Ocena stanu i projekty zmian w zakresie egzaminów zawodowych Zespół II – prow. Bogdan Skotnicki Gdańsk, 8 grudnia 2009 Gdańsk, 8.12.2009

SYSTEM EGZAMINÓW POTWIERDZAJĄCYCH KWALIFIKACJE ZAWODOWE Dane statystyczne

2004 - do egzaminu przystąpili pierwsi absolwenci 2 - letnich zasadniczych szkół zawodowych – 20 066 zdających w 15 zawodach – dyplom uzyskało 63%. 2005 - grono zdających powiększyli absolwenci 3-letnich zasadniczych szkół zawodowych – 43 651 uczniów w 47 zawodach – dyplom uzyskało 61,2%. 2006 - do egzaminu przystąpili absolwenci w/w typu szkoły oraz po raz pierwszy absolwenci techników oraz szkół policealnych, prowadzących kształcenie w cyklu rocznym -142 554 zdających w 129 zawodach - dyplom uzyskało 88 411, czyli 62%.

2007 - do egzaminu w 156 zawodach przystąpiło 195523 absolwentów zasadniczych szkół zawodowych, techników, techników uzupeł. i szkół policealnych – dyplom uzyskało: 81,3% absolwentów ZSZ i 50,9% absolwentów techników i szkół policealnych. 2008 - do egzaminu w 162 zawodach przystąpiło 247703 absolwentów zasadniczych szkół zawodowych, techników, techników uzupeł. i szkół policealnych – dyplom uzyskało: 79,8% absolwentów ZSZ i 50,9% absolwentów technikum i szkoły policealnej.

2009 - do egzaminu w 166 zawodach przystąpiło 222618 absolwentów zasadniczych szkół zawodowych, techników, techników uzupeł. i szkół policealnych – dyplom uzyskało: 87% absolwentów zasadniczej szkoły zawodowej i 56,3% absolwentów technikum i szkoły policealnej.

Przystępowalność do egzaminu zawodowego w zasadniczych szkołach zawodowych

Przystępowalność do egzaminu zawodowego w technikach i szkołach policealnych

Przystępowalność w procentach

Organizacja egzaminów zawodowych Centralna i okręgowe komisje egzaminacyjne (OKE), Izby rzemieślnicze (IZ), Komisje egzaminacyjne powoływane przez kuratora oświaty (KO).

Kto może przystąpić do egzaminów: absolwenci: zasadniczych szkół zawodowych, techników (w tym techników uzupełniających), szkół policealnych, młodociani pracownicy dokształcający się w formach pozaszkolnych, absolwenci gimnazjów posiadający odpowiedni staż pracy w zawodzie (2 lub 3 lata, w zależności od zawodu), osoby posiadające dyplom w zawodzie wchodzącym w zakres zawodu, w którym chcieliby zdawać egzamin oraz posiadające odpowiedni staż pracy.

Egzamin dla absolwentów ZSZ: młodociany pracownik: egzamin organizowany przez OKE egzamin organizowany przez Izbę Rzemieślniczą uczeń:

Różnice w organizacji egzaminu Struktura egzaminu: OKE: Etap teoretyczny – test dwuczęściowy: I część: 50 zadań sprawdzających wiadomości i umiejętności właściwe dla kwalifikacji w zawodzie II część: 20 zadań sprawdzających wiadomości i umiejętności związane z zatrudnieniem i działalnością gospodarczą Izby Rzemieślnicze: Etap teoretyczny – dwuczęściowy (pisemny i ustny): część pisemna – pytania z zakresu tematów: rachunkowość zawodowa, dokumentacja działalności gospodarczej, rysunek zawodowy, zasady bhp i ochrony przeciwpożarowej, podstawowe zasady prawa pracy, podstawowa problematyka prawa gospodarczego i zarządzania przedsiębiorstwem   część ustna – udzieleni odpowiedzi na pytania z tematów: technologia, maszynoznawstwo materiałoznawstwo

Różnice w organizacji egzaminu Czas trwania: OKE: Etap pisemny - 120 minut Etap praktyczny - czas trwania 180 – 240 minut Izby Rzemieślnicze: Etap pisemny część pisemna – nie dłużej niż 210 minut, część ustna – nie dłużej 30 minut Etap praktyczny – czas trwania nie może być dłuższy niż 24 godziny łącznie w ciągu 3 dni.

Różnice w organizacji egzaminu Sposób oceniania – etap praktyczny : OKE: Egzamin oceniany jest w skali punktowej i procentowej. Część praktyczną egzaminu przeprowadza i ocenia zespół egzaminacyjny – 3 egzaminatorów ocenia równocześnie 3 dających. Izby Rzemieślnicze: Egzamin oceniany jest w stopniach wg skali ocen szkolnych (od celującej do niedostatecznej). Nadzór nad wykonaniem przez zdającego zadań egzaminacyjnych etapu praktycznego sprawuje co najmniej dwóch członków zespołu egzaminacyjnego.

Różnice w organizacji egzaminu Termin przeprowadzania egzaminu : OKE: Egzamin jest przeprowadzany jeden raz w ciągu roku szkolnego – w okresie od czerwca do sierpnia (lub od stycznia do marca dla kończących szkoły w styczniu). Izby Rzemieślnicze: Egzaminy mogą być organizowane przez cały rok.

Różnice w organizacji egzaminu Miejsce organizacji egzaminu : OKE: Etap pisemny odbywa się w szkole, którą ukończył absolwent. Etap praktyczny odbywa się w szkole lub placówce, która otrzymała upoważnienie dyrektora OKE (tzn. spełniała warunki opisane w rozporządzeniu) zgodnie z ustaloną procedurą. Izby Rzemieślnicze: Miejsce przeprowadzenia etapu praktycznego oraz poszczególnych części etapu teoretycznego egzaminu ustala przewodniczący zespołu egzaminacyjnego.

Różnice w organizacji egzaminu Warunki zdania egzaminu - uzyskania dyplomu : OKE: Absolwent zdał egzamin, jeżeli uzyskał: z etapu pisemnego a) z części I – co najmniej 50% punktów możliwych do uzyskania b) z części II – co najmniej 30% punktów możliwych do uzyskania z etapu praktycznego – co najmniej 75% punktów możliwych do uzyskania. Izby Rzemieślnicze: Absolwent zdał egzamin jeżeli z etapu praktycznego i etapu teoretycznego egzaminu uzyskał oceny co najmniej dostateczne.

Kierunki działań dla zapewnienia porównywalności dyplomów potwierdzających kwalifikacje zawodowe: Ujednolicić warunki i tryb przeprowadzania egzaminów dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych. Uelastycznić terminy organizowania egzaminów – egzaminy we wszystkich ośrodkach egzaminacyjnych powinny być organizowane całorocznie (a nie sesyjnie) w zależności od potrzeb „klientów”. Rozważyć możliwość wprowadzenia częściowej odpłatności za egzamin w przypadku nieuzasadnionej nieobecności zdającego. Dziś problemem jest absencja na egzaminie tzn. zgłaszanie udziału (deklarowanie przystąpienia do egzaminu) i rezygnacja bez podania przyczyny – co powoduje poważne dodatkowe koszty.

Projektowane zmiany w systemie egzaminów zawodowych (MEN): Zdefiniować pojęcie „ośrodek egzaminacyjny” i uwzględnić ten fakt w zapisach ustawy o systemie oświaty. System egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe powinien być ujednolicony i porównywalny. Ustalić (opisać) zadania ośrodków egzaminacyjnym – część zadań związanych z organizacją egzaminów powinny przejąć od OKE. Umożliwić wszystkim zdającym zapoznanie się z wyposażeniem technodydaktycznym ośrodka (absolwenci z innych szkół często dopiero na egzaminie po raz pierwszy widzą niektóre maszyny, urządzenia, narzędzia itp.) Ośrodki egzaminacyjne (umocowane w prawie jako placówki) powinny funkcjonować przez cały rok.

Wykaz problemów w zakresie systemu egzaminów zawodowych (SKOiW): Określenie zakresu zmian w systemie egzaminów zawodowych: Przeprowadzanie etapu praktycznego egzaminu zawodowego w ośrodkach spełniających standardy wymagań egzaminacyjnych. Rozważenie decyzji o rezygnacji z części drugiej pisemnego egzaminu zawodowego (gdyż sprawdza ona wiedzę z przedmiotu „Podstawy przedsiębiorczości”). Jednoznaczne określenie terminów egzaminów zawodowych w 4 letnich technikach, a także rozważenie podniesienia rangi egzaminu zawodowego przez uzależnienie uzyskania świadectwa ukończenia szkoły od pozytywnego wyniku egzaminu. Doprecyzowanie systemu oceniania egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe w technikach i szkołach policealnych (problem jednolitego klucza, systemu punktowego). Ujednolicenie organizacji i wymagań egzaminacyjnych dla egzaminów zawodowych prowadzonych przez: izby rzemieślnicze, kuratoria oświaty oraz okręgowe komisje egzaminacyjne. Potrzeba ściślejszego dostosowania standardów wymagań egzaminacyjnych do podstaw programowych.

Wykaz problemów w zakresie systemu egzaminów zawodowych (SKOiW): Systematyczne doskonalenie i nabór egzaminatorów do przeprowadzania egzaminów zawodowych. Stałe usprawnianie systemu obiektywnych i porównywalnych egzaminów zewnętrznych. Dobrze przeprowadzone egzaminy (także potwierdzające kwalifikacje zawodowe) mogą silnie oddziaływać na jakość kształcenia, a zarazem wpływać na decyzje uczniów (i ich rodziców) o wyborze ścieżki edukacyjnej-zawodowej właściwej dla ich rzeczywistych zdolności i predyspozycji.

Projekty systemowe MEN dotyczące egzaminów zawodowych: Priorytet III PO KL - Działanie 3.2: „Rozwój Systemu Egzaminów Zewnętrznych”, Nazwa projektu: Projekt VI – „Pilotaż nowej formuły egzaminu zawodowego”

Projekt VI – „Pilotaż nowej formuły egzaminu zawodowego” Cel: Doskonalenie systemu zewnętrznych egzaminów zawodowych oraz dostosowywanie go do zmian w obszarze edukacji, na rynku pracy (polskim i europejskim) oraz zmian powodowanych przez upowszechniającą się otwartość na uczenie się przez całe życie poprzez: budowę banku zadań dla egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe oraz przeprowadzenie szkoleń dla konstruktorów zadań; przeprowadzenie badań związanych z potwierdzaniem kwalifikacji zawodowych na poziomie technika i absolwenta ZSZ, w kontekście dostosowania formuły egzaminu do strategii kształcenia ustawicznego; pilotaż przeprowadzania etapu praktycznego egzaminu zawodowego dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych z rejestracją przebiegu przy użyciu kamer.

Projekt VI – „Pilotaż nowej formuły egzaminu zawodowego” Przewidywane rezultaty pozyskanie i włączenie do banku kilkunastu tysięcy zadań służących potwierdzaniu kwalifikacji zawodowych; przeszkolenie odpowiedniej liczby konstruktorów zadań; raporty z badań dotyczących budowy efektywnego systemu zewnętrznych egzaminów zawodowych dostępnych również dla kształcenia ustawicznego; praktyczna weryfikacja organizacji etapu praktycznego egzaminu zawodowego rejestrowanego przy użyciu kamer i oceniania przez jednego egzaminatora 2-3 zdających; przygotowanie materiałów pomocniczych do opracowania zadań na etap praktyczny egzaminu zawodowego w nowej formule.