Program XXII sympozjum ”Współczesna Gospodarka i Administracja Publiczna” Piątek, 13 stycznia 2006 r. Ekonomia społeczna Gospodarz dnia: Agnieszka Pacut (absolwentka GAP) Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Akademii Ekonomicznej w Krakowie 14.15 wprowadzenie – Agnieszka Pacut 14.45 wystąpienie gościa – Tomasz Sadowski, (Fundacja Pomocy Wzajemnej „Barka”) 15.45 film dokumentalny – zrealizowany przez studentów GAP 16.15 przerwa na kawę 16.45 dyskusja panelowa: „Ekonomia społeczna w Polsce – perspektywy rozwoju” – Małgorzata Greszta (Doradca i konsultant w zakresie CSR), Anna Machalica- Pułtorak (Stowarzyszenie Otwarte Drzwi), Bp Tadeusz Pieronek (Konferencja Episkopatu Polski), Krzysztof Więckiewicz (Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej), Jakub Wygnański (Stowarzyszenie na Rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych) 18.45 warsztaty dla studentów: „Analiza interesariuszy w kontekście zarządzania projektami”– Iwona Stępień (Fundacja Partnerstwo dla Środowiska, absolwentka GAP) 19.30 kolacja

Ekonomia społeczna w Polsce i Unii Europejskiej. XXII sympozjum Współczesna Gospodarka i Administracja Publiczna Ekonomia społeczna Ustroń, 13 stycznia 2006 r. AGNIESZKA PACUT Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Akademii Ekonomicznej w Krakowie

Plan i cel prezentacji Cel Plan Wprowadzenie Omówienie podstawowych kwestii związanych z ekonomią społeczną w aspekcie europejskim i krajowym (skala, potencjał, dziedziny działania) Przedstawienie projektu „W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej” Podsumowanie Cel Przybliżenie pojęcia ekonomia społeczna Promocja idei ekonomii społecznej w środowisku akademickim Promocja projektu „W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej”

Co to jest ekonomia społeczna? Terminologia (ekonomia społeczna, gospodarka społeczna, ekonomia solidarności, ekonomia wspólnoty, ekonomia pracy, trzeci system) Ujęcia ekonomii społecznej Ekonomia społeczna jako - zbiór określonych instytucji (podejście strukturalno-operacyjne) Ekonomia społeczna rozumiana jako - formuła działania (zestaw praktyk i metod działania) Najprostsze rozumienie tego terminu to ujęcie ekonomii społecznej jako. grupy zdefiniowanych podmiotów/instytucji charakteryzujących się pewnymi cechami i zasadami działania. Es ma swoje korzenie w najstarszych formach stowarzyszania się , występujących w starożytnym Egipcie, grecji i imperium Rzymskim. Model europejski ES kładzie nacisk na zatrudnienie, Model amerykański – tu mówi się o społecznej przedsiębiorczości, że ktoś gotów jest brać odpowiedzialność za siebie Mówiąc o eS mówimy dwóch różnych perspektywach tego samego Zasadniczo możemy wyróżnić dwie szkoły, dwa podjęcia do ES: angosaskie, kontynentalne. Anglosaska szkoła myślenia o ES, (Szkoła pn) w mniejszym stopniu nawiązuje do kryteriów normatywnych, a mówiąc o aktywności ekonomicznej ma myśli działalność gospodarczą lub działalność związaną ze sprzedażą dóbr i usług, związaną z ryzykiem gospodarczym. Mówiąc o szkole pd- kontynentalnej (solidarnościowej) – jest ona ujmowana bardzo szeroko, obejmuje wszelką aktywność ekonomiczną, które wiąże się z pozyskiwaniem środków finansowych.

Podmioty ekonomii społecznej Podmioty ekonomii społecznej: to podmioty gospodarcze i społeczne działające we wszystkich trzech sektorach; Wyróżniają się celami i szczególną formą przedsiębiorczości.” „Podmioty te w całości lub części podporządkowane są celom społecznym (dobru wspólnemu lub interesom grupowym).” Podmioty ekonomii społecznej: spółdzielnie towarzystwa pomocy wzajemnej przedsiębiorstwa społeczne stowarzyszenia i fundacje Definiując ekonomię społeczną można odwoływać się do pewnych kryteriów instytucjonalnych i cech charakteryzujących te instytucje. Europejska Stała Konferencja Spółdzielni, Towarzystw Wzajemnych, Stowarzyszeń i Fundacji, Bruksela 2002

Obszary aktywności ekonomii społecznej Pola aktywności podmiotów Ochrona socjalna, usługi socjalne, zdrowie Banki, ubezpieczenia Produkcja rolnicza Sprawy konsumenckie Praca stowarzyszona, rzemiosło Sektor mieszkaniowy Usługi dla mieszkańców Szkolenie i edukacja Zakres kultury Działalność sportowa i rozrywka Obszary ekonomii społecznej Społeczna, demokratyczna, uczestnicząca przedsiębiorczość Zatrudnienie i spójność społeczna Rozwój lokalny Wzajemna ochrona społeczna C.S. Bajo, Rozszerzenie ekonomii społecznej, materiały konferencyjne: Ekonomia społeczna, Praga, 24-25.X.2002 r.

Cechy ekonomii społecznej Prymat celów indywidualnych i społecznych przed kapitałem (zyskiem). Otwarte i dobrowolne członkostwo. Demokratyczna kontrola przez członków (wyjątkiem są fundacje). Połączenie potrzeb członków/użytkowników z potrzebami ogólnymi. Uznawanie i realizacja wartości solidarności i wzajemnej odpowiedzialności. Autonomiczne zarządzanie i niezależność od władz publicznych. Przeznaczenie wypracowanego zysku do realizacji celów stabilnego rozwoju, realizacji usług dla członków lub usług ogólnych. Europejska Stała Konferencja Spółdzielni, Towarzystw Wzajemnych, Stowarzyszeń i Fundacji, Bruksela 2002.

Ekonomia społeczna – jako formuła działania ES jest nie tylko „zbiorem określonych” instytucji, ale także zestawem praktyk i metod działania, bazujących w swoich działaniach na wartości, takich jak solidarność, demokratyczność, partycypacja, zrównoważony rozwój.   Nie można mówić o ES w oderwaniu od sfery wartości. Wymieniając wartości, jakimi kieruje się ekonomia społeczna warto pamiętać o ich zbieżności z postulatami formułowanymi przez społeczną naukę Kościoła. .... zasady pierwszeństwa pracy człowieka przed kapitałem, podmiotowości pracy ludzkiej, odpowiedzialności pracodawcy.

STARA GOSPODARKA SPOŁECZNA NOWA GOSPODARKA SPOŁECZNA „Stara” i „nowa” gospodarka społeczna   STARA GOSPODARKA SPOŁECZNA NOWA GOSPODARKA SPOŁECZNA FORMA PRAWNA spółdzielnie, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, banki ludowe fundacje, stowarzyszenia, przedsiębiorstwa społeczne, spółdzielnie socjalne PODMIOT DZIAŁAŃ członkowie organizacji beneficjenci/odbiorcy/ klienci zewnętrzni Przykładowe inicjatywy nowej gospodarki społecznej: Inicjatywy z zakresu polityki rynku pracy (w tym reintegracji społeczno-zawodowej grup dotkniętych wykluczeniem społecznym) Inicjatywy w zakresie ochrony środowiska promujące rekultywację odpadów Promowanie np. etyki gospodarczej, alternatywnych form kredytowania opartych na zasadach solidarności, a także odbudowa idei obywatelskości

Ekonomia społeczna w Unii Europejskiej Rys historyczny Rys historyczny Zbieżność ekonomii społecznej z priorytetami UE Siła ekonomiczna sektora ekonomii społecznej

Ekonomia społeczna w Unii Europejskiej Wytyczne Rady UE dla państw członkowskich (2001): „państwa członkowskie będą podejmować przedsięwzięcia mające na celu rozwój konkurencyjności i zdolności do tworzenia nowych miejsc pracy w ramach gospodarki społecznej, w szczególności dostarczania dóbr i usług powiązanych z potrzebami jeszcze nie zaspokojonymi przez rynek i analizować, a następnie usuwać przeszkody, które mogą zagrażać rozwojowi tych przedsięwzięć”

Zbieżność ekonomii społecznej z priorytetami UE Priorytety Unii Europejskiej: Spójność społeczna Pełne zatrudnienie Lepsze zarządzanie Walka z biedą i wykluczeniem społecznym Demokracja uczestnicząca Zrównoważony rozwój

Gospodarka społeczna w Polsce – stara czy nowa idea?

Podmioty ekonomii społecznej w Polsce Podmioty działające na zasadzie spółdzielczości organizacje spółdzielcze i spółdzielnie pracy – 13 tys. spółdzielni w 13 branżach bankowość spółdzielcza (3 tys. placówek; 1/3 sektora bankowego) Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo Kredytowe (SKOK-i) (1 mln. członków; 1,3 tys. oddziałów w całej Polsce)

Podmioty ekonomii społecznej w Polsce Podmioty działające na zasadzie wzajemności towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych (TUW) (9 TUW-ów; 0,5% rynku ubezpieczeń; przed wojną - 65%) USA - 55% Japonia - 75% Europie - 40-85%

Podmioty ekonomii społecznej w Polsce Organizacje trzeciego sektora (w szczególności podmioty prowadzące działalność gospodarczą) ok. 45 tys. stowarzyszeń ok. 7 tys. fundacji pola działań: sport i turystyka edukacja i wychowanie ochrona zdrowia rehabilitacja

Ekonomia społeczna w Polsce Siła sektora ekonomii społecznej w Polsce System prawny: Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie Ustawa o zatrudnieniu socjalnym Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

Partnerzy 2. Cel projektu 3. Zadania AE-MSAP Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych Bank Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych S.A. Stowarzyszenie na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych Instytut Rozwoju Służb Społecznych Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego Stowarzyszenie Klon/Jawor Ministerstwo Polityki Społecznej Sieć Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT Przedstawicielstwo Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju w Rzeczpospolitej Polskiej (UNDP) Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Akademii Ekonomicznej w Krakowie 2. Cel projektu 3. Zadania AE-MSAP www.es.ekonomiaspoleczna.pl; www.ekonomiaspoleczna.ngo.pl

Podsumowanie Ekonomia społeczna: Wspomaga konkurencję na rynkach, na których działa Tworzy miejsca pracy, oferuje nowe formy zatrudnienia Wspomaga przedsiębiorczość Przyczynia się do reintegracji, solidarności i spójności społecznej Sprzyja uczestnictwu obywateli w życiu społecznym Przyczynia się do integracji gospodarek

Dziękuję za uwagę.