Edukacja przedszkolna dr Anna Kienig Uniwersytet w Białymstoku Wydział Pedagogiki i Psychologii

Podstawy prawne Wychowanie przedszkolne w Polsce funkcjonuje w oparciu o ustawę o systemie oświaty z 7 września 1991 (nowelizowaną w 1996 roku i kolejnych latach – ostatnia zmiana w 2003 r.).

Ustawa o samorządzie terytorialnym (1990r.) Gmina, jako organ prowadzący zakłada, prowadzi, przekształca i likwiduje przedszkola. Zadaniem gminy jest prowadzenie publicznych przedszkoli, jak również obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci sześcioletnich. Gmina zapewnia warunki działania przedszkola, wykonuje remonty oraz zadania inwestycyjne w tym zakresie, zapewnia obsługę administracyjną i finansową, wyposaża placówki przedszkolne w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej realizacji programów, powierza nauczycielom stanowiska dyrektorów (w drodze konkursów) oraz odwołuje ich, zatwierdza roczne projekty organizacyjne przedszkoli po zaopiniowaniu ich przez kuratora oświaty. Nadzór pedagogiczny nad działalnością przedszkoli sprawuje kurator oświaty.

Dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego wg wieku i miejsca zamieszkania Wiek dziecka Liczba dzieci Ogółem (populac-ja) Liczba dzieci we wszystkich placówkach przedszkol -nych % Liczba dzieci w placówkach w mieście Liczba dzieci w placówkach na wsi 3-6 lat 1556733 813321 52,3 561638 66,2 251683 35,5 3-5 lat 1149203 415429 36,2 328534 50,2 86895 16,7 6 lat 407530 397892 97,6 233104 100 164788 87,8

Prognoza demograficzna Prognoza demograficzna dla Polski na lata 2003-2020 (GUS) w odniesieniu do populacji dzieci w wieku przedszkolnym przyjmuje wzrost liczby dzieci pomiędzy 3 a 6 rokiem życia o 100 000 w latach 2005-2010 oraz o kolejne 200 000 do 2015 roku (Kamińska 2003). Zapoczątkowany w 2006 roku proces wzrostu populacji dzieci w wieku przedszkolnym na obszarze prawie całej Polski będzie prawdopodobnie obserwowany aż do 2015 roku.

Organizacja przedszkoli Wychowanie przedszkolne organizowane jest w przedszkolach będących samodzielnymi placówkami lub w oddziałach przedszkolnych funkcjonujących przy szkołach podstawowych (tzw. klasach zerowych). Uczęszczanie do przedszkola jest prawem każdego dziecka, jedynie dzieci 6-letnie mają ustawowe prawo do rocznej edukacji przedszkolnej przygotowującej je do podjęcia nauki w szkole podstawowej. Umożliwienie dzieciom korzystania z tego prawa jest obowiązkiem samorządów lokalnych (gmin).

Przedszkola publiczne Przedszkola publiczne są zarządzane i finansowane przez gminy. W kosztach utrzymania przedszkoli uczestniczą również rodzice dzieci, płacąc za pobyt dzieci przekraczający 5 godzin dziennie oraz koszty wyżywienia. Przedszkole jest ustawowo zobowiązane do zapewnienia dziecku bezpłatnego co najmniej 5-godzinnego nauczania i wychowania w ciągu dnia.

Przedszkola niepubliczne Przedszkola niepubliczne mogą być zakładane i prowadzone przez osoby prawne i fizyczne po ich wpisaniu do ewidencji właściwego kuratora. Kurator sprawuje też nadzór pedagogiczny. Placówki te są finansowane głównie przez rodziców. Przedszkole prowadzone przez osobę fizyczną może ubiegać się o status przedszkola publicznego, a następnie o dofinansowanie swojej działalności z budżetu gminy.

Cele edukacji przedszkolnej rozwijanie cech podstawowych – poczucia własnej wartości (wiary w siebie, świadomości siebie), ciekawości oraz niezależności emocjonalnej stymulowanie szeroko pojętego rozwoju w obszarach takich, jak komunikowanie się, wyobraźnię i kreatywność, zdolności rozumowania, rozwiązywanie problemów, samodzielność, umiejętność zabawy i pracy, umiejętność poszukiwania przyswajanie konkretnej wiedzy i umiejętności, które służą szeroko pojętemu rozwojowi i budowaniu świadomości siebie

Modele programów edukacyjnych skierowanych do dzieci w okresie wczesnego dzieciństwa programy skierowane do pracujących rodziców małych dzieci, uwzględniające codzienną pracę w ciągu całego roku, przewidziane na okres 1-3 lat, oferowane przez sektor opieki społecznej (np. Dania, Szwecja) programy edukacji przedszkolnej dla dzieci poniżej 3 roku życia bądź od 2-3 roku życia do rozpoczęcia nauki w szkole oferowane przez system edukacji lub różne organizacje (np. Francja lub Włochy) programy zmierzające do integracji dwóch równoległych systemów opieki i edukacji (np. Wielka Brytania)

Aktualne tendencje w systemie wychowania przedszkolnego w Polsce Od kilku lat obserwuje się spadek liczby dzieci w przedszkolach wywołany następującymi czynnikami: spadkiem demograficznym liczby dzieci; wzrostem stopy bezrobocia; pogorszeniem sytuacji materialnej niektórych rodzin; przeniesieniem części oddziałów „0” do szkół podstawowych; migracją ludności w obrębie miasta (czynnik ten miał wpływ na konkretne placówki w obrębie niektórych dzielnic w miastach).

Strategia Rozwoju Edukacji w latach 2007-2013 1. Wprowadzenie nowych form organizacyjnych wychowania przedszkolnego: filie przedszkoli, grupy przedszkolne (dla dzieci w wieku 3 i 4 lat, grupa nie większa niż 10 dzieci) prowadzone przez jednego nauczyciela; możliwość indywidualnych zajęć przedszkolnych dla dzieci, które nie mogą uczęszczać do przedszkola. 2. Samodzielne grupy przedszkolne tworzone przez gminy na terenie możliwie najbliższym miejscu zamieszkania dzieci, na wniosek rodziców oraz po zapewnieniu przez nich warunków lokalowych do prowadzenia zajęć.

3. Objęcie dzieci 5-letnich rocznym obowiązkowym wychowaniem przedszkolnym lub też przyznanie tym dzieciom prawa do rocznego wychowania przedszkolnego; gminy byłyby zobowiązane do zapewnienia realizacji tego uprawnienia. 4. Decyzja o obniżeniu wieku rozpoczęcia obowiązku szkolnego do 6 lat oraz pytanie, w jaki sposób wpłynęłoby to na strukturę systemu szkolnego wymagają pogłębionych badań i publicznej debaty – te właśnie działania przyjmuje się w strategii (ewentualne wdrożenie wcześniejszego obowiązku szkolnego należy podzielić na etapy, ze względu na skumulowanie się dwóch roczników – sześcio- i siedmiolatków).

Projekt programu operacyjnego ,,Wykształcenie i kompetencje” Narodowy plan rozwoju 2007-2013 Cele działań: zwiększenie liczby dzieci objętych edukacją przedszkolną zapewnienie wysokiej jakości edukacji wspierającej indywidualny rozwój dzieci i ich przygotowanie do nauki szkolnej przekonanie społeczeństwa o znaczeniu edukacji przedszkolnej dla edukacyjnego i społecznego rozwoju dziecka

Zakres działań: - upowszechnienie edukacji przedszkolnej (także jej alternatywnych form) i wzmocnienie edukacji wczesnoszkolnej, w tym między innymi: szkolenie kadry, wyposażenie, wymiana doświadczeń, dowóz dzieci - promowanie innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych i metodologicznych - prowadzenie działań o charakterze informacyjno- promocyjnym wskazujących korzyści uczestnictwa dzieci w edukacji przedszkolnej, adresowanych w szczególności do środowisk o najniższym wskaźniku upowszechnienia edukacji przedszkolnej.

Oczekiwane rezultaty zapewnienie dzieciom w wieku 3-5 lat możliwości uczestnictwa w edukacji przedszkolnej przygotowanie warunków wprowadzenia obowiązku edukacji przedszkolnej 5-latków zapewnienie łagodnego przejścia dzieci z edukacji przedszkolnej do edukacji szkolnej podniesienie świadomości społecznej dotyczącej wagi wczesnej edukacji w rozwoju dziecka

zwiększenie aktywności podmiotów odpowiedzialnych za prowadzenie edukacji przedszkolnej skuteczne wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży pochodzących z różnych środowisk i przeciwdziałanie zjawiskom segregacji uczniów w szkole, w miejscu zamieszkania, w zależności od statusu rodziny i dotychczasowych osiągnięć

Dziękuję za uwagę 