Zdrowie w Unii Europejskiej – priorytety w zakresie zdrowia publicznego Piotr Sakowski Pracownia Organizacji i Zarządzania w Opiece Zdrowotnej

Zdrowie w Unii Europejskiej Obywatele Unii Europejskiej przywiązują dużą wagę do ich zdrowia i oczekują, że zostanie im zagwarantowana możliwość ochrony przed możliwymi, potencjalnymi zagrożeniami. Wspólnota Europejska odgrywa w tym zakresie ważną rolę i jest zobowiązana do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony dla swoich obywateli.

Zdrowie w Unii Europejskiej W związku z rozszerzeniem Unii Europejskiej pojawiły się nowe wyzwania i priorytety dla systemów ochrony zdrowia krajów członkowskich, w związku z czym została opracowana nowa strategia w zakresie zdrowia publicznego Wspólnoty. Prace nad tworzeniem nowej strategii rozpoczęły się w roku 1998

Dwa główne elementy Strategii Nowe ramy działania w obszarze zdrowia publicznego (public health framework) uwzględniające opracowany przez Wspólnotę program działania w zakresie zdrowia publicznego (public health programme) Rozwój zintegrowanej strategii zdrowotnej. Jako rezultat zapisów Traktatu ustanawiającego wspólnotę, które mówią o konieczności zapewniania wysokiego poziomu ochrony poprzez działania Wspólnoty, zwłaszcza definiowanie i wdrażanie polityki, ochrona zdrowia dotyczy wszystkich kluczowych obszarów działania Unii.

Nowy program działania UE Zawiera trzy główne kierunki podejmowanych interwencji: Ulepszanie sposobów informowania o problemach zdrowotnych na wszystkich poziomach społeczeństwa Stworzenie mechanizmów natychmiastowej reakcji na główne problemy i zagrożenia zdrowotne Kwestie determinant zdrowia, zwłaszcza szkodliwych czynników związanych ze stylem życia

Pomoc Wspólnoty W obszarach, w których państwa członkowskie nie będą potrafiły realizować założeń programu ramowego indywidualnie, we własnym zakresie, tam niezbędne będzie włączenie się Wspólnoty w koordynowanie działań, udzielenie wsparcia finansowego

Inne elementy ramowego programu działania Oprócz programu zdrowia publicznego, ramy działania w obszarze zdrowia publicznego zawierają inne elementy obejmujące podobszary tematyczne: Profilaktyka i monitorowanie chorób zakaźnych (w 1999 roku stworzono międzynarodową sieć kontroli i nadzoru epidemiologicznego chorób zakaźnych)

Inne elementy ramowego programu działania Profilaktyka uzależnienia od narkotyków Walka z uzależnieniem od nikotyny Jakość i bezpieczeństwo narządów i substancji pochodzenia ludzkiego – stworzenie globalnej strategii związanej z projektowaniem legislacji związanej z tym obszarem tematycznym Krew i preparaty krwiopochodne – planuje się stworzenie dyrektywy w sprawie standardów jakości i bezpieczeństwa, powstanie wspólnotowej sieci nadzoru nad krwią i preparatami krwiopochodnymi

Inne elementy ramowego programu działania Problemy weterynarii i bezpieczeństwa roślin – podejście powiązane z nową światową strategią w zakresie bezpieczeństwa żywności, określoną w dokumencie „White Paper on Food Safety” Europejskie Forum Zdrowia – jego powstanie ma na celu umożliwienie osobom zaangażowanym w działania w obszarze zdrowia publicznego uczestniczenia w kształtowaniu polityki zdrowotnej

Powiązanie polityki w zakresie zdrowia publicznego z politykami dotyczącymi innych obszarów W celu zapewnienia spójności globalnej strategii UE w obszarze zdrowia z innymi strategiami, politykami, obszarami działania (np. wolny rynek, ochrona konsumenta, zabezpieczenie społeczne, zatrudnienie, problemy środowiska) konieczne jest stworzenie bliskich połączeń między nimi.

Koncepcje UE w zakresie stworzenia bliskich połączeń Propozycje odnoszące się do obszaru zdrowia powinny zawierać oświadczenie wyjaśniające w jaki sposób i dlaczego w danej propozycji rozważano problematykę zdrowia, oraz wyjaśnienie wpływu danej propozycji na zdrowie publiczne Priorytetowe zadanie programu zdrowia publicznego to stworzenie kryteriów i metod oceny proponowanych polityk oraz sposobów ich wdrażania, z uwzględnieniem możliwości dogłębnej analizy ich wpływu na inne działania Program zdrowia publicznego przewiduje możliwość podejmowania wspólnych działań razem z innymi programami Wspólnoty Mechanizmy istniejące wewnątrz Komisji Europejskiej gwarantujące koordynację działań związanych ze zdrowiem zostaną wzmocnione i ulepszone.

Program działania Wspólnoty Europejskiej w obszarze zdrowia publicznego na lata 2003-2008 Program ten został przygotowany w celu wsparcia osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony zdrowia w Europie. Koncentruje się na informacji zdrowotnej, zdolności Wspólnoty do reagowania na zagrożenia dla zdrowia oraz na profilaktyce chorób.

Dokumentem, na podstawie którego program działania został stworzony jest Decyzja 1786/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 września 2002r. przyjmująca program działań wspólnotowych w dziedzinie zdrowia publicznego (2003-2008) Ten program działania jest bardzo obszernym programem i koncentruje się na kilku głównych celach ogólnych.

Główne cele Programu działania Wspólnoty w obszarze zdrowia publicznego Zdobywanie nowych informacji i powiększanie wiedzy związanych z problematyką zdrowia publicznego i systemów ochrony zdrowia Podejmowane działania: rozwinięcie rozległego systemu zbierania, analizowania i oceny danych oraz wiedzy w celu informowania, doradztwa i rozpowszechniania informacji na każdym poziomie społeczności włącznie z opinią publiczną oraz władzami i profesjonalistami funkcjonującymi w systemie ochrony zdrowia

Główne cele Programu działania Wspólnoty w obszarze zdrowia publicznego Wsparcie i zwiększanie zdolności do natychmiastowej i właściwej reakcji na zagrożenia zdrowotne (zagrożenie zakażeniem wirusem HIV, choroba Creutzfeldt’a – Jakoba) Podejmowane działania: rozwijanie, i wspieranie zasobów kadrowych, działań operacyjnych oraz połączenie mechanizmów nadzoru, wczesnego ostrzegania oraz szybkiej reakcji

Główne cele Programu działania Wspólnoty w obszarze zdrowia publicznego Kwestie determinant zdrowotnych Działania: Podejmowanie na szeroką skalę działań z zakresu zdrowia publicznego w połączeniu ze stosowaniem narzędzi umożliwiających zmniejszenie lub wyeliminowanie ryzyka

Kwestie determinant zdrowotnych – kluczowe priorytety działania Zmniejszenie wysokiej liczby przedwczesnych zgonów oraz chorób spowodowanych chorobami takimi jak, np. nowotwory Rozwiązywanie problemów zdrowia psychicznego Duży nacisk położony na kluczowe czynniki związane ze stylem życia, sytuacją socjoekonomiczną oraz czynniki środowiskowe: palenie tytoniu, picie alkoholu, uzależnienie od narkotyków, odżywianie i stres.

Istotny aspekt realizacji programu Prawidłowe funkcjonowanie programu oraz osiągnięcie zamierzonych celów wymaga aktywnej współpracy i całkowitego zaangażowania wszystkich krajów członkowskich

Budżet Programu i kraje uprawnione do uczestnictwa Na lata 2003-2008 przyznano Programowi budżet w wysokości 312 mln Euro Krajami uprawnionymi do uczestnictwa w Programie są: Kraje EFTA/EEA (European Free Trade Association – Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu / European Economic Area - Europejski Obszar Gospodarczy) Kraje Europy Środkowej i Wschodniej Cypr, Malta i Turcja

Ocena prac w ramach Programu Program jest oceniany na dwa sposoby Po pierwsze jest to ocena oparta na wskaźnikach i wynikach zawartych w rocznych planach działania Po drugie: ocena dokonywana przez zewnętrznych, niezależnych ekspertów w trakcie trwania Programu

Akty prawne powiązane z Programem Propozycja decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Programu działania Wspólnoty w zakresie ochrony zdrowia i ochrony klienta w latach 2007-2013 [COM(2005) 115 final] Decyzja Komisji z dnia 15 grudnia 2004 roku w sprawie ustanowienia agencji nadzorującej dla Programu Zdrowia Publicznego [OJ No L 369 of 16.12.2004] Komunikat Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego, Komitetu Ekonomicznego i Socjalnego oraz Komitetu Regionów w sprawie strategii zdrowotnej Komisji Europejskiej [COM(2000) 285 final]

Program działania Wspólnoty Europejskiej w obszarze zdrowia publicznego na lata 2003-2008 Decyzja 1786/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 września 2002 r. przyjmująca program działań wspólnotowych w dziedzinie zdrowia publicznego (2003–2008)

„Wspólnota angażuje się w promocję oraz poprawę zdrowia, zapobieganie chorobom oraz przeciwdziałanie potencjalnym zagrożeniom dla zdrowia, w celu ograniczenia możliwej do uniknięcia zachorowalności oraz przedwczesnej umieralności i aktywności pogłębiającej stopień niepełnosprawności. Aby przyczynić się do ogólnego dobra obywateli Europy, Wspólnota musi się zmierzyć, w sposób skoordynowany i spójny, z problemami jej obywateli, dotyczącymi zagrożeń dla zdrowia, oraz oczekiwaniami w zakresie wysokiego poziomu ochrony zdrowia…”

„…W związku z tym, wszelka działalność wspólnotowa dotycząca zdrowia musi się charakteryzować wysokim stopniem jawności i przejrzystości oraz umożliwiać odbywanie konsultacji i trwałe uczestnictwo wszystkich zainteresowanych podmiotów do celu promowania szerszej wiedzy i lepszych przepływów informacji, a co za tym idzie, umożliwiać większe zaangażowanie obywateli w proces podejmowania decyzji dotyczących ich zdrowia. W tych ramach, należy zwrócić uwagę na prawo obywateli Wspólnoty do otrzymywania prostych, jasnych i naukowo potwierdzonych informacji w sprawie środków ochrony zdrowia i zapobiegania chorobom, prowadzących poprawienia jakości życia.”

„Zdrowie jest dobrem nadrzędnym, a w określaniu i wykonywaniu wszystkich polityk i działań wspólnotowych, należy zapewnić wysoki poziom ochrony zdrowia. Na mocy art. 152 Traktatu, wymaga się, aby Wspólnota aktywnie działała w tym sektorze, stosownie do zasady pomocniczości, przyjmując środki, których przyjęcie przez poszczególne Państwa nie jest możliwe.”

„Rada […] oraz Parlament Europejski […] poparły pogląd, iż działania na poziomie wspólnotowym należy ująć w jednym, ogólnym programie trwającym przez przynajmniej pięć lat oraz obejmującym trzy cele ogólne, to znaczy, poprawę informacji w sprawie rozwoju zdrowia publicznego, szybkiego reagowania na zagrożenia dla zdrowia oraz zmierzenia się z wyznacznikami zdrowia w drodze promocji zdrowia oraz zapobiegania chorobom, poparte działaniami międzysektorowymi oraz zastosowaniem wszystkich, właściwych instrumentów Traktatu.”

„Według Światowego Raportu Zdrowia 2000 WHO, pięć głównych zagrożeń chorobowych (w latach życia skorygowanych niesprawnością) to: 1. zaburzenia neuropsychiatryczne, 2. choroby sercowo-naczyniowe, 3. nowotwory złośliwe, 4. urazy nieumyślne, oraz 5. choroby układu oddechowego. Choroby zakaźne takie, jak HIV/AIDS i oporność przeciwbakteryjna również stanowią zagrożenie dla zdrowia wszystkich obywateli Europy. Istotnym celem programu byłoby lepsze rozpoznanie głównych zagrożeń chorobowych we Wspólnocie, w szczególności, głównych wyznaczników zdrowia.”

„Program powinien przyczynić się do wymiany informacji w sprawie norm jakości ustalonych w dziedzinie zdrowia publicznego.” „Podstawowym celem jest gromadzenie, przetwarzanie i analizowanie danych na poziomie wspólnotowym do celu skutecznego monitorowania zdrowia publicznego na poziomie wspólnotowym oraz w celu uzyskania obiektywnych, rzetelnych oraz zgodnych i porównywalnych informacji, które można wymieniać oraz, które umożliwiłyby Komisji i Państwom Członkowskim poprawienie informacji przekazywanych społeczeństwu oraz formułowanie właściwych strategii, polityk i działań mających na celu osiągnięcie wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego. Do celów zapewnienia kompletności programu, uwzględnić należy również dane pochodzące z sektora prywatnego. Wszystkie istotne dane statystyczne należy posortować i przeanalizować w podziale na płeć.”

„Wspólnota oraz jej Państwa Członkowskie dysponują pewnymi środkami oraz mechanizmami w zakresie informacji i nadzorowania oraz kontroli zdrowia publicznego. W związku z tym, konieczne jest zapewnienie wysokiego poziomu koordynacji między działaniami i inicjatywami podejmowanymi przez Wspólnotę i Państwa Członkowskie do celu wykonania programu, promowanie współpracy między Państwami Członkowskimi oraz zwiększanie efektywności istniejących i przyszłych sieci w dziedzinie zdrowia publicznego.”

„W oparciu o właściwą i odpowiednią wiedzę fachową, konieczne jest zapewnienie właściwej, trwałej koordynacji w obszarze informacji w sprawie zdrowia, działań dotyczących: definicji potrzeb w zakresie informacji, opracowania wskaźników, gromadzenia danych i informacji, problematyki porównywalności, wymiany danych i informacji z i między Państwami Członkowskimi, dalszego rozwoju baz danych, analiz, a także szerszego upowszechniania informacji. Koordynację tę należy zapewnić również w obszarze szybkiego reagowania na zagrożenia dla zdrowia, działań odnoszących się do nadzoru epidemiologicznego, opracowywania metod kontroli i nadzoru, wymiany informacji w sprawie wytycznych oraz działań zapobiegawczych i kontrolnych, mechanizmów i procedur.”

„Nadrzędnym celem programu działania w dziedzinie zdrowia publicznego jest przyczynianie się do utrzymania wysokiego poziomu zdrowia fizycznego i psychicznego oraz dobra i większej równości w sprawach zdrowia w całej Wspólnocie, w drodze nakierowania działań na poprawę zdrowia publicznego, zapobiegania chorobom i zaburzeniom występującym u ludzi, oraz usuwania źródeł zagrożeń dla zdrowia ludzkiego w celu zwalczenia zachorowalności oraz przedwczesnej umieralności, przy jednoczesnym uwzględnieniu płci i wieku...”

„...Aby spełnić ten cel, działaniom powinna przyświecać konieczność wydłużenia życia wolnego od niepełnosprawności lub choroby, promowanie jakości życia oraz zminimalizowanie ekonomicznych i społecznych konsekwencji słabego zdrowia, a co za tym idzie, ograniczenie nierówności w dziedzinie zdrowia przy jednoczesnym uwzględnieniu regionalnego podejścia do problematyki zdrowia. Pierwszeństwo należy nadać działaniom promującym zdrowie, ustalającym główne zagrożenia chorobowe. Program powinien wspierać opracowanie zintegrowanej, międzysektorowej strategii zdrowia, mającej na celu zapewnienie, że polityka oraz działania wspólnotowe przyczyniają się do ochrony i promocji zdrowia.”

„Mówiąc ogólnie, środki i działania przewidziane w ramach programu powinny uwzględniać rozwój nowych technologii oraz aplikacji IT, w szczególności, należy ustanowić ścisłą koordynację z przygotowanymi i wykonywanymi planami w dziedzinie zdrowia publicznego w ramach zintegrowanego programu działania w sprawie elektronicznej Europy (e-Europe), a także innych odpowiednich programów, przy jednoczesnym unikaniu nakładania się programów oraz, w szczególności, dbając o zapewnienie równej dostępności do informacji w sprawie zdrowia.”

Cel nadrzędny i cele ogólne (Artykuł 2) 2. Program ma następujące cele ogólne: a) poprawę informacji i wiedzy na temat rozwoju zdrowia publicznego; b) poszerzenie zdolności szybkiego, skoordynowanego reagowania na zagrożenia dla zdrowia; c) promocję zdrowia oraz zapobieganie chorobom w drodze ustalenia wyznaczników zdrowia we wszystkich politykach i działaniach. 3. W związku z tym, program przyczynia się do: a) zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego przy określaniu i wykonywaniu wszystkich polityk i działań wspólnotowych, w drodze promocji zintegrowanej i międzysektorowej strategii zdrowia; b) pokonywanie nierówności w dziedzinie zdrowia; c) zachęcanie do współpracy między Państwami Członkowskimi w dziedzinach objętych art. 152 Traktatu.

Działania i działalność Wspólnoty (Artykuł 3) Działania dotyczące monitorowania i systemów szybkiego reagowania i) działalność sieciowa realizowana przez struktury wyznaczone przez Państwa Członkowskie oraz inne działania w interesie Wspólnoty realizowane do celów monitorowania zdrowia publicznego i przekazywania informacji krajowych, jak i danych na poziomie wspólnotowym, koniecznych do realizacji celów programu; ii) działalność mająca na celu przeciwdziałanie zagrożeniom dla zdrowia, w tym głównym chorobom, oraz reagowanie na zdarzenia nieprzewidziane, umożliwiające prowadzenie badań i skoordynowane reagowanie; iii) przygotowanie, ustanowienie oraz realizację właściwych uzgodnień strukturalnych koordynujących i włączających sieci monitorowania zdrowia oraz szybkiego reagowania na zagrożenia dla zdrowia; iv) ustanawianie właściwych powiązań między działaniami dotyczącymi systemów monitorowania i szybkiego reagowania.

Działania i działalność Wspólnoty (Artykuł 3) Działalność w sprawie wyznaczników zdrowia rozwój i realizacja działań dotyczących promocji zdrowia i zapobiegania chorobom we wszystkich politykach wspólnotowych oraz tam, gdzie jest to właściwe, angażowanie organizacji pozarządowych, projektów nowatorskich lub pilotażowych oraz sieci powiązań między instytucjami i działaniami krajowymi. Działalność dotycząca prawodawstwa i) prace przygotowawcze w zakresie instrumentów prawnych Wspólnoty w dziedzinie zdrowia publicznego; ii) ocena wpływu prawodawstwa wspólnotowego na zdrowie; iii) koordynacja stanowiska Wspólnoty i Państw Członkowskich na forum, na którym dyskutuje się zagadnienia dotyczące zdrowia.

Działania i działalność Wspólnoty (Artykuł 3) Działalność dotycząca konsultacji, wiedzy i informacji i) rozwój i upowszechnianie wiedzy, informacji w sprawie zdrowia, w tym danych statystycznych, sprawozdań, przeglądów, analiz oraz doradztwa w sprawach stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowania Wspólnoty i Państw Członkowskich wśród właściwych organów Państw Członkowskich, osób zawodowo zajmujących się zdrowiem i innych, oraz tam, gdzie jest to właściwe, podmiotów zaangażowanych i społeczeństwa; ii) informacje i konsultacje w sprawie zdrowia oraz zagadnień dotyczących zdrowia szczebla wspólnotowego, angażujące wszystkie podmioty zainteresowane takie, jak organizacje zrzeszające pacjentów, osoby zawodowo zajmujące się zdrowiem, świadczące usługi w zakresie ochrony zdrowia, związki zawodowe, partnerzy społeczni oraz organizacje pozarządowe działające w dziedzinie zdrowia publicznego;

Działania i działalność Wspólnoty (Artykuł 3) Działalność dotycząca konsultacji, wiedzy i informacji c.d. iii) wymiana doświadczeń i informacji w sprawie zagadnień dotyczących zdrowia między Wspólnotą i władzami oraz kompetentnymi organizacjami Państw Członkowskich; iv) zachęcanie do edukacji i kształcenia zawodowego w dziedzinie zdrowia publicznego, właściwych w kontekście celów programu; v) ustanowienie i utrzymanie sieci wymiany informacji w sprawie najlepszych praktyk w dziedzinie zdrowia publicznego oraz skuteczności polityk zdrowia; vi) uzyskiwanie informacji i doradztwa naukowego od naukowców i ekspertów wysokiego szczebla; vii) wspieranie i promowanie przez Wspólnotę i Państwa Członkowskie działań odnoszących się do dobrej praktyki oraz zgodnych wytycznych opartych na danych naukowych.

Współpraca międzynarodowa (Artykuł 11) W toku wykonywania programu […] należy zachęcać do współpracy z państwami trzecimi oraz z organizacjami międzynarodowymi właściwymi w dziedzinie zdrowia publicznego, w szczególności ze Światową Organizacją Zdrowia, Radą Europy i Organizacją Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, lub organizacjami, które mogą mieć wpływ na zdrowie publiczne takimi, jak Światowa Organizacja Handlu i Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Żywności i Rolnictwa. W szczególności, tam, gdzie jest to właściwe i możliwe, system informacji w sprawie zdrowia oraz zdolności do szybkiego reagowania na zagrożenia dla zdrowia należy skoordynować z działaniami Światowej Organizacji Zdrowia.

DZIAŁANIA I ŚRODKI WSPIERANIA Program działania Wspólnoty Europejskiej w obszarze zdrowia publicznego na lata 2003-2008 DZIAŁANIA I ŚRODKI WSPIERANIA

1. Poprawa informacji i wiedzy w dziedzinie rozwoju zdrowia publicznego 1.1. opracowanie i uruchomienie trwałego systemu monitorowania zdrowia w celu ustanowienia na poziomie wspólnotowym porównywalnych wskaźników ilościowych i jakościowych, w oparciu o aktualne prace oraz uzyskane wyniki, a także gromadzenie, analizowanie i upowszechnianie na poziomie wspólnotowym porównywalnych i zgodnych informacji w sprawie zdrowia ludzkiego w podziale na kategorie wiekowe i płeć, w zakresie statusu zdrowia, polityk zdrowotnych oraz wyznaczników zdrowia, w tym demografii, geografii i okoliczności społeczno-ekonomicznych, czynników osobowych i biologicznych, zachowań zdrowotnych takich, jak stosowanie używek, odżywianie, aktywność ruchowa, aktywność seksualna oraz styl życia, pracy, a także uwarunkowania środowiskowe, w szczególności zwracając uwagę na nierówności w dziedzinie zdrowia;

1. Poprawa informacji i wiedzy w dziedzinie rozwoju zdrowia publicznego 1.2. opracowanie systemu wymiany informacji w zakresie wczesnego ostrzegania, wykrywania i nadzorowania zagrożeń dla zdrowia, zarówno w sprawie chorób zakaźnych, w tym w odniesieniu do niebezpieczeństwa związanego z transgranicznym przenoszeniem chorób (w tym czynników chorobotwórczych) oraz w sprawie chorób niezakaźnych;

1. Poprawa informacji i wiedzy w dziedzinie rozwoju zdrowia publicznego 1.3. poprawa systemu przekazywania i wymiany informacji i danych dotyczących zdrowia, w tym zapewnianie społeczeństwu dostępu do nich; 1.4. opracowanie i wykorzystanie mechanizmów analizowania, doradztwa, sprawozdawczości, informacji i konsultacji z Państwami Członkowskimi i podmiotami zajmującymi się właściwymi zagadnieniami zdrowotnymi na poziomie wspólnotowym;

1. Poprawa informacji i wiedzy w dziedzinie rozwoju zdrowia publicznego 1.5. poprawa analizy i wiedzy na temat wpływu osiągnięć w dziedzinie polityki zdrowotnej oraz innych polityk i działań wspólnotowych takich, jak polityki w zakresie rynku wewnętrznego oraz ich wpływ na systemy zdrowia w przyczynianiu się do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego, w tym opracowanie kryteriów i metodologii oceny polityk pod względem ich wpływu na zdrowie i ustalenie innych powiązań między zdrowiem publicznym, a innymi politykami;

1. Poprawa informacji i wiedzy w dziedzinie rozwoju zdrowia publicznego .6. poddawanie kontroli, analizowanie i wspieranie wymiany doświadczeń w sprawie technologii zdrowia, w tym nowych technologii informacyjnych; 1.7. wspieranie wymiany informacji i doświadczeń w sprawie dobrych praktyk;

1. Poprawa informacji i wiedzy w dziedzinie rozwoju zdrowia publicznego 1.8. opracowanie i realizacja wspólnych działań wraz z planami sporządzonymi w ramach e-Europy w celu poprawienia udostępnianych ogółowi społeczeństwa informacji w sprawie zagadnień zdrowotnych oraz uwzględniając możliwości ustanowienia systemu rozpoznawalnych znaków Wspólnoty uwierzytelniających strony internetowe. Istniejące dane i informacje przekazywane przez system powinny być łatwo dostępne dla Wspólnoty, właściwych użytkowników z Państw Członkowskich oraz tam, gdzie jest to właściwe, organizacji międzynarodowych. Tam, gdzie jest to konieczne, we współpracy z Państwami Członkowskimi i koniecznym wykorzystaniem Programu Statystycznego Wspólnoty, opracowuje się statystyczny element systemu promującego synergię oraz umożliwiającego uniknięcie powielania.

2. Rozszerzenie zdolności do szybkiego, skoordynowanego reagowania na zagrożenia dla zdrowia 2.1. poszerzanie zdolności do pokonywania chorób zakaźnych w drodze wspierania dalszego wykonywania decyzji nr 2119/98/WE w sprawie wspólnotowej sieci nadzoru i kontroli epidemiologicznego chorób zakaźnych; 2.2. w Państwach Członkowskich i krajach uczestniczących […] wspieranie funkcjonowania sieci, w szczególności w odniesieniu do wspólnych badań, szkolenia, ciągłej oceny, gwarancji jakości oraz tam, gdzie jest to właściwe, w odniesieniu do przyczyniania się do działań opisanych w ppkt 1.2 i 1.3 załącznika;

2. Rozszerzenie zdolności do szybkiego, skoordynowanego reagowania na zagrożenia dla zdrowia 2.3. opracowanie strategii i mechanizmów zapobiegania, wymiany informacji oraz reagowania na zagrożenie chorobami niezakaźnymi, w tym na zagrożenia rzadkimi chorobami oraz zagrożenia dla zdrowia uwarunkowane płcią; 2.4. wymiana informacji dotyczących strategii w celu przeciwdziałania zagrożeniom dla zdrowia pochodzenia fizycznego, chemicznego lub biologicznego w okolicznościach wyjątkowych, w tym tych dotyczących aktów terroryzmu oraz tam, gdzie jest to właściwe, opracowywanie i wykorzystanie podejścia i mechanizmów;

2. Rozszerzenie zdolności do szybkiego, skoordynowanego reagowania na zagrożenia dla zdrowia 2.5. wymiana informacji w sprawie strategii szczepień i uodporniania; 2.6. zwiększanie bezpieczeństwa i jakości organów i substancji pochodzenia ludzkiego, w tym krwi, części składowych krwi oraz prekursorów krwi, w drodze opracowania wysokich standardów jakości i bezpieczeństwa gromadzenia, przetwarzania, przechowywania oraz przewozu i wykorzystywania tych substancji;

2. Rozszerzenie zdolności do szybkiego, skoordynowanego reagowania na zagrożenia dla zdrowia 2.7. wdrażanie sieci kontroli produktów pochodzenia ludzkiego takich, jak krew, części składowe krwi oraz prekursory krwi; 2.8. promowanie strategii i środków dotyczących ochrony zdrowia ludzkiego z uwzględnieniem możliwych, ujemnych skutków czynników środowiskowych takich, jak promieniowanie jonizujące i niejonizujące oraz hałas; 2.9. opracowanie strategii ograniczania odporności na antybiotyki.

3. Promocja zdrowia i zapobieganie chorobom w drodze działania w zakresie wyznaczników zdrowia we wszystkich politykach i działaniach wspólnotowych 3.1. przygotowanie i realizację strategii i środków, w tym tych dotyczących świadomości społecznej, w zakresie wyznaczników zdrowia dotyczących stylu życia takich, jak odżywianie, aktywność fizyczna, tytoń, alkohol, narkotyki i inne substancje oraz w sprawie zdrowia psychicznego, w tym środków podejmowanych we wszystkich politykach oraz strategiach dotyczących uwarunkowań wiekowych i płciowych;

3. Promocja zdrowia i zapobieganie chorobom w drodze działania w zakresie wyznaczników zdrowia we wszystkich politykach i działaniach wspólnotowych 3.2. analizowanie sytuacji i opracowanie strategii w sprawie społecznych i ekonomicznych wyznaczników zdrowia do celu ustalenia i zwalczania nierówności w dziedzinie zdrowia oraz dokonania oceny wpływu czynników społecznych i ekonomicznych na zdrowie; 3.3. analizowanie sytuacji oraz opracowanie strategii w sprawie wyznaczników zdrowia dotyczących środowiska naturalnego oraz przyczyniających się do ustalania i oceny zdrowotnych konsekwencji czynników środowiskowych;

3. Promocja zdrowia i zapobieganie chorobom w drodze działania w zakresie wyznaczników zdrowia we wszystkich politykach i działaniach wspólnotowych 3.4. analizowanie sytuacji oraz wymiana informacji w sprawie wyznaczników genetycznych i wykorzystanie badań genetycznych prowadzonych metodą przesiewową; 3.5. opracowanie metod oceny jakości i efektywności strategii i środków promocji zdrowia; 3.6. zachęcanie do podejmowania właściwych inicjatyw szkoleniowych dotyczących powyższych środków.

Polityka Unii Europejskiej w obszarze zdrowia publicznego w latach ubiegłych

Program działania Wspólnoty w zakresie promocji zdrowia (1996-2002) W założeniach programowych, ramy czasowe zostały określone na przedział od 1 stycznia 1996 do 31 grudnia 2002 Ogólnym celem programu jest wzmocnienie współpracy pomiędzy Krajami Członkowskimi i wspieranie działań w zakresie promocji zdrowia podjętych przez te kraje.

Podstawy prawne programu Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 marca 1996 roku w sprawie przyjęcia Programu działania Wspólnoty w zakresie promocji zdrowia, informacji, edukacji i szkolenia w ramach działania ustalonych dla obszaru zdrowia publicznego (1996-2002) [Dziennik Urzędowy L 95, 16.04.1996] Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 lutego 2001 roku w sprawie rozszerzenia niektórych programów zawartych w Programie działania Wspólnoty w zakresie zdrowia publicznego [Dziennik Urzędowy L 79, 17.03.2001]

Cel promocji zdrowia wg Programu „Celem promocji zdrowia jest podnoszenie ogólnych standardów zdrowia wewnątrz Wspólnoty poprzez powiększanie wiedzy na temat czynników ryzyka oraz zachęcanie obywateli do przyjmowania zdrowego stylu życia i zachowania. Będzie to osiągnięte przez informowanie, kształcenie oraz szkolenia zawodowe poświęcone takim tematom jak odżywianie, używanie alkoholu, tytoniu i narkotyków, ćwiczenia fizyczne, zdrowie psychiczne, zachowania seksualne oraz stosowanie leków.”

Metody osiągnięcia założonych celów W zakresie strategii promocji zdrowia: przeglądy i analizy porównawcze wpływu polityki krajowej i polityki Wspólnoty, działania mające na celu polepszenie i wspieranie współpracy między Krajami Członkowskimi w zakresie strategicznych aspektów zdrowia publicznego i promocji zdrowia Wsparcie dla sieci międzynarodowych, regionalnych i lokalnych instytucji zajmujących się problematyką promocji zdrowia i zdrowia publicznego

Metody osiągnięcia założonych celów W zakresie szczegółowych metod profilaktyki i promocji zdrowia: Wsparcie zintegrowanej promocji zdrowia oraz projektów koncentrujących się na grupach szczególnie narażonych (osób znajdujących się w gorszej, bardziej niekorzystnej sytuacji niż inni) Badanie roli odżywiania i inny czynników związanych ze stylem życia w etiologii chorób Informowanie opinii publicznej Promocja innowacyjnych metod profilaktyki chorób układu krążenia Wsparcie wymiany doświadczeń i informacji dotyczących wykorzystania leków i doradzanie w zakresie stosowania leków Wspieranie promowania regularnej aktywności fizycznej oraz rozwijalnie trwałych i solidnych podstaw dla praktyk dotyczących zdrowia psychicznego i fizycznego Wsparcie dla badań nad starzejącymi się populacjami w UE

Metody osiągnięcia założonych celów W zakresie informacji na temat zdrowia: Wsparcie i koordynowanie pracy Krajów Członkowskich w obszarze wdrażania zdrowego stylu życia Badania opinii publicznej dotyczące różnych aspektów promocji zdrowia Wsparcie przy przygotowywaniu i ocenie kampanii informacyjnych Wsparcie rozwijania europejskiej infrastruktury centrów referencyjnych posiadających informacje oraz dokumenty na temat zdrowia publicznego oraz promocji zdrowia

Metody osiągnięcia założonych celów W zakresie edukacji zdrowotnej: Wymiana doświadczeń między Krajami Członkowskimi dotyczących rozwoju i rozpowszechniania odpowiednich programów edukacyjnych z obszaru problematyki zdrowotnej oraz materiałów edukacyjnych Wsparcie nowych metod ciągłego doskonalenia w zakresie problematyki zdrowotnej Wspieranie metod edukacji zdrowotnej w miejscach pracy

Metody osiągnięcia założonych celów W zakresie szkolenia zawodowego w zakresie zdrowia publicznego i promocji zdrowia: Dokonywanie przeglądów i oceny istniejących struktur i schematów szkoleniowych w obszarze zdrowia publicznego i promocji zdrowia Wsparcie współpracy pomiędzy instytucjami szkoleniowymi Wsparcie działań podejmowanych w zakresie edukacji zdrowotnej w szkołach Zachęcanie do wymiany informacji i doświadczeń odnoszących się do szkolenia osób zawodowo zajmujących się problematyką zdrowotną z zakresu promocji zdrowia oraz wczesnego wykrywania i profilaktyki chorób

Metody osiągnięcia założonych celów Ponadto Wspólnota wspiera współpracę z innymi krajami oraz z międzynarodowymi organizacjami działającymi w obszarze zdrowia publicznego, w szczególności ze Światową Organizacją Zdrowia i Radą Europy

Europa Przeciwko Nowotworom: plan działania na lata 1996-2002 Główny cel: rozwijanie wiedzy na temat przyczyn powstawania nowotworów oraz możliwych metod profilaktyki Plan zawiera 22 rodzaje działań, podzielonych na cztery kluczowe obszary: gromadzenie danych i badania naukowe informacja i edukacja zdrowotna, szkolenia z zakresu wiedzy o nowotworach dla pracowników służby zdrowia, oraz kontrola nad jakością i zapewnianie jakości w opiece zdrowotnej wczesne wykrywanie i systematyczne badania przesiewowe

Europa Przeciwko Nowotworom: plan działania na lata 1996-2002 Działania w ramach wymienionych czterech grup obejmują w szczególności: Opracowywanie zaleceń Przetwarzanie danych dotyczących zdrowia publicznego (włącznie z rozwijaniem europejskiej sieci rejestrów nowotworów) Zbliżanie współpracy profesjonalistów i tworzenia sieci informacyjnych Prowadzenie badań naukowych i rozpowszechnianie uzyskanych wyników Wdrażanie badań i projektów pilotażowych Wymiana doświadczeń z zakresu kontroli i zapewniania jakości (z uwzględnieniem wczesnego wykrywania i profilaktyki chorób, metod leczenia paliatywnego oraz przekazywania informacji o uzyskanych wynikach badań)

Plan działania w celu zapobiegania AIDS oraz wybranym chorobom zakaźnym na lata 1996-2002 Cel: ograniczenie rozpowszechniania AIDS i zmniejszenie zapadalności i śmiertelności z powodu chorób zakaźnych poprzez wspieranie współpracy między Krajami Członkowskimi, wspieranie polityk poświęconych profilaktyce i programów profilaktycznych, a także wspieranie działalności organizacji pozarządowych

Plan działania w celu zapobiegania AIDS oraz wybranym chorobom zakaźnym na lata 1996-2002 Obszary działania (w zakresie HIV/AIDS i chorób przenoszonych drogą płciową) Nadzór i kontrola nad chorobami zakaźnymi (badanie sposobów podnoszenia jakości i dostępności danych, wspieranie krajowych systemów nadzoru, koordynowanie badań nad zmniejszaniem ryzyka przenoszenia choroby z matki na dziecko) Profilaktyka przenoszenia chorób (badania nad sposobami przenoszenia chorób, promocja odpowiednich metod profilaktycznych, wymiana informacji na temat polityki szczepień w różnych krajach) Informacja, edukacja i szkolenie (ocena wpływu kampanii informacyjnych, promowanie wymiany doświadczeń pomiędzy specjalistycznym personelem medycznym/niemedycznym zajmującym się problematyką chorób zakaźnych Wsparcie osób z HIV/AIDS i zwalczanie dyskryminacji

Program działania Wspólnoty w zakresie profilaktyki uzależnienia od narkotyków na lata 1996-2002 Cel ogólny: wzmocnienie współpracy pomiędzy Krajami Członkowskimi, wspieranie działań podejmowanych przez te kraje, koordynacja polityki programów mających na celu profilaktykę używania narkotyków i środków psychotropowych oraz związanego z tym używania innych środków odurzających.

Program działania Wspólnoty w zakresie profilaktyki uzależnienia od narkotyków na lata 1996-2002 Działania programu koncentrowały się na następujących dwóch priorytetach: Dane, badania naukowe i ocena danych Informacje, edukacja zdrowotna oraz szkolenia Program miał dwa cele: Podniesienie poziomu wiedzy na temat narkotyków i uzależnienia od narkotyków, konsekwencji uzależnienia oraz metod profilaktyki uzależnienia, a także związanych z nimi zagrożeń Podniesienie poziomu wiedzy, podejmowanie edukacji zdrowotnej i szkoleń w celu profilaktyki uzależnienia od narkotyków ze szczególnym uwzględnieniem osób młodych i grup szczególnie narażonych na ryzyko uzależnienia

Program działania Wspólnoty w zakresie monitorowania zdrowia na lata 1997-2002 Cel ogólny: przyczynienie się do stworzenia Wspólnotowego systemu monitorowania zdrowia Założenia systemu: Umożliwienie pomiaru stanu zdrowia, trendów i determinant zdrowia wewnątrz Wspólnoty Ułatwienie planowania, monitorowania i oceny programów i działań podejmowanych wewnątrz Wspólnoty Zapewnienie Krajom Członkowskim właściwych informacji na temat zdrowia w celu dokonywania porównań i wspierania krajowych polityk zdrowotnych

Program działania Wspólnoty w zakresie monitorowania zdrowia na lata 1997-2002 Podejmowane działania: Stworzenie Wspólnotowych wskaźników zdrowotnych poprzez rozwijanie właściwych metod zbierania możliwych do porównywania danych o stanie zdrowia Stworzenie efektywnego systemu transferu i dzielenia się informacjami zdrowotnymi oraz wskaźnikami Stworzenie metod i narzędzi niezbędnych do analizowania i tworzenia raportów na temat stanu zdrowia, trendów i determinant zdrowia oraz wpływu polityk na zdrowie populacji

Program działania Wspólnoty w zakresie chorób związanych z zanieczyszczeniem środowiska na lata 1999-2002 Cel ogólny: Zmniejszenie narażenia obywateli na zanieczyszczenia oraz złagodzenie wpływu jaki mają zanieczyszczenia na osoby, które są na nie narażone Działania: Podnoszenie poziomu wiedzy o chorobach związanych z zanieczyszczeniem (rola zanieczyszczeń w powstawaniu chorób) Podniesienie poziomu wiedzy z zakresu rozwiązywania problemów związanych z tymi chorobami; oraz rozwój wymiany informacji

Program działania Wspólnoty w zakresie profilaktyki wypadków na lata 1999-2003 Cel ogólny: wzmocnienie działań z zakresu zdrowia publicznego mających na celu zmniejszenie liczby wypadków, szczególnie wypadków, które nastąpiły w domu oraz podczas aktywności związanych z czasem wolnym Sposoby działania: Monitorowanie wypadków poprzez system zbierania danych oraz wymianę informacji o wypadkach Wymiana informacji o sposobie wykorzystania wspomnianych danych

Program działania Wspólnoty w zakresie chorób rzadko występujących na lata 1999-2003 Cel ogólny: Zapewnienie wysokiego poziomy ochrony przed chorobami występującymi rzadko, poprzez podnoszenie poziomu wiedzy w tym zakresie, ułatwianie dostępu do informacji o tych chorobach, wspieranie współpracy międzynarodowej Działania: Sieć informacyjna Szkolenia i kursy dla profesjonalistów Współpraca międzynarodowa pomiędzy grupami specjalistów, osób chorych na rzadko spotykane choroby oraz innych zainteresowanych osób Monitorowanie rzadko występujących chorób

Polityka Unii Europejskiej w obszarze zdrowia publicznego w przyszłości

Program działania Wspólnoty w zakresie zdrowia i ochrony konsumentów na lata 2007-2013 Planowany czas realizacji programu: 1 stycznia 2007 – 31 grudnia 2013 Łączy polityki i programy dotyczące zdrowia publicznego oraz ochrony konsumentów w jeden program ramowy w celu uczynienia polityki UE bardziej efektywną Połączenie obu sfer, ze względu na istnienie wielu wspólnych celów, umożliwi stworzenie bardziej spójnej polityki i podniesie rangę problematyki Program ma trzy główne obszary działania

Program działania Wspólnoty w zakresie zdrowia i ochrony konsumentów na lata 2007-2013 Obszar 1: Cele i działania wspólne dla problematyki zdrowia i ochrony konsumenta Program ma na celu polepszenie stanu zdrowia i bezpieczeństwa, a także zabezpieczenie ekonomicznych interesów obywateli. Trzy kluczowe cele: Ochrona obywateli przed ryzykiem i zagrożeniami, które leżą poza kontrolą jednostek (indywidualnej osoby) Zwiększenie umiejętności obywateli do podejmowania lepszych decyzji związanych z ich zdrowiem oraz z interesami w charakterze konsumentów Włączenie elementów polityki w odniesieniu do zdrowia i interesów konsumentów do wszystkich polityk tworzonych w kraju

Program działania Wspólnoty w zakresie zdrowia i ochrony konsumentów na lata 2007-2013 Obszar 2: cele i działania charakterystyczne dla obszaru zdrowia Program ma na celu polepszenie stanu zdrowia obywateli w okresie całego ich życia, polepszenie stanu zdrowia w ujęciu praw człowieka oraz zachęcanie do inwestowania w zdrowie. Ochrona obywateli przez zagrożeniami dla zdrowia Promowanie polityk, które prowadzą do zdrowszego trybu życia Pomoc w zmniejszeniu występowania najczęstszych i najpoważniejszych schorzeń Zwiększenie wydajności systemów ochrony zdrowia

Program działania Wspólnoty w zakresie zdrowia i ochrony konsumentów na lata 2007-2013 Obszar 3: Cele i działania charakterystyczne dla obszaru ochrony konsumenta Program ma na celu zapewnienie obywatelom UE wysokiego poziomu ochrony przed zagrożeniami dla ich bezpieczeństwa oraz interesów ekonomicznych oraz zwiększenie zdolności klientów do walki o swoje cele. Lepsze zrozumienie zasad wolnego rynku Lepsze prawodawstwo w zakresie ochrony konsumentów Lepsze wdrażanie przepisów, monitorowanie i polepszenia zasad rekompensaty Lepiej poinformowani i wyedukowani konsumenci

Przydatne strony internetowe Portal Europa: http://www.europa.eu/ Informacja prawna Unii Europejskiej: http://www.eur-lex.europa.eu/

Dziękuję za uwagę.