Socjologia rynku pracy

Warunki zaliczenia 5 punktów – obecność 15 punktów – wiedza 30 punktów – aktywność (jednorazowo max 5), prace zlecone (za jedną max 10 punktów)  PUNKTACJA 0 – 25 – ndst 26 – 30 – dst 31 – 35 - + dst 36 – 40 – db 41 – 45 - +db 46 – 50 - bdb

Socjologiczne aspekty pracy

Definicja Praca to zespół różnego typu czynności mających na celu wytworzenie jakichś dóbr lub świadczenie usług. Wytworzone dobra lub usługi mogą być przeznaczone dla innych lub do własnej konsumpcji. Praca zazwyczaj wiąże się z uzyskiwaniem wynagrodzenia, będącego podstawą utrzymania.

Aspekty pracy zawodowej Pieniądze Poziom aktywności Urozmaicenie Struktura czasu Kontakty społeczne Poczucie własnej tożsamości Brak pracy może zachwiać wiarą jednostki w jej społeczną wartość.

Motywy skłaniające ludzi do podjęcia pracy: typologia S. Ossowskiego Czynności autoteliczne (samocelowe) Czynności wykonywane z motywów społecznych Praca przymusowa

Rodzaje motywacji pracy Motywacja ekonomiczna Motywacja pozaekonomiczna (produkcyjna) Motywacja społeczno-osobista

Satysfakcja z wykonywanej pracy zależy od: Czynników autotelicznych Wysokość wynagrodzenia Charakter relacji w miejscu pracy Fizyczne warunki pracy (ergonomia)

Złożoność pracy Wymiar substantywny – stopień skomplikowania wykonywanych czynności: praca z ludźmi praca z symbolami (ideami) praca z przedmiotami Wymiar organizacyjny – wiąże się z koniecznością kooperacji z innymi pracownikami, grupami lub instytucjami

Ujęcie makrostrukturalne pracy Przedmiot analizy: zbiorowe stosunki pracy (relacje występujące między głównymi aktorami życia społeczno-gospodarczego)  relacje między rządem, organizacjami pracowniczymi i organizacjami pracodawców. Charakter tych relacji określa zasadnicze cechy ustroju społeczno-gospodarczego w danym kraju  model korporatystyczny.

Typy zbiorowych stosunków pracy Model amerykański Model japoński Model europejski

Model amerykański USA, Kanada, Wielka Brytania, Australia, Nowa Zelandia Relacje w sferze pracy są ustalane na poziomie przedsiębiorstw Duża elastyczność zatrudnienia i płac Zaleta: Szybkie reagowanie na zmiany sytuacji rynkowej Wada: Mniejszy stopień ochrony zatrudnionych

Większe zagrożenie wzrostem stopy bezrobocia Model europejski Państwo w większym stopniu gwarantuje bezpieczeństwo zatrudnionych Odmiana polaryzacyjna i integracyjna Główna wada: Większe zagrożenie wzrostem stopy bezrobocia

Model japoński Porozumienia dotyczące problemów w sferze pracy zawierane są na poziomie zakładu Gwarantuje duże bezpieczeństwo socjalne pracownikom. Model pośredni

Polska: Trójstronna Komisja do Spraw Społeczno-Gospodarczych Przedstawiciele rządu (MPiPS), samorządu, administracji publicznej, NBP, GUS Przedstawiciele związków zawodowych (NSZZ „Solidarność”, Forum Związków Zawodowych, OPZZ) Przedstawiciele pracodawców (Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych, Konfederacja Pracodawców Polskich, Business Centre Club, Związek Rzemiosła Polskiego)

Polska: Trójstronna Komisja do Spraw Społeczno-Gospodarczych Przedmiot ustaleń: wzrost poziomu przeciętnego wynagrodzenia w podmiotach gospodarczych wysokość środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej problemy ubezpieczeń emerytalnych zakres prywatyzacji tworzenie nowych miejsc pracy i inne

Klasyczne problemy socjologii pracy: poziom funkcjonowania przedsiębiorstwa Kształtowanie się stosunków międzyludzkich w przedsiębiorstwie Style zarządzania Stabilizacja i fluktuacja kadr Motywacja pracy Społeczne uwarunkowania wydajności pracy Humanizacja pracy

Praca w Polsce Podejścia do pracy PRL – praca jako obowiązek, ideologizacja pracy Encyklika Laborem Exercens Jana Pawłą II (1981): „(…)jest człowiek przez to samo od początku powołany do pracy. Praca wyróżnia go wśród reszty stworzeń, których działalności związanej z utrzymaniem życia nie można nazywać pracą — tylko człowiek jest do niej zdolny i tylko człowiek ją wykonuje, wypełniając równocześnie pracą swoje bytowanie na ziemi.” W latach 1988-1989 13,6% badanych postrzegało pracę jako wartość życiową. Początek lat 90. – ambiwalentne postawy wobec pracy.

Szok roku 1998

Praca w Polsce dziś 61% Polaków jest zadowolonych ze swojej pracy (CBOS, styczeń 2009)

CBOS, 2006

Klasyfikacje i skale zawodów

Polska Społeczna Klasyfikacja Zawodów PSKZ (H. Domański, Z. Sawiński)

Definicja Zawód - zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiejętności), zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu stanowi źródło dochodów.

Polska nomenklatura zawodów "[ ... ] pod zawodem lub specjalnością rozumie się oparte na kwalifikacjach (wiadomościach, umiejętnościach) wyko­nywanie w celach zarobkowych wynikającego z podziału pracy zespołu czyn­ności (robót) społecznie użytecznych [...]" Instrukcja Komitetu Pracy i Płacy z dn. 30 X 1961 r

Z socjologicznego punktu widzenia zbiorowość ludzi wykonujących określone rodzaje czynności, ukształtowane w ramach społecznego podziału pracy według kwalifikacji przypisanych do ich wykonywania, ludzi mających świadomość pewnej wspólności spraw i poczucie własnej odrębności. Grupa zawodowa Zbiorowość społeczna

ISCO (International Standard Classification od Occupations) 1958 Międzynarodowa klasyfikacja zawodów (MOP): Wojskowi Wysocy urzędnicy państwowi, członkowie organów przedstawicielskich, kadra kierownicza przedsiębiorstw i organizacji Specjaliści, wolne zawody Technicy i specjaliści średniego szczebla Urzędnicy Pracownicy usług osobistych i placówek handlowych Rolnicy i robotnicy rolni Brygadziści i robotnicy wykwalifikowani Robotnicy zatrudnieni przy obsłudze maszyn, robotnicy taśmowi, kierowcy Pracownicy fizyczni wykonujące prace proste w produkcji i usługach.

Socjologiczne klasyfikacje Typy skal: odwołujący się do społecznego prestiżu o wielowymiarowym charakterze – budowanie indeksów łączących kilka kryteriów (skale społeczno-ekonomicznego statusu zawodów)

Elementy oceny prestiżu zawodowego wymagany poziom kwalifikacji i wykształcenia, zajmowane stanowisko, ponoszona odpowiedzialność, zakres podejmowanych decyzji, uciążliwość pracy, społeczne znaczenie zawodu, stałość i pewność pracy, możliwość uzyskania dodatkowego wykształcenia.

Podstawowe definicje Rynek pracy – instytucja ekonomiczna, na której działają podstawowe prawa ekonomiczne (np. prawo popytu i podaży), ale również funkcjonują i są obecne takie elementy życia społecznego jak relacje międzyludzkie, sieci społeczne, grupy interesu, rozwiązania instytucjonalne, konkurencja, rywalizacja, etc. Główni aktorzy rynku pracy to: Poszukujący pracy i ich oferty Pracodawcy tworzący miejsca pracy i poszukujący siły roboczej

Segmentacja rynków pracy Rynki regulowane i otwarte Podział ze względu na charakter pracodawcy (duże – małe przedsiębiorstwa, sektor publiczny-prywatny, branża, lokalizacja) Podział ze wzglądu na strukturę społeczno-zawodową pracowników

Najczęściej stosowane analizy rynku pracy Poziom aktywności zawodowej Stopa bezrobocia Wskaźnik aktywności zawodowej wg płci Stopa pracujących wg poziomu wykształcenia Pracujący wg grup wiekowych Sektorowo-branżowe zróżnicowanie poziomu zatrudnienia, stosowane polityki rynku pracy

Do przygotowania Zmiany demograficzne w Polsce Stopa bezrobocia wg różnych kryteriów (płeć, miejsce zamieszkania, wiek, wykształcenie, region, zasiłki, etc.) Wynagrodzenia Migracje Wskaźniki zatrudnienia Zatrudnienie wg branż, sektorów gospodarki Definicja: bezrobocie, stopa bezrobocia, wskaźnik zatrudnienia,

Dziękuję za uwagę