Prawo autorskie a nowe technologie XI Ogólnopolska Konferencja z cyklu „Automatyzacja bibliotek” Biblioteki nowej generacji - nowoczesne narzędzia, usługi, obszary Jędrzej Leśniewski Centrum Wiedzy i Informacji Naukowo-Technicznej Politechniki Wrocławskiej

Prawo autorskie a nowe technologie Prawo autorskie a sens regulacji prawnej Biblioteka idealna – szanse i ograniczenia Obszary problemowe Nowelizacje prawa autorskiego na poziomie krajowym Jednolity Rynek Cyfrowy

Skuteczność prawa Kiedy społeczeństwo zachowuje się w sposób zgodny z prawem, niekoniecznie mając świadomość takiej zgodności, jest to sukces prawodawcy, który stworzył lub skodyfikował prawo wchodzące we właściwe interakcje z ogólnospołecznymi normami.

Prawo autorskie Kompleksowy zespół przepisów służących utrwaleniu więzi prawnej łączącej autora ze stworzonym przez niego utworem a także ochronie interesów ekonomicznych autora i innych uprawnionych osób.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia r. (K15/13) 1.Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Zasada ta nie stoi na przeszkodzie ukaraniu za czyn, który w czasie jego popełnienia stanowił przestępstwo w myśl prawa międzynarodowego. (art. 42.Konstytucji RP) 3.Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w inny sposób niż określony w ust. 1 lub ust. 2 narusza cudze prawa autorskie lub prawa pokrewne określone w art. 16, art. 17, art. 18, art. 19 ust. 1, art. 191, art. 86, art. 94 ust. 4 lub art. 97, albo nie wykonuje obowiązków określonych w art. 193 ust. 2, art. 20 ust. 1-4, art. 40 ust. 1 lub ust. 2, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. (art.115 Pr Aut)

Obszary problemowe Nieprzystawalność istniejących regulacji prawa autorskiego do możliwości technologicznych. Dysproporcja między możliwościami infrastrukturalnymi a prawnymi w realizacji usług bibliotecznych. Licencja ustawowa czy swoboda umów. Lobbing czy ratowanie prawa.

Ekonomiczna analiza prawa W myśl ekonomicznej analizy prawa celem prawa jest efektywność ekonomiczna rozumiana jako maksymalizacja dobrobytu społecznego.

Dokąd powinna zmierzać reforma? Argumenty z debaty publicznej Argumenty z publikacji naukowych Argumenty z wniosków ustawodawcy ustalonych na podstawie debaty publicznej

Argumenty cz. I „Kwestia dozwolonego użytku to główny problem w procesie dostosowania prawa autorskiego do możliwości technicznych jakimi dziś dysponujemy.” (Edyta Konopczyńska, Granice dozwolonego użytku prywatnego, ) „Jeśli nie uda się nam zbudować godnego zaufania środowiska, nasi obywatele mogą ograniczyć wykorzystywanie nowych technologii.” (Cyfrowe priorytety Polski na potrzeby dyskusji o Jednolitym Rynku Cyfrowym, s.1 ) „Obecne przepisy o dozwolonym użytku blokują wykorzystanie technologii informacyjnych dla celów prywatnych, informacyjnych, naukowych i edukacyjnych.” (Wspólne stanowisko Centrum Cyfrowego Projekt: Polska oraz Interdyscyplinarnego Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego dotyczące zmian w systemie prawa autorskiego, 2012)

Argumenty cz. II „Where once was the protection of intellectual property merely administrative and suport functions, is today one of the key managerial and organizational activities.” (Žaneta Rylková and Monika Chobotová: Protection of Intellectual Property as a means of evaluating innovation performance, w: Procedia Economics and Finance 14 (2014), ss , s. 551; doi: /S (14) )Žaneta RylkováMonika Chobotová

Argumenty cz.II c.d. „For a world sample, we find that stronger intellectual property laws have a positive impact on a country’s ability to expand its productive frontier and apply tacit and explicit innovative advances. However, this effect is restricted to countries with an above average level of development and complexity /…/ Poorer countries, with lower levels of sophistication and low levels of human capital are not able to overcome the negative effects of IPRs /…/ Future research is needed to unravel how precisely this causal mechanism works. The interaction between IPRs and human capital, focusing on domestic productivity or more specifically on intra-industry diffusion, seems more pressing than ever.” (Cassandra Mehlig Sweet, Dalibor Sacha Eterovic Maggio: Do Stronger Intellectual Property Rights Increase Innovation?, w: World Development, vol. 66, ss , s. 674)Cassandra Mehlig SweetDalibor Sacha Eterovic Maggio

Argumenty cz. III „Libraries report that it is very difficult to negotiate licences and manage subscriptions for multiple Member States. Universities point to problems that students face in accessing online educational resources when they are not resident in the country of the university (e.g. students of online courses).” (Report on the responses to the Public Consultation on the Review of the EU Copyright Rules ) (

Argumenty cz. III c.d. „Institutional users generally consider the current consultation exception to be too narrow and not in line with technology and with people’s expectations. They are often critical of current licensing mechanisms for remote access. They report unbalanced bargaining positions in their licensing negotiations with rightholders and consider that licence terms are not adapted to libraries’ policies (e.g. only certain uses are allowed, remote access is not always possible, including across borders and the range of licensed works is limited, etc.). In some cases, respondents point out that licences are simply not available. Institutional users report significant problems in relation to e-lending licensing agreements.” (Report on the responses to the Public Consultation on the Review of the EU Copyright Rules rules/docs/contributions/consultation-report_en.pdf) rules/docs/contributions/consultation-report_en.pdf

Arguementy cz.III c.d. „The majority of end users/consumers would support the creation of a registration system at EU level. They argue that registration would allow collecting data about right-ownership and length of copyright protection of registered works. This would facilitate licensing, reduce transaction costs and increase legal certainty. According to end users/consumers, registration would be particularly helpful to identify works that fall in the public domain or that have been made available through open content licences such as Creative Common licences. Registration would also help reduce the occurrence of orphan works.” (Report on the responses to the Public Consultation on the Review of the EU Copyright Rules

Nowelizacja! Projekt ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych ( r., MKiDN) CEL: Pełne wdrożenie do polskiego porządku prawnego szeregu regulacji prawa europejskiego z zakresu prawa autorskiego i praw pokrewnych, których termin wdrożenia upłynął bądź upływa w najbliższym czasie. Obszar 1: Zapewnienie możliwie jak najszerszego dostępu do utworów i przedmiotów praw pokrewnych, przede wszystkim w ramach tzw. dozwolonego użytku publicznego. Obszar 2: Zmiany dotyczące czasu ochrony – wprowadzenie jednolitego sposobu obliczania czasu ochrony autorskich praw majątkowych do utworu muzycznego ze słowami oraz zapewnienie artystom wykonawcom utworów muzycznych odpowiedniej ochrony ich praw przez cały okres ich życia Podmioty, na które oddziałuje projekt: – Biblioteki (9920 wg GUS) „Zwiększenie pewności prawnej i poszerzenie możliwości korzystania z utworów w ramach dozwolonego użytku; umożliwienie korzystania z utworów osieroconych i utworów niedostępnych w obrocie handlowym” – Instytucje naukowe (284, w tym publiczne szkoły wyższe) „Zwiększenie pewności prawnej przy korzystaniu z utworów w ramach dozwolonego użytku”

Nowelizacja? Projekt: 1) wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/28/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie niektórych dozwolonych sposobów korzystania z utworów osieroconych (Dz. U. UE L 299 z , s. 5); 2) wdraża częściowo dyrektywy: dyrektywę 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz. U. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, s. 230) oraz dyrektywę 2006/115/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej (wersja ujednolicona) (Dz. U. UE L 376 z , s. 28). Do dnia 19 grudnia 2014 r. projektowane przepisy znajdowały się w projekcie ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wpisanym do WPL RM pod nr UC 123. Od etapu zorganizowania przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego konferencji uzgodnieniowej ww. projektu ustawy, decyzją Zespołu do spraw Programowania Prac Rządu projekt UC 123 został ograniczony do przepisów wdrażających dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/77/UE z dnia 27 września 2011 r. dotyczącą zmiany dyrektywy 2006/116/WE w sprawie czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych. Wyłączony zakres projektu zgodnie z ww. decyzją został przeniesiony do niniejszego projektu ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych nr UC 159. ( w nawiązaniu dohttp://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/245196/245204/245210/dokument pdf)

/ /?type=3&permPage=1

Jednolity Rynek Cyfrowy Lepszy dostęp konsumentów i przedsiębiorstw do towarów i usług cyfrowych. Stworzenie odpowiednich warunków dla rozwoju sieci i usług cyfrowych. Tworzenie europejskiej gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego o długofalowym potencjale wzrostu. ( Art. 4 ust. 2 lit. a), art. 26, 27, 114 i 115 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)

Jednolity Rynek Cyfrowy „Wierzę, że musimy znacznie lepiej wykorzystywać ogromne możliwości, jakie stwarzają technologie cyfrowe, rozwijające się bez względu na przebieg granic. Aby tego dokonać, będziemy potrzebowali odwagi, aby rozbić istniejące sztywne struktury krajowe w takich obszarach, jak (…) przepisy dotyczące praw autorskich(…). Tworząc połączony, jednolity rynek cyfrowy, (…) możemy zapewnić w Europie dodatkowy wzrost o wartości nawet 250 mld EUR(…). Aby osiągnąć ten cel, zamierzam (…) przedsięwziąć ambitne działania legislacyjne w kierunku stworzenia połączonego jednolitego rynku cyfrowego, szczególnie przez (…) unowocześnienie przepisów o prawie autorskim w świetle rewolucji cyfrowej i zmian w zachowaniu konsumenta. Promowanie wykorzystania technologii cyfrowych i usług świadczonych przez internet powinno stać się polityką przekrojową, obejmującą wszystkie gałęzie gospodarki i sektora publicznego.” Jean-Claude Juncker, Nowy początek dla Europy: Mój program na rzecz zatrudnienia, wzrostu, sprawiedliwości oraz zmian demokratycznych, s.5 – Strasburg, 15 lipca 2014,

Jednolity Rynek Cyfrowy „Jednym z podstawowych problemów europejskiego rynku cyfrowego jest brak pełnej harmonizacji w zakresie licencjonowania i ochrony prawno-autorskiej, w efekcie bardzo często konsumenci nie mają dostępu nie tylko do zagranicznych treści i usług, ale nie mogą korzystać z rodzimych usług przebywając za granicą – nawet w ramach UE. Zatem modernizacja i ujednolicenie reżimu prawno-autorskiego, zakończenie geo-blokowania i dyskryminacji geograficznej w dostępie do usług i treści jest jednym z najważniejszych warunków dokończenia Jednolitego Rynku Cyfrowego. Należy unowocześnić europejski system praw autorskich i ułatwić udzielanie licencji przy zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony praw własności intelektualnej i uwzględnieniu różnorodności kulturowej” (Konkluzje Rady Europejskiej, 24 – 25 października 2013 r., w: Priorytety cyfrowe Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji RP na potrzeby programowania prac nad Jednolitym Rynkiem Cyfrowym w ramach Unii Europejskiej, s.6) nkiem_cyfrowym_w_ramach_ue-_krmc.pdf

Jednolity Rynek Cyfrowy „Przemiany cyfrowe wymagają adekwatnych, zreformowanych praw autorskich. Ułatwienia w transgranicznym dostępie do usług i treści to jeden z najważniejszych warunków potrzebnych do zakończenia budowy Jednolitego Rynku Cyfrowego. Reformując, musimy zachować wysoki poziom ochrony praw własności intelektualnej, służących rozwojowi i różnorodności kulturowej.” (Cyfrowe priorytety Polski na potrzeby dyskusji o Jednolitym Rynku Cyfrowym, s.4 )

Jednolity Rynek Cyfrowy >>W maju 2015 r. należy się spodziewać komunikatu Komisji Europejskiej, w którym szczegółowo zostanie opisana strategia Jednolitego Rynku Cyfrowego. Wówczas rozpoczną się prace nad oficjalnym stanowiskiem polskiego rządu, poprzedzonym konsultacjami publicznymi. Na 14 maja 2015 r. planowana jest wizyta w Warszawie wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej - Andrusa Ansipa, odpowiedzialnego za Jednolity Rynek Cyfrowy. Polska będzie pierwszym krajem UE, w którym wiceprzewodniczący publicznie ogłosi strategię Komisji Europejskiej na temat Jednolitego Rynku Cyfrowego podczas konferencji „Europejski rynek cyfrowy. Umiejętności, gospodarka, praca.”<< (

Dziękuję za uwagę. „Toczy się walka o ustalenie punktu, który można będzie uznać za równoważący uprawnionych z interesem publicznym i potrzebami społeczeństwa informacyjnego.” (Edyta Konopczyńska, Granice dozwolonego użytku prywatnego )