Warszawski Program Ochrony Zdrowia Psychicznego Dariusz Hajdukiewicz Warszawski Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015 Warszawa, 26 listopada 2014 r.

Podstawa prawna tworzenia Warszawskiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego Akty prawa powszechnie obowiązujące:  Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (tj. Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1375);  Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 24, poz. 128);  Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.);  Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień. Akty prawa miejscowego:  Uchwała Nr XXVI/510/2011 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 20 października 2011 r. w sprawie przyjęcia Warszawskiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015;  Uchwała Nr XXXIV/814/2012 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 29 marca 2012 r. zmieniająca uchwałę w sprawie przyjęcia Warszawskiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015; Akty wewnętrzne:  Zarządzenie Nr 1477/2011 Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 2 września 2011 r. w sprawie powołania Warszawskiej Rady Ochrony Zdrowia Psychicznego

Realizatorzy Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego Obligatoryjni: Minister Sprawiedliwości, Minister Obrony Narodowej, a także ministrowie właściwi do spraw zdrowia, oświaty i wychowania, pracy, zabezpieczenia społecznego, nauki i szkolnictwa wyższego, spraw wewnętrznych i administracji publicznej, Narodowy Fundusz Zdrowia Samorządy województw, powiatów i gmin Fakultatywni: Organizacje społeczne, stowarzyszenia, fundacje, samorządy zawodowe, grupy samopomocy pacjentów, kościoły

Realizatorzy Warszawskiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego Komórki organizacyjne Urzędu m.st. Warszawy; Biuro Polityki Zdrowotnej, Biuro Pomocy i Projektów Społecznych, Biuro Edukacji, Urząd Pracy m.st. Warszawy Jednostki organizacyjne nadzorowane przez powyższe Biura podmioty lecznicze m.st. Warszawy, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, placówki szkolne, domy pomocy społecznej, środowiskowe domy samopomocy, 3) Organizacje pozarządowe (poprzez wsparcie finansowe ze strony m.st. Warszawy inicjatyw kierowanych do osób z zaburzeniami psychicznymi)

Aktywność Biura Polityki Zdrowotnej w zakresie realizacji Programu Ustalenie priorytetów promocji zdrowia psychicznego w m.st. Warszawie na podstawie analiz epidemiologicznych. Opracowanie i wdrożenie lokalnego, warszawskiego programu zwiększania dostępności i zmniejszania nierówności w dostępie do różnych form psychiatrycznej opieki zdrowotnej. Koordynacja realizacji programu uwzględniająca inne, niż m.st. Warszawa podmioty tworzące bazę psychiatrycznej opieki zdrowotnej - Warszawska Rada Ochrony Zdrowia Psychicznego. Tworzenie warunków do kontraktowania świadczeń psychiatrycznej opieki zdrowotnej zgodnie z potrzebami mieszkańców. Psychiatria - jeden z obszarów priorytetowych prac Warszawskiej Rady Polityki Zdrowotnej.

Sytuacja epidemiologiczna w zakresie zdrowia psychicznego w m.st. Warszawa (opieka ambulatoryjna) Rozpoznanie Osoby w wieku 1-18 lat leczone w opiece ambulatoryjnej na 100 tys. ludności w latach 2008-2011 2008 2011 Zaburzenia organiczne włącznie z zespołami objawowymi F00-F09 18,9 13,3 Zaburzenia psychiczne spowodowane używaniem alkoholu F10 29,8 37,7 Zaburzenia psychiczne spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych F11-F19 607,2 587,6 Schizofrenia i zaburzenia schizotypowe i urojeniowe F20-F29 82,6 50,6 Zaburzenia nastroju (afektywne) F30-F39 151,3 220,7 Zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i somatoformiczne F40-F48 580,6 586,9 Upośledzenie umysłowe F70-0F79 269,6 387,7 Zespoły behawioralne F50-F59 Zaburzenia osobowości F60-F69 Zaburzenia rozwojowe i emocji F84-F98 2705,8 3276,7 Nieokreślone zaburzenia psychiczne F99 247,7 193,5 W okresie 2008-2011 największy wzrost wskaźnika osób leczonych ambulatoryjnie z powodu chorób psychicznych dotyczył: zespołów behavioralnych i zaburzeń osobowości, zachorowań związanych ze stresem, zaburzeniami nastroju i zaburzeń psychicznych związanych z używaniem alkoholu. W opiece szpitalnej w ww. latach wzrost wskaźnika leczonych nie był tak zauważalny i dotyczył głównie zaburzeń behavioralnych i osobowości, związanych ze stresem i spowodowanych używaniem środków psychoaktywnych.

Standaryzowane współczynniki zgonów z powodu wybranych przyczyn zewnętrznych w Warszawie w latach 2009-2011 - problem samobójstw

Priorytety ochrony zdrowia psychicznego dla m.st. Warszawy Zaburzenia nerwicowe, Zaburzenia organiczne, Zaburzenie spowodowane używaniem alkoholu i środków psychoaktywnych Choroby typu schizofrenicznego i afektywne, Samobójstwa. Z uwagi na współpracę z Mazowiecką Radą Zdrowia Psychicznego, także priorytety Mazowsza są uwzględniane przy realizacji programu warszawskiego. Do wyznaczenia priorytetów promocji zdrowia psychicznego na obszarze m.st. Warszawy wykorzystana została bieżąca działalność Biura Polityki Zdrowotnej w zakresie pozyskiwania informacji o stanie zdrowia mieszkańców stolicy, której efektem są cykliczne publikacje dotyczące tej problematyki. Dla potrzeb wyboru głównych kierunków wzmocnienia psychiatrycznej opieki zdrowotnej posłużyła między innymi publikacja „Stan zdrowia mieszkańców Warszawy w latach 2009-2011”.

2. Opracowanie i wdrożenie lokalnego, warszawskiego programu ochrony zdrowia psychicznego I edycja Warszawskiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego dot. lat 2011-2015 II edycja, aktualizowana, dot. lat 2015-2020 jako efekt: analizy zmian w zakresie bazy psychiatrycznej opieki zdrowotnej analizy zmian w zakresie poziomu kontraktowania świadczeń ustalenia kierunków rozwoju opieki psychiatrycznej

3. Koordynacja realizacji programu - Warszawska Rada Ochrony Zdrowia Psychicznego* Analiza zasobów psychiatrycznej opieki zdrowotnej w m.st. Warszawie Spotkania Rady w celu monitorowania realizacji Programu, bieżącego analizowania sytuacji w zakresie dostępności do świadczeń psychiatrycznych i możliwości jej poprawy Uchwalanie stanowisk odnoszących się do aktualnych, najważniejszych problemów opieki psychiatrycznej (np.: poziomu finansowania i kontraktowania świadczeń) i kierowanie ich do odpowiednich osób i instytucji Ustalanie kierunków rozwoju psychiatrycznej opieki zdrowotnej w m.st. Warszawie * przedstawiciele 7 podmiotów tworzących podmioty lecznicze na terenie m.st. Warszawy oraz Urzędu Pracy m.st. Warszawy, Biura Pomocy i Projektów Społecznych, Komisji Dialogu Społecznego ds. Ochrony i Promocji Zdrowia

4. Tworzenie warunków do kontraktowania świadczeń psychiatrycznej opieki zdrowotnej zgodnie z potrzebami mieszkańców Działania inwestycyjne mające na celu poprawę warunków udzielania świadczeń psychiatrycznych, np.: modernizacje, remonty i adaptacje, a także tworzenie nowej bazy dla realizacji świadczeń w szczególności w zakresie opieki środowiskowej/domowej. Finansowanie powyższych działań z budżetu BPZ i podmiotów leczniczych. Prowadzenie korespondencji z MOW NFZ w sprawie poprawy finansowania lecznictwa psychiatrycznego. Działania organizacyjne – koncepcja sieci Centrów Zdrowia Psychicznego.

Centra Zdrowia Psychicznego Centra zdrowia psychicznego dla osób dorosłych mają świadczyć usługi psychiatrycznej opieki zdrowotnej dorosłym mieszkańcom Warszawy, obejmując obszar jednej, bądź zespołu dzielnic 1) Żoliborz – Bielany 2) Szpital Bielański 3) Bemowo - Włochy 4) Wola-Śródmieście 5) Szpital Wolski 6) Ochota – Ursus 7) Ursynów – Wilanów 8) Mokotów 9) Wawer – Wesoła 10) Rembertów – Praga Płd. 11) Białołęka – Praga Płn. 12) Targówek

5. Psychiatria - jeden z obszarów priorytetowych prac Warszawskiej Rady Polityki Zdrowotnej. Mając na uwadze aktualne dane epidemiologiczne oraz sytuację w zakresie dostępności świadczeń psychiatrycznej opieki zdrowotnej, uchwałą nr 4/2013 Warszawskiej Rady Polityki Zdrowotnej z dnia 25 listopada 2013 r. psychiatria została uznana za jeden z priorytetów prac tej Rady w latach 2014-2016. Warszawska Rada Polityki Zdrowotnej jest organem opiniodawczym i doradczym Prezydent m.st. Warszawy w zakresie ochrony zdrowia. W skład Rady wchodzą przedstawiciele 6 z 7 podmiotów tworzących podmioty lecznicze funkcjonujące na obszarze Miasta, Wojewoda Mazowiecki oraz przedstawiciel MOW NFZ. Wielokrotne rotacje na kierowniczych stanowiskach w MOW NFZ nie sprzyjały prowadzeniu bardziej skutecznej działalności WRPZ. Sukcesem Rady jest jednak m.in. opracowanie i przyjęcie dokumentu pt: „Kierunki rozwoju opieki zdrowotnej w m.st. Warszawa w latach 2014 – 2025. Zarys strategii”, w którym uwzględniono m.in. koncepcję 12 stołecznych CZP.

Baza opieki szpitalnej Wskaźnik dla łóżek psychiatrycznych szpitalnych – 4 łóżka /10 tys. mieszkańców Liczba łóżek psychiatrycznych na terenie Warszawy – 654 (większość w szpitalach monospecjalistycznych) - brakuje 30 łóżek Tylko 3 szpitale ogólne w Warszawie dysponują oddziałami psychiatrycznymi – Bielański, Wolski i Bródnowski Problem niedostatecznego finansowania łóżek psychiatrycznych w szpitalach ogólnych grozi likwidacją małych (środowiskowych) oddziałów psychiatrycznych Wskaźnik dla łóżek psychiatrycznych w ZOL’ach zgodnie z rozporządzeniem RM powinien wynosić 1-2 łóżka/10 tys. mieszkańców. Wg informacji NFZ, na Mazowszu jest takich łóżek 750. Potrzebna liczba łóżek dla Mazowsza wg liczby ludności, aby spełnić wymogi wskaźnika – wynosi od 520 do 1040. W Warszawie brak jest dotąd takich łóżek. Aby spełnić wymogi rozporządzenia wg wskaźnika powinno ich być przynajmniej171 (licząc tylko osoby zameldowane). Obecna propozycja dla NFZ to stworzenie w stołecznych ZOL-ach warunków udzielania świadczeń dla ok. 100 pacjentów z problemami psychicznymi, tak aby mogli oni zachować łatwy i częsty kontakt z bliskimi w celu szybkiego powrotu do środowiska.

Problemy z zakupem przez MOW NFZ świadczeń psychiatrycznych w oddziałach dziennych Wskaźnik: 3 miejsca w oddziałach dziennych na 10 tysięcy mieszkańców Brakuje 184 miejsc Płatnik kupuje jedynie 20–30% możliwości Taka sytuacja grozi więc likwidacją już istniejących miejsc i dalszym pogłębieniem deficytu

Wnioski wynikające z dotychczasowej realizacji Warszawskiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego Możliwości: zaangażowanie samorządu Miasta w realizację programu – finansowanie rozwoju bazy lecznictwa psychiatrycznego utworzenie platformy współpracy Miasta z instytucjami i organizacjami realizującymi zadania psychiatrycznej opieki zdrowotnej na obszarze m.st. Warszawy aktywność miejskich podmiotów leczniczych w zakresie rozwoju opieki psychiatrycznej - zwiększania poziomu kontraktowania świadczeń i poszerzania ich zakresu, pozyskiwania kadry specjalistycznej, dążenie do podnoszenia standardu udzielanych świadczeń przeznaczanie z budżetu m.st. Warszawy znacznych środków finansowych na działania w celu ograniczenia występowania zagrożeń dla zdrowia psychicznego mieszkańców – zadania edukacyjne, społeczne i rehabilitacji zawodowej

Wnioski wynikające z dotychczasowej realizacji Warszawskiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego Ograniczenia: nieadekwatny do potrzeb poziom kontraktowania świadczeń w szczególności w zakresie opieki środowiskowej/domowej i psychogeriatrii, wpływa demotywująco na prowadzenie specjalistycznych, nowoczesnych placówek niedostrzeganie przez płatnika dotychczasowych wysiłków oraz efektów poniesionych nakładów finansowych skutkuje spowolnieniem dalszych koniecznych działań reorganizacyjnych nieuwzględnianie założeń NPOZP przy tworzeniu innych niż WPOZP, lokalnych programów na terenie Warszawy niska wycena świadczeń psychiatrycznych, w szczególności ambulatoryjnych powodująca zwiększanie zainteresowania poszerzaniem bazy szpitalnej, czego skutkiem może być odejście od dotychczasowych koncepcji Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego brak kadry specjalistycznej w szczególności w odniesieniu do psychiatrii dzieci i młodzieży