Rozliczanie kosztów działalności pomocniczej

Działalność pomocnicza działalność wyodrębnionych komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa świadczących usługi na potrzeby innych jednostek wewnątrz przedsiębiorstwa odbiorca świadczeń działalności pomocniczej - inna jednostka organizacyjna w przedsiębiorstwie, a nie odbiorca zewnętrzny Świadczenia działalności pomocniczej sprzedawane na zewnątrz sporadycznie w przypadku nadwyżek

Warunki wyodrębnienia wydziałów działalności pomocniczej świadczone usługi są mierzalne i istnieje możliwość pomiaru wielkości świadczeń dla poszczególnych odbiorców istnieje możliwość wyceny świadczeń koszty świadczeń są istotne dla prawidłowości rachunku kosztów znaczne, ulegają wahaniom z okresu na okres, świadczone zróżnicowanym odbiorcom jeśli jeden z tych warunków jest niespełniony powinny być Jednostki pomocnicze łączone w większe jednostki organizacyjne koszty zaliczane do ogólnoprodukcyjnych lub ogólnozakładowych

Wybrane metody rozliczania świadczeń działalności pomocniczej Stawka rzeczywista Macierzowa (układu równań) Stawka planowana Stawka częściowo planowana Metody uproszczone Bezpośrednia Stopniowa (sekwencyjna)

Przykład: Produkcja pomocnicza Działalność pomocnicza Wydział Transportowy - transport samochodowy półfabrykatów, węgla i odpadów (jednostka miary - tonokilometry) Wydział Kotłowni - kotłownia węglowa wytwarzające ciepło na własne potrzeby jednostki (jednostka miary - Gigajoule energii cieplnej) Oczyszczalnia - oczyszczalnia ścieków (jednostka miary - m3 oczyszczonych ścieków) Wydz.1 Wydz.2 Zarząd Transport Kotłownia Oczyszczalnia Przepływy międzywydziałowe

Dane do rozliczeń Koszty działalności pomocniczej Przepływy międzywydziałowe wg jednostek miary jednostki na rzecz, których jest świadczona działalność pomocnicza jednostki świadczące działalność pomocniczą

1. Metoda macierzowa (układu równań) Uwzględnienie wszystkich świadczeń wzajemnych w kalkulacji stawek Niewiadome w układzie równań – koszty jednostkowe dla poszczególnych wydziałów (tyle niewiadomych ile wydziałów pomocniczych) jednostkowe koszty KjT=4 zł/tkm KjO=3 zł/m3 KjK=28 zł/GJ

Metoda macierzowa rozliczenie wzajemnych świadczeń Rozliczenie kosztów wzajemnych rozliczeń pomiędzy wydziałami pomocniczymi dla kosztów jednostkowych wyznaczonych na podstawie układu równań Transport: 40 000 – 20 000 = 20 000 Kotłownia: 52 000 + 12 000 - 14 000 + 6 000 = 56 000 Oczyszczalnia: 44 000 + 8 000 +14 000 – 6 000 = 60 000

Metoda macierzowa rozliczenie kosztów na działalność podstawową Rozliczenie skorygowanych kosztów działalności pomocniczej na działalność podstawową Rozliczenie kosztów wydziałów pomocniczych na rzecz pozostałych

2. Metoda stawek planowanych Stawki planowane: Wydział Transportowy – 3,5 zł/tkm Wydział Kotłowni – 26 zł/GJ Wydział Oczyszczania – 3 zł/m3 2. Metoda stawek planowanych rozliczenie wszystkich świadczeń działalności pomocniczej według stawek planowanych (wzajemnych i poza działalnością pomocniczą) rozliczenie odchyleń powstałych pomiędzy kosztem rzeczywistym a planowanym działalności pomocniczej rozliczenie proporcjonalnie do świadczeń na rzecz odbiorców poza działalnością pomocniczą w całości obciążenie kosztów zarządu Stawki planowane: Planowany koszt wytworzenia Rzeczywisty koszt z poprzedniego okresu Cena rynkowa stosowana przez dostawców tego typu usług

Metoda stawek planowanych rozliczenie wg stawek planowanych rozliczenie wszystkich świadczeń działalności pomocniczej według stawek planowanych wyznaczenie odchyleń pomiędzy planowanymi a rzeczywistymi kosztami działalności pomocniczej Kotłownia: 65 000 - 10 500 - 6 000 = 48 500 Oczyszczalnia: 66 000 - 7 000 -13 000 = 46 000

Współczynniki odchyleń w metodzie stawek planowanych

Metoda stawek planowanych rozliczenie kosztów + + + + + + + + Rozliczenie kosztów wydziałów pomocniczych na rzecz pozostałych

3. Metoda stawek częściowo planowanych Stawki planowane Planowany koszt wytworzenia Rzeczywisty koszt z poprzedniego okresu Cena rynkowa stosowana przez dostawców tego typu usług Stawki planowane: Wydział Transportowy – 3,5 zł/tkm Wydział Kotłowni – 26 zł/GJ Wydział Oczyszczania – 3 zł/m3 założenie wstępnej wyceny świadczeń wzajemnych po koszcie planowanym ( możliwa wycena wszystkich świadczeń wzajemnych lub tylko niektórych) rozliczenie świadczeń wychodzących poza działalność pomocniczą według stawek uwzględniających świadczenia wzajemne

Metoda stawek częściowo planowanych rozliczenie świadczeń wzajemnych wstępna wycena świadczeń wzajemnych po koszcie planowanym Transport: 40 000 – 17 500 = 22 500 Kotłownia: 52 000 + 10 500 - 13 000 + 6 000 = 55 500 Oczyszczalnia: 44 000 + 7 000 +13 000 – 6 000 = 58 000

Metoda stawek częściowo planowanych – obliczenie stawek uwzględniających świadczenia wzajemne obliczanie stawek - uwzględnienie wyłącznie rozchodu świadczeń poza działalność pomocniczą Transport: 10 000 – 3 000 – 2 000 = 5 000 tkm Kotłownia: 2 500 - 500 = 2 000 GJ Oczyszczalnia: 22 000 – 2 000 = 20 000 m3

Metoda stawek częściowo planowanych rozliczenie kosztów na działalność podstawową Rozliczenie kosztów wydziałów pomocniczych na rzecz pozostałych

Uproszczenia dla świadczeń wzajemnych dla jednorodnej działalności Rezygnacja z wyceny świadczeń wzajemnych, jeśli występują - metoda bezpośrednia Przyjęcie stałej kolejności jednokierunkowego rozliczania świadczeń wzajemnych – metoda stopniowa, metoda zamykania zamówienia

4. Metoda stopniowa (sekwencyjna) Wydz.1 Wydz.2 Zarząd Transport Kotłownia Oczyszczalnia 4. Metoda stopniowa (sekwencyjna) sekwencja alokacji zdeterminowana przez wartość świadczeń pierwszy wydział w łańcuchu powiązań nie otrzymuje świadczeń, tylko świadczy; ostatni wydział w łańcuchu odbiorca świadczeń Wydz.1 Wydz.2 Zarząd Transport Kotłownia Oczyszczalnia

Metoda stopniowa jednokierunkowy przepływ założenie jednokierunkowego przepływu świadczeń ( w przypadku świadczeń wielokierunkowych, część wzajemnych jest pomijana) większe świadczenie = 10 400 zł Wydz.1 Wydz.2 Zarząd Transport Kotłownia Oczyszczalnia Kotłownia Oczyszczalnia: Oczyszczalnia  Kotłownia: mniejsze świadczenie = 4 000 zł (pominięte)

Metoda stopniowa rozliczenie kosztów Wydz.Transportowego Wydział Transport tylko świadczy usługi na rzecz innych, sam nie odbiera innych Rozliczenie kosztów Wydziału Transport na rzecz pozostałych

Metoda stopniowa rozliczenie kosztów Kotłowni + Koszty Wydziału Kotłownia powiększone o koszty usługi świadczonej przez Wydział Transportu (12000 zł = 43 000 ) Koszty Wydziału Kotłownia rozliczone na pozostałe działy

Metoda stopniowa rozliczenie kosztów Oczyszczalni + + Koszty Wydziału Oczyszczalnia powiększone o koszty usługi świadczonej przez Wydział Kotłowni i Wydział Transportu Nie uwzględnienie usługi zwrotnej świadczonej przez oczyszczalnie dla kotłowni 2 000m3. Koszty Wydziału Oczyszczalnia rozliczone na pozostałe działy

Wydz.1 Wydz.2 Zarząd Transport Kotłownia Oczyszczalnia 5. Metoda bezpośrednia pomijanie świadczeń wzajemnych między wydziałami pomocniczymi koszty działalności pomocniczej bezpośrednio na działalność produkcyjną i inne kierunki świadczeń stawka kosztów na jednostkę świadczenia uwzględnia wyłącznie usługi wychodzące poza działalność pomocniczą

Metoda bezpośrednia kalkulacja stawek kosztów stawka kosztów na jednostkę świadczenia uwzględnia wyłącznie usługi wychodzące poza działalność pomocniczą stawki zawyżone – zaniżenie ilości świadczeń, mianownika wyrażeń całkowita ilość świadczeń 10 000, a nie 5000

Metoda bezpośrednia rozliczenia kosztów

Porównanie wyników rozliczenia kosztów wydziałów pomocniczych Zastosowanie stawek planowanych upraszcza i przyspiesza proces rozliczania kosztów działalności pomocniczej możliwość poprawnej oceny efektów działalności pomocniczej: odbiorca jest obciążany w pierwszej kolejności kosztami świadczeń wycenionymi na podstawie stawek planowanych, za odchylenia odpowiedzialne są wydziały świadczące usługi Metoda macierzowa – najbardziej dokładne rozliczenie kosztów rzeczywistych