Aktywność lokalnych liderów ukierunkowanych na PROW 2007-2013 Przygotowanie i realizacja projektu współfinansowanego przez UE Od pomysłu do projektu 22 – 23.10.2009 Inkubator Aktywności. Warsztaty dla lokalnych liderów z terenu LGD

Program prezentacji Co to właściwie jest projekt? Koncepcja cyklu projektu wg metodologii Komisji Europejskiej; Matryca logiczna projektu; Nieprawidłowości i ryzyka w projektach.

Zarządzanie projektami - wprowadzenie

Czy brałem już udział w projekcie? Jeżeli zebrałeś siedem lub więcej ‘TAK’ oznacza to, że Twoją pracę lub zadanie określić można jako projekt. Jeżeli odpowiedzi ‘TAK’ miałeś pięć lub mniej oznacza to, że Twoją pracę lub zadanie określić można jako rutynowe. Jeżeli mieścisz się w przedziale od pięciu do siedmiu ‘TAK’ oznacza to, że albo nie określiłeś wystarczająco jasno swojej pracy / zadania albo określić je można jako bardzo nietypowe lecz jednak wciąż rutynowe zadanie.

Zespół działań, który doprowadzić ma do realizacji danego celu. Co to jest projekt? Zespół działań, który doprowadzić ma do realizacji danego celu. Cechy projektu: jest niepowtarzalny, nierutynowy (jednorazowy); obejmuje określony przedział czasu (ma swój początek i koniec); realizowany jest zespołowo; ma doprowadzić do osiągnięcia uprzednio określonego celu; jest ściśle związany ze zmianą; jest względnie niezależny od rutynowej działalności firmy; realizowany jest za pomocą specjalnych technik i metod.

Projekt a działanie rutynowe Rutynowe działanie Organizacja powołana na określony czas Struktura organizacyjna, funkcje i obowiązki przydzielone „na zawsze” Unikatowe i wcześniej zdefiniowane wyniki/rezultaty Osiągnięte wyniki/rezultaty nie dostarczają nowych korzyści, nie powodują zmian Ustalony czas (początek i koniec projektu) Brak ram czasowych, praca jest ciągła i powtarzalna Określone i przydzielone dla osiągnięcia celów projektu zasoby Zasoby wykorzystywane są dla osiągnięcia „wszystkich” celów organizacji

Definicja projektu Projekt – niepowtarzalne, złożone przedsięwzięcie zawarte w określonym przedziale czasu – z wyróżnionym początkiem i końcem - realizowane zespołowo, za pomocą specjalnych metod oraz technik, które doprowadzić ma do osiągnięcia określonego celu. na podst. M. Trocki, ‘Zarządzanie projektami’

Definicja projektu Projekt – przedsięwzięcie inwestycyjne, które prowadzi do wydatkowania zasobów (koszty) w celu stworzenia majątku trwałego mającego przynosić korzyści w dłuższym czasie. Projekt jest zatem konkretnym działaniem, o określonym punkcie początkowym i określonym punkcie końcowym, którego zadaniem jest osiągnięcie określonego celu. na podst. Przewodnik do analizy kosztów i korzyści projektów inwestycyjnych – KE.

Fundamentalne pytania projektowe CO ma być rezultatem projektu? DLACZEGO należy zrealizować projekt - jakie są powody, korzyści i przesłanki ekonomiczne? JAK projekt jest / będzie realizowany? KTO powinien być zaangażowany? KIEDY projekt będzie realizowany / zakończony? JAK DŁUGO potrwa realizacja projektu? ILE będzie kosztował? JAKIE dodatkowe środki będą potrzebne? CO może mieć wpływ na rezultat projektu? JAKIE są pozostałe ryzyka ?

Organizacja liniowa realizacji projektu wg. M. Trocki

Organizacja liniowo-sztabowa wg. M. Trocki

Koordynacja projektowa Koordynacja funkcjonalna Organizacja macierzowa Koordynacja projektowa Koordynacja funkcjonalna wg. M. Trocki

„Czysta” organizacja projektowa Istniejąca struktura organizacyjna Struktura stworzona do realizacji projektu wg. M. Trocki

Spółka-córka projektowa { Spółka-matka { Spółka-córka wg. M. Trocki

Projekt unijny – od początku do końca

Zarządzanie cyklem projektowym Sekwencja określonych, uporządkowanych działań niezbędnych do zaplanowania i zrealizowania projektu. Zespół technik stosowanych do projektowania, planowania, organizowania, monitorowania, kontrolowania i kierowania projektem w oparciu o cele, w określonym czasie, w ramach przyznanego budżetu, zgodnie ze specyfikacjami dla spełnienia wymagań odbiorcy projektu (klienta).

Problemy zarządzania projektem przed wprowadzeniem ZCP / PCM Nieprzejrzyste ramy strategiczne Słaba analiza sytuacji Działania zorientowane tylko na planowanie i wdrożenie Brak weryfikowalnych wyników Wizje krótkoterminowe Niespójne dokumenty projektowe Częste nieporozumienia

Odpowiedź ZCP / PCM na problemy Przejrzyście zdefiniowanie podejścia; Poprawiona analiza sytuacji; Cele zorientowane na planowanie i wdrożenie; Weryfikowalne wyniki; Większy nacisk na jakość projektów; Szczególna uwaga skierowana na trwałość projektów; Standaryzacja formatów.

Trzy zasady ZCP / PCM Na każdym etapie określa się podstawowe decyzje, zakres odpowiedzialności, potrzeby informacyjne; Rozpoczęcie nowej fazy musi poprzedzić zakończenie fazy poprzedniej; Nowe programowanie bazuje na doświadczeniach wynikających z poprzednich ewaluacji.

ZCP / PCM – ale po co? ZCP / PCM stara się zapewnić, że: Projekt ma służyć realizacji szerszych celów UE (np.: ochrona środowiska, równość płci); Projekty mają odpowiadać uzgodnionej strategii i grupom docelowym; Projekty mogą być faktycznie zrealizowane; Korzyści wynikające z projektów są trwałe.

ZCP / PCM – ale jak? Analiza sytuacji i opracowanie rozwiązań poprzez wykorzystywanie matrycy logicznej; Podejście zintegrowane – spójność projektu m.in. poprzez standaryzację dokumentacji; Zaangażowanie beneficjentów projektu (tzw. udziałowców); Czytelne sformułowanie i skupienie się na głównym celu projektu (cel trwały dla określonej grupy docelowej); Trwałość – mechanizmy zapewniające kontynuację przepływu korzyści.

Zarządzanie Cyklem Projektu Obszary priorytetowe, harmonogramy Programowanie Decyzja – jak użyć wyniki w przyszłym programowaniu Ewaluacja Identyfikacja Decyzja - jaką opcję analizować Decyzja o kontynuacji / reorientacji projektu Wdrożenie Opracowanie Decyzja o finansowaniu Decyzja – czy przygotować wniosek finansowy Finansowanie

Faza 1 – Programowanie Jaki jest problem? Co chcemy osiągnąć? Jakie są założenia? Jak chcemy to zrobić? Ile to będzie kosztowało? Działania: - analiza problemów na poziomie krajowym lub problemów sektorowych; - analiza ograniczeń; - analiza możliwości współpracy; - ustalenie priorytetów beneficjentów i instytucji finansujących; - porozumienie dotyczące celów i metod realizacji programu. Cele są uzgodnione w oparciu o doświadczenia z przeszłości (ewaluacja).

Od pomysłu do projektu – techniki generowania i operacjonalizacji pomysłów.

Myślenie a działanie wg. A. Einstein’a: Gdybym miał do dyspozycji jedną godzinę, aby ocalić świat poświęciłbym pięćdziesiąt pięć minut na próbę zdefiniowania problemu i pięć minut na jego rozwiązanie. Albert Einstein

Lista metod realizacji Zaplanowanie czynności Przeprowadzenie działań Cykl życia projektu Identyfikacja celów Faza koncepcyjna Lista metod realizacji Wybranie metody Klient odbiorca projektu Narodziny i rozwój Zaplanowanie czynności Przeprowadzenie działań Dojrzałość Starość i zakończenie Projekt zrealizowany P. Baguley, Managing...

Co to jest twórcze myślenie? Odkrywanie tego, czego do tej pory nie brano pod uwagę. Gilliam Zdolność wyjścia poza to, co powszechne i oczywiste, oraz unikanie błędów wynikających z machinalnych powtórzeń i ukrytych założeń. Weinman

Połącz kropki 4 kreskami, bez odrywania ołówka

Warunki twórczego myślenia Otwartość Wnikliwość Warunki twórczego myślenia Dostrzeganie pytań Wykorzystanie błędów Zdystansowane zaangażowanie

Proces twórczego rozwiązywania problemów wg. T. Proctora Odkrywanie celów Określenie zasięgu problemu Zgromadzenie informacji Właściwe zdefiniowanie problemu Tworzenie rozwiązań problemu Ocena i wybór możliwych rozwiązań Prawidłowe wprowadzenie wybranych idei w życie Odkrywanie faktów Odkrywanie problemów Odkrywanie pomysłów Odkrywanie rozwiązania Odkrywanie oceny rozwiązania

Burza mózgów (ang. Brain storm) Oceniaj później atmosfera bezpiecznej twórczości autorytet formalny członków sesji Staraj się o jak największą liczbę pomysłów wzrasta prawdopodobieństwo idei genialnej Zachęcaj do tworzenia szalonych idei odwrócenie, wycieczki fantastyczne Rozwijaj pomysły innych inspiracja, kontynuacja, parafraza

Rodzaje burzy mózgów I. Bez struktury; II. Ustrukturalizowana; 1. Klasyczna; 2. Wariant najbardziej szalonego pomysłu; 3. Burza mózgów z przerwami; 4. Metoda bodźca wyzwalającego; 5. Burza mózgów on line.

Problemy związane z burzą mózgów Czy każde spotkanie to burza mózgów? Pułapka powierzchowności; Niewłaściwa dla problemów technicznych i eksperckich (dużo tekstu); Niewłaściwa tam gdzie tylko jedno dobre rozwiązanie.

Mapa mentalna - procedura Przygotuj plansze, umieszczając w jej centrum główne zagadnienie; Wykorzystaj słowa kluczowe; Przeprowadź linie łączące słowa kluczowe z głównym zagadnieniem; Zastosuj różne kolory, symbole i kody w celu podkreślenia istotnych punktów; Posłuż się wolnymi skojarzeniami, a następnie przystąp do działania. Gelb

Mapa myślowa - bezrobocie ukryte REALNE bezrobocie w gminie niewłaściwy profil kształcenia złe przepisy przedsiębiorczość wyłudzenia rent promocja gminy inwestor strategia - brak zewnętrzny wewnętrzny Msp

Cechy - zalety Graficzna forma prowadzenia notatek (do wykorzystania podczas prezentacji); Pozwala zlokalizować główne gałęzie problemowe; Uruchamia lewą półkulę - myślenie linearne/sekwencyjne - i prawą – idee, wzorce oraz wzajemne relacje JEDNOCZEŚNIE; Pobudza procesy myślowe; Umożliwia identyfikacje słów kluczowych - głównych gałęzi problemu.

Faza 2 – Identyfikacja Odszukanie takich inicjatyw, które są zgodne z założonymi celami. Sprawdzenie odpowiedniości i wykonalności. Działania: formułowanie pomysłów: określenie programu i metod działania; wstępna weryfikacja zgodności z celami i wymaganiami formalnymi; określenie i rozdzielenie zadań; ustalenie sieci współpracy; przygotowanie dokumentów potrzebnych do opracowania wstępnego studium wykonalności; analiza alternatywnych koncepcji realizacji projektu.

Identyfikacja W fazie identyfikacji inicjatywy projektów są selekcjonowane i przekazywane do dalszych opracowań. W tym celu konieczne jest: Określenie potrzeb, które ma zaspokajać projekt; Konsultacje z beneficjentami projektu; Analiza problemów, które dotyczą beneficjentów; Określenie możliwości rozwiązania tych problemów. Analizy do wykonania: Analiza podmiotów (udziałowców) Analiza problemów Analiza celów Analiza opcji i wybór strategii

Matryca logiczna projektu. Faza analizy.

Dwie fazy w podejściu logframe Faza Planowania: Logframe; Planowanie działań; Planowanie środków. Faza Analizy: Analiza udziałowców; Analiza problemów; Analiza celów; Analiza strategii.

Analiza udziałowców (ang. stakeholders) Udziałowiec – jednostka lub grupa, która może mieć jakiś związek z projektem: Pozytywny / negatywny Pośredni / bezpośredni Czynny / bierny Określ potencjalnych udziałowców; Podziel ich według pełnionych ról; Podziel ich pod względem organizacyjnym i społeczno-ekonomicznym; Analizuj ich oczekiwania, obawy, wzajemne relacje; Oceń ich potencjał; Wyciągnij wnioski!

Analiza problemów – drzewo problemów Określ główne problemy dotyczące danej sytuacji; Wybierz jeden tzw. problem startowy; Poszukaj innych problemów związanych z problemem startowym; Ustal hierarchię powodów i skutków - problemy powodujące problem startowy poniżej - problemy wynikające z problemu startowego powyżej 5. Połącz problemy strzałkami powód – skutek; 6. Dokonaj końcowej weryfikacji diagramu.

Warunki życia mieszkańców pogarszają się Częste zatrucia konsumentów ryb Mniejsze dochody mieszkańców Zła jakość ryb łowionych w rzece Mniejsze połowy lokalnych rybaków Ograniczenie atrakcyjności turystycznej Zła jakość wody w rzece Skutki Przyczyny Większość gospodarstw i zakładów wyrzuca śmieci do rzeki Woda z oczyszczalni nie spełnia standardów Wyrzucenie śmieci do rzeki Brak kontroli trucicieli Brak świadomości zagrożenia związanego ze śmieceniem Zachęty do nietrucia nie działają Instrumenty prawne nie działają

Drzewo problemów - zasady Formułuj problemy tak jak negatywne sytuacje; Problemy mają być realne – nie przyszłe lub hipotetyczne; Miejsce problemu w hierarchii nie wskazuje na jego znaczenie; 4. Problem to nie brak rozwiązania ale realnie istniejąca negatywna sytuacja; 5. Problemy nie mogą być ogólne.

Drzewo problemów - ćwiczenie Stwórz drzewo problemów. Problem startowy: Na wsi brakuje przedszkoli!

Analiza celów - drzewo celów Przeformułuj problemy w sytuacje pozytywne: - oczekiwane / żądane; - możliwe do osiągnięcia; 2. Zamień relację skutek – przyczyna na środki – cele; 3. Przejrzyj dokładnie drzewo – dodaj nowe cele lub usuń te które są nieodpowiednie.

Warunki życia mieszkańców pogarszają się Częste zatrucia konsumentów ryb Mniejsze dochody mieszkańców Zła jakość ryb łowionych w rzece Mniejsze połowy lokalnych rybaków Ograniczenie atrakcyjności turystycznej Zła jakość wody w rzece Skutki Przyczyny Większość gospodarstw i zakładów wyrzuca śmieci do rzeki Woda z oczyszczalni nie spełnia standardów Wyrzucenie śmieci do rzeki Brak kontroli trucicieli Brak świadomości zagrożenia związanego ze śmieceniem Zachęty do nietrucia nie działają Instrumenty prawne nie działają

Poprawienie jakości wody w rzece Poprawa warunków życia mieszkańców Ograniczenie przypadków zatruć konsumentów ryb Zwiększenia dochodów mieszkańców Jakość ryb z rzeki spełnia standardy Stabilizacja połowów rybaków Przywrócenie atrakcyjności turystycznej Poprawienie jakości wody w rzece Cele Środki Zmniejszenie śmieci wyrzucanych przez gospodarstwa i zakłady Woda z oczyszczalni spełnia standardy Ograniczenie wyrzucania śmieci do rzeki Kontrola trucicieli - efektywna Uświadomienie zagrożenia związanego ze śmieceniem Zachęty do nietrucia - efektywne Instrumenty prawne - efektywne

Drzewo celów - ćwiczenie Stwórz drzewo celów w oparciu o wcześniej stworzone drzewo problemów.

Problemy z drzewem problemów Zaczynanie od problemów może negatywnie zdominować całą analizę i ograniczyć kreatywność; Niektórzy ludzie, kręgi kulturowe uważają publiczne dyskusje o problemach za niewłaściwe; Podejście problemowe jest niewłaściwe tam gdzie zdefiniowanie problemu wymaga dogłębnych analiz/dyskusji.

Faza 3 – Formułowanie (ocena wstępna) Przekształcenie idei projektowych w plany projektowe Podjęcie decyzji nt. formalnego finansowania propozycji i szukania źródeł dofinansowania. Działania: przygotowanie pełnego wniosku; weryfikacja wniosku (ewaluacja ex ante); sporządzanie wniosku o finansowanie; czy projekt jest zgodny z celami czy projekt ma szanse powodzenia?

Matryca logiczna projektu Faza planowania.

Matryca logiczna projektu The Logical Framework Matrix (Logframe) Technika / narzędzie służąca do identyfikacji i analizy danej sytuacji, a także określenia celów i działań, które należy podjąć w celu poprawy tej sytuacji.

Logframe Logika oddziaływania Wskaźniki Źródła weryfikacji Założenia Cel strategiczny Cel szczegółowy Rezultaty Działania Środki/zasoby Koszt Warunek wstępny

Logframe pomaga odpowiedzieć... Dlaczego projekt jest realizowany? Co dzięki projektowi ma być osiągnięte? Jak ma być to osiągnięte? Jakie czynniki zewnętrzne są kluczowe dla końcowego sukcesu? Gdzie znaleźć informacje wymagane do oceny sukcesu projektu? Jakie środki/zasoby są potrzebne? Ile projekt będzie kosztował? Jakie warunki wstępne muszą być spełnione zanim projekt ruszy?

Kolumna 1sza: Logika oddziaływania Cel ogólny JAK? Cel szczegółowy Rezultaty DLACZEGO? Działania Środki / zasoby

Poprawienie jakości wody w rzece Poprawa warunków życia mieszkańców Ograniczenie przypadków zatruć konsumentów ryb Zwiększenia dochodów mieszkańców Jakość ryb z rzeki spełnia standardy Stabilizacja połowów rybaków Przywrócenie atrakcyjności turystycznej Poprawienie jakości wody w rzece Cele Środki Zmniejszenie śmieci wyrzucanych przez gospodarstwa i zakłady Woda z oczyszczalni spełnia standardy Ograniczenie wyrzucania śmieci do rzeki Kontrola trucicieli - efektywna Uświadomienie zagrożenia związanego ze śmieceniem Zachęty do nietrucia - efektywne Instrumenty prawne - efektywne

Logika oddziaływania Wskaźniki Źródła weryfikacji Założenia Cel strategiczny Poprawa warunków życia lokalnej ludności Cel szczegółowy Poprawa jakości wody w rzece Rezultaty 1. Zmniejszenie wydalania do rzeki zużytej wody przez gospodarstwa i fabryki Działania 1.1 Analiza ekoinwestycji 1.2 Określenie właściwych urządzeń 1.3. Opracowanie planów ZASOBY KOSZTY

Kolumna 2ga: obiektywnie weryfikowalne wskaźniki S pecific – dokładne M easurable – mierzalne A vailable – osiągalne przy akceptowalnym koszcie R elevent – odpowiadające celom T ime-bound – określone czasowo Wskaźniki opisują cele projektu w sposób mierzalny; Wskaźniki stosujemy do wszystkich celów oprócz Działań.

Wskaźniki: PRODUKTU – rzeczowy efekt realizacji projektu REZULTATU – bezpośredni i natychmiastowy wpływ zrealizowanego projektu na otoczenie społeczno-ekonomiczne uzyskany natychmiast lub krótko po zakończeniu realizacji projektu ODDZIAŁYWANIA – długofalowa konsekwencja zrealizowanego projektu wykraczająca poza natychmiastowe efekty KFE2007

Wskaźniki produktu np.: Liczba osób korzystających z doradztwa (w tym: kobiety) Liczba godzin doradztwa uzyskanego przez mikroprzedsiębiorstwo, Liczba wniosków o udzielenie dotacji inwestycyjnej. Liczba udzielonych dotacji inwestycyjnych. Liczba mikroprzedsiębiorstw, które otrzymały dotację inwestycyjną, Liczba nabytych środków trwałych ze środków dotacji, Liczba nabytych wartości niematerialnych i prawnych z dotacji, Powierzchnia nabytych gruntów ze środków dotacji, Liczba przedsiębiorstw wspartych w wyniku realizacji projektu w tym na obszarach wiejskich w tym na obszarach restrukturyzacji przemysłu w tym na terenach zdegradowanych podanych rewitalizacji KFE2007

Wskaźniki rezultatu np.: Liczba osób zatrudnionych we wspartych przedsiębiorstwach w tym: na obszarach wiejskich Liczba osób zatrudnionych poza rolnictwem Liczba nowych usług/produktów wprowadzonych w przedsiębiorstwie KFE2007

Wskaźniki oddziaływania np.: Liczba utrzymanych miejsc pracy w przedsiębiorstwach - 18 miesięcy po otrzymaniu pomocy Obroty wspartych przedsiębiorstw - 18 miesięcy po otrzymaniu pomocy Sprzedaż wspartych przedsiębiorstw - 18 miesięcy po otrzymaniu pomocy KFE2007

sieć dróg rozbudowana o 5000 km – - z 5000 do 10000 km Matryca logiczna obiektywnie weryfikowalne wskaźniki ustal wskaźnik wyjściowy, a następnie dodaj wskaźniki ilości, jakości i czasu: rozbudowana sieć dróg wskaźnik wyjściowy krok 1 sieć dróg rozbudowana o 5000 km – - z 5000 do 10000 km dodaj ilość: ILE? krok 2 sieć dróg bitumicznych rozbudowana z 1000 do 2000 km, sieć dróg bocznych – z 4000 do 8000 km dodaj jakość: JAKIE? krok 3 sieć dróg bitumicznych rozbudowana z 1000 do 2000 km do grudnia 2002, sieć dróg bocznych - z 4000 do 8000 km do maja 2003 dodaj czas: KIEDY? krok 4 rozważ dodanie wskaźników: grupy docelowej (KOMU?), miejsca (GDZIE?) oraz kosztu (ZA ILE?)

Poprawa warunków życia lokalnej ludności Logika oddziaływania Wskaźniki Źródła weryfikacji Założenia Cel strategiczny Poprawa warunków życia lokalnej ludności Zwiększenie dochodów z rybactwa o 30% do 2006 Cel szczegółowy Poprawa jakości wody w rzece Połów ryb większy o 20% do 2004 Rezultaty 1. Zmniejszenie wydalania do rzeki zużytej wody przez gospodarstwa i fabryki 70% wody zużytej przez gospodarstwa będzie oczyszczana Działania 1.1 Analiza ekoinwestycji 1.2 Określenie właściwych urządzeń 1.3. Opracowanie planów ZASOBY KOSZTY

Kolumna 3cia: źródła weryfikacji Zadecyduj jakie źródła weryfikacji będą potrzebne aby uzyskać informacje na temat wskaźników; Określ jakie źródła mogą być zebrane w ramach projektu a jakie poza nim; Sprawdź czy źródła zewnętrzne są: wystarczająco dokładne odpowiednie pod względem formy rzetelne dostępne niezbyt kosztowne 4. Pomiń te wskaźniki dla których nie masz źródeł weryfikacji.

Logika oddziaływania Wskaźniki Źródła weryfikacji Założenia Cel strategiczny Poprawa warunków życia lokalnej ludności Zwiększenie dochodów z rybactwa o 30% do 2006 Raport MRiRW Cel szczegółowy Poprawa jakości wody w rzece Połów ryb większy o 20% do 2004 Sprawozdanie Związku Rybactwa Rezultaty 1. Zmniejszenie wydalania do rzeki zużytej wody przez gospodarstwa i fabryki 70% wody zużytej przez gospodarstwa będzie oczyszczana Raporty gminne Działania 1.1 Analiza ekoinwestycji 1.2 Określenie właściwych urządzeń 1.3. Opracowanie planów ZASOBY KOSZTY

Jak określić założenia? Czynniki zewnętrzne dla projektu; Czynniki nieopisane w kolumnach 1-3; Czynniki pozostające poza kontrolą, oddziaływaniem projektu; Spełnienie tych czynników jest konieczne dla sukcesu projektu; Formułuje się je jako sytuacje pożądane.

Ustalanie wskaźników Cel strategiczny Wysokiej jakości transport autobusowy dla pasażerów Założenie Pasażerowie nadal będą korzystać z autobusów Wskaźniki - 90% odjazdów z najwyżej 5-minutowym opóźnieniem - Wzrost udziału firmy w rynku Cel szczegółowy Spadek częstości wypadków Założenie Jakość dróg zostanie podniesiona. Wskaźniki - Mniej niż x wypadków po roku - Poniżej y poważnych obrażeń po roku Rezultaty - Przeszkolenie kierowców - Wprowadzenie do eksploatacji x nowych autobusów - Lepsze wyposażenie warsztatów naprawczych Założenie Przeszkoleni kierowcy pozostaną w firmie. Wskaźniki - Liczba przeszkolonych kierowców - Liczba pojazdów utrzymywanych w odpowiednim stanie technicznym - Liczba nowych autobusów

Poprawa warunków życia lokalnej ludności Logika oddziaływania Wskaźniki Źródła weryfikacji Założenia Cel strategiczny Poprawa warunków życia lokalnej ludności Zwiększenie dochodów z rybactwa o 30% do 2006 Raport MRiRW Cel szczegółowy Poprawa jakości wody w rzece Połów ryb większy o 20% do 2004 Sprawozdanie Związku Rybactwa Popyt na ryby niż zmniejszy się Rezultaty 1. Zmniejszenie wydalania do rzeki zużytej wody przez gospodarstwa i fabryki 70% wody zużytej przez gospodarstwa będzie oczyszczana Raporty gminne Nierejestrowane wydalanie wody nie zwiększy się Działania 1.1 Analiza ekoinwestycji 1.2 Określenie właściwych urządzeń 1.3. Opracowanie planów ZASOBY KOSZTY Oczyszczalnie ścieków akceptowalne społecznie Udzielenie pozwolenia na budowę

Zasoby i koszty Zasoby/środki: fizyczne i „niefizyczne” środki konieczne do przeprowadzenia działań projektu. Koszty: finansowe odpowiedniki wymienionych zasobów

Logika oddziaływania Wskaźniki Źródła weryfikacji Założenia Cel strategiczny Poprawa warunków życia lokalnej ludności Zwiększenie dochodów z rybactwa o 30% do 2006 Raport MRiRW Cel szczegółowy Poprawa jakości wody w rzece Połów ryb większy o 20% do 2004 Sprawozdanie Związku Rybactwa Popyt na ryby niż zmniejszy się Rezultaty 1. Zmniejszenie wydalania do rzeki zużytej wody przez gospodarstwa i fabryki 70% wody zużytej przez gospodarstwa będzie oczyszczana Raporty gminne Nierejestrowane wydalanie wody nie zwiększy się Działania 1.1 Analiza ekoinwestycji 1.2 Określenie właściwych urządzeń 1.3. Opracowanie planów A Ekspertyza techniczna B Inwestycje RAZEM: EU PL 85 15 170 30 ..... ..... Razem: Oczyszczalnie ścieków akceptowalne społecznie Udzielenie pozwolenia na budowę

Uchwała Rady Gminy Logika oddziaływania Wskaźniki Źródła weryfikacji Założenia Cel strategiczny Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich Odsetek rodzin z małymi dzieci żyjących poniżej granicy ubóstwa spadnie o 10%. Dane (W)GUS Cel szczegółowy Wyrównanie szans edukacyjnych w zakresie edukacji przedszkolnej W 2009 70% dzieci uczęszcza do przedszkola Dane Urzędu Gminy Liczba dzieci we wsi nie wzrośnie znacząco Rezultaty 1. Wybudowanie przedszkola 2. Stworzenie przedszkolnej kadry nauczycielskiej 1 przedszkole w 2009 we wsi „X” 2. wykwalifikowan. nauczycieli w 2009 Protokół odbioru Pozwolenie na użytkowanie Ceny usług budowlanych nie wzrosną znacząco Działania 1.1 Przygotowanie projektu 1.2 Wybór inwestora zast 1.3. Wybór wykonawcy ZASOBY Dokumentacja tech. Inwestor zastępczy KOSZTY 100 PLN Razem: 200 PL Podaż usług wykonawczych nie zmniejszy się Uchwała Rady Gminy

Matryca Logiczna Projektu

relacje przyczynowo-skutkowe Matryca logiczna relacje przyczynowo-skutkowe - - - Założenia Cel szerszy Cel bezpośredni Rezultaty Działania 1 4 jeżeli oraz to

Słabości matrycy logicznej 1. Tworzenie matrycy zaczynamy od określenia problemów: - Zaczynanie od problemów może negatywnie zdominować całą analizę i ograniczyć kreatywność; - Niektórzy ludzie, kręgi kulturowe uważają publiczne dyskusje o problemach za niewłaściwe; Podejście problemowe jest niewłaściwe tam gdzie zdefiniowanie problemu wymaga dogłębnych analiz/dyskusji. 2. Logframe poprzez swoją „sztywność” ogranicza kreatywność; 3. Logframe postrzegany często jako niepotrzebna formalność; 4. Logframe nie pozwala na monitorowanie „niespodziewanek”;

Projekt „Uwolnić Księżniczkę”

Kolumna 4ta: założenia Czy dany czynnik zewnętrzny jest ważny? Tak Nie Czy się spełni? Nie umieszczać w matrycy Prawie na pewno Nie umieszczać w matrycy Prawdopodobnie Umieścić w matrycy Raczej nie Czy można przerobić projekt tak aby włączyć czynnik zewnętrzny? Tak Przerób projekt dodając działania lub rezultaty, przerób cel jeśli trzeba Nie Projekt jest niewykonalny

Grupa docelowa projektu

Ocena grupy docelowej 1. Czy każdy ze wskazanych we wniosku element został opisany: charakterystyka grupy docelowej; uzasadnienie wyboru; sposób rekrutacji. 2. Czy grupa docelowa jest zgodna z Planem działania?

Harmonogram projektu

Wydatki projektu

Ocena niezbędności wydatków do realizacji projektu i osiągania jego celów Czy oceniany wydatek związany jest z jakimś zadaniem, działaniem? Czy brak wydatku uniemożliwi realizację projektu?

Ocena racjonalności i efektywności wydatków (relacja nakład/rezultat) Czy oceniany wydatek nie kłóci się ze zdrowym rozsądkiem? Czy cena nie przewyższa poziomu cen rynkowych (internet, telefon)?

Faza 4 – Finansowanie Analiza propozycji finansowych przez kompetentne władze; Decyzja: finansować projekt czy nie? Działania: ocena wniosku o finansowanie; zatwierdzenie wniosku; podpisanie umowy o dofinansowanie.

Procedura oceny Procedura oceny wniosku składa się z trzech części: a)     oceny formalnej, b)     oceny merytorycznej.

Procedura oceny w PO KL

Etapy oceny wniosku w PO KL Ocena formalna Ogólne kryteria formalne Kryteria dostępu Ogólne kryteria merytoryczne Ocena merytoryczna Kryteria strategiczne Ogólne kryteria horyzontalne

Ocena formalna wniosku to sprawdzenie: Kompletności dokumentacji Poprawności dokumentacji Czy wniosek złożono we właściwej instytucji? Czy wniosek złożono w terminie? Czy wniosek wypełniono w języku polskim? Czy wniosek sporządzono na odpowiednim formularzu? Czy wniosek jest kompletny? Czy suma kontrolna papierowej i elektronicznej wersji wniosku jest tożsama na wszystkich stronach wniosku? Czy wypełniono wszystkie wymagane pola, czy są załączniki? Czy wnioskodawca nie podlega wykluczeniu?

Kryteria dostępu: Kryteria, które obowiązkowo muszą spełnić wszyscy wnioskodawcy. Informacje o kryteriach dostępu są w Planie Działania. Dla Działania VI to m.in. (Podkarpacie): Kryterium dotyczące typu projektu (kompleksowość) Kryterium grupy docelowej (mieszkańcy woj. podkarpackiego) Kryterium lokalizacji biura projektu (teren województwa) Kryterium wysokości finansowej projektu (min. 300 tys. 6.2)

Kryteria dostępu: Kryteria, które obowiązkowo muszą spełnić wszyscy wnioskodawcy. Informacje o kryteriach dostępu są w Planie Działania. Dla Działania VIII to m.in. (Podkarpacie): Kryterium wysokości finansowej projektu (min. 300 tys.) Kryterium lokalizacji biura projektu (teren województwa) Kryterium grupy docelowej (mieszkańcy woj. podkarpackiego, firmy z siedzibą lub oddziałem na terenie województwa)

Odrzucenie wniosku Po ocenie formalnej… Przekazanie do oceny merytorycznej Informacja o przyczynie odrzucenia i możliwość protestu Wnioskodawca otrzymuje informację o przekazaniu wniosku do oceny merytorycznej

Ocena merytoryczna – tzw. „stare” zasady Ogólne kryteria merytoryczne Ogólne kryteria horyzontalne (muszą być spełnione!) Do zdobycia – 100 pkt! Szczegółowe kryteria strategiczne (nie muszą być spełnione!) Do zdobycia – 20 pkt!

I Ogólne kryteria merytoryczne Ogólne zasady dotyczące treści wniosku, wiarygodności i zdolności projektodawcy do realizacji projektu oraz zasad finansowania projektów. Uzasadnienie potrzeby realizacji projektu, Wybór grup docelowych, Rezultaty projektu, Racjonalność harmonogramu działań, Wiarygodność beneficjenta, Zarządzanie projektem, Celowość i efektywność wydatku Kwalifikowalność wydatku.

II Ogólne kryteria horyzontalne Zapewniają realizację celów strategicznych na poziomie PO KL. Wniosek musi spełniać wszystkie kryteria horyzontalne! Zgodność z prawodawstwem krajowym, Zgodność z politykami i zasadami wspólnotowymi, Zgodność ze Szczegółowym Opisem Priorytetów PO KL.

III Szczegółowe kryteria strategiczne Powodują preferowanie pewnych typów projektów. Wnioski, które spełniają te kryteria otrzymują premię. Wniosek nie musi spełniać kryteriów strategicznych! Kryteria strategiczne w 8.1.1 (premia 6 pkt, Podkarpacie): projekty związane z procesami certyfikacji przedsiębiorstw; projekty wspierające wprowadzanie innowacji w przedsiębiorstwach; projekty skierowane do firm związanych z obsługą ruchu turystycznego; projekty o wartości co najmniej 1 mln PLN (premia 2 pkt).

Przyjęcie wniosku do dofinansowania – tzw. „stare” zasady Wniosek musi uzyskać co najmniej: - 60 pkt ogółem - 60% pkt możliwych do uzyskania w każdym punkcie oceny Maksymalnie można otrzymać 100 pkt + 20 pkt = 120 pkt Ocena punktowa jest podstawą do stworzenia Listy rankingowej projektów

Po stworzeniu Listy projektów wnioskodawca otrzymuje: Decyzja… Po stworzeniu Listy projektów wnioskodawca otrzymuje: Pismo o przyjęciu wniosku do realizacji (należy dostarczyć dokumenty); Pismo o możliwości podjęcia negocjacji; Pismo o pozytywnej ocenie, ale braku środków na dofinansowanie; Pismo o odrzuceniu wniosku (negatywna) ocena. Możliwość protestu

Negocjacje dotyczyć mogą zakresu merytorycznego i budżetu. Ewentualna zmiana zakresu merytorycznego / budżetu powoduje konieczność złożenia skorygowanego wniosku.

Podpisanie umowy Beneficjent składa załączniki; Podpisanie umowy; Ogłoszenie ostatecznej listy projektów.

Umowa o dofinansowanie projektu Opis przedsięwzięcia; Harmonogram dokonywania wydatków; Wysokość przyznanych środków i tryb ich przekazywania; Zobowiązanie do poddania się kontroli; Termin i sposób rozliczenia środków; Formy zabezpieczeń należytego wykonania umowy; Warunki zwrotu środków i rozwiązania umowy w przypadku nieprawidłowości.

Protest Po otrzymaniu informacji w tej sprawie wnoskodawca może złożyć pisemny protest. Protest to wystąpienie o ponowne sprawdzenie zgodności wniosku z kryteriami (zarówno formalnymi jak i merytorycznymi). Protest rozpatrywany jest w ciągu 1 miesiąca od otrzymania. Pozytywnie Negatywnie Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy do IZ

Sześć kroków dobrej oceny wg KE Przedstawienie i omówienie kontekstu społeczno-gospodarczego oraz celów Czytelna identyfikacja projektu Studium wykonalności projektu i rozwiązań alternatywnych Analiza finansowa Analiza ekonomiczna Ocena ryzyka

Sześć kroków dobrej oceny wg KE Przedstawienie i omówienie kontekstu społeczno-gospodarczego oraz celów. Pierwszym logicznym krokiem w ramach oceny jest dyskusja jakościowa dotycząca kontekstu społeczno-gospodarczego oraz przewidywanych celów, które mają być osiągnięte w wyniku inwestycji, zarówno w sposób bezpośredni, jak i pośredni. Dyskusja ta powinna uwzględniać związki między celami a priorytetami ustanowionymi w danym programie operacyjnym i narodowych strategicznych ramach odniesienia oraz spójność z celami funduszy UE.

Sześć kroków dobrej oceny wg KE Czytelna identyfikacja projektu. Identyfikacja oznacza, że dany przedmiot stanowi samowystarczalną jednostkę poddawaną analizie, tj. żadna istotna cecha ani element nie są wykluczone z zakresu oceny (połowa mostu nie jest mostem). Uwzględnione zostaną efekty pośrednie i sieciowe (np. zmiany w modelach urbanistycznych, zmiany w sposobach wykorzystania innych środków transportu) oraz podmioty, których koszty i korzyści mają być poddane analizie („kto się kwalifikuje?”).

Sześć kroków dobrej oceny wg KE Studium wykonalności projektu i rozwiązań alternatywnych Wynikiem typowej analizy wykonalności powinno być ustalenie, czy kontekst lokalny jest sprzyjający wobec projektu (np. czy nie ma ograniczeń fizycznych, społecznych lub wiążących ograniczeń instytucjonalnych), czy zapotrzebowanie na usługi w przyszłości będzie odpowiednie (prognozy długoterminowe), czy dostępne są właściwe technologie, czy stopa wykorzystania infrastruktury lub zakładu przemysłowego nie ujawni nadmiernych niewykorzystanych mocy, czy dostępne będą zasoby pracownicze i menedżerskie, oraz uzasadnienie szkicu projektu (skala, lokalizacja itd.) względem scenariuszy alternatywnych („pracować jak zwykle”, „minimum”, „zrobić coś” i „zrobić coś innego”).

Sześć kroków dobrej oceny wg KE Analiza finansowa W układzie tabel rachunkowych należy przedstawić wpływy i wydatki pieniężne związane z: — całkowitymi kosztami inwestycji, — całkowitymi kosztami i przychodami operacyjnymi, — finansowym zwrotem z inwestycji: FNPV(C) i FRR(C), — źródłami finansowania, — trwałością finansową, — finansowym zwrotem z kapitału krajowego: FNPV(K) i FRR(K); — ten ostatni wskaźnik uwzględnia wpływ dotacji UE na inwestorów krajowych (publicznych i prywatnych). Horyzont czasowy musi być spójny z okresem ekonomicznej użyteczności głównych aktywów.

Sześć kroków dobrej oceny wg KE Analiza ekonomiczna AKK wymaga zbadania wpływu projektu netto na dobrobyt gospodarczy. Badanie to przeprowadza się w pięciu krokach: przeliczenie faktycznych stawek opłat publicznych na ceny dualne, które lepiej odzwierciedlają społeczny koszt alternatywny danego dobra; uwzględnienie efektów zewnętrznych i przypisanie im wartości pieniężnej; włączenie efektów pośrednich, jeśli są istotne (o ile nie zostały już ujęte w cenach dualnych); zdyskontowanie kosztów i korzyści za pomocą realnej społecznej stopy dyskontowej SDR obliczenie wskaźników efektywności ekonomicznej: ekonomicznej zaktualizowanej wartości netto (ENPV), ekonomicznej stopy zwrotu (ERR) oraz wskaźnika korzyści/koszty (K/K).

Sześć kroków dobrej oceny wg KE Ocena ryzyka W dokumencie zawierającym ocenę projektu musi znaleźć się ocena czynników ryzyka projektu. W tym przypadku ponownie proponuje się pięć kroków: analizę wrażliwości (identyfikację zmiennych decydujących, eliminację zmiennych w pełni zależnych, analizę elastyczności, wybór zmiennych decydujących, analizę scenariuszową); przyjęcie rozkładu prawdopodobieństwa dla każdej zmiennej decydującej; obliczenie rozkładu wskaźnika efektywności (na ogół wartości FNPV i ENPV); omówienie wyników i akceptowalnych poziomów ryzyka; omówienie sposobów łagodzenia ryzyka.

Faza 5 – Wdrażanie - Działania: przygotowanie dokumentacji przetargowej ; wybór wykonawcy i zawarcie kontraktu; wykonanie zadań przez wykonawcę; system monitorowania i ocena bieżąca; wydatkowanie środków własnych / dotacji UE.

Zespół projektowy „Otocz się najlepszymi ludźmi, jakich możesz znaleźć, oddeleguj władzę i nie przeszkadzaj.” R. Reagan Struktura zespołu; Tożsamość zespołu projektowego efektywne wykorzystanie spotkań wspólne miejsce pracy (war room) nadanie nazwy/logo System wynagrodzeń Osobiste zaangażowanie kierownika, styl zarządzania

Przyczyny konfliktu Różne cele Walka o zasoby Różnice w wartościach i poglądach Inne - konflikt osobowościowy/personalny Współzależność pracy Indywidualne style pracy Niejednoznaczność organizacyjna

Typy konfliktów projektowych Wewnętrzny konflikt u danej osoby konflikt między poszczególnymi osobami konflikt jednostka grupa konflikt pomiędzy zespołami projektowymi

Nieprawidłowości w projektach

Art. 280 Traktatu o Wspólnotach Europejskich Wspólnota i państwa członkowskie podejmują walkę z oszustwami i wszelkimi innymi nielegalnymi działaniami godzącymi w interesy finansowe Wspólnoty (...); Państwa członkowskie podejmują takie same działania do walki z oszustwami godzącymi w interesy finansowe Wspólnoty, jakie stosują do walki z oszustwami godzącymi w ich własne interesy finansowe; Nie naruszając innych postanowień niniejszego Traktatu, państwa członkowskie koordynują swoje działania mające chronić interesy finansowe Wspólnoty przed oszustwami. W tym celu organizują z pomocą Komisji bliską i regularną współpracę pomiędzy właściwymi władzami.

Sankcje – Ustawa o finansach publicznych z 30.VI.2005 Art. 211. 1. W przypadku gdy środki, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 2, 3a i 4, a także środki przeznaczone na finansowanie programów i projektów realizowanych z tych środków lub dotacji, o których mowa w art. 202, są : 1) wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, 2) wykorzystane z naruszeniem procedur, o których mowa w art. 208, 3) pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości – podlegają zwrotowi przez beneficjenta wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania środków na rachunek wskazany przez organ lub jednostkę przekazujące te środki, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji, o której mowa w ust. 4. Przepisy art. 145 ust. 2-5 stosuje się odpowiednio. 2. Wykorzystanie środków, o których mowa w ust. 1, w sposób określony w ust. 1 pkt 1 powodujący niezrealizowanie pełnego zakresu rzeczowego projektu, określonego w umowie o której mowa w art. 209 ust. 1, wyklucza prawo otrzymania środków, o których mowa w ust. 1, na realizację projektu w ramach programów finansowanych z udziałem tych środków. Okres wykluczenia rozpoczyna się od dnia, kiedy decyzja, o której mowa w ust. 4, stała się ostateczna, zaś kończy się z upływem 3 lat od dnia dokonania zwrotu tych środków. 3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się w odniesieniu do państwowych jednostek budżetowych i jednostek samorządu terytorialnego.

Sankcje – Kodeks Karny Art. 297. § 1. Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi - kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, elektronicznego instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. § 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew ciążącemu obowiązkowi, nie powiadamia właściwego podmiotu o powstaniu sytuacji mogącej mieć wpływ na wstrzymanie albo ograniczenie wysokości udzielonego wsparcia finansowego, określonego w § 1, lub zamówienia publicznego albo na możliwość dalszego korzystania z elektronicznego instrumentu płatniczego.

Nieprawidłowości zgłoszone przez państwa członkowskie do KE, 2006 r. Fundusze strukturalne 3216 nieprawidłowości 517 mln EUR – kwota nieprawidłowości Fundusz Spójności 228 nieprawidłowości 187 mln EUR – kwota nieprawidłowości 1,83% budżetu na rok 2006

Ilość i kwota nieprawidłowości w poszczególnych państwach UE

Kwota zgłoszonych nieprawidłowości w stosunku do rocznego budżetu przeznaczonego na działania strukturalne

Ilość nieprawidłowości w UE i PL w 2006 ESF 31% CF 3% FIFG 1% ERDF 23% EAGGF 42% UE ERDF 39% CF 6% FIFG 3% EAGGF 17% ESF 35% PL

Nieprawidłowości w Polsce zgłoszone do KE za okres od 1. 05. 2004 r Nieprawidłowości w Polsce zgłoszone do KE za okres od 1.05.2004 r. do 31.12.2006 r. 219 zgłoszonych nieprawidłowości Kwota nieprawidłowości wykrytych przed płatnością – 7,5 mln EUR; Kwota nieprawidłowości wykrytych po płatności – 2,6 mln EUR; Kwota pozostająca do odzyskania – 1,4 mln EUR Kwota nieprawidłowości – 0,21% wartości wniosków o refundację złożonych do KE

Nieprawidłowości zgłoszone przez Polskę do KE Ilość przypadków ROL 49% ZPORR 25% RZL 15% WKP 2% FS 5% EQUAL 3% PT 0% RYBY 1%

Nieprawidłowości zgłoszone przez Polskę do KE Kwota nieprawidłowości ROL 33% ZPORR 51% EQUAL 3% WKP 4% RYBY 2% PT 0% FS RZL

Nieprawidłowości zgłoszone do KE, 2004-07 Rok Liczba zgłoszonych nieprawidłowości Kwota nieprawidłowości Ogółem Przed płatnością Po płatności 2005 108 2 403 855 1 657 607 728 248 2006 102 9 119 955 6 760 551 2 359 404 2007* 158 14 932 120 12 223 733 2 708 387 * Dane za I półrocze 2007 Departament Certyfikacji Ministerstwa Finansów

Nieprawidłowości zgłoszone do KE, 2004-07 Departament Certyfikacji Ministerstwa Finansów

Nieprawidłowości wykryte przed wypłatą środków – analiza jakościowa – Najczęstsze typy nieprawidłowości wykrywane przed wypłatą środków: naruszenia zasad udzielania zamówień publicznych, występowanie o refundację wydatków niekwalifikowalnych, podawanie nieprawdziwych informacji we wnioskach o dofinansowanie. Departament Certyfikacji Ministerstwa Finansów

Nieprawidłowości wykryte po wypłacie środków – analiza jakościowa – Najczęstsze typy nieprawidłowości wykrywane po wypłacie środków: naruszenia procedur udzielania zamówień publicznych, podawanie nieprawdziwych informacji dot. zrealizowania projektu, fałszowanie dokumentów potwierdzających wykonanie działań, Departament Certyfikacji Ministerstwa Finansów

Konsekwencje finansowe wg typów nieprawidłowości

Definicje - Nieprawidłowość Naruszenie przepisów prawa wspólnotowego wynikające z działania lub zaniedbania ze strony podmiotu gospodarczego, które spowodowało lub mogło spowodować szkodę w ogólnym budżecie Wspólnot Europejskich w związku z finansowaniem nieuzasadnionego wydatku z budżetu Wspólnoty.

Definicje – Nieprawidłowość Naruszenie przepisów prawa Wspólnotowego Działanie lub zaniedbanie ze strony podmiotu gospodarczego Konsekwencje finansowe (potencjalna lub rzeczywista szkoda w ogólnym budżecie Wspólnot Europejskich)

Definicje - Nieprawidłowość Naruszenie prawa Wspólnotowego Do skutecznego działania prawa wspólnotowego konieczne jest odpowiednie stosowanie prawa krajowego dlatego jakiekolwiek naruszenie prawa krajowego oznacza jednocześnie naruszenie prawa Wspólnotowego

Definicje - Nieprawidłowość Podmiot gospodarczy Każda osoba fizyczna lub prawna bądź inny podmiot biorący udział we wdrażaniu pomocy z Funduszy z wyjątkiem Państw Członkowskich podczas wykonywania przez nie uprawnień władzy publicznej

Instytucja Certyfikująca, Zarządzająca, Pośrednicząca lub Wdrażająca (IP2) podczas realizowania uprawnień władzy publicznej nie może być traktowana jako podmiot gospodarczy w rozumieniu Rozporządzenia Komisji (WE) 1828/2006. … chyba, że są beneficjentem projektu (np. organizują szkolenia lub budują system informatyczny ze środków pomocy technicznej).

Definicje - Nieprawidłowość Konsekwencje finansowe środki Wspólnoty, które zostały już nieprawidłowo wypłacone beneficjentowi; środki Wspólnoty, które mogłyby zostać nieprawidłowo wypłacone beneficjentowi gdyby nieprawidłowość nie została wykryta.

Wstępne/pierwsze ustalenie administracyjne lub sądowe Wstępna ocena pisemna Dokonana przez właściwy organ administracyjny lub sądowy Stwierdzająca na podstawie konkretnych faktów wystąpienie nieprawidłowości, Umożliwiająca późniejsze skorygowanie lub anulowanie informacji o nieprawidłowości jeżeli informacje się nie potwierdzą

Wstępne/pierwsze ustalenie Wynik kontroli lub inny dokument kończący kontrolę/audyt Wynik weryfikacji dokumentacji - decyzja o odmowie finansowania projektu, odmowie refundacji/rozliczenia wydatków, lub zmniejszenia dofinansowania z uwagi na naruszenie prawa przez podmiot gospodarczy, Inny dokument sporządzany w procesie zarządzania i kontroli środków z UE stwierdzający wystąpienie nieprawidłowości, Postanowienie o wszczęciu postępowania przez organy ścigania, Orzeczenie sądu

Schemat przekazywania raportów i zestawień

Wszystkie instytucje uczestniczące w procesie wdrażania PO KL powinny prowadzić rejestr wykrytych przez siebie oraz zgłoszonych przez instytucje niższego szczebla nieprawidłowości podlegających raportowaniu oraz niepodlegających raportowaniu do KE. Instytucje te powinny monitorować nieprawidłowości do momentu ich usunięcia na podstawie własnych czynności oraz informacji otrzymywanych w raportach i zestawieniach nieprawidłowości od instytucji niższego szczebla. Informacje ww. zakresie powinny być zamieszczane w rejestrze.

Metoda wykrycia nieprawidłowości

Ryzyka w funduszach UE

Ryzyka – kontrole Niewykrycie nieprawidłowości ze względu na słaby system kontroli Nieskuteczna weryfikacja prawdziwości i kwalifikowalności deklarowanych wydatków oraz dostarczenia współfinansowanych towarów i usług; Brak lub nieadekwatne mechanizmy zapewniające weryfikację jakości kontroli na miejscu przeprowadzanych przez IW/IPoś Brak lub nieadekwatne mechanizmy zapewniające niezależność kontrolerów; Brak prowadzenia systematycznej analizy występujących problemów i zagrożeń.

Ryzyka – zgłaszanie nieprawidłowości Brak zgłoszenia nieprawidłowości do KE Nieznajomość przepisów i procedur Nieprawidłowa interpretacja przepisów i procedur Nieterminowe przesyłanie informacji o nieprawidłowościach Brak lub nieprawidłowe procedury postępowania po stwierdzeniu nieprawidłowości Brak informacji o nieprawidłowościach stwierdzonych przez organy ścigania i zewnętrzne instytucje kontrolne

Ryzyka – zgłaszanie przestępstw Brak zgłoszenia podejrzenia oszustwa do organów ścigania Nieznajomość przepisów prawa i obowiązków w tym zakresie Brak procedur i ścieżki postępowania w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa Brak sankcji za popełnienie przestępstwa Niewłaściwa ochrona interesów finansowych RP i UE

Ryzyka – odzyskiwanie środków Nieodzyskanie środków nieprawidłowo wypłaconych Brak wszczęcia procedury windykacji Brak informacji o wysokości kwot odzyskanych i do odzyskania Brak naliczania odsetek w przypadku odzyskania środków z kolejnego wniosku o płatność

Ryzyka – zamówienia publiczne Refundacja wydatków poniesionych niezgodnie z przepisami dotyczącymi zamówień publicznych Nieprawidłowa procedura udzielania zamówień publicznych Udzielanie zamówień na podstawie aneksów do umowy z naruszeniem PZP Nieuprawnione dzielenie zamówienia na kilka mniejszych w celu ominięcia progu Zatajenie związków kapitałowych i osobowych z dostawcą Zawarcie umowy bez posiadanego pozwolenia na budowę i opracowanej dokumentacji projektowej

Ryzyka – wniosek o dofinansowanie Przyznanie dofinansowania na podstawie fałszywych dokumentów lub nieprawdziwych oświadczeń potwierdzających spełnianie kryteriów otrzymania wsparcia Niewykrycie sfałszowanych lub podrobionych dokumentów urzędowych (ZUS, KRUS, Gmina, US) Niewykrycie sfałszowanych dokumentów lub nieprawdziwych oświadczeń potwierdzających spełnianie kryteriów otrzymania dofinansowania (wykształcenie, ilość posiadanej ziemi, zatrudnienie, data wysłania wniosku o dofinansowanie itp.)

Ryzyka – wniosek o płatność Refundacja wydatków na podstawie fałszywych dokumentów lub nieprawdziwych oświadczeń potwierdzających zrealizowanie działań/dostaw/ usług/robót Dotyczy zwłaszcza protokołów odbioru robót/ dostaw/usług, dokumentów potwierdzających przeprowadzenie szkolenia i badań ankietowych, faktur, potwierdzeń zapłaty (KW/KP), potwierdzeń dokonania przelewu, oświadczeń, ewidencji czasu pracy, ewidencji magazynowej, ofert, wycen, kosztorysów…

Ryzyka – koszty realizacji Refundacja zawyżonych kosztów osobowych Refundacja zawyżonych wydatków dotyczących zakupu towarów, urządzeń, usług i robót

Ryzyka – podwójne finansowanie Refundacja wydatków sfinansowanych z udziałem innych środków publicznych Refundacja kosztów podatku VAT podlegających zwrotowi, Refundacja wydatków sfinansowanych z innych programów współfinansowanych ze środków UE i innych środków publicznych, Brak skutecznych mechanizmów kontroli dotyczących podwójnego finansowania wydatków

Ryzyka – nieujawnione dochody Refundacja wydatków nie uwzględniających dochodów uzyskiwanych w związku z realizacją projektu Nieujawnienie dochodów z tytułu wynajmu pomieszczeń, urządzeń i maszyn, sprzedaży usług i towarów; Nieujawnienie dochodów z tytułu prac wykonywanych przez uczestników szkolenia, stażu, kursu.

Faza 6 – Ewaluacja Jak wykorzystać wyniki projektu w przyszłości? Czy projekt osiągną zakładane cele? Jak mają się poniesione nakłady do uzyskanych rezultatów? Czy rezultaty odpowiadają potrzebom beneficjentów? Czy rezultaty są trwałe?

Dziękuję za uwagę! Piotr Jaworski