Procedury dopuszczenia do użytku szkolnego programów nauczania zgodnie z nową podstawą programową

Podstawa prawna Art. 22 a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z poźn. zm.) Ustawa z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 56, poz. 458) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. Nr 89, poz. 730) Wszystkie akty prawne są dostępne pod adresem www.reformaprogramowa.men.gov.pl

Ustawa z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 56, poz. 458) nauczyciel przedstawia dyrektorowi szkoły program wychowania przedszkolnego lub program nauczania dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, dopuszcza do użytku w danej szkole zaproponowany przez nauczyciela program wychowania przedszkolnego lub program nauczania

PODSTAWA PROGRAMOWA Dziennik Ustaw z 2009 r. Nr 4, poz. 17 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dzienniku Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r.)

NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA Podstawa programowa to zapis tego, czego państwo polskie zobowiązuje się nauczyć przeciętnie uzdolnionego ucznia. Nowa podstawa określa to, co uczeń powinien umieć. Podstawa nie opisuje tego, co ma być przerabiane na lekcjach, lecz to, czego uczeń ma być nauczony, a ściślej czego będzie się od niego wymagać.

Program nauczania ogólnego zawiera: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. Nr 89, poz. 730) Program nauczania ogólnego zawiera: szczegółowe cele kształcenia i wychowania, treści zgodne z treściami nauczania zawartymi w podstawie programowej kształcenia ogólnego, sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania, z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy w zależności od potrzeb i możliwości uczniów oraz warunków, w jakich program będzie realizowany, opis założonych osiągnięć ucznia, a w przypadku programu nauczania ogólnego uwzględniającego dotychczasową podstawę programową kształcenia ogólnego - opis założonych osiągnięć ucznia z uwzględnieniem standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów, określonych w przepisach w sprawie standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów, propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia; oraz jest poprawny pod względem merytorycznym i dydaktycznym.

Wymagania szczegółowe Ogólnym założeniem jest to, że nauczyciel ma prawo uczyć więcej, niż jest zapisane w podstawie, ale nie kosztem tego, czego się będzie wymagać. Jeśli nauczyciel uważa, że jakiś temat jest ważny i jego uczniowie są w stanie to opanować oprócz tego, co jest wymagane, to może włączyć ten temat do swego programu pomimo, że nie ma go w podstawie.

Kto decyduje o dopuszczenie programu do użytku w danej szkole? Program nauczania ogólnego, program nauczania dla zawodu oraz program nauczania dla profilu kształcenia ogólnozawodowego, dopuszcza do użytku w danej szkole dyrektor szkoły, na wniosek nauczyciela lub nauczycieli.

Zadanie nauczyciela Nauczyciel może: opracować program samodzielnie bądź we współpracy z innymi nauczycielami; albo przedstawić dyrektorowi szkoły program opracowany przez innego autora (autorów), np. może wybrać program nauczania spośród programów dostępnych na rynku, jeśli uważa, że taki właśnie program najlepiej odpowiada potrzebom jego uczniów i warunkom, w jakich pracuje; przedstawić program opracowany przez innego autora (autorów) wraz z dokonanymi przez siebie modyfikacjami, wskazując zakres proponowanych zmian z uzasadnieniem, dlaczego je proponuje.

Zaproponowany przez nauczyciela program wychowania przedszkolnego, program nauczania ogólnego, program nauczania dla zawodu albo program nauczania dla profilu powinien być dostosowany do potrzeb i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony.

Jak oceniać program? Najważniejszą kwestią, którą należy sprawdzić przed dopuszczeniem programu wychowania przedszkolnego lub programu nauczania do użytku w danej szkole, jest zgodność z podstawą programową Program może zawierać dodatkowe treści nauczania wykraczające poza zakres ustalony w podstawie programowej, jeśli są dobrze uzasadnione i możliwe do wprowadzenia w danych warunkach, ale przede wszystkim musi prowadzić do efektywnego nauczenia wszystkiego, co zostało zapisane w podstawie. Jeśli program wykracza w jakimś zakresie poza podstawę programową, należy zwrócić uwagę, czy i na ile takie poszerzenie jest zasadne, a także możliwe do zrealizowania z uczniami.

Kto może opiniować program nauczania ogólnego? Przed dopuszczeniem programu nauczania ogólnego do użytku w danej szkole, dyrektor szkoły może zasięgnąć opinii: nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, posiadającego wykształcenie wyższe i kwalifikacje wymagane do prowadzenia zajęć edukacyjnych, dla których program jest przeznaczony, konsultanta lub doradcy metodycznego, zespołu nauczycielskiego, zespołu przedmiotowego lub innego zespołu problemowo-zadaniowego, o których mowa w przepisach w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. Opinia powinna zawierać w szczególności ocenę zgodności programu nauczania ogólnego z podstawą programową kształcenia ogólnego i dostosowania programu do potrzeb i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony.

Etapy procedury dopuszczenia programu nauczania do użytku w danej szkole Nauczyciel przedstawia dyrektorowi szkoły program nauczania. (wniosek) 2) Dyrektor szkoły może zasięgnąć opinii nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, doradcy metodycznego, konsultanta lub zespołu o zaproponowanym przez nauczyciela programie nauczania. (fakultatywnie) Dyrektor szkoły zasięga opinii rady pedagogicznej. (obligatoryjnie) Dyrektor szkoły dopuszcza program do użytku w danej szkole. (Dopuszczenie może być udokumentowane poprzez odpowiednią adnotację na programie nauczania lub poprzez prowadzenie wykazu programów nauczania dopuszczonych do użytku w danej szkole)

Szkolny zestaw programów nauczania Dopuszczone do użytku w danej szkole programy wychowania przedszkolnego lub programy nauczania stanowią szkolny zestaw programów nauczania. Dyrektor szkoły jest odpowiedzialny za uwzględnienie w zestawie programów nauczania całości podstawy programowej kształcenia ogólnego ustalonej dla danego etapu edukacyjnego.

W okresie przejściowym Z uwagi na sukcesywne wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego, wykazy programów nauczania ogólnego dopuszczonych na poszczególnych etapach kształcenia do użytku szkolnego przez Ministra Edukacji Narodowej na podstawie dotychczasowych przepisów są zamieszczone na stronie internetowej MEN do czasu pełnego wdrożenia nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego. Nauczyciele klas w których obowiązuje dotychczasowa podstawa programowa kształcenia ogólnego mogą wybierać programy z tego wykazu, przy czym programy wpisane do tych wykazów również wymagają dopuszczenia do użytku w danej szkole przez dyrektora szkoły.

MONITOROWANIE REALIZACJI PODSTAWY PROGRAMOWEJ W SZKOLE

kontrola zgodności programów nauczania z podstawą programową Wniosek nauczyciela o wpisanie do szkolnego zestawu wybranego przez niego programu nauczania. Obowiązkiem nauczyciela jest między innymi opisanie zgodności treści programu z podstawą programową, określenie poprawności dydaktycznej programu (czy materiał jest przystępny dla uczniów, uszeregowany zgodnie z zasadą stopniowania trudności, uwzględniający zainteresowania i potrzeby uczniów, uwzględniający różnorodność metod i indywidualizację kształcenia), dokonanie oceny możliwości realizacji zawartych w programie treści wykraczających poza podstawę programową, możliwości planowania i realizacji wybranego programu w cyklu trzyletnim, oceny interdyscyplinarności programu, wreszcie określenie, czy treści wychowawcze zawarte w programie są zgodne z zapisami podstawy programowej.

szczegółowe rozpisanie treści podstawy programowej Przygotowanie treść podstawy programowej w formie planu wynikowego. W nim każdy nauczyciel miał obowiązek odnieść się do sposobu kształcenia, doskonalenia u uczniów umiejętności kluczowych opisanych w podstawie programowej dla danego etapu edukacyjnego, wymagań ogólnych i szczegółowych opisanych w podstawie programowej dla swojego przedmiotu oraz treści zawartych w programie nauczania.

obserwacje zajęć prowadzonych przez nauczycieli Obserwacja zajęć prowadzonych przez nauczycieli jest doskonałą formą sprawdzenia, czy nauczyciele realizują podstawę programową. W czasie rozmowy poprzedzającej obserwację nauczyciel informuje między innymi o poziomie dotychczasowych umiejętności uczniów określonych w podstawie programowej (w ujęciu na przykład procentowym lub wyrażone oceną), założone cele lekcji i umiejętności, które będzie kształcił w trakcie obserwowanej lekcji, wynikające z podstawy programowej, sposób realizacji, wdrażania nowej podstawy programowej. W trakcie obserwacji dyrektor dokonuje oceny skuteczności kształcenia przez nauczyciela wybranych umiejętności przedmiotowych, opisanych w podstawie programowej, według kryteriów: umiejętności opanowane, umiejętności opanowane częściowo, umiejętności nie opanowane. Obserwacja daje odpowiedź na pytania: czy nauczyciel zna podstawę programową swojego przedmiotu? Czy potrafi określić zależności między podstawą programową a programem nauczania? Czy zna treści i osiągnięcia z podstawy programowej niższego etapu edukacyjnego? Czy potrafi przyporządkować zadaniom osiągnięcia z podstawy programowej? Czy kształci umiejętności ponadprzedmiotowe zapisane w podstawie programowej? Czy sprawdzając osiągnięcia edukacyjne uczniów nauczyciel uwzględnia osiągnięcia z podstawy programowej? Czy w swojej pracy wychowawczej uwzględnia zapisy z podstawy programowej? Obserwacja sprzyja również kontroli dokumentacji prowadzonej przez nauczyciela – dziennika lekcyjnego.

monitorowanie liczby godzin Obowiązkiem dyrektora od 1 września 2009 r. jest monitorowanie liczby wskazanych godzin, w ramowych planach nauczania dla danych zajęć edukacyjnych, realizowanych przez nauczyciela. Wykorzystywanym narzędziem jest tabela, w której każdy nauczyciel w ramach realizowanego przedmiotu wskazuje w poszczególnych miesiącach proporcję pomiędzy planowaną liczbą godzin z przedmiotu, wyliczoną zgodnie z kalendarzem, w stosunku do faktycznie zrealizowanej. Daje to dyrektorowi informację, czy nauczyciel jest w stanie wypracować narzucony rozporządzeniem limit obowiązkowych godzin i tym samym zrealizować treści podstawy programowej, czy ewentualnie zachodzi konieczność wsparcia go dodatkowymi godzinami, z puli godzin do dyspozycji dyrektora, by tym samym zagwarantować pełną realizację treści podstawy programowej. Jednocześnie w przygotowywanym przez nauczycieli zestawieniu podaje się przyczyny, w wyniku których występują opóźnienia w realizacji podstawy programowej (na przykład: zwolnienia lekarskie nauczyciela, zwiększenie liczby godzin na kształcenie określonych umiejętności itp.).

oświadczenia nauczycieli uczących w klasach kończących etap edukacyjny Są one podstawą do zapisania w protokole rady pedagogicznej, dotyczącej ewaluacji i zdiagnozowania pracy szkoły za dany rok szkolny, że cele i umiejętności finalne określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego i planach wynikowych, w poszczególnych klasach, w trzyletnim cyklu kształcenia, zostały przez nauczycieli zrealizowane, w ramach nauczanego przedmiotu. Samo oświadczenie nie oznacza konsekwentnej realizacji przez nauczyciela podstawy programowej. Dopiero w zestawieniu z innymi działaniami kontrolnymi podejmowanymi przez dyrektora szkoły może stanowić dokument wiarygodny, na przykład dla kontroli zewnętrznej.

diagnozowanie osiągnięć uczniów Mowa tu o próbnym sprawdzianie po klasie szóstej szkoły podstawowej, próbnym egzaminie gimnazjalnym oraz wszelkiego rodzaju badaniach kompetencji uczniowskich na różnych poziomach kształcenia oraz dokonywanie analizy uzyskiwanych wyników (opracowywanie programów naprawczych, wspomagających).

Dziękuję za uwagę.