

Jak przeciwdziałać agresji? 4. Do udzielania efektywnej pomocy profilaktyczno-wychowawczej, w tym pracy doradczej, korekcyjnej i terapeutycznej powinni być przygotowani pedagodzy i psycholodzy szkolni oraz wychowawcy placówek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych. Ponadto każdy nauczyciel szkoły podstawowej i ponadpodstawowej powinien być przygotowany do rozpoznawania podstawowych objawów zaburzeń w zachowaniu nieprzystosowania i patologii społecznej, współpracy z dziećmi specjalnej troski, o lekkim stopniu upośledzenia, udzielania pierwszej pomocy i poradnictwa w zakresie terapii grupowej i indywidualnej oraz ini­cjowanie różnych form pomocy w środowisku szkolnym i pozaszkolnym.

Rola rodziny a agresja dzieci Rodzina w rozwoju emocjonalnym dziecka odgrywa bardzo ważną rolę, dlatego też powinna spełniać następujące kryteria: Obecność obojga rodziców, Traktowanie się po partnersku, Nie bać się okazywania uczuć i miłości, Fizyczna obecność rodziców-relacje przywiązania, Zachęcanie dziecka przez rodziców do komunikowania uczuć związanych z różnymi wydarzeniami,

Rola rodziny a agresja dzieci Przekaz wartości o charakterze moralnym: zainteresowanie innymi, okazywanie pomocy, Wsparcie dziecka w okresie przejścia od dzieciństwa do młodości, gdzie dochodzi do przesileń i konfliktów w zachowaniu dziecka, Wyuczyć w dziecku przewidywać rezultaty swojego postępowania i związane z nimi konsekwencje, Wzmacniać pozytywne myślenie, Kształtowanie umiejętności opanowania uczuć: zmniejszanie niepokoju, uśmierzania złości,

Rola rodziny a agresja dzieci Umożliwienie kontaktu z dalszą rodziną, przyjaciółmi, Nie wolno uważać, że ma się zawsze rację i że się wszystko wie, Trzeba patrzeć, słuchać, odczuwać i szukać, a nie trzymać się kurczowo doktryn i kanonów, Zadbać o własne szczęście, Nie zachowywać się agresywnie.

Rola rodziny a agresja dzieci Nie wyważone uczuciowo zachowania rodziców burzą świat dziecka, utrudniając niezmiernie ułożenie właściwych stosunków z otoczeniem. Każda niewłaściwa reakcja, zwłaszcza naładowana agresją dorosłych, znajdzie prędzej czy później odzwierciedlenie w zachowaniach dzieci. Dorosły powinien zdawać sobie sprawę, że podnosząc głos, wydrukowuje swój krzyk w nieświadome tego dziecko. Potrząsając, bijąc, może oczekiwać podobnego wyrazu emocji u swoich dzieci.

Przyczyny przeciwstawiania się nauczycieli agresywnym zachowaniom i przemocy (uczeń-uczeń) Czują się odpowiedzialni za uczniów, Nie boją się konsekwencji swoich działań, Chcą pomóc innym osobom, Uważają, że reagowanie jest obowiązkiem. Zapobiegają zjawisku agresji, Posiadają wiedzę i przygotowanie, są kompetentni. Wiedzą gdzie i do kogo mogą się zwrócić z problemem. Mogą liczyć na wsparcie ze strony przełożonych.

Program UNICEF (Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci) mówi : Tak szybko, jak to jest możliwe, powiadomić dyrektora szkoły, który zgodnie z polskim prawem sprawuje opiekę nad dziećmi i młodzieżą uczącą się w szkole, o wszelkich sygnałach dotyczących spraw związanych z przemocą i agresją Wspólnie z uczniami ustalić normy postępowania obowiązujące społeczność klasową, przewidzieć i ogłosić konsekwencje, które grożą za ich niedotrzymanie Pozostawać w stałym kontakcie z rodzicami, informując o postępach czynionych przez uczniów. Nakłaniać rodziców do podejmowania rozmów z dziećmi na tematy związane z ich aktywnością w szkole.

Co może zrobić nauczyciel, aby w porę powstrzymać przemoc w szkole? By skutecznie służyć pomocą, należy stale pogłębiać swoją wiedzę w zakresie rozpoznawania znaków świadczących o problemach podopiecznych. Wykorzystywać wszelkie zasoby szkoły w celu udzielania stosownego wsparcia. Kształtować spośród wybranych uczniów zespoły liderów młodzieżowych, którzy będą pomocni w realizacji strategii informacyjnych i edukacyjnych. Organizować komitety rodzicielskie oraz służyć stałą pomocą organizacjom wcielają­cym założenia „bezpiecznej szkoły". Uczyć społeczność szkoły jak postępować w sytu­acjach zagrożenia.

Co może zrobić nauczyciel, aby w porę powstrzymać przemoc w szkole? Brać pełną odpowiedzialność za wszystko, co dzieje się z uczniami zarówno w klasie szkolnej, jak poza nią. Założenia dotyczące zapewnienia należytej opieki i bezpieczeństwa wychowanków winny w świadomości nauczyciela obejmować obszar daleko większy niż „mury szkoły". Wskazywać standardy zachowań społecznie aprobowanych. Nalegać, by uczniowie odnosili się do siebie oraz napotkanych osób z należnym szacunkiem. Nauczyciel winien orientować się, czy przezwiska używane w klasie nie uwłaczają godności osobistej uczniów. Nauczać z pasją. Stwarzać uczniom możliwości pokonywania coraz to nowych wyzwań. Zajęcia winny być tak przygotowywane, by uczniowie czerpali przyjemność z uczestnictwa; pozwoli to ukierunkować energię na działania społecznie aprobowane, tym samym odciągnie od działań prowadzących do dysfunkcji życia szkolnego.

Co może zrobić nauczyciel, aby w porę powstrzymać przemoc w szkole? Wskazywać sposoby rozwiązywania konfliktów; zachęcać do rozmów na trudne, drażliwe dla uczniów tematy. Organizować treningi zastępowania agresji. Wplatać w problematykę zajęć zagadnienia mogące przysłużyć się praktycznemu wykorzystaniu zdobytych umiejętności. W każdym z możliwych przypadków włączać do rozmowy problematykę związaną z zapobieganiem zachowaniom agresywnym. Zapoznawać z konsekwencjami zachowań agresywnych. Przeprowadzać rozmowy, dzielić się, w ramach jasnej komunikacji z podopiecznymi, wszelkimi podejrzeniami co do zauważonych oznak zachowań agresywnych

W celu przeciwdziałania przemocy i agresji należy: kształtować obraz świata, w którym dla osiągnięcia celu nie trzeba uciekać się do agresji, w którym gardzi się przemocą, dbać o rozwijanie zainteresowań, budzenie pasji, umiejętne organizowanie czasu wolnego, rozwijać kompetencje społeczne, uczyć asertywności, tolerancji i empatii (zdolność odczuwania stanów psychicznych innych istot), tworzyć warunki do rozwoju poprzez możliwość aktywności, samodzielności, rozmowy i aktywne słuchanie, okazywać szacunek i zaufanie dziecku, prezentować wzory prospołecznych zachowań w sytuacjach konfliktowych, tworzyć atmosferę życzliwości i przychylności.

Współpraca prowadzi do wspólnych działań profilaktycznych przeciwko agresji, Tworzenie klubów rodziców i nauczycieli, w których pogłębiane są umiejętności w relacjach nauczyciel-rodzic, rodzic-dziecko, nauczyciel-dziecko Fachowa pomoc psychologa (psychoterapeuty)