Detaryfikacja – nadchodząca rewolucja (?) na rynku gazowym dr Jerzy Baehr, Senior Partner w WKB Wierciński Kwieciński Baehr dr hab. Jakub Pokrzywniak, Partner w WKB Wierciński Kwieciński Baehr

Projekt nowych przepisów dotyczących tzw. detaryfikacji obrotu paliwami gazowymi (projekt datowany na 21 kwietnia br.) Stopniowe zwolnienie przedsiębiorstw energetycznych prowadzących działalność w zakresie obrotu paliwami gazowymi spod obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia przez Prezesa URE.

Obecna regulacja prawna Art. 49 Prawa energetycznego przyznaje Prezesowi URE kompetencję do zwalniania przedsiębiorstw energetycznych z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia, jeżeli organ ten stwierdzi, że działają one w warunkach konkurencji. Zarazem przepis ten przewiduje, że Prezes URE może cofnąć udzielone zwolnienie w przypadku ustania warunków uzasadniających zwolnienie. Zgodnie z ust. 2, zwolnienie może dotyczyć określonej części działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwo energetyczne, w zakresie, w jakim działalność ta prowadzona jest na rynku konkurencyjnym.

Kontekst projektowanych przepisów W wyroku TSUE z dnia 10 września 2015 r. w sprawie C ‑ 36/14 uznano, że „poprzez stosowanie systemu interwencji państwa w postaci nałożenia obowiązku stosowania przez przedsiębiorstwa energetyczne cen dostaw gazu ziemnego zatwierdzanych przez prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, który to obowiązek nie jest ograniczony w czasie, w sytuacji gdy prawo krajowe nie zobowiązuje organów administracji do okresowego badania konieczności i zasad jego stosowania w sektorze gazowniczym z uwzględnieniem stopnia rozwoju tego sektora, oraz który cechuje zastosowanie do nieograniczonego kręgu beneficjentów lub odbiorców bez rozróżnienia pomiędzy odbiorcami oraz bez rozróżnienia sytuacji odbiorców w ramach poszczególnych ich kategorii, Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom, jakie ciążą na niej na mocy art. 3 ust. 1 w związku z art. 3 ust. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej dyrektywę 2003/55/WE”.

Kluczowe kierunki nowej regulacji prawnej 1. W pierwszej kolejności zwolnienie obejmować będzie taryfy dla największych i najsilniejszych, tudzież najlepiej poruszających się na rynku odbiorców, tj.: - odbiorców końcowych będących operatorami systemów gazowych, - odbiorców końcowych, którzy w pojedynczym punkcie sieci danego operatora pobrali w 2015 paliwa gazowe w ilości co najmniej 278 GWh, - odbiorców dokonujących zakupu paliw w tzw. punkcie wirtualnym, odbiorców nabywających LNG lub CNG, a także odbiorców nabywających paliwa gazowe w trybie aukcji, przetargów lub zamówień publicznych. To zwolnienie będzie obowiązywać już od chwili wejścia w życie ustawy (1 kwietnia 2017 r.). 2. W drugiej kolejności zwolnieni zostaną odbiorcy końcowi, inni niż odbiorcy w gospodarstwie domowym, którzy w każdym pojedynczym punkcie sieci danego operatora pobrali w 2015 roku paliwa gazowe w ilości do 278 GWh. To zwolnienie będzie obowiązywać od 1 października 2017 roku. 3. Najpóźniej zwolnienie dotyczyć będzie odbiorców w gospodarstwie domowym, którzy pozostaną objęci systemem taryf zatwierdzanych poprzez Prezesa URE do końca 2023 roku.

Okres przejściowy Projekt ustawy zawiera przepisy zapewniające ciągłość rozliczeń, po ustaniu obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzania. Ustawa wprowadza zasadę stosowania ceny z ostatniej zatwierdzonej taryfy, w braku ustalenia nowej ceny w umowie, ale tylko przez określony, ograniczony czas (do 31 marca 2018 dla odbiorców innych niż w gospodarstwie domowym, do 31 grudnia 2013 dla gospodarstw domowych). Zarazem, przedsiębiorstwa obrotu mają zaproponować odbiorcom nowe warunki umów w zakresie ustalania cen dostarczanych paliw gazowych (art. 5).

Okres przejściowy Projekt nie określa skutków nieprzyjęcia przez odbiorcę propozycji przedsiębiorstwa energetycznego w zakresie określenia ceny. Powstaje dylemat: czy w takim wypadku umowa taka wygasa, jako pozbawiona jednego z elementów koniecznych – ceny, czy też stosuje się w takim wypadku art. 536 § 2 KC, który głosi, że „jeżeli z okoliczności wynika, że strony miały na względzie cenę przyjętą w stosunkach danego rodzaju, poczytuje się w razie wątpliwości, że chodziło o cenę w miejscu i czasie, w którym rzecz ma być kupującemu wydana”, czy może – w relacjach z odbiorcami profesjonalnymi – zastosowanie znajdzie art. 68[2] KC, zgodnie z którym „jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty”, albo: art. 5 ust. 5 PE, zgodnie z którym „projekty umów, o których mowa w ust. 1, 3 i 4, lub projekty wprowadzenia zmian w zawartych umowach, z wyjątkiem zmian cen lub stawek opłat określonych w zatwierdzonych taryfach, powinny być niezwłocznie przesłane odbiorcy; jeżeli w zawartych umowach mają być wprowadzone zmiany, wraz z projektem zmienianej umowy należy przesłać pisemną informację o prawie do wypowiedzenia umowy.”

Dziękujemy za uwagę

Warszawa: IBC II ul. Polna Warszawa tel faks Poznań: ul. Paderewskiego Poznań tel faks