Wpływ domu rodzinnego na sukcesy edukacyjne uczniów Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wpływ domu rodzinnego na sukcesy edukacyjne uczniów – wyniki badań, rekomendacje Dr hab. Małgorzata Żytko Wydział Pedagogiczny UW malgorzata.zytko@wp.pl

Badania trzecioklasistów Poziom umiejętności językowych Poziom umiejętności matematycznych Kontekst szkolnych osiągnięć dzieci: wpływ szkoły i środowiska rodzinnego dzieci.

2006-2010 Badania ilościowe w klasach trzecich: 2006 - ok. 2500 uczniów, 137 nauczycieli i dyrektorów szkół, rodzice uczniów 2008 - ok. 4800 uczniów, 262 nauczycieli 2010 - ok. 4800 uczniów, 290 nauczycieli 2011- ok. 3800 uczniów, 170 nauczycieli Badania jakościowe: 2006, 2008, 2010 Badania dystansowe w klasach czwartych: 2006, 2008, 2010 Badania ilościowe w klasach trzecich w województwie kujawsko-pomorskim: 2009

Wyniki badań 2006,2011 Status socjoekonomiczny rodziny dziecka SES a osiągnięcia szkolne wykształcenie rodziców sytuacja zawodowa subiektywna ocena sytuacji materialnej rodziców dostępność materiałów edukacyjnych w domu (książki, komputer, czasopisma dla dzieci)

Najsilniejszy wpływ na wyniki uczniów ma poziom wykształcenia rodziców Silny związek wykształcenia rodziców z: umiejętnościami językowymi (czytanie) (o 21,9 pkt. wyższe wyniki) umiejętnościami matematycznymi (o 15 pkt.wyższe wyniki)

Inne aspekty SES a wyniki uczniów Oboje rodzice pracują Rodzice oceniają jako bardzo dobrą sytuację materialną rodziny W domu są książki, komputer, czasopisma dla dzieci = wysoki poziom osiągnięć szkolnych dzieci = wysoki poziom osiągnięć szkolnych dzieci

Uczęszczanie do przedszkola, lokalizacja zerówki a wyniki uczniów Dłuższy pobyt w przedszkolu (3,4 lata) Korzystny wpływ na wyniki uczniów: umiejętności komunikacyjne językowe i matematyczne

Uczęszczanie do zerówki przedszkolnej korzystniejsze niż do zerówki szkolnej

Doświadczenia edukacyjne dzieci Doświadczenia edukacyjne dzieci przy kontroli wpływu SES - zmniejszenie wpływu przedszkola i lokalizacji zerówki na wyniki uczniów a) przedszkole – istotny wpływ na umiejętności matematyczne (czytanie tekstów zmatematyzowanych i pisanie wyjaśnień) b) zerówka przedszkolna – istotny wpływ na rozumienie matematyki i posługiwanie się umiejętnościami matematycznymi w nowych sytuacjach

Codziennie umiejętności językowe uczniowie lepsi tylko w gramatyce Nauczycielskie deklaracje dotyczące czasu poświęcanego rozwijaniu umiejętności językowych i matematycznych a wyniki uczniów Codziennie umiejętności językowe uczniowie lepsi tylko w gramatyce Codziennie umiejętności matematyczne uczniowie lepsi tylko w zakresie umiejętności algorytmicznych

Nauczyciele Staż pracy w oświacie jest dodatnio skorelowany z umiejętnościami gramatycznymi oraz algorytmicznymi Uczniowie nauczycieli starszych (powyżej 45lat) lepsi w gramatyce i pisaniu

Przeszkody w realizacji celów edukacyjnych w opinii nauczycieli „brak chęci dzieci do uczenia się i systematycznej pracy” – uczniowie uzyskiwali gorsze wyniki we wszystkich skalach oprócz gramatyki i ortografii „ brak dobrej współpracy z rodzicami uczniów” – gorsze wyniki w umiejętnościach matematycznych algorytmicznych i zadań tekstowych

Poglądy edukacyjne nauczycieli Pesymizm edukacyjny – negatywny wpływ na wszystkie umiejętności oprócz matematycznych algorytmicznych Promowanie samodzielności – dodatni wpływ na czytanie oraz rozwiązywanie zadań tekstowych Formalizm edukacyjny – brak związku z wynikami uczniów

Nauczyciele edukacji początkowej efektywnie uczą jedynie gramatyki, ortografii i umiejętności algorytmicznych. Reszta jest zasługą środowiska rodzinnego.

W Polsce zjawisko nierówności edukacyjnych już na poziomie przedszkola w rodzinach z wyższym wykształceniem większość dzieci uczęszczała do przedszkola przez 3 lata w rodzinach z wykształceniem zasadniczym zawodowym 45% dzieci chodzi do przedszkola, a tylko 14% przez 3 lata

Zjawisko nierówności edukacyjnych nasila się na dalszych etapach kształcenia Im wyższy poziom wykształcenia rodziców, tym wyższa średnia na egzaminie po 6. klasie Jeszcze silniejszy wpływ poziomu wykształcenia rodziców występuje w wynikach egzaminu gimnazjalnego GIMNAZJUM UTRWALA PODZIAŁY SPOŁECZNE

Badania PISA wskazują: umiejętności uczniów w liceach ogólnokształcących średnio wzrastają w zasadniczych szkołach zawodowych nie wzrastają Połowa dzieci z rodzin z wykształceniem zz trafia na studia Natomiast z rodzin z ww 89%.

Rekomendacje Monitorowanie jakości pracy szkoły- wskaźnik EWD (wpływ szkoły na osiągnięcia uczniów) i informacja dla rodziców Uczestnictwo rodziców w działaniach szkoły sprzyjających podnoszeniu jakości edukacji Podnoszenie świadomości wśród rodziców znaczenia kontaktu dziecka z literaturą i czasopismami

Rodzice i ich uczestnictwo w kulturze wzorcem dla dzieci Znaczenie procesu komunikowania się rodziców z dziećmi - rozmawiają z dziećmi, a nie mówią do dzieci (pole wspólnej uwagi) Szkoła miejscem wspierania rozwoju dzieci-rodzice sojusznikami tego procesu Dzieci o zróżnicowanych potrzebach rozwojowych – rola szkoły i znaczenie uczestnictwa rodziców