Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Uniwersytet Rzeszowski Wydział Wychowania Fizycznego Studia Podyplomowe: WYCHOWANIE OBRONNE Z EDUKACJĄ DLA BEZPIECZEŃSTWA Temat: Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 1

Spis treści Spis treści Wstęp Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Spis treści Spis treści Wstęp Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych Rozdział 2. Zasady użytkowania i zachowania się w budowlach ochronnych Rozdział 3. Przystosowanie pomieszczeń do wymogów budownictwa ochronnego Rozdział 4. Przejściowe wykorzystanie budowli ochronnych w czasie pokoju Rozdział 5. Test wiedzy Bibliografia y | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 2

| Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Budowle ochronne – przeznaczone są do zbiorowej ochrony ludności przed środkami masowego rażenia oraz promieniotwórczymi i toksycznymi środkami przemysłowymi. Budowle te powinny być przygotowywane w czasie pokoju (w razie zwiększenia zagrożenia bezpieczeństwa państwa, a także w czasie wojny). Obiekty do ochrony zbiorowej dzielą się na obiekty typu stacjonarnego lub polowego zarówno o przeznaczeniu wojskowym jak i cywilnym (schrony, ukrycia) oraz obiekty ruchome (wozy bojowe, pojazdy mechaniczne, okręty) specjalnie przygotowane i przystosowane do ochrony ludzi i sprzętu przed skutkami użycia broni konwencjonalnej, broni masowego rażenia oraz skażeniem toksycznymi substancjami przemysłowymi. Wstęp | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 3

Wstęp | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami W zależności od czasu przygotowania obiekty fortyfikacyjne dzielą się na: - stacjonarne zaprojektowane wykonane i eksploatowane w czasie pokoju, - polowe zaprojektowane w czasie pokoju a montowane i oddawane do eksploatacji w czasie zagrożenia.     W zależności od stopnia ochrony wnętrza przed czynnikami użycia broni konwencjonalnej, broni masowego rażenia oraz skażeniem toksycznymi substancjami przemysłowymi, a w szczególności odporności na falę uderzeniową wybuchu jądrowego, obiekty specjalne dzielą się na: - schrony i ukrycia dla ludności cywilnej, - obiekty umocnione (stanowiska kierowania, węzły łączności, szpitale i inne), - obiekty obronne i umocnione o przeznaczeniu wojskowym.   Obiekty ruchome:  są to wozy bojowe, pojazdy specjalne oraz okręty, specjalnie przygotowane i przystosowane do ochrony ludzi i sprzętu przed skutkami użycia broni konwencjonalnej, broni masowego rażenia oraz skażeniem toksycznymi substancjami przemysłowymi.     Wozem bojowym jest czołg lub transporter opancerzony, a pojazdem specjalnym - samochód lub sprzęt inżynieryjny o przeznaczeniu wojskowym. W zależności od konstrukcji obiekt ruchomy może być uszczelniony lub nie uszczelniony.     Obiekt uszczelniony: jest to obiekt, którego konstrukcja umożliwia wytworzenie przez urządzenie filtrowentylacyjne wymaganego nadciśnienia.     Obiekt nie uszczelniony: to obiekt, którego konstrukcja nie jest przystosowana do wytworzenie w jego wnętrzu wymaganego nadciśnienia. Wstęp | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 4

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Rodzaje budowli ochronnych (wg odporności konstrukcji, stopnia osłabienia promieniowania jonizującego): Schrony – odporne na zgruzowanie, osłabiające promieniowanie jonizujące więcej niż 100-krotnie; Ukrycia – zapewniają ochronę jedynie przed promieniowaniem jonizującym; Szczeliny przeciwlotnicze – zapewniają ochronę przed odłamkami bomb i środków rażenia broni konwencjonalnej. Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 5

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Schrony – budowle ochronne o określonej normami technicznymi wysokiej wytrzymałości konstrukcji, wyposażone w urządzenia, stwarzające warunki do ochrony ludności w zasadzie przed działaniem wszystkich czynników rażenia broni konwencjonalnej, jądrowej, chemicznej i biologicznej. Schrony powinny stwarzać możliwości ochrony zdrowia i życia przed takimi czynnikami jak: Fala uderzeniowa (nadciśnienie i podciśnienie), Promieniowanie cieplne, Promieniowanie przenikliwe, Skażenie promieniotwórcze, Bojowe środki trujące, broń biologiczna, Trujące środki przemysłowe, Gruz zawalonych budynków, Bojowe środki zapalające, Pociski wystrzelone z broni konwencjonalnej. Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 6

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Podział schronów na kategorie ze względu na odporność na nadciśnienie (podciśnienie): I typ: odporność 0,3 MPa / 300 kPa /. k = 3000 II typ: odporność 0,2 MPa / 200 kPa /. k = 2000 III typ: odporność 0,1 MPa / 100 kPa /. k = 1000 IV typ: odporność 0,05 MPa / 50 kPa /. k = 500 k - oznacza współczynnik osłabienia promieniowania Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 7

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Rodzaje schronów (pod względem lokalizacji): Wolnostojące (jeżeli nie są całkowicie zagłębione w ziemi, to muszą być pokryte warstwą ziemi o grubości co najmniej 75 cm). Umiejscowione pod budynkami (urządza się je przeważnie w piwnicach całkowicie zagłębionych w ziemi). Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 8

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 9

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami W schronie powinno mieścić się od 50 do 300 osób. Norma przewiduje 2 m2 na osobę. Dla 1/3 liczby osób przebywających w schronie przygotowuje się miejsca do spania. Schron składa się z wejść (ich liczba zależy od pojemności schronu), jednego lub dwóch przedsionków do każdego z nich, korytarzy, komór schronowych (każda na 30-50 osób), czerpni powietrza, komór rozprężenia i komór filtrowentylacyjnych, urządzeń sanitarnych, punktu medycznego, pomieszczeń na żywność i wyjścia zapasowego. Przyjęta jest zasada, że schron winien być zapełniony i zamknięty w przeciągu 3-5 minut. Po ogłoszeniu alarmu o skażeniach zabronione jest wpuszczanie osób z zewnątrz do schronu. Wyjątek stanowi alarm powietrzny. Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 10

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 11

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Powietrze w schronach Doprowadzenie powietrza do schronu odbywa się kolejno przez czerpnie i kanały, komory rozprężenia i komory zespołów filtrowentylacyjnych. Powietrze jest rozprowadzane do poszczególnych pomieszczeń przez sieć przewodów. Wywiew zużytego powietrza następuje przez otwory wywiewne zaopatrzone w klapy nadciśnieniowe wyskalowane na kilka milimetrów słupa wody. Komory rozprężenia stanowią zabezpieczenie urządzeń filtrowentylacyjnych i pomieszczeń schronu przed falą podmuchu, redukując nadciśnienie działające na zewnątrz schronu. Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 12

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Wentyla \ Agregat filtrowentylacyjny Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 13

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych Wyjście zapasowe (ewakuacyjne) Wyjście zapasowe ze schronu pod budynkiem, ze względu na możliwość zawalenia się wyższych kondygnacji i zasypanie wejść do schronu, jest z zasady tunelem, którego wylot powinien się znajdować w bezpiecznej odległości od ścian budynku. Jest to odległość ½ wysokości budynku plus 3 metry. Wejścia i wyjścia zapasowe są zaopatrzone w drzwi ochronno - hermetyczne (gazoszczelne i ognioodporne). Wyjście awaryjne: jeden lub dwa przedsionki; tunel zakończony szybem wyłazowym, schodami lub pochylnią; schody zewnętrzne. | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 14

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych Usytuowanie otworu ewakuacyjnego Rodzaj budynku Odległość wyłazu w m przy wysokości hw 0,5 m 1,2 m Produkcyjne jednopiętrowe 0,5 H Produkcyjne wielopiętrowe H Administracyjne i mieszkaniowe 0,5 H + 3 | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 15

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych Do schronów doprowadza się kanalizację, centralne ogrzewanie i oświetlenie. W komorach schronowych ustawia się ławki i prycze do leżenia dla ok. 30% ludzi mieszczących się w schronie. Do wyposażenia schronu należą również: szczelne pojemniki na zapas wody do picia, sprzęt i środki gaśnicze, sprzęt ratunkowy (kilofy, łopaty, łomy, przebijaki), apteczka, latarki bateryjne, odbiorniki radiowe na baterie, środki łączności, termosy, kosze na śmieci, itp. | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 16

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych Typowy sprzęt schronowy: agregaty filtrowentylacyjne; urządzenia do regeneracji powietrza; filtropochłaniacze; przedfiltry i filtry; drzwi schronowe; automatyczne zawory przeciwwybuchowe; wywiewne klapy schronowe; dopalacze wodoru; urządzenia do regeneracji powietrza. Do zamknięcia otworów (komunikacyjnych, rewizyjnych i montażowych, czerpnych i wyrzutowych powietrza) oraz innych otworów w przegrodach stosuje się następujące urządzenia ochronnoszczelne: komunikacja – drzwi schronowe, ochronno – hermetyczne, typ OH, Meteor; otwory rewizyjne – włazy i klapy, typ – WOHp,; otwory czerpne i wyrzutowe – AZP -100, 200, wywiewne klapy schronowe WKS -150, 200; dopalacze wodoru - KP-6A 4M. | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 17

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych Okres samowystarczalności (autonomii) schronu oznaczający konieczność zapewnienia warunków do ciągłego przebywania w nim ludzi bez konieczności korzystania pomocy z zewnątrz – przyjmuje się na 3 doby. Schrony są budowlami mocnymi i wyposażonymi w skomplikowane instalacje, więc nie mogą być budowane doraźnie. Powinny być przygotowane systematycznie w czasie pokoju w maksymalnie dużych ilościach (tyle, na ile pozwala budżet państwa). W okresie pokoju schrony powinny być utrzymywane w takim stanie, aby doprowadzić je do stanu pełnej gotowości, do zajęcia przez ludzi, w czasie nie dłuższym niż 72 godziny. | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 18

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych Ukrycia – to głównie umocnione podpiwniczenia w istniejących budynkach oraz w nowym budownictwie. Służą chwilowemu ukryciu przed skutkami ewentualnych napadów powietrznych, opadu promieniotwórczego i skutkami skażeń środkami trującymi, w tym toksycznymi środkami przemysłowym. Wykonuje się je głównie w mniejszych jednostkach osadniczych. *współczynnik osłabienia promieniowania do ochrony budynków murowanych wynosi k =7-10 | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 19

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych Typy ukryć: Ukrycia zabezpieczając - wytrzymałość 0.035 MPa / 35 kPa / - k = 200 Ukrycia przed opadem promieniotwórczym - k = 100 Pojemność ukryć ok. 250-300 osób, ale także pomieszczenia dla małej ilości osób (20-50), dla których nie tworzy się schronów. Ukrycia dzielimy na: ukrycia zabezpieczające i ukrycia przed opadem promieniotwórczym. Ukrycie składa się z: komory ochronnej, korytarza komunikacyjnego, wejścia głównego z przedsionkiem i wyjścia awaryjnego z przedsionkiem lub podwójnymi drzwiami (szyb wyjścia awaryjnego musi znajdować się poza strefą podlegającą zagruzowaniu). Pomieszczenia pomocnicze: pomieszczenia sanitarne, zbiorniki wody zapasowej, komora filtrowentylacyjna. Instalacje: filtrowentylacyjna, elektryczna, wodociągowo-kanalizacyjna i grzewcza. | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 20

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Szczelina przeciwlotnicza – tymczasowa bądź stała budowla ochronna, wykonywana zazwyczaj w okresie bezpośrednio poprzedzającym wybuch działań wojennych lub w okresie tych działań. Obiekty te mogą mieć różne kształty. Zwykle jest to długi i wąski tunel w kształcie zygzaka. Lokalizuje się je w odległości najwyżej 150 m od budynków mieszkalnych, ale nie bliżej niż 1/3 ich wysokości plus 3 m. Odległość ta ma zabezpieczyć szczeliny przed zagruzowaniem w wypadku zawalenia się budynku. Powinny być rozmieszczane w parkach, na terenie zieleńców lub skwerów. W szczelinach stosuje się wentylację typu grawitacyjnego. W tym celu używa się rur stalowych (lub innych) o przekroju 10-12 cm. Górna część rury powinna być zagięta (w kształcie fajki). Wlot powietrza znajduje w odległości około 40 cm od podłogi, natomiast wylot powinien być wykonany wyżej. Każdy otwór powinien być zaopatrzony w odpowiednie zamknięcie, którym w razie alarmu chemicznego lub promieniotwórczego zamyka się te otwory. Tymczasowa szczelina przeciwlotnicza jest specjalnie wykopanym i oszalowanym rowem przykrytym belkami drewnianymi lub żelbetowymi prefabrykantami. Choć odporność na nadciśnienienie jest o wiele niższa od szczelin typu stałego, to jednak takie ukrycia mogą spełnić w wielu przypadkach swą rolę, a ponadto są tańsze i prostsze w budowie, której może podołać w skali masowej ludność bez fachowego przygotowania. Stała szczelina przeciwlotnicza w odróżnieniu od tymczasowej wykonana jest w całości z żelbetu, choć spotyka się również konstrukcje ceglane z żelbetowym stropem. Budowle tego typu są zazwyczaj płytko zagłębione i przysypane warstwą ziemi. Stałe szczeliny posiadają przynajmniej dwa wejścia (wyjścia) z przedsionkami gazoszczelnymi. Od głównego tunelu mogą prostopadle odchodzić niewielkie nisze, w których instaluje się urządzenia sanitarne oraz techniczne. Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 21

Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Rozdział 1. Rodzaje budowli ochronnych | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 22

Rozdział 2. Zasady użytkowania i zachowania się w budowlach ochronnych | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Przebywając w budowlach ochronnych należy podporządkować się służbie schronowej obsługującej budowlę ochronną, budowle ochronne można opuszczać po usłyszeniu sygnału odwołania alarmu. Do budowli ochronnej nie wolno wnosić zwierząt, substancji żrących, cuchnących, łatwopalnych. Nie wolno palić tytoniu, biegać i wykonywać zbędnych prac. Przebywając w budowli ochronnej należy zachować spokój. Do budowli ochronnej można wychodzić podczas wybuchu amunicji chemicznej i jądrowej (wejście do budowli ochronnej jest możliwe tylko przed napadem lub po nim). Nie można wchodzić do budowli ochronnej po napadzie środkami biologicznymi. Rozdział 2. Zasady użytkowania i zachowania się w budowlach ochronnych | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 23

| Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Rozdział 3. Przystosowanie pomieszczeń do wymogów budownictwa ochronnego Na ukrycia należy przeznaczać pomieszczenia usytuowane od strony podwórek, wąskich ulic, itp. Zbędne otwory okienne i drzwiowe osłania się i wypełnia się workami z piaskiem. Sposób wzmacniania musi być uzależniony od rodzaju konstrukcji, które podlegają wzmacnianiu, a także od rodzaju materiału, który jest osiągalny w danym czasie (najwłaściwsze są: stal, drewno, betonowe lub żelbetowe elementy). Najważniejszą zasadą jest to, że konstrukcja wzmacniająca musi być prosta do wykonania i szybka w realizacji. Sposób wzmocnienia musi być tak dobrany, aby prace mogły być wykonane nie tylko przez fachowców. Przy ścianach budynku wykonuje się ekrany z kamieni, cegły, worków z piaskiem lub z piasku po wykonaniu tzw. odeskowania. Strop również należy wzmocnić podporami, dźwigarami, a następnie nasypać warstwę ziemi (nie mniejszą niż 40 cm). Drzwi wejściowe trzeba obić kocem, a futryny uszczelnić wałkiem z gęstej tkaniny lub sznurem. Nie wzmacnia się elementów konstrukcyjnych całego budynku. | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 24

| Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Rozdział 3. Przystosowanie pomieszczeń do wymogów budownictwa ochronnego Wentylację ukrycia zapewnia się przez wyposażenie go w urządzenia podobne do schronowych lub umieszcza się w nich otwory nawiewne i wywiewne. Aby zapewnić cyrkulację powietrza, otwór wywiewny powinien znajdować się od 1,5 do 2 m nad otworem nawiewnym. Otwory wentylacyjne wyposaża się w daszki i zasuwy. W przewodzie nawiewnym instaluje się filtr przeciwpyłowy. Może to być ramka z rozpiętą na niej gazą, a poniżej niej specjalna kieszeń do zbierania cząstek pyłu osadzającego się na gazie. | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 25

| Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Stan techniczny dużej części budowli ochronnych w Polsce może budzić zastrzeżenia. Wszystkie budowle ochronne są wyposażone w niezbędne urządzenia i instalacje (urządzenia filtrowentylacyjne, instalacje sanitarne, sieci elektryczne, wodociągowe, drzwi ochronne itp.). Należy jednak podkreślić, iż 90% wyposażenia technicznego pochodzi z lat 50. i 60.    Głównymi mankamentami budowli ochronnych są przestarzałe bądź wadliwie działające izolacje przeciwwilgociowe oraz urządzenia wentylacji grawitacyjnej. Nadmierna wilgotność utrzymująca się w pomieszczeniach powoduje erozję tynków, ścian i stropów oraz korodowanie elementów metalowych. W pełni oraz w dobrej jakości sprzęt wyposażone są natomiast budowle umiejscowione w zakładach pracy.    Zgodnie z art. 62 ust. 1 Prawa budowlanego obiekty budowlane - dotyczy to też budowli ochronnych - w czasie ich użytkowania są poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli:    1) okresowej, co najmniej raz w roku, dotyczącej stanu technicznego obiektu i instalacji, m.in. wentylacyjnej,    2) okresowej, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia.    Rozdział 4. Przejściowe wykorzystanie budowli ochronnych w czasie pokoju | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 26

| Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Kontrolą tą powinny być objęte badania instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów. Ustawa upoważnia organy nadzoru budowlanego do wydawania nakazu przeprowadzenia kontroli obiektu budowlanego, którego stan techniczny może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska.    Uprawnienie do nakazania przeprowadzenia kontroli stanu technicznego jest niezależne od tego, czy właściciel (zarządca) przeprowadzał tego typu kontrole oraz kiedy była przeprowadzona ostatnia kontrola. Dla wydania nakazu przeprowadzenia kontroli nie musi istnieć stan zagrożenia. Wystarczające jest stwierdzenie przez właściwy organ, że nieodpowiedni stan obiektu budowlanego lub jego części może spowodować zagrożenie któregokolwiek z wymienionych dóbr.    Niezależnie od kontroli mającej swoje umocowanie w przepisach Prawa budowlanego prowadzone są sukcesywne kontrole przez wydziały bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego urzędów wojewódzkich w ramach kontroli problemowych z zakresu realizacji zadań obrony cywilnej.    Rozdział 4. Przejściowe wykorzystanie budowli ochronnych w czasie pokoju | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 27

| Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Ostatnia powszechna inwentaryzacja schronów i budowli ochronnych miała miejsce w Polsce w latach 2002-2003. W tym czasie na terenie kraju znajdowało się 14 360 budowli ochronnych, których pojemność wynosiła 1 609 550 miejsc ochronnych. Z ogólnej liczby budowli 6908 stanowiły schrony, 7542 zaś budowle ochronne umożliwiające ukrycie.    Z informacji przekazanych przez urzędy wojewódzkie wynika, że brak jest odnotowanych przypadków prowadzenia remontów schronów. Obiekty te z uwagi na swoją konstrukcję i lokalizację nie wymagają takich zabiegów. Realizowane są natomiast na bieżąco przez właścicieli i zarządców nieruchomości niezbędne prace modernizacyjne. W wielu województwach przyjmowana jest zasada dofinansowania kosztów modernizacji budowli ochronnych z budżetu wojewody wyłącznie w przypadku zaangażowania własnych środków finansowych administratora bądź zarządcy obiektu. Budowa schronów i budowli ochronnych nie jest obecnie realizowana. W latach 2001-2008 zbudowano dwa schrony, wyremontowano i zmodernizowano natomiast 166 schronów i budowli ochronnych. Rozdział 4. Przejściowe wykorzystanie budowli ochronnych w czasie pokoju | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 28

Przydatność w kontekście zagrożeń: | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami w Rozdział 4. Przejściowe wykorzystanie budowli ochronnych w czasie pokoju Stan zasobów: 15 192 budowle ochronne w tym 6 927 schronów; 863 025 miejsc w schronach (3,3 % potrzeb); 828 609 miejsc w ukryciach (5,6 % potrzeb) 37 % miejsc w schronach zlokalizowanych w aglomeracji śląskiej i warszawskiej; 36 % schronów znajduje się w zakładach pracy (z przeznaczeniem dla pracowników); Schrony dla ludności zapewniają tylko 2,1 % potrzeb. Przydatność w kontekście zagrożeń: 20 % zapewnia pełną ochronę (szczelne z urządzeniami filtrowentylacyjnymi); W strefach zagrożonych TŚP zlokalizowanych 30 %; 88 % schronów dla ludności to budowle zbudowane 40 i więcej lat temu; Ogólnie stan zasobów w stosunku do potrzeb jest niedostateczny. Problem zbiorowej ochrony ludności wymaga nowego określenia zasadniczych priorytetów dostosowanych do aktualnych warunków gospodarczych. Budownictwo ochronne jest jednym z elementów zabezpieczenia ludności przed zagrożeniami nadzwyczajnymi, decyzji wymaga sposób podejścia do zagadnienia. Finansowanie przedsięwzięć dotyczących budowli ochronnych wymaga nowych uregulowań prawnych. Kierunkiem w jakim zmierza większość państw europejskich jest ograniczony rozwój budownictwa ochronnego przy rozłożeniu kosztów budowy i eksploatacji na budżet centralny, lokalny i właścicieli. | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 29

Rozdział 5. Test wiedzy | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 30

| Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Ministerstwo Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych „Katalog przykładowych rozwiązań budowli ochronnych, studni oraz punktów odkażania i dezaktywacji” Warszawa 1981 r. Ministerstwo Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych „Szczegółowe zasady projektowania i wykonywania ukryć typu I” Warszawa 1983 r. Ministerstwo Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych „Szczegółowe zasady projektowania i wykonywania ukryć typu II” Warszawa 1985 r. Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej „Zasady planowania przygotowania budowli ochronnych w istniejących i nowo wznoszonych budynkach i innych budowlach oraz założeń i planów doraźnie przygotowywanych budowli ochronnych” Inspektorat Obrony Cywilnej Kraju 140/1986 Warszawa 1985 r. Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej „Tymczasowe szczegółowe zasady projektowania i wykonywania schronów OC” Warszawa 1986 r.   Bibliografia | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 31

| Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami Zarządzenie Nr 6/90 Ministra Budownictwa, Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej z dnia 3 listopada 1986 r. w sprawie „Zasad modernizacji budowli ochronnych Obrony Cywilnej”. Wymagania Obrony Cywilnej do planowania, projektowania oraz utrzymania budowli ochronnych, Warszawa 15 września 1994 r. Materiały z konferencji Ekomilitaris (Międzynarodowych Konferencji Naukowo-Technicznych) dotyczących budownictwa obronno-ochronnego. Materiały szkoleniowe z warsztatów „Budownictwo ochronne w Polsce” które odbyły się w dniach 27-28 kwietnia br. w Bydgoszczy (organizatorem warsztatów był Wydział Monitorowania i Analiz Biura ds. Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej. Uczestnikami warsztatów byli przedstawiciele Wydziałów Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Urzędów Wojewódzkich, Wojskowej Akademii Technicznej, Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej, firmy Huta Stalowa Wola oraz Centrum Badawczo – Produkcyjno – Usługowego CECOMM S.A.)   Bibliografia | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011© Uniwersytet Rzeszowski | 32

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ | Zbiorowe środki ochrony przed zagrożeniami | Studia Podyplomowe – Wychowanie Obronne | Autor: mgr Paweł Filipczak 2011 © Uniwersytet Rzeszowski | 33