REWITALIZACJA TERENY (PO)KOLEJOWE Andrzej PORAWSKI Lubliniec, 15 września 2011 IX Kongres Miast Polskich Infrastruktura kluczem do rozwoju miast Lubliniec, września 2011

Instytut Rozwoju Miast z raportu nt. rewitalizacji DANE Z DIAGNOZY (2009): 21 % powierzchni miast to obszary zdegradowane, wymagające rewitalizacji; z tego: 51,8 % - stare dzielnice śródmiejskie; 20,0 % - tereny poprzemysłowe; 12,5 % to tereny (po)kolejowe; 12,4 % - blokowiska; 3,3 % - tereny powojskowe.

Instytut Rozwoju Miast Rewitalizacja Miast Polskich, tom 4 Rozdział 6. Tereny pokolejowe PKP S.A. – szanse i możliwości przekształceń na nowe funkcje miejskie dr Daniel Załuski, PG Dworce; Tereny (po)kolejowe, na których kolej uwłaszczyła się prawem kaduka, a których nie użytkuje już zgodnie z przeznaczeniem, na jakie przyznano jej użytkowanie wieczyste; często bardzo ważne dla przyszłości miast; bez planów i bez pomysłu, bo „zamknięte”, czyli de facto wyjęte spod prawa… Także dawny przemysł kolejowy (ZNTK itp.)

DWORCE (1) Dworce – przebudowa i modernizacja; Według DB na obsługę pasażerów trzeba 500 m²; Wg PKP-Intercity – m²; Informacja i sprzedaż biletów; Poza tym możliwe różne nowe funkcje, głównie handlowo-usługowe; Od lat 90.tych XX w. w wielu krajach Europy spec- jalne programy. W Polsce program modernizacji 36 dworców (…), wsparty z budżetu państwa.

DWORCE (2) 2005 r. – 3005 dworców; czynnych; 2007 r. – 2826 dworców; czynnych; 1586 – nieczynnych, w tym 639 przy liniach nieczynnych; Szacowana wartość – 700 mln zł, a roczny koszt utrzymania – 600 mln zł (!) Pocz r. – 1134 czynne; 762 „wyłączone z eks- ploatacji”, choć wciąż stawały tam pociągi; 73 dworce „strategiczne”, w tym Lubliniec… Raport NIK z 2008 roku – „porażający”…

DWORCE (3)  Warszawa Wileńska – centrum handlowe (inwestor prywatny) – inwestycja wzorcowa;  Galeria Krakowska – nierozwiązane problemy PKP;  Będzin – część rewitalizacji miasta; inwestycja miej- ska – ponad 7 mln zł; dzierżawa na 29 lat (jeśli nie będzie przedłużona, PKP zwróci koszty remontów); węzeł multimodalny; funkcje usługowo-handlowe;  Gdańsk – inwestycja niezrealizowana;  Dworce na Euro 2012 (w trakcie)…  Sopot – miasto w formule PPP (początek);

Rewitalizacja terenów pokolejowych tezy dra Załuski Tereny zbędne dla PKP ale kluczowe dla miast; Niezbędna kompleksowa rewitalizacja, teoretycznie prosta, bo zwykle bez mieszkańców; jednak… Konieczna ścisła współpraca PKP – samorząd; Pożądane wsparcie samorządu regionalnego; Niezbędny odpowiedni program rządowy; Potrzebne zmiany w ustawach (częściowo wprowadzone w ostatnich latach); przede wszystkim w UPZP; 2007: ponad 100 tys. ha; budynki – 8,1 mln m², w tym 6,3 – eksploatacyjne; zburzono 4500 budynków i bu- dowli; 67 % - uregulowany stan prawny;

Niezbędne strategiczne partnerstwo, tymczasem (wg dra Załuski): Brak informacji (dostępna incydentalnie, np. ogło- szenie o przetargu); „bariera informacyjna typowa dla podmiotów w stagnacji”… Niechęć i walka, np. Wolne tory w Poznaniu; Spowalnianie procesu przekształceń przez samych kolejarzy, którzy nie chcą spłacać „cudzych” długów… „Strategia dla transportu kolejowego 2013” nierealna, bo sporządzona przed kryzysem; Najcenniejsze dla przestrzennych procesów rewitaliza- cyjnych – struktury dworcowe i ich sąsiedztwo;

Zalecenia Wielkość programu inwestycyjnego na terenach pokolejowych musi być dostosowana do wrażliwości i chłonności rynku; Wadliwie zlokalizowana inwestycja lub niedobrany, prze- rośnięty program funkcjonalny mogą zaprzepaścić procesy rewitalizacji danego miasta, prowadzone przez inne podmioty w ramach innych projektów; Konieczne jest uregulowanie statusu terenów kolejowych i wyłączenie ich z ewidencji terenów zamkniętych; Trzeba ustalić jednego kompetentnego administratora dla całych obiektów / obszarów; Trzeba uprościć procedury inwestycyjne, uporządkować kompetencje przy realizacji węzłów integracyjnych. Współpraca PKP S.A. i miast w zakresie wspólnej polityki przestrzennej.

Migawki z prasy (1) Wyremontowane dworce stoją zamknięte Wymienione okna i drzwi, odrestaurowane elewacje, zainstalowany monitoring, a nawet płytki ceramiczne sprowadzane na zamówienie z zagranicy - małe dworce wyglądają jak z żurnala o architekturze. Tyle że pasażerowie mogą zapomnieć o ich otwarciu. Kolejowym spółkom nie opłaca się ich otwieranie!

Migawki z prasy (1 c.d.) Wyremontowane dworce stoją zamknięte Od kilku miesięcy trzy z czterech wyremontowanych dworców stoją zamknięte na głucho i stać tak będą nadal, choć są nowe, czyste i mają nowiutkie zaplecze sanitarne. Mowa o Kuźnikach, Praczach Odrzańskich i Leśnicy. Poszło oczywiście o pieniądze. PKP S.A. dworce wyremontowało, ale nie da rady ich utrzymy- wać. Spółka prosiła więc przewoźników, by otworzyli tam np. kasy biletowe i w ten sposób partycypowali w utrzymaniu. Nic z tego. – Przewoźnicy, których pociągi tam się zatrzymują, nie są zainteresowani uruchomieniem kas biletowych. Wychodzą z założenia, że dworcowe poczekalnie i kasy są podróżnym zbędne. Twierdzą, że pasażer potrzebuje tylko i wyłącznie pociągu, bo przecież w nim może zakupić bilet u konduktora – mówi B. Sarna (27 l.) z PKP S.A.

Migawki z prasy (2) Wyremontowany dworzec PKP w Rybniku okupują bezdomni W ostatnich dniach zaroiło się od bezdomnych na nowo wyremontowanym dworcu PKP w Rybniku, co przeszkadza pasażerom i przedsiębiorcom prowa- dzącym tam działalność. Zajmują ławki pasażerów. Rozkładają się też na pod- łogach pod drzwiami świetlicy przeznaczonej dla podróżnych. - Od nowego roku będę musiał zamknąć działalność. Nikt nie ma prawa bezdomnych stąd wyrzucić, a oni odstraszają klientów - opisuje Leszek Leśnikowski, który prowadzi na dwor- cu sklep. Była noclegownia w Rybniku, to ją zamknęli. A tu ciepło - mówi jeden z bezdomnych.(Dziennik Zachodni, )

Migawki z prasy (3) Dworzec Wrocław Mikołajów wreszcie otwarty po remoncie Gazeta Wyborcza; Prace modernizacyjne zakończyły się w budynku już zimą. Jednak dopiero teraz PKP udostępniły go podróżnym, bo dłu- go nie mogły znaleźć najemców na część komercyjną dworca.

Migawki z prasy (4) Dworce w Pabianicach i Zgierzu po remoncie Z odnowionych budynków dworców w Pabianicach i Zgierzu mogą już korzystać podróżni. Remonty rozpoczęły się w IV kwartale ubiegłego roku, a zakończyły na początku września (RK) Dworce w Pabianicach i Zgierzu zdecydowanie zmieniły swoje oblicze. Odzys- kały dawny blask, ale jednocześnie zostały dostosowane do wymogów nowoczesnej obsługi podróżnych. Budynki gruntownie odrestaurowano: odnowiono elewację, wymieniono pokrycia dachowe, drzwi, okna, a także instalacje. Wyremontowano również wnętrza. Koszt prac remontowych na dworcu w Pabianicach wyniósł tys. złotych, natomiast w Zgierzu 2 mln złotych. Były to środki budżetu państwa oraz własne PKP SA. Prace prowadzono pod nadzorem konserwatora zabytków.