Polityka rozwoju klastrów w Polsce „Klastry – sposób na innowacyjny wzrost w gospodarce” Europejski Kongres Gospodarczy – Katowice 16 maja

Definicje Podmioty wchodzące w skład klastrów (zgodnie z koncepcją potrójnej helisy – ang. triple helix) Przedsiębiorstwa (klastry to nowy model działalności biznesowej, opartej na kooperacji mimo konkurencji - kooperencja) Podmioty naukowe (klastry to nowy model interakcji między nauką a gospodarką) Władze publiczne (nowa koncepcja na forum OECD tzw. polityki gospodarczej opartej o klastry (cluster-based economic policy) wstęp 01

Koncepcja Triple-helix Definicje Koncepcja Triple-helix Przemysł Władze publiczne Klastry Nauka wstęp 01

Czynniki zapewniające wysoką innowacyjność i sukces klastra Dobre klastry Czynniki zapewniające wysoką innowacyjność i sukces klastra Aktywna rola przemysłu Wysoki poziom naukowego zaplecza badawczego Efektywna współpraca i komunikacja pomiędzy członkami klastra Wsparcie ze strony regionu i miasta (przy zachowaniu bottom-up approach) Nowy etap rozwoju klasteringu – internacjonalizacja inicjatyw klastrowych (globalizacja i integracja => możliwości przepływu zasobów i zwiększona specjalizacja łańcucha wartości ponad granicami krajowymi) wstęp 01

Dobre klastry Korzyści z klastrów na poziomie mikroekonomicznym na przykładzie klastrów w Hiszpanii wstęp 01

Wyzwania dla rozwoju klastrów w Polsce Dobre klastry Wyzwania dla rozwoju klastrów w Polsce Słaba skłonność do kooperacji – indywidualizm przedsiębiorców jako spuścizna poprzedniego systemu Niski poziom kapitału społecznego/zaufania i kapitału relacyjnego (relational capital) Słabe powiązania i interakcje między przedsiębiorstwami oraz przedsiębiorstwami i jednostkami naukowymi Ograniczona rola sektorów opartych na wiedzy Niski poziom wiedzy dot. roli regionalnych systemów innowacyjnych Niska skłonność do innowacji Słaby rozwój rynków finansowych i brak kapitału Słaby rozwój infrastruktury wstęp 01

Internacjonalizacja INTERNACJONALIZACJA inicjatyw klastrowych - nowy etap rozwoju klasteringu globalizacja i integracja gospodarcza - możliwości przepływu zasobów i zwiększona specjalizacja łańcucha wartości ponad granicami krajowymi Europejski Alians Klastrów PRO INNO (PRO INNO European Cluster Alliance) BSR InnoNET (Baltic Sea Region Innovation Network), BSR StarDust project INNET => program Innovation Express, CEE - ClusterNetwork wstęp 01

Polityka klastrowa jako element różnego rodzaju polityk państwa Polityka innowacyjna Polityka regionalna Horyzontalna polityka przemysłowa (HPP) Elementy polityki klastrowej możliwe do zastosowania także w innych dziadzinach polityki rządu Polityka naukowo-techniczna Polityka rynku pracy Polityka społeczna Polityka edukacyjna Wsparcie rozwoju inicjatyw klastrowych pozwala na uzyskanie efektów synergii między różnego rodzaju politykami państwa. wstęp 01

Podejście oddolne (bottom-up approach) do roli polityki klastrowej Polityka klastrowa Podejście oddolne (bottom-up approach) do roli polityki klastrowej dominujące podmioty w klastrze to lokalne przedsiębiorstwa działania państwa pełnią jedynie rolę pomocniczą selektywne programy wsparcia: - tworzenie odpowiedniej infrastruktury instytucjonalnej - zasadne w obszarach realnych niedoskonałości rynku - zależna od fazy rozwoju klastra wstęp 01

Obecne instrumenty wspierania klastrów w Polsce Polityka klastrowa Obecne instrumenty wspierania klastrów w Polsce Program Operacyjny Innowacyjna gospodarka 2007-2013 (PO IG) Działanie 5.1 „Wspieranie powiązań kooperacyjnych o znaczeniu ponadregionalnym” – PARP Program Operacyjny Kapitał Ludzki Działanie 2.1 „Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki”. Poddziałanie 2.1.1 „Rozwój kapitału ludzkiego w przedsiębiorstwach” Poddziałanie 2.1.2 „Partnerstwo dla zwiększania adaptacyjności” Poddziałanie 2.1.3 „Wsparcie systemowe na rzecz zwiększenia zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw”. wstęp 01

Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej Polityka klastrowa Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej Działanie 1.4 „Promocja i współpraca”, komponent „Współpraca” - współfinansowanie projektów dot. budowania sieci współpracy, w tym związanych z identyfikacją i rozwojem klastrów: badania analityczne, przygotowywanie ekspertyz i publikacji w zakresie polityki rozwoju opartej na klasteringu popularyzacja idei klasteringu, w tym m.in.: organizacja konferencji i spotkań tematycznych; tworzenie i rozwój klastrów, w tym m.in.: opracowanie strategii oraz dokumentów operacyjnych dla rozwoju klastra, zakup usług doradczych/prawnych, marketingowych, PR, organizacja i udział w konferencjach. wstęp 01

Zróżnicowane wsparcie klastrów w poszczególnych RPO, dotyczące: Polityka klastrowa Zróżnicowane wsparcie klastrów w poszczególnych RPO, dotyczące: definicji beneficjenta działania, wymagań dotyczących przygotowania i składania wniosków, priorytetowego traktowania działań/sektorów, wielkości alokacji funduszy na działania, wielkości wymaganego wkładu własnego, minimalnej i maksymalnej wartości projektu poziomu dofinansowania => asymetryczność realnego wsparcia w układzie regionalnym oraz rozproszenie (tworzenie nie rozwój) pomocy na poziomie centralnym wstęp 01

Kierunki polityki rozwoju klastrów w Polsce Polityka klastrowa Kierunki polityki rozwoju klastrów w Polsce To odniesienie do koncepcji polityki rozwoju gospodarczego opartej o klastry (cluster-based economic development policy) czyli wymiaru terytorialnego polityki rozwoju (territorial-based policy). Realne efekty realizacji inicjatyw rozwojowych zarówno sektorowych, jak i horyzontalnych oraz ustawodawstwa na poziomie kraju i międzynarodowym, odczuwalne na poziomie lokalnym polityki gospodarczej Unii Europejskiej – priorytety Strategii „Europa 2020” oraz programu „Innovation Union” modelu polaryzacyjno - dyfuzyjnego. wstęp 01

Polityka klastrowa Kierunki polityki rozwoju klastrów w Polsce - odpowiedź na wyzwania z ewolucji polityki UE Podejście Komisji Europejskiej to wspieranie klastrów o dużym potencjale rozwoju: - bieguny wzrostu dla gospodarki europejskiej, - efektywność wydatkowania środków publicznych, - internacjonalizacja wyników prac klastrów współpracujących w UE Ewolucja polityki europejskiej (po 2013 r.) => coraz większa koncentracja europejskich środków finansowych (FP, CIP, ERC, EIT) na najbardziej konkurencyjnych ośrodkach w ramach UE. wstęp 01

Polityka klastrowa Polityka rozwoju klastrów w Polsce – mechanizm wspierania biegunów wzrostu polskiej gospodarki wypracowanie mechanizmu selekcji i koncentracja na nich środków publicznych (w tym funduszy z UE), preferencje w ramach istniejącego systemu funduszy strukturalnych, utworzenie grupy ds. polityki rozwoju klastrów w Polsce z udziałem przedstawicieli MRR, MG, MNiSW, PARP, ARP oraz ekspertów KE, powiązanie wspierania klastrów z mechanizmami Specjalnych Stref Ekonomicznych (SSE) – spółka zarządzająca jako animator inicjatyw klastrowych wstęp 01

Polityka klastrowa Kierunki polityki rozwoju klastrów w Polsce – implikacje dla przygotowywanych dokumentów krajowych: nowy Krajowy Program Reform (KPR) Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki (SIEG) – jedna z 9 strategii stanowiących podstawę nowego układu strategicznego zarządzania polityką rozwoju kraju. Cztery zasady horyzontalne: kreowanie wiedzy (inwestycje w kapitał ludzki); partnerska współpraca (rozwój kapitału społecznego); efektywna alokacja zasobów/gospodarowanie w obiegu (closed loop); zarządzanie strategiczne/odpowiedzialne przywództwo. Program Rozwoju Przedsiębiorstw; Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego; wstęp 01

Potencjalne instrumenty wspierania klastrów (1/2) Polityka klastrowa Potencjalne instrumenty wspierania klastrów (1/2) wspieranie opracowywania schematów działania animatorów (koordynatorów) klastrów i zarządzania relacjami w klastrze; finansowanie kosztów stałych animatora (koordynatora) klastra; stworzenie poradnika w zakresie ochrony praw własności intelektualnej (IPR); wspieranie audytu potrzeb szkoleniowych klastrów; wspieranie tworzenia sieci projektów partnerskich dla koordynatorów klastrów z „bliźniaczymi” animatorami klastrów zagranicznych; wstęp 01

Potencjalne instrumenty wspierania klastrów (2/2) Polityka kalstrowa Potencjalne instrumenty wspierania klastrów (2/2) organizacja warsztatów diagnostycznych dot. współpracy między członkami klastra w ramach potrójnej helisy (triple helix); działania na rzecz internacjonalizacji klastrów; stworzenie systemu ewidencji inicjatyw klastrowych (rejestracja klastrów) => internetowa baza klastrów; stworzenie systemu ewaluacji inicjatyw klastrowych (selekcja klastrów i wspieranie najlepszych klastrów – potencjalnych biegunów wzrostu w skali całej UE). wstęp 01

Dziękuję za uwagę Zbigniew Kamieński Zastępca dyrektora Departamentu Rozwoju Gospodarki Ministerstwo Gospodarki Plac Trzech Krzyży 3/5 00-507 Warszawa tel: 022 693 59 19 zbigniew.kamienski@mg.gov.pl wstęp 01