Grzegorz Hebda Zakład Ewolucji i Ekologii Zwierząt Uniwersytet Opolski Sposoby ochrony nietoperzy na przykładzie obszaru Natura 2000 Forty Nyskie

Lokalizacja fortów nyskich (●) w województwie opolskim

Fortyfikacje Nysy zaprojektowane zostały według szkoły nowowłoskiej w 1594 r. Od 1643r. do początków XVIII w przebudowa wg. szkoły staroholenderskiej. Dziesięciobastionowy pierścień fortyfikacji został zdobyty przez Fryderyk II, który od roku 1741 rozpoczął jego rozbudowę, która trwała do roku Do chwili obecnej zachowało się około 50-60% dawnego stanu fortyfikacji. Wg Fryderyka II miały być obozem warownym, strzegącym wraz z Twierdzą Kłodzką, twierdzą w Świdnicy i twierdzą w Srebrnej Górze granicy wzdłuż Sudetów.

źródło: Forty nyskie składają się z 14 zespołów mających odmienną architekturę i znaczenie.

Fort Prusy Zbudowany został w latach , w latach rozbudowano systemu chodników przeciwminowych. Fort służył w latach jako koszary i w części więzienie, a od 1914 jako magazyn sprzętu wojskowego. Główne obwałowania fortu założone zostały na narysie pięcioramiennej gwiazdy, wewnątrz których wznosił się pięciobok kazamatów,.

Obwałowania Wysokie Zbudowane zostały w latach , rozbudowane w Linia ta złożona jest z pięciu bastionów i czterech kurtyn. Całość obwarowań otoczona jest szeroką suchą fosą. Z galerii przeciwskarpowych prowadzą wejścia do chodników przeciwminowych. Teren został zaadoptowany na „dzikie” ogródki działkowe, garaże i magazyny.

Obwałowania Jerozolimskie zewnętrzne Zespół silnych obwarowań zbudowany został w latach , a częściowo przebudowany w latach Zespół składa się z: Reduty Kutnowskiej, Wysokiego Trawersu z Wysoką Baterią, dolną Baterią oraz Wysokiego Redanu, połączonych wałem z zewnętrzną bramą Jerozolimską i Fortem Prusy. Cały zespół zabezpieczony jest systemem chodników przeciwminowych. Pod przeciwskarpą fosy biegnie korytarz podziemny zwany „Cygarem” łączący redutę z rowem wału przed Wysoką Baterią.

Na przełomie 1997/1998 roku odkryto to miejsce jako zimowisko nietoperzy.

Liczba osobników Zmiany liczby zimujących nietoperzy w Fortach Nyskich w latach

Gatunek Liczebność max. Podkowiec mały 4 Nocek duży 16 Nocek bechsteina 3 Nocek natterera 4 Ncek orzęsiony 2 Noc. wąsatek/brandta 5 Nocek rudy 33 Mroczek późny 5 Mroczek pozłocisty 2 Gacek brunatny 32 Gacek szary 9 Mopek 163 Razem: 12 gatunków.

Nocek Bechsteina Zimuje nieregularnie, 1-3 os.

Nocek duży Zimuje regularnie, do 16 os.

Zimuje nieregularnie, do 2 os. Nocek orzęsiony

Podkowiec mały Zimuje niemal corocznie, do 4 os.

Udział procentowy poszczególnych gatunków w latach

Udział procentowy najliczniejszych gatunków nietoperzy.

Obszar Natura 2000 Forty Nyskie PLH Utworzony w 2007 roku Powierzchnia ok. 55 ha.

Przedmioty ochrony: 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 1308 Mopek

Przedmioty ochrony: 1308 Mopek Jedno z największych zimowisk gatunku w południowo- zachodniej Polsce. Również ważne miejsce rojenia, rozrodu?

Działania prowadzone w ramach PZO Odgruzowanie i zamknięcie Cygara Sprzątanie obiektu Ekspertyza stanu zachowania obiektu Fort Prusy Eliminacja robinii z siedliska 9170 Działania planowane – przyszłość

Odgruzowanie i zainstalowanie kraty w Cygarze

W roku 2014 wytypowano drzewa (robinie akacjowe) do usunięcia z siedliska W styczniu-lutym 2015 wykonawca rozpoczął usuwanie pierwszych drzew.

Potencjalne siedlisko

Drzewo nietoperzowe

Prace rozpoczęto we wrześniu 2015 r. W miejscach po usuniętych robiniach nasadzono gatunki właściwie dla siedliska tj. grab, dąb szypułkowy, klon zw. i lipa drobnolistna.

Oprysk herbicydem

Zabezpieczenie kolejnych wlotów – wejść do Fortu Prusy Usuwanie drzew z murów fortecznych wraz z ich budowlanym zabezpieczeniem Działania planowane w ramach PZO - przyszłość

MATERIAŁY POMOCNICZE

Podkowiec mały Nocek duży Nocek bechsteina Nocek natterera Ncek orzęsiony2111 Noc. wąsatek/brandt Nocek rudy Mroczek późny Mroczek pozłocisty Gacek brunatny Gacek szary Mopek Ind1211 Suma

1.W 2014 wytypowano drzewa z gatunku robinia akacjowa przeznaczone do usunięcia z granic siedliska 9170 w FN jako konieczność realizacji zadania ochronnego (w zarządzeniu). 2.Na początku 2015 (styczeń/luty) wykonawca przystąpił do usunięcia wyznaczonych drzew (ponad 1200 sztuk). 3.W tym momencie Szkudlarek skierował pismo do rdoś i gdoś o zaprzestanie prac jako szkodliwych dla siedlisk nietoperzy (schronienia, miejsca rozrodu) – nie przedstawiaj tego personalnie. Możesz to opisać jako rzecz która wyszła w trakcie. 4.Przerwaliśmy prace i zobowiązaliśmy nadzór chiroptero ze strony wykonawcy do tego aby wyznaczył drzewa posiadające największe walory „nietoperzowe” które mają pozostać. Wyznaczono łącznie 241 drzew (w większości okazy największe z szczelinowatą korą), które mają pozostać. 5.Pozostałe robinie zaplanowano do usunięcia w terminie od 1 września do 31 października tak aby maksymalnie zminimalizować szkodliwość prac dla osobników mogących schraniać się i ewentualnie rozmnażać w obrębie drzewostanu FN. 6.Prace rozpoczęto we wrześniu 2015 r. Celem uniemożliwienia powstawania odrostów robinii pniaki drzew opryskano arborycydem. W miejscach po usuniętych robiniach nasadzono gatunki właściwie dla siedliska tj. grab, dąb szypułkowy, klon zw. i lipa drobnolistna.