POLITYKA OCHRONY ŚRODOWISKA W UNII EUROPEJSKIEJ

Spis treści Historia i cele polityki ochrony środowiska. Ochrona środowiska a gospodarka. Technologiczne wymagania ekologiczne UE. Współpraca wielostronna. Program ISPA Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko. Poradnik beneficjenta. Obszar Natura 2000.

CELE DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA REALIZOWANYCH PRZEZ UE Zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska naturalnego Ochrona zdrowia człowieka Rozważne i racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych

Historia Lata 70-te, opracowanie programu na rzecz ochrony środowiska WE Za podstawę uznano 100 artykuł Traktatu EWG 1991 Traktat z Maastricht włączył politykę ochrony środowiska do swoich stałych zadań

EUROPEJSKA AGENCJA DS. ŚRODOWISKA NATURALNEGO Istnieje od 1993 roku. Ma siedzibę w Kopenhadze. Jest głównym centrum informacji o stanie środowiska i jego zanieczyszczeniu. Współpracuje z krajami środkowo-wschodnioeuropejskimi. Dokumentacja Agencji jest dostępna dla każdego obywatela Unii Europejskiej.

Finansowe wspieranie inwestycji zachodzi za pośrednictwem: Programu LIFE, którego celem jest zapewnienie pomocy finansowej dla unijnych projektów z zakresu ochrony środowiska, m.in. ochrony naturalnych siedlisk oraz dzikiej fauny i flory; Funduszy strukturalnych wspierających restrukturyzację i modernizację gospodarek krajów UE; Funduszu Spójności, który wspiera finansowo peryferyjne kraje UE.

OCHRONA ŚRODOWISKA A GOSPODARKA Unia Europejska staje się głównym koordynatorem polityki ochrony środowiska w Europie Europejscy przemysłowcy sprzeciwili się wprowadzeniu podatku energetycznego Komisja Europejska wycofała się z kilku planowanych aktów prawnych, m.in. z wprowadzenia podatku od emisji dwutlenku węgla

Przepisy dotyczące ekologii 1 . Zanieczyszczenie wody Ochrona wód powierzchniowych i głębinowych Limity dla rtęci, kadmu, lindanu, DDT, pięciochlorofenolu, czterochlorku węgla Kontrola i redukcja ścieków Normy jakościowe wód 2 . Zanieczyszczenie atmosfery Ograniczenia w emisji dwutlenku siarki, CO2, spalin samochodowych Normy w używaniu chlorofluorowęglanów w aerozolach Kontrola zanieczyszczeń wytwarzanych przez zakłady przemysłowe Planowane ograniczenie emisji CO2 o 20% do 2020

Przepisy dotyczące ekologii 3. Hałas Normy dopuszczające poziom hałasu 4. Produkty chemiczne 1986 rok - Europejski Wykaz Istniejących Substancji Chemicznych 1982 rok – Obowiązek informowania władz o miejscach używania niebezpiecznych substancji Redukcja chlorofluorowęglanów, które niszczą warstwę ozonową

Przepisy dotyczące ekologii 5. Zagospodarowanie odpadów 1975 rok - zasady dotyczące gromadzenia składowania, przerobu i przetwarzania odpadów Recycling odpadów 6. Ochrona przyrody 1979 rok – Konwencja Berneńska dotycząca ochrony przyrody Wspieranie finansowo projektów z zakresu ochrony środowiska naturalnego.

Nakłady na ekologię na świecie* : 1994 1995 2000 USA 165,5 172,1 209,4 Europa Zachodnia 127,4 132,5 161,2 Japonia 65,3 67,8 81,7 Azja (bez Japonii) 14,2 16,6 36,4 Kanada 10,8 11,3 14,5 Ameryka Łacińska 6,6 7,2 13,0 Europa Wschodnia/Rosja 6,4 6,9 10,2 Australia/Nowa Zelandia 6,2 6,5 8,3 Środkowy Wschód 3,8 4,0 5,4 Afryka 1,8 2,0 3,2 Ogółem 408,0 426,9 543,3 * w mld dolarów USA

JEDENAŚCIE EKOLOGICZNYCH ZASAD UNII EUROPEJSKIEJ 1.Lepiej zapobiegać, niż leczyć. 2. Należy uwzględniać skutki oddziaływania na środowisko w możliwie najwcześniejszym stadium podejmowania decyzji. 3. Trzeba unikać eksploatowania przyrody powodującego znaczne naruszenie równowagi ekologicznej. 4. Należy podnieść poziom wiedzy naukowej, by umożliwić podejmowanie właściwych działań. 5. Koszty zapobiegania i usuwania szkód ekologicznych powinien ponosić sprawca zanieczyszczenia. 6. Działania w jednym państwie członkowskim nie powinny powodować pogorszenia stanu środowiska w innym.

JEDENAŚCIE EKOLOGICZNYCH ZASAD UNII EUROPEJSKIEJ 7. Polityka ekologiczna państw członkowskich w zakresie ochrony środowiska musi uwzględniać interesy państw rozwijających się. 8. Państwa Unii Europejskiej powinny wspierać ochronę środowiska w skali międzynarodowej i globalnej. 9. Ochrona środowiska jest obowiązkiem każdego, zatem konieczna jest edukacja w tym zakresie. 10. Środki ochrony środowiska powinny być stosowane odpowiednio do rodzaju zanieczyszczenia, potrzebnego działania oraz obszaru geograficznego, który mają chronić. Zasada ta znana jest jako zasada subsydiarności. 11. Krajowe programy dotyczące środowiska powinny być koordynowane na podstawie wspólnych długoterminowych programów, a krajowa polityka ekologiczna – harmonizowana w ramach Wspólnot Europejskich.

TECHNOLOGIE A WYMAGANIA EKOLOGICZNE UE BAT - Best Available Technology Najlepsza dostępna technologia Wprowadzony przez EWG w 1984 roku Są to takie metod działania, takie rozwiązania organizacyjne, a przede wszystkim takie urządzenia techniczne, które najlepiej redukują i unieszkodliwiają zanieczyszczenia.

CERTYFIKAT ISO 14000 Certyfikat ISO 14000 Zakłada dobrowolny udział podmiotów gospodarczych w działaniach na rzecz ochrony środowiska. Firma posiadająca ten „zielony" certyfikat jest pewniejszym partnerem dla firm ubezpieczeniowych na Zachodzie i dobrym sąsiadem dla lokalnego społeczeństwa. W Polsce do wydania certyfikatu ISO 14000 uprawnione jest Polskie Centrum Badań i Certyfikacji oraz akredytowane w kraju zachodnie firmy certyfikujące.

Blue Angel, Blaue Engel, Niebieski Anioł Znak ten jest umieszczony na wyrobach bezpieczniejszych od innych wyrobów tego samego rodzaju, uznanych w danej grupie wyrobów za liderów środowiskowych. Podczas kwalifikowania wyrobów ocenia się: oszczędność surowca, oszczędność zanieczyszczeń, ograniczenie hałasu, eliminację lub ograniczenie ilość odpadów i możliwość ponownego ich użycia.

BIO - produkt ekologiczny Oznacza produkty pochodzące z kontrolowanej produkcji ekologicznej, certyfikowany zgodnie z normami Unii Europejskiej przez jednostki certyfikacyjne.

The EU Flower Europejska Stokrotka Jest wielobranżowym oznaczeniem unijnym. O przyznanie europejskiego ekoznaku mogą wystąpić: producent, importer, usługodawca i dystrybutor produktu na dowolnym rynku europejskim. Wszystkie wyroby posiadające “Stokrotkę” zostały sprawdzone przez niezależne jednostki w zakresie spełnienia rygorystycznych kryteriów ekologicznych i użytkowych.

WSPÓŁPRACA WIELOSTRONNA Przynależność Polski do organizacji międzynarodowych zajmujących się stanem środowiska naturalnego Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) Agenda ONZ ds. Ochrony Środowiska (UNEP) Europejska Komisja Gospodarcza (EKG) Rada Europy Inicjatywa Środkowoeuropejska Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) INTEROCEANMETAL Bank Światowy Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju

WSPÓŁPRACA WIELOSTRONNA Udział Polski w pracach na rzecz ochrony środowiska na szczeblu regionalnym rejon Morza Bałtyckiego rejon „Zielonych Płuc Europy" rejon Karpat Wschodnich rejon Karkonoszy rejon Dolnej Odry rejon „Czarnego Trójkąta”

PROGRAM ISPA Przedakcesyjny instrument pomocy UE dla 10 państw kandydujących Polska w latach 2000-2003 otrzymała 1,480 mld Koszt przedsięwzięcia nie mógł być niższy niż 5 mln euro Wkład finansowy UE – 75% lub 85% Od 1 maja 2004 r. Polska przestała być beneficjentem funduszu ISPA

PROGRAM ISPA Priorytety programu ISPA ochrona środowiska: zwalczanie problemów spowodowanych zanieczyszczeniem wód i powietrza pomoc w utylizacji odpadów wsparcie wprowadzania porządku prawnego w zakresie ochrony środowiska Sektor Liczba projektów Koszty całkowite (euro) Dofinansowanie ISPA (euro) Sektor transportu 24 1 890 796 519 1 300 474 927 Sektor środowiska 45 2 194 338 267 1 285 191 045 Pomoc horyzontalna 1 1 630 000 Razem 70 4 086 764 786 2 587 295 972

PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Cel programu: Celem programu jest poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej

PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Podział środków UE dostępnych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko : transport środowisko energetyka szkolnictwo wyższe kultura zdrowie

6 priorytetów dotyczących ochrony środowiska: PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO 6 priorytetów dotyczących ochrony środowiska: Gospodarka wodno-ściekowa 2. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi 3. Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska

6 priorytetów dotyczących ochrony środowiska: PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO 6 priorytetów dotyczących ochrony środowiska: 4. Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska 5. Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych 6. Transport przyjazny środowisku

PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Instytucjami odpowiedzialnymi za wdrażanie poszczególnych priorytetów Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko są: Ministerstwo Środowiska (priorytety I-V); Ministerstwo Infrastruktury (priorytety VI-VIII);

PROGRAM OPERACYJNY INFRASTURKTURA I ŚRODOWISKO Jak przygotowano Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko? Prace przygotowawcze styczeń 2006 rok Opracowanie przez grupy robocze wsparcia Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności Przygotowanie tekstu programu przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 1 styczeń 2006 rok akceptacja programu przez Radę Ministrów i skierowanie do konsultacji społecznej

PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Oczekiwane efekty programu 9 tys. km kanalizacji sanitarnej, w wyniku czego 810 tys. osób zostanie podłączonych do sieci; 318 oczyszczalni ścieków;  20 nowych ponadregionalnych zakładów zagospodarowania odpadów; 5,5 mln osób zostanie dodatkowo objętych systemem gospodarowania odpadami komunalnymi; z 79% do 50% zmniejszy się poziom składowania odpadów; 400 obiektów małej retencji;

PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Oczekiwane efekty programu 500 stanowisk do analizowania i reagowania na zagrożenia katastrofami naturalnymi; 135 dużych przedsiębiorstw wspartych w zakresie systemów zarządzania środowiskowego; 1550 ha, którym przywrócono ochronę właściwego stanu ekosystemów; 270 km zmodernizowanych dróg wodnych; z 2% do 7,5% powinien wzrosnąć udział energii elektrycznej wytworzonej ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii elektrycznej brutto; 1 mln ton rocznej produkcji biopaliw

Finansowanie PO IŚ

Program Infrastruktura i Środowisko Wkład wspólnotowy [w euro]   Program Infrastruktura i Środowisko Wkład wspólnotowy [w euro] % EFRR FS 1 2 3 4 5 6 P I Gospodarka wodno-ściekowa 2 783 942 550 12,6% P II Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi 1 215 740 049 5,5% P III Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska 556 788 510 2,5% P IV Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska 200 000 000 3,5% P V Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych 89 800 000 1,6% P VII Transport przyjazny środowisku   7 676 019 211 34,6%   Razem alokacja 2007-2013 5 737 330 000 22 176 353 774 100,0%

PORADNIK BENEFICJENTA Czyli jak przygotować projekt, który będzie wpływał pozytywnie na środowisko

PRZED ROZPOCZĘCIEM INWESTYCJI: Zastanów się jaki będzie jej wpływ na środowisko Zaplanuj odpowiednie rozwiązania, które nie będą szkodzić środowisku Przygotuj Raport Ochrony Środowiska i złóż go w odpowiedniej Instytucji Zarządzającej projektem ( Ministerstwo Infrastruktury, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego)

SPRAWA OBWODNICY AUGUSTOWA PRZEZ DOLINĘ ROZPUDY Teren Doliny Rozpudy należy do chronionego unijnym prawem obszaru Natura 2000 Ze względu na unikalny ekosystem, zagrożone gatunki roślin i zwierzęta objęte ochroną nie wolną prowadzić tam żadnych inwestycji, które szkodzą środowisku

KONSEKWENCJE DLA POLSKI Proces przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości i nakaz natychmiastowego wstrzymania prac Polska musiałaby pokryć sama koszty obwodnicy i mogłaby zostać zmuszona do zapłacenia kar finansowych nałożonych przez UE KE mogłaby nakazać rozebrać zbudowane odcinki drogi Polska mogłaby utracić inne dotacje

JAK PRZYGOTOWAĆ PROJEKT Z ZAKRESU OCHONY ŚRODOWISKA? Beneficjent przed rozpoczęciem projektu powinien zastanowić się do jakiej kategorii jego projekt należy, aby wiedzieć z jakiego funduszu może uzyskać dofinansowanie. W zakresie ochrony środowiska są to : - dostosowanie do wymogów ochrony środowiska - odnawialne źródła energii - wytwarzanie energii

CYKL ŻYCIA PROJEKTU

PREZENTACJA PRZYKŁADU Jak dostosować projekt do wymogów ochrony środowiska Wsparcie dla MŚP finansowane z 16 RPO Typy projektów: Wprowadzanie nowych rozwiązań technologicznych, które służą zmniejszeniu oddziaływania na środowisko naturalne Dostosowanie przedsiębiorstwa do wymogów prawa w zakresie ochrony środowiska Uzyskanie certyfikatu środowiskowego dla produktów i usług

PREZENTACJA PRZYKŁADU Typy kosztów kwalifikowanych: środki trwałe oraz grunty i budynki, wartości niematerialne i prawne, analizy przygotowawcze i usługi doradcze (MŚP), szkolenia, niezbędne do realizacji projektu. Największe szanse mają firmy: ograniczające energochłonność i materiałochłonność procesów produkcyjnych, redukujące ilości wytwarzanych odpadów, wprowadzające proekologiczne technologie.

Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000

Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest systemem ochrony zagrożonych składników różnorodności biologicznej kontynentu europejskiego, wdrażanym od 1992 r. w sposób spójny pod względem metodycznym i organizacyjnym na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej.

Sieć Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów: Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO)

Sieć Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów: Specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO).

Mamy co chronić 23 parki narodowe 1368 rezerwatów przyrody 120 parków krajobrazowych 448 obszarów chronionego krajobrazu

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ Karolina Granatyr Magdalena Kamińska Magdalena Król Karolina Nowicka Joanna Wargocka Maria Trześniowska