Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Polska (Województwo Lubuskie)– Brandenburgia 2007 – 2013

Programy operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej w ramach poszczególnych komponentów są wdrażane zgodnie z jednolitymi zasadami. Zasady te polegają głównie na: utworzeniu wspólnych Instytucji Zarządzających, Certyfikujących i Audytowych, obowiązkowym udziale w projekcie co najmniej dwóch partnerów z różnych krajów (projekt w ramach EWT 2007-2013 będzie musiał być realizowany przy współpracy z partnerem po drugiej strony granicy), stosowaniu „zasady beneficjenta wiodącego” w realizacji projektów, utworzeniu wspólnego budżetu i jednego konta bankowego dla programu, utworzeniu międzynarodowych Wspólnych Sekretariatów Technicznych wspierających Instytucje Zarządzające we wdrażaniu programów.

ZASADA BENEFICJENTA WIODĄCEGO Zgodnie z obowiązującą zasadą, dla każdego projektu musi zostać wyznaczony Beneficjent Wiodący (BW). Beneficjentowi Wiodącemu przypada kluczowa rola w realizacji projektu: nadzoruje realizację projektu po obu stronach granicy, koordynuje proces realizacji całego projektu, jest odpowiedzialny za całościowe zarządzanie projektem oraz za wdrażanie projektu, ponosi odpowiedzialność za finansową realizację projektu, podpisuje oraz składa wniosek o dofinansowanie, podpisuje umowę o dofinansowanie, podpisuje porozumienie partnerskie z partnerami projektu, sporządza raport z postępu realizacji projektu, otrzymuje płatności z tytułu dofinansowania i jest zobowiązany do niezwłocznego przekazania odpowiednich części dofinansowania partnerom, zapewnienia zgodne z prawem wykorzystanie środków UE.

PODSTAWOWE ZASADY REALIZOWANIA PROJEKTÓW W RAMACH EWT Współpraca w ramach projektu EWT może przyjąć następujące formy: wspólne przygotowanie projektu (zaangażowanie wszystkich partnerów w przygotowanie propozycji projektowej, wspólne planowanie działań), wspólna realizacja (podział ról pomiędzy partnerami, wykonywanie komplementarnych działań), wspólny personel zatrudniony do realizacji projektu (wyznaczenie osób odpowiedzialnych za realizację poszczególnych komponentów projektu oraz partnerów, wyznaczenie wspólnego koordynatora), wspólne finansowanie (wspólny budżet projektu, podział budżetu na poszczególnych partnerów, odpowiadających przewidzianym dla nich działaniom, realizowanym na rzecz wszystkich uczestników projektu). Partnerzy realizujący projekt muszą uwzględnić co najmniej dwie spośród wyżej wymienionych form współpracy, natomiast projekt współpracy międzyregionalnej powinien obejmować wszystkie cztery formy.

Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Polska (Województwo Lubuskie) – Brandenburgia 2007-2013 OBSZAR WSPARCIA po niemieckiej stronie: Powiat Märkisch-Oderland Powiat Oder-Spree Powiat Spree-Neiße Miasto na prawach powiatu Frankfurt nad Odrą - Miasto na prawach powiatu Cottbus po polskiej stronie: Podregion Gorzowski (powiaty: gorzowski, międzyrzecki, słubicki, strzelecko – drezdenecki, sulęciński i miasto na prawach powiatu Gorzów Wielkopolski) - Podregion Zielonogórski (powiaty: krośnieński, nowosolski, świebodziński, zielonogórski, żagański, żarski, wschowski i miasto na prawach powiatu Zielona Góra)

FINANSOWANIE PROGRAMU Program jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) oraz środków krajowych. Budżet Programu na okres 2007-2013 wynosi łącznie 146 mln  Euro, z czego 124 mln Euro stanowią środki EFRR. Ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego beneficjenci mogą uzyskać dofinansowanie w wysokości do 85% kosztów kwalifikowanych projektu. Środki EFRR będą przekazywane w postaci refundacji.

Potencjalni beneficjenci Beneficjentami Programu mogą być między innymi: jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia,  jednostki administracji państwowej i jednostki samorządowe utworzone w celu zapewnienia usług publicznych, instytucje edukacyjne i kulturalne,  uczelnie wyższe, organizacje pozarządowe non profit, kościoły i związki wyznaniowe, instytucje otoczenia biznesu, PGL Lasy Państwowe i jego jednostki organizacyjne, Euroregiony.

Strategicznym celem programu jest pokonywanie granic poprzez redukcję niedogodności spowodowanych położeniem przygranicznym i wspieranie wspólnego rozwoju województwa lubuskiego i Brandenburgii Osiągnięcie celu głównego może nastąpić poprzez trzy cele szczegółowe: poprawa uwarunkowań infrastrukturalnych oraz stanu środowiska, rozbudowa powiązań gospodarczych oraz współpracy sektorów gospodarki i nauki, wspieranie dalszego rozwoju zasobów ludzkich i rozbudowa transgranicznej kooperacji.

Wspieranie infrastruktury oraz poprawa stanu środowiska Priorytet 1 Wspieranie infrastruktury oraz poprawa stanu środowiska Działanie 1.1: Budowa i poprawa infrastruktury Działanie 1.2: Ochrona i gospodarowanie zasobami naturalnymi i kulturowymi oraz ochrona przeciwpożarowa i usuwanie skutków katastrof oraz zapobieganie im Działanie 1.3: Rozwój regionalny i planowanie regionalne oraz rozwój współpracy między jednostkami samorządu terytorialnego

Priorytet 2 Wspieranie powiązań gospodarczych oraz współpracy sektorów gospodarki i nauki Działanie 2.1: Działania wspierające gospodarkę Działanie 2.2: Regionalny i lokalny marketing Działanie 2.3: Wspieranie sieci i kooperacja w zakresie badań i rozwoju

Priorytet 3 Wspieranie dalszego rozwoju zasobów ludzkich i transgranicznej kooperacji Działanie 3.1: Wspieranie projektów z zakresu kształcenia i zatrudnienia Działanie 3.2: Współpraca i spotkania (Fundusz Małych Projektów i projekty sieciowe)

Działanie 4.2: Działania uzupełniające Pomoc Techniczną Priorytet 4 Pomoc Techniczna Działanie 4.1: Przygotowanie, realizacja, monitoring, ocena i kontrola interwencji Działanie 4.2: Działania uzupełniające Pomoc Techniczną

ALOKACJA NA LATA 2007 – 2013 (EUR) Priorytet EFRR Priorytet 1: Wspieranie infrastruktury oraz poprawa stanu środowiska 71 739 587 Priorytet 2: Wspieranie powiązań gospodarczych oraz współpracy sektorów gospodarki i nauki 12 150 033 Priorytet 3: Wspieranie dalszego rozwoju zasobów ludzkich i transgranicznej kooperacji 35 390 770 Priorytet 4: Pomoc Techniczna 5 219 927 Ogółem 2007 - 2013 124 500 317

Alokacja EFRR w kolejnych latach realizacji programu (EUR)

Instytucje wdrażające Program W celu zarządzania i realizacji programu ustanowiono, zgodnie z art. 14 rozp.1080/2006 wspólną strukturę organizacyjną. Głównymi jej instytucjami są: wspólna Instytucja Zarządzająca, wspólna Instytucja Certyfikująca, wspólna Instytucja Audytowa. Ponadto podmiotami zaangażowanymi we wdrażanie Programu są: Instytucja Koordynująca (partner programowy) – Ministerstwo Gospodarki Brandenburgii kontrolerzy na podstawie art. 16 ust.1 rozporządzenia EFRR (kontrolerzy I stopnia, Wspólny Sekretariat Techniczny (WST) w Zielonej Górze, Regionalne Punkty Kontaktowe (niemieckie biura Euroregionów Pro Europa Viadrina i „Sprewa-Nysa-Bóbr”). Na podstawie art. 63 rozporządzenia ogólnego w terminie trzech miesięcy od dnia, w którym kraj członkowski został powiadomiony o wydaniu przez Komisję Europejską decyzji w sprawie zatwierdzenia Programu Operacyjnego, ustanowiono wspólny Komitet Monitorujący Programu. 15

Wspólne Instytucje Instytucją Zarządzającą - umiejscowioną w Zielonej Górze - jest minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego Rzeczypospolitej Polskiej. Instytucja Zarządzająca odpowiada za realizację zadań określonych w art. 60 rozporządzenia ogólnego, z uwzględnieniem art. 15 rozporządzenia EFRR. Przy realizacji tych zadań współpracuje ona ściśle z Instytucją Koordynującą w Brandenburgii, w szczególności w zakresie wdrażania programu w brandenburskiej części wspólnego obszaru wsparcia. Instytucją Certyfikująca programu jest minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego Rzeczypospolitej Polskiej. Instytucją Audytową jest Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej w Ministerstwie Finansów Rzeczypospolitej Polskiej. Instytucja Audytowa odpowiada za wykonanie zadań określonych w art. 62 rozporządzenia ogólnego. Instytucja ta wspierana jest przez Grupę Audytorów, składającą się z przedstawicieli partnerów Programu: Ministerstwa Finansów Rzeczypospolitej Polskiej, Urzędu Kontroli Skarbowej w Zielonej Górze i Banku Inwestycyjnego Kraju Związkowego Brandenburgia. 16

Wspólny Sekretariat Techniczny Kontrolerami są instytucje, na które zadania, określone w art. 16 rozporządzenia EFRR deleguje po stronie polskiej minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego i Ministerstwo Gospodarki Kraju Związkowego Brandenburgia. Zadania te zostały delegowane przez Ministerstwo Gospodarki Kraju Związkowego Brandenburgia do Banku Inwestycyjnego Brandenburgii oraz przez ministra do spraw rozwoju regionalnego do Lubuskiego Urzędu Wojewódzkiego. Wspólny Sekretariat Techniczny Instytucja Zarządzająca powołała, po uzgodnieniu z Instytucją Koordynującą w Brandenburgii Wspólny Sekretariat Techniczny (WST) dla Programu z siedzibą w Zielonej Górze. W WST zatrudnieni są pracownicy z Polski i Brandenburgii. WST wspiera Instytucję Zarządzającą, Instytucję Koordynującą w Brandenburgii oraz Komitet Monitorujący w realizacji ich zadań. 17

Zadania WST w Zielonej Górze: doradztwo dla wnioskodawców, przyjmowanie i elektroniczna rejestracja wniosków projektowych, ich weryfikacja formalna, ocena kryterium transgraniczności i jakości partnerstwa oraz koordynacja procesu oceny merytorycznej, przygotowanie posiedzeń Komitetu Monitorującego (m.in. przygotowanie materiałów, podstaw decyzji oraz sporządzanie protokołów), wspieranie Instytucji Zarządzającej w zakresie opracowywania raportów dotyczących wdrażania Programu, przygotowanie zmian Programu, działania informacyjno-promocyjne. Zadania RPK w Euroregionach (niemieckie biura): przyjmowanie wniosków i ich przesłanie do rejestracji do WST, działania w zakresie informacji i promocji - w uzgodnieniu z Instytucją Zarządzającą, Instytucją Koordynującą w Brandenburgii i Wspólnym Sekretariatem Technicznym. 18

Wspólny Komitet Monitorujący Program monitorowany jest przez wspólny Komitet Monitorujący, który nadzoruje sprawność i jakość realizacji Programu w szczególności poprzez: analizę i zatwierdzanie kryteriów wyboru projektów, ocenę postępów we wdrażaniu Programu, zatwierdzanie rocznych sprawozdań z realizacji programu oraz dokonywanie zmian w dokumencie programowym. Ponadto Komitet Monitorujący odpowiada za wybór projektów. Dla poszanowania zasady partnerstwa i wspólnej odpowiedzialności za wdrażanie Programu do KM włączono przedstawicieli szczebla rządowego, regionalnego i lokalnego. Skład Komitetu został ustalony według parytetu: 50% członkowie polscy i 50% członkowie niemieccy. 19

Realizacja i kontrola projektu Przygotowanie wniosku Złożenie wniosku Formalna weryfikacja wniosku Ocena merytoryczna wniosku Wybór projektu przez Komitet Monitorujący Kontraktowanie Sprawozdawczość 20

Kontraktacja Umowa o dofinansowanie projektu – zawierana pomiędzy Beneficjentem Wiodącym a Instytucją Zarządzającą (Ministerstwo Rozwoju Regionalnego) w języku polskim i niemieckim (wzór umowy jest zamieszczony na stronie internetowej Programu). Porozumienie partnerskie – zawierane pomiędzy Beneficjentem Wiodącym a partnerami projektu (wzór umowy znajduje się na stronie internetowej Programu, dokument zawiera wyboldowane zapisy obligatoryjne, których partnerzy nie mogą zmieniać, dokument może być rozszerzony przez partnerów; powinno być zawarte najpóźniej w momencie podpisywania umowy, a przedłożone do kontrolerów wraz z pierwszym raportem cząstkowym).

Sprawozdawczość Trzymiesięczne okresy sprawozdawcze (od momentu podpisania umowy) Raport cząstkowy – składany przez partnerów do kontrolera I stopnia – 5 dni kalendarzowych po zakończeniu okresu sprawozdawczego Certyfikacja wydatków – nie dłużej niż 45 dni kalendarzowych od otrzymania dokumentów od beneficjenta (partnera) Raport całościowy - Beneficjent Wiodący przygotowuje całościowy raport z postępu realizacji projektu załączając do niego certyfikaty kontroli I-go stopnia wszystkich partnerów projektu, i przekazuje go do WST w terminie do 57 dni kalendarzowych po zakończeniu okresu sprawozdawczego

Beneficjenci wiodący realizują swoje projekty wraz z partnerami zgodnie z postanowieniami określonymi w umowie o dofinansowanie. Beneficjenci wiodący są odbiorcami płatności i przekazują odpowiednie ich części pozostałym partnerom projektu. Końcowe wyniki każdego projektu udokumentowane zostają przez beneficjenta wiodącego w raporcie końcowym. Partner wiodący składa to sprawozdanie oraz sprawdzone dowody poniesienia wydatków i protokoły kontroli do Instytucji Zarządzającej, za pośrednictwem WST. WST sprawdza dokumentację, dokonuje adnotacji po sprawdzeniu przekazuje informacje do IZ oraz informuje beneficjenta wiodącego o prawidłowym zamknięciu projektu. IZ zleca płatność salda końcowego. Beneficjent wiodący przekazuje odpowiednie części ostatniej płatności pozostałym partnerom projektu. 23

Przepływ środków finansowych Jedno konto programowe Na wspólny budżet Programu składaja się alokacja z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i współfinansowanie krajowe Polski i Brandenburgii. Zgodnie z art. 17 Rozporządzenia EFRR wkład Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wpłacany jest na jedno konto Programu. Refundacja wydatków 1. Wszyscy partnerzy (beneficjenci) uczestniczący w projekcie wdrażają działania zaplanowane w opisie projektu. Wydatki poniesione przez partnerów w projekcie są weryfikowane pod względem legalności i prawidłowości oraz poświadczane przez właściwych kontrolerów. 2. Na podstawie poświadczonych wydatków w formie wniosków o płatność od partnerów w projekcie beneficjent wiodący sporządza i składa do WST wniosek o płatność, na który składają się wydatki zweryfikowane przez kontrolerów. Następnie WST przekazuje wniosek do IZ. 24

3. Na podstawie zweryfikowanych, w oparciu o określone procedury, wniosków o płatność od beneficjentów wiodących i wyników kontroli wydatków poszczególnych partnerów projektu przeprowadzonych przez kontrolerów, Instytucja Zarządzająca sporządza zestawienie wniosków o płatność złożonych przez beneficjentów wiodących i przekazuje je do Instytucji Certyfikującej w celu sporządzenia poświadczonej deklaracji wydatków i wniosku o płatność. 4. Instytucja Certyfikująca otrzymuje płatności dokonane przez Komisję Europejską (płatności zaliczkowe, okresowe oraz płatności salda końcowego). 5. Płatności są przekazywane beneficjentom wiodącym przez odpowiednią jednostkę finansową polskiego Ministerstwa Rozwoju Regionalnego (Departament Ekonomiczno-Finansowy). Zgodnie z art. 20 rozporządzenia EFRR beneficjent wiodący jest zobowiązany przekazać wkład Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego partnerom uczestniczącym w projekcie. 6. W przypadku wystąpienia nieprawidłowości, zgodnie z art. 17 ust. 3 rozporządzenia EFRR, jeśli beneficjent wiodący nie zdoła zapewnić sobie zwrotu kwot od beneficjenta, państwo członkowskie, na którego terytorium znajduje się dany beneficjent, zwróci Instytucji Certyfikującej kwotę nienależnie wypłaconą temu beneficjentowi. 25

Schemat przepływu środków finansowych

Współpraca i spotkania. Fundusz Małych Projektów i projekty sieciowe Współpraca i spotkania. W celu rozwijania współpracy partnerskiej wspierane są intensywne działania kooperacyjne realizowane przez lokalne i regionalne instytucje oraz samorządy. Projekty te mają w szczególności służyć pielęgnowaniu transgranicznej wymiany informacji, komunikacji i współpracy między mieszkańcami, stowarzyszeniami i urzędami we wspólnym obszarze wsparcia, a także pogłębianiu identyfikacji mieszkańców ze wspólną przestrzenią życia społecznego. Za wdrażanie Funduszu Małych Projektów i projektów sieciowych odpowiedzialne są biura euroregionów: Pro Europa Viadrina i „Sprewa-Nysa-Bóbr”. W tym celu biura euroregionów otrzymają z budżetu programu (w ramach tzw. projektów parasolowych) stosowne fundusze i jednocześnie zostaną upoważnione do przekazywania środków beneficjentom projektów małych i sieciowych. Biura euroregionów przejmują w tej procedurze rolę beneficjenta wiodącego dla wszystkich projektów małych i sieciowych wchodzących w zakres ich odpowiedzialności.

Stan wdrażania Nabór w ramach Programu jest otwarty. Pierwsze posiedzenie Komitetu Monitorującego Program odbyło się 24 czerwca 2008 r. w Zielonej Górze. Rozpoczęcie Programu – 1 października 2008 r. W listopadzie 2008 r. w Zielonej Górze otwarte zostało biuro Wspólnego Sekretariatu Technicznego. Posiedzenie Komitetu Monitorującego, na którym po raz pierwszy wybierano projekty do dofinansowania odbyło się w dniach 9-10 marca 2009 r. Najbliższy KM odbędzie się w dniach 2-3 marca 2010 r., na nim rozpatrzone zostaną kolejne wnioski o dofinansowanie.

Stan wdrażania Priorytety 1-3 Łączna kwota projektów wybranych do dofinansowania – 54 835 139, 50 EUR z tego EFRR 46 587 508,78 EUR Kwoty EFRR projektów wybranych do dofinansowania w podziale na Priorytety:   · Priorytet 1: 29 135 499,01 EUR · Priorytet 2: 4 688 174,72 EUR · Priorytet 3: 12 763 835,05 EUR Liczba podpisanych umów: 15 na łączną kwotę 26 670 028, 64 EUR Z tego EFRR 22 669 524,33 EUR

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Departament Współpracy Terytorialnej Dziękuję za uwagę Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Departament Współpracy Terytorialnej Zespół ds. Programu Polska (Województwo Lubuskie) - Brandenburgia ul. Podgórna 7 65-057 Zielona Góra www.mrr.gov.pl www.funduszeeuropejskie.gov.pl