Wstępny projekt Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013 przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do ogólnonarodowej debaty Warszawa, styczeń 2005

Horyzont czasowy NPR Tożsamy z najbliższym horyzontem programowania i finansowania polityk z budżetu UE dotyczącym lat 2007-2013

Harmonogram prac styczeń 2005 Przyjęcie przez Radę Ministrów wstępnego projektu i skierowanie go do ogólnonarodowej debaty luty – kwiecień 2005 Debata maj 2005 Opracowanie i przyjęcie projektu NPR wraz z załącznikami IV kwartał 2005 Ostateczne zatwierdzenie NPR 2006 Operacyjne i legislacyjne oprzyrządowanie wdrożenia NPR styczeń 2007 Rozpoczęcie realizacji

Ewolucja NPR 2004-2006 Działania współfinansowane ze środków funduszy strukturalnych i z Funduszu Spójności 2007-2013 Całokształt działań rozwojowych, realizowanych zarówno ze środków unijnych jak i wyłącznie krajowych

Czym jest NPR ? Polska wersja „Strategii Lizbońskiej” Koncepcja modernizacji polskiej gospodarki, wdrażana w warunkach członkostwa w UE Podstawa negocjacji z KE środków funduszy strukturalnych Kompleksowa strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski i jej regionów Narzędzie zapewnienia faktycznej podmiotowości samorządom województw w zakresie programowania i stymulowania rozwoju regionów Ma służyć zaktywizowaniu i lepszemu wykorzystaniu krajowych zasobów rozwoju, zwłaszcza kapitału ludzkiego i społecznego Program kompleksowych zmian instytucjonalnych, całościowa koncepcja unowocześnienia gospodarki i państwa

Struktura treści NPR Tło społeczno-gospodarcze tworzenia NPR Podstawy aksjologiczne, misja, cele i obszary priorytetowe Przedsięwzięcia i działania służące realizacji celów i priorytetów strategicznych System realizacyjny Instrumenty finansowe Program zmian instytucjonalnych warunkujących realizację NPR Monitoring i ewaluacja NPR Stanowisko Polski wobec unijnej polityki spójności

Aksjologia NPR (1) Podstawowe wartości: Obywatelska suwerenność jednostki – swobody obywatelskie i gospodarcze, przedsiębiorczość, innowacyjność, prawo do autonomii i samorealizacji, poczucie odpowiedzialności za jakość własnego życia i za dobro wspólne, aktywność społeczna i polityczna sprzyjająca ładowi demokratycznemu Spójność i solidarność społeczna – równe szanse wszystkich społeczności i grup społecznych, silna tożsamość kulturowa na poziomie lokalnym i regionalnym, usunięcie wszelkiej dyskryminacji i integracja wykluczonych Zrównoważony rozwój – orientacja na poprawę jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń, przy zapewnieniu ochrony i zachowania zasobów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego oraz właściwej struktury demograficznej społeczeństwa

Aksjologia NPR (2) Zasady sprzyjające realizacji podstawowych wartości: Uznanie wykształcenia, wiedzy, informacji i kultury za fundament społeczno-gospodarczego rozwoju Pomocniczość państwa – umacnianie samorządności terytorialnej i społeczeństwa obywatelskiego, przy zachowaniu autonomii i partnerstwa w relacjach między administracją państwową oraz strukturami samorządowymi i pozarządowymi Polityka prorodzinna – przyczynianie się do wyższego poziomu dzietności, gwarantująca prawidłowy rozwój dzieci i promująca partnerski model rodziny

Aksjologia NPR (3) Ochrona rynku i konkurencji Zapewnienie równego dostępu do sądu i ochrony konstytucyjnych praw Dialog obywatelski i partnerstwo społeczne Kształtowanie partnerskich relacji Polski z państwami demokratycznymi oraz jej uczestnictwa w globalnej polityce i gospodarce

Misja NPR Podjęcie i uruchomienie przedsięwzięć, które zapewnią utrzymanie gospodarki na ścieżce wysokiego wzrostu, w następstwie umocnienia konkurencyjności regionów i przedsiębiorstw oraz wzrostu zatrudnienia, przy zapewnieniu wyższego poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej

Cele strategiczne NPR Utrzymanie gospodarki na ścieżce wysokiego wzrostu gospodarczego Wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw i regionów oraz wzrost zatrudnienia Podniesienie poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej

Priorytety NPR Inwestycje Zatrudnienie Eksport Przedsiębiorczość Innowacyjność Ochrona rynku Integracja społeczna Wiedza i kompetencje Aktywizacja i mobilność Gospodarowanie przestrzenią

NPR tezy (1) Formułując NPR zajmujemy się przede wszystkim kategorią „rozwoju”, rozumianą jako ukierunkowaną zmianę dokonującą się w gospodarce i kulturze, zgodną z przyjętą aksjologią, czyli respektującą określone zasady – wartości.

NPR tezy (2) Aksjologia NPR ma respektować szeroką definicję rozwoju społeczno-gospodarczego i jakości życia, co będzie sprzyjać realizacji społecznych wartości i dążeń, równoważąc orientację indywidualistyczną i kolektywistyczną, postęp ekonomiczny z kulturowymi aspiracjami poszczególnych wspólnot. Z aksjologii ma wynikać dbałość o ekologiczne warunki życia, wymóg łagodzenia konfliktów międzygeneracyjnych oraz kompromisu między centralnym sterowaniem rozwojem a potrzebami i celami społeczności lokalnych i regionalnych.

NPR tezy (3) Istotą zasad normatywnych NPR – ich wewnętrzna spójność, komplementarność, pozostawienie rozwiązywania problemów na najniższym możliwie poziomie organizacji życia społecznego (respektowanie zasady subsydiarności i zróżnicowania regionalnego) oraz jednoczesne uwzględnianie trzech podstawowych perspektyw w programowaniu rozwoju – obywatela, wspólnoty i następnych pokoleń.

NPR tezy (4) NPR narzędziem programowania i koordynowania działań rozwojowych różnych podmiotów – publicznych, prywatnych i społecznych.

NPR tezy (5) Fundamentem rozwoju społeczno-gospodarczego Polski w perspektywie co najmniej kilkunastu lat musi być wysokie tempo wzrostu gospodarczego - rzędu 5% wzrostu PKB rocznie.

NPR tezy (6) Wysoki wzrost gospodarczy podstawą dla stopniowego usuwania zasadniczych barier rozwoju (negatywne cechy strukturalne gospodarki, deficyt kapitału ludzkiego i społecznego), ale bez zapewnienia wyeliminowania wszystkich barier. Wysoka dynamika gospodarcza wywołuje efekty mnożnikowe (efekty skali) oraz dyfuzyjne (efekty zakresu), ale nie może samoczynnie wywoływać skutków rozwojowych we wszystkich sektorach i obszarach gospodarki. Wymaga to ukierunkowanych, interwencyjnych działań państwa, zorientowanych na stymulowanie i utrwalanie tendencji rozwojowych - zapewniających wzmocnienie konkurencyjności gospodarki oraz zachowanie niezbędnego poziomu spójności społecznej.

NPR tezy (7) Osiągnięcie strategicznych celów rozwojowych warunkowane harmonizacją działań podejmowanych równolegle w trzech wymiarach: - strukturalnym – oddziaływanie na cechy strukturalne gospodarki - przestrzennym – oddziaływanie na zagospodarowanie przestrzeni kraju - regionalnym – oddziaływanie na rozwój i konkurencyjność regionów (województw).

NPR tezy (8) Wyróżnienie trzech wymiarów działań rozwojowych wynika z ich odrębnych i specyficznych funkcji Problemem do rozwiązania jest stworzenie instytucjonalnego układu zapewniającego efektywne i skoordynowane wypełnianie tych funkcji i wynikających z nich zadań przez określone podmioty władzy publicznej.

NPR tezy (9) Właściwy układ instytucjonalny dotychczas w Polsce nie został ustanowiony (mimo ogromnych wysiłków reformatorskich) Rezultatem jest ograniczona instytucjonalna zdolność do inicjowania skutecznych działań rozwojowych.

NPR tezy (10) Praktyczne formowanie właściwego układu instytucjonalnego pobudzania rozwoju społeczno-gospodarczego przyczyną chaosu (centralizacja i decentralizacja, podejście sektorowe i horyzontalne, resortowość i samorządność).

NPR tezy (11) Wśród obywateli wywołuje to przekonanie o „biurokratycznej anarchii państwa” Państwo – zgodnie z tym odczuciem –źródłem nieładu i rozkładu więzi społecznych.

NPR tezy (12) Niezbędne jest podjęcie wyboru modelu instytucjonalnego i jego konsekwentne wdrożenie i przestrzeganie.

NPR tezy (13) Zasadniczym problemem jest wyznaczenie w tym modelu pozycji i roli województwa i jego samorządowych władz Tym samym, odpowiedź na pytanie co dalej z polskimi regionami staje się jednym z kluczy do przyszłości Polski.

NPR tezy (14) Nie można oderwać procedury formułowania celów rozwoju społeczno-gospodarczego od formowania układu instytucjonalnego, który może inicjować działania doprowadzające później do realizacji tych celów Stąd Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013 jest także programem niezbędnych zmian instytucjonalnych.

NPR tezy (15) 2005 rok zostanie poświęcony ogólnokrajowej debacie nad projektem NPR, w rezultacie której zostanie opracowana finalna wersja NPR. W tym roku powinno też nastąpić jej ostateczne zatwierdzenie przez rząd i parlament. Natomiast rok 2006 zostanie wówczas wykorzystany na przeprowadzenie wszystkich przygotowań instytucjonalnych i operacyjnych warunkujących kompleksowe podjęcie realizacji Planu od początku 2007 r.

NPR tezy (16) Formułowanie NPR ściśle związane z potrzebą wypracowania przez odpowiedzialne organy państwa zwartej i długofalowej strategii integracji Polski z krajami Unii Europejskiej, określającej miejsce Polski w Unii i polską wizję jej rozwoju.

NPR tezy (17) Realizacja określonej strategii integracyjnej powinna stać się osią długofalowej strategii rozwoju społeczno-gospodarczego sformułowaną w NPR 2007-2013, obejmującą następną perspektywę budżetową Unii Europejskiej. NPR powinien określać przyszłą pozycję Polski w ramach Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz cele polityki gospodarczej i środki do uzyskania tej pozycji w założonym czasie.

NPR tezy (18) Dzięki przyjęciu i konsekwentnej realizacji takiej strategii Polska będzie aktywnym, wykazującym inicjatywę, wiarygodnym i szanowanym partnerem krajów członkowskich i organów Unii Europejskiej, co powinno jej stopniowo zapewniać pozycję w grupie krajów nadających kierunek i tempo rozwoju Unii.

Przygotowanie programów operacyjnych Pracami nad NPR kieruje Międzyresortowy Zespół do przygotowania Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013 powołany przez Prezesa Rady Ministrów w dniu 6 lutego 2004 r. W myśl ustaleń z posiedzenia Zespołu w dniu 13 stycznia 2005 r. w ramach jego prac powołano cztery Podzespoły: ds. Programów Operacyjnych ds. Ewaluacji ds. Konsultacji społecznej i promocji ds. Zmian instytucjonalnych

Układ realizacyjny NPR 2007-2013 Programy horyzontalne/Kierunki rozwoju Wzmocnienie potencjału rozwojowego regionów i przekształcenia strukturalne obszarów wiejskich Infrastruktura techniczna Zasoby naturalne   Inwestycje w przedsiębiorstwach Rozwój zasobów ludzkich i kapitału społecznego Pomoc techniczna 

Programy Operacyjne w ramach programu horyzontalnego Wzmocnienie potencjału rozwojowego regionów i przekształcenia strukturalne obszarów wiejskich 16 Regionalnych programów operacyjnych RPO – Spójność i konkurencyjność regionów Programy operacyjne współpracy przygranicznej i terytorialnej PO Rozwój obszarów wiejskich PO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb

Programy Operacyjne w ramach programu horyzontalnego Infrastruktura techniczna PO Infrastruktura drogowa PO Infrastruktura kolejowa PO Sieci energetyczne

Programy Operacyjne w ramach programu horyzontalnego Zasoby naturalne PO Środowisko

Programy Operacyjne w ramach programu horyzontalnego Inwestycje w przedsiębiorstwach PO Rozwój i modernizacja przedsiębiorstw PO Nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo informacyjne

Programy Operacyjne w ramach programu horyzontalnego Rozwój zasobów ludzkich i kapitału społecznego PO Wykształcenie i kompetencje PO Zatrudnienie i integracja społeczna PO Społeczeństwo obywatelskie

Programy Operacyjne w ramach programu horyzontalnego Pomoc techniczna PO Pomoc techniczna

Środki na realizację NPR

Udział środków UE i krajowych w finansowaniu programy operacyjne w ramach NSRO

Rozwiązania instytucjonalne obszary Rozwój regionalny Nauka i szkolnictwo wyższe Edukacja Rynek pracy System finansów publicznych Struktura centralnej administracji rządowej Ustawodawstwo i egzekucja prawa

Rozwiązania instytucjonalne Programowanie Podstawa programowa rozwoju regionalnego w latach 2007-2013: Narodowy Plan Rozwoju Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego Wojewódzkie Strategie Rozwoju 16 Regionalnych Programów Operacyjnych

Rozwiązania instytucjonalne Rozwój regionalny Zinstytucjonalizowane partnerstwo administracji rządowej i samorządowej - wymaga ustawowego zapewnienia stronom partnerstwa stabilnych i wydajnych źródeł dochodów własnych Wieloletnie planowanie budżetowe, uregulowane w ustawie o finansach publicznych dla wieloletnich programów rozwojowych Wieloletnie programy rozwojowe powinny wynikać z Narodowego Planu Rozwoju Kontrakty regionalne – wieloletnie porozumienia rządowo-samorządowe Osoby, korporacje prawa publicznego Warunkiem wdrożenia koncepcji wojewódzkich programów operacyjnych jest utrzymanie przez UE wielofunduszowych programów operacyjnych w latach 2007-2013

Rozwiązania instytucjonalne Rozwój regionalny Koncentracja działań rozwojowych w wybranych centrach metropolitalnych Rozwiązania dla wielkomiejskich aglomeracji – katowickiej, trójmiejskiej i warszawskiej Rewitalizacji miast – umożliwienie dyfuzji innowacyjności i rozwoju w regionalne otoczenie, zwłaszcza na obszary wiejskie Wyodrębnienie trzech rodzajów obszarów polityki rozwoju regionalnego (metropolitalne, miejskie, wiejskie) Sformułowanie modelu polaryzacyjno-dyfuzyjnego określającego mechanizmy i metody stymulowania rozwoju tych trzech obszarów

Rozwiązania instytucjonalne Rozwój regionalny Utrzymanie ustanowionej w 1998 r. organizacji terytorialnej państwa, przy modyfikacji przyjętego modelu Ograniczenie nadmiernej liczby powiatów o nie wystarczającym potencjale ekonomicznym i administracyjnym, zniesienie rozdzielenia powiatów grodzkich i ziemskich Wzmocnienie kompetencji i zdolności rozwojowych samorządu województwa Ograniczenie kompetencji i skali zatrudnienia wojewódzkiej administracji rządowej Utworzenie w ramach służby cywilnej korpusu wojewodów Służba cywilna w samorządzie terytorialnym

Rozwiązania instytucjonalne Rozwój regionalny Wzmocnienie pozycji marszałka w zarządzie województwa Umocnienie instytucji kontrolnych w samorządzie województwa Rozwiązania wymuszające zdecydowane i skuteczne działanie organów nadzoru w samorządzie terytorialnym Rozdzielenie planowania od zagospodarowania przestrzennego Przypisanie planowania przestrzennego Narodowemu Centrum Studiów Strategicznych

Rozwiązania instytucjonalne Nauka, szkolnictwo wyższe, edukacja, rynek pracy Ustawa o wspieraniu działalności innowacyjnej Ustawa o jednostkach badawczo-rozwojowych Ustawa o finansowaniu nauki Ustawa o szkolnictwie wyższym Przełamanie strukturalnych słabości przez tworzenie centrów badawczo-rozwojowych, platform technologicznych, akademickich inkubatorów przedsiębiorczości Nadanie szkołom wyższym formy spółki kapitałowej użyteczności publicznej

Rozwiązania instytucjonalne Nauka, szkolnictwo wyższe, edukacja, rynek pracy Uchwalenie ustawy o sposobie sprawowania pieczy nad samorządami zawodów zaufania publicznego Dostosowanie sieci szkół do tendencji demograficznej i zmniejszenie zatrudnienia nauczycieli Nowelizacja Karty Nauczyciela Utworzenie funduszu szkoleniowego (obligatoryjnie w przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 50 osób) Nowa ustawa kodeksowa regulująca zbiorowy stosunek pracy

Rozwiązania instytucjonalne System finansów publicznych Poprawa płynności i minimalizacja potrzeb kredytowych budżetu oraz racjonalizacja wydatków jednostek sektora finansów publicznych Nowelizacja ustawy o finansach publicznych Nowelizacja ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego Zmiana systemu podatkowego

Rozwiązania instytucjonalne Struktura centralnej administracji rządowej Określenie relacji między ministerstwem gospodarki i ministerstwem skarbu państwa Wyprofilowanie funkcji i zadań ministerstwa infrastruktury, aby nie pokrywały się one z kompetencjami ministerstw: gospodarki, skarbu państwa oraz nauki i informatyzacji, Ustanowienie Narodowego Centrum Studiów Strategicznych

Rozwiązania instytucjonalne Ustawodawstwo i egzekucja prawa Przyjęcie zasady - po trzech nowelizacjach danej ustawy następna inicjatywa legislacyjna w tym zakresie musi oznaczać uchwalenie całościowej ustawy a nie jej cząstkową zmianę Wzrost nakładów i gruntowna reforma wymiaru sprawiedliwości prowadząca do uproszczenia procedur, szczególnie w tzw. sprawach drobnych Podniesienie wymagań wobec sędziów i eliminowanie z zawodu osób naruszających pragmatykę służbową i postępujących nieetycznie

Monitoring i ewaluacja NPR Realizacja NPR oraz wynikających z niego programów operacyjnych będzie przedmiotem systematycznego procesu monitorowania i ewaluacji (oceny) zgodnie z zapisami ustawy o NPR z dnia 20.04.2004 r. Punktem odniesienie dla tych procesów będą wskaźniki określone w NPR w trzech podstawowych sferach: aksjologicznej – odnoszące się do podstawowych wartości i zasad formułowanych w NPR strategicznej – odnoszące się do celów i priorytetów strategicznych NPR europejskiej – odnoszące się do tych samych zagadnień, które uznano za najistotniejsze dla śledzenia postępu realizacji Strategii Lizbońskiej (uzupełnionej o zapisy z Goeteborga) Dla prawidłowego sformułowania pełnej listy wskaźników znaczenie będą miały ewaluacja ex-ante, wyniki konsultacji społecznych oraz postęp prac nad strategiami sektorowymi i horyzontalnymi

Zasady konsultacji społecznych projektu NPR kompleksowości – mają charakter ogólnopolski, sektorowy i regionalny dokumentacji – poszczególne idee i stanowiska są dokumentowane ciągłości – prowadzone są systematycznie i zmierzają do sformułowania społecznie legitymizowanego projektu NPR sprzężenia zwrotnego – uczestnicy uzyskują odpowiedzi na swoje propozycje i stanowiska przejrzystości – powszechnie dostępne są wszystkie rządowe dokumenty dotyczące projektu jak i opinie wyrażane przez uczestników konsultacji równości – w konsultacjach mogą wziąć udział wszyscy zainteresowani

Konsultacje NPR działania Przebieg konsultacji reguluje Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 13.01.2005 r. (Dz. U. Nr 10 poz. 74) w sprawie trybu i terminów konsultacji, współdziałania i współpracy przy opracowywaniu Narodowego Planu Rozwoju, programów operacyjnych i strategii wykorzystania Funduszu Spójności Rozpoczęcie ogólnopolskiej debaty nad NPR - konferencja otwierająca proces konsultacji z udziałem Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów i Wiceprezesa Rady Ministrów oraz Komisarz Danuty Hübner

Konsultacje NPR działania Kolejnym etapem dyskusji są konsultacje regionalne:

Konsultacje NPR działania Konsultacje NPR będą realizowane przez administrację centralną ponadto za pomocą: konferencji zamykającej konsultacje spotkań środowiskowych (centralnych) bezpośredniej komunikacji z MGiP – możliwość złożenia opinii pisemnej strony internetowej

Konsultacje NPR uczestnicy samorządy województw i innych JST środowiska eksperckie profesjonalno-naukowe i jednostki naukowe partnerzy społeczni i gospodarczy (organizacje przedsiębiorców i pracodawców, związki zawodowe, samorządy zawodowe, organizacje pozarządowe, władze kościelne) parlamentarzyści przedstawiciele Komisji Europejskiej obywatele

Osie dyskusji Jak godzić umacnianie konkurencyjności z podnoszeniem poziomu spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej? W jaki sposób utrzymać wysoki wzrost gospodarczy i jednocześnie zapewniać zrównoważony rozwój? Jak przekształcać obszary społecznej i gospodarczej zapaści w ogniwa rozwoju? Jak odchodzić od modelu państwa resortowo-korporacyjnego na rzecz modelu państwa samorządowo-obywatelskiego? Jak przeprowadzić Polskę z cywilizacji produkcyjnej do cywilizacji informacyjnej?