Programy ochrony powietrza w świetle wymagań unijnych i krajowych Roman Głaz Naczelnik Wydziału ds. Ochrony Atmosfery Departament Zmian Klimatu i Ochrony Atmosfery Warszawa, dnia 14 lutego 2011 r.

Podstawy prawne Regulacje Unijne podstawą obowiązującego systemu oceny i kontroli jakości powietrza: Dyrektywa 1996/62/WE z dnia 27 września 1996 r. w sprawie oceny i kontroli jakości otaczającego powietrza (tzw. Dyrektywa Ramowa), Dyrektywa 1999/30/EC z dnia 22 kwietnia 1999 roku w sprawie wartości dopuszczalnych dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i tlenków azotu, zanieczyszczeń pyłowych i ołowiu w powietrzu oraz Decyzja Komisji (2001/744/EC) z 17 października 2001 r. zmieniająca Aneks V do tej dyrektywy, Dyrektywa 2000/69/WE z dnia 16 listopada 2000 roku w sprawie wartości dopuszczalnych benzenu i tlenku węgla w powietrzu, Dyrektywa 2002/3/WE z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ozonu w powietrzu, Dyrektywa 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu.

Podstawy prawne Regulacje krajowe: Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. tj. z 2010 r. Nr .119, poz. 804 z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu, (Dz. U. z 2008 r. Nr 47. poz. 281) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2009 r. Nr 5, poz. 31), Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 8 lutego 2008 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy ochrony powietrza (Dz. U. z 2008 r. Nr 38 poz.221), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. Nr 216, poz. 1377).

Podstawa sporządzenia POP: coroczna ocena jakości powietrza i klasyfikacja stref Odpowiedzialni: wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska (art. 89 ustawy – Prawo ochrony środowiska) Termin: 31 marca każdego roku za rok poprzedni Podstawa sporządzenia POP: coroczna ocena jakości powietrza i klasyfikacja stref Odpowiedzialni: wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska (art. 89 ustawy – Prawo ochrony środowiska) Termin: 31 marca każdego roku za rok poprzedni Departament Zmian Klimatu i Ochrony Atmosfery -7-

Stan jakości powietrza na przestrzeni lat 2005-2009 LICZBA STREF zakwalifikowanych do sporządzenia programów ochrony powietrza: 2005 r. – 99 (na 362 strefy) 2006 r. – 161 (na 362 strefy) 2007 r. – 71 (na 170 stref) Rok Liczba stref PM10 O3 NO2 SO2 C6H6 Pb CO B(a)P As Cd Ni 2008 170 65 10 2 - 1 76 2009 79 6 4 73 Departament Zmian Klimatu i Ochrony Atmosfery

Klasyfikacja stref w Polsce dla pyłu PM10 na podstawie oceny jakości powietrza za rok 2009 (klasa wynikowa, ochrona zdrowia) – dane GIOŚ Departament Zmian Klimatu i Ochrony Atmosfery

Klasyfikacja stref w Polsce dla benzo(a)pirenu podstawie oceny jakości powietrza za rok 2009 (klasa wynikowa, ochrona zdrowia) – dane GIOŚ Departament Zmian Klimatu i Ochrony Atmosfery

Od klasyfikacji stref do POP Podstawa sporządzenia POP: coroczna ocena jakości powietrza i klasyfikacja stref Odpowiedzialni: wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska (art. 89 ustawy – Prawo ochrony środowiska) Termin: 31 marca każdego roku za rok poprzedni Od klasyfikacji stref do POP Wyniki oceny oraz klasyfikację stref wojewódzki inspektor ochrony środowiska niezwłocznie przekazuje marszałkowi województwa. Po uzyskaniu informacji o występowaniu na obszarze danego województwa klasy C, marszałek województwa w terminie 12 miesięcy ma obowiązek przedstawić do opiniowania właściwym starostom projekt programu, Sejmik województwa, w terminie 15 miesięcy od dnia otrzymania wyników oceny poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref, określa w drodze uchwały, program ochrony powietrza. Departament Zmian Klimatu i Ochrony Atmosfery -7-

Podstawa sporządzenia POP: coroczna ocena jakości powietrza i klasyfikacja stref Odpowiedzialni: wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska (art. 89 ustawy – Prawo ochrony środowiska) Termin: 31 marca każdego roku za rok poprzedni Materiały pomocnicze do przygotowania POP-ów: „Zasady sporządzania naprawczych programów ochrony powietrza w strefach” 2003 r., „Aktualizacja zasad sporządzania naprawczych programów ochrony powietrza w strefach” 2008 r. Departament Zmian Klimatu i Ochrony Atmosfery -7-

Koszty przygotowania i realizacji programów ochrony powietrza W latach 2004 – 2010 koszty przygotowania programów ochrony powietrza dla 87 stref przekroczyły kwotę 8 mln zł. Koszty realizacji zadań wynikających z tych programów wyniosły ponad 7, 6 mld zł. Planowane koszty przygotowania i realizacji programów w latach 2010- 2020 szacuje się na kwotę ok. 28 mld zł.

Nowe wymagania Dyrektywa 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europie (CAFE) (Dz. Urz. UE l. 152 z 11.06.2008r., str. 1) Konsolidacja przepisów dyrektywy ramowej 1996/62/WE oraz dyrektyw córek: 1999/30/WE (SO2, NO2, NOx, PM, Pb), 2000/69/WE (benzenu, CO) , 2002/3/WE (Ozon), Dostosowanie i poszerzenie wymogów i zapisów umożliwiających wdrożenie PM2,5, Dyrektywa CAFE nie obejmuje zagadnień dyrektywy 2004/107/WE w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu.

Główne cele Dyrektywy CAFE: zdefiniowanie i określenie celów dotyczących jakości powietrza; ocena jakości powietrza w państwach członkowskich na podstawie wspólnych metod i kryteriów; uzyskiwanie informacji na temat jakości powietrza, pomocnych w walce z zanieczyszczeniami powietrza oraz w monitorowaniu trendów i poprawy stanu powietrza wynikających z realizacji środków krajowych i wspólnotowych; zapewnienie, aby informacja na temat jakości powietrza była udostępniana społeczeństwu; utrzymanie jakości powietrza, tam gdzie jest ona dobra, oraz jej poprawę w pozostałych przypadkach; promowanie ścisłej współpracy pomiędzy państwami członkowskimi w zakresie ograniczania zanieczyszczenia powietrza.

Projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw Dostosowanie regulacji krajowych do postanowień Dyrektywy CAFE nastąpi poprzez zmianę ustawy Prawo ochrony środowiska oraz stworzenie upoważnień ustawowych do wydania aktów wykonawczych w zakresie: określenia wskaźnika średniego narażenia krajowego celu redukcji narażenia oraz zmiany już obowiązujących aktów wykonawczych w zakresie: poziomów niektórych substancji w powietrzu stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza szczegółowych wymagań dotyczących programów ochrony powietrza oceny poziomów substancji w powietrzu sposobu przekazywania informacji o zanieczyszczeniu powietrza.

Ponadto w projekcie ustawy wprowadza się dodatkowe mechanizmy zarządzania jakością powietrza w zakresie: zmianę organu właściwego do opracowania projektu programu ochrony powietrza z marszałka województwa na zarząd województwa, W przypadku określenia krajowego celu redukcji narażenia zakres programów ochrony powietrza powinien być poszerzony o dodatkowe działania mające na celu osiągnięcie krajowego celu redukcji narażenia, procedury składania wniosków derogacyjnych w zakresie odroczenia stosowania określonych poziomów dopuszczalnych dla dwutlenku azotu oraz benzenu, Minister właściwy do spraw środowiska może opracować krajowy program ochrony powietrza, który będzie dokumentem o charakterze strategicznym,

Ponadto wprowadza się dodatkowe mechanizmy zarządzania jakością powietrza c.d.: Wojewódzki inspektor ochrony środowiska powiadamia organ zarządzania kryzysowego o ryzyku lub przekroczeniu poziomów zobowiązujących do podjęcia działań określonych w planach działań krótkoterminowych; Do planów zarządzania kryzysowego wprowadza się zadania określone planami działań krótkoterminowych; Wskazanie, iż do Wojewody należeć będzie nadzór nad przygotowaniem i wykonywaniem programów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych, w zakresie dotrzymania terminu realizacji ww. czynności; Wskazanie, iż do zadań wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska będzie należeć kontrola nad przygotowaniem i wykonywaniem programów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych;

Ponadto wprowadza się dodatkowe mechanizmy zarządzania jakością powietrza c.d.: Wprowadzenie kontroli sprawowanych przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska nad działalnością starosty, wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w zakresie wykonywania przez nich zadań określonych w programach ochrony powietrza i planach działań krótkoterminowych; Informacje o stanie jakości powietrza będą udostępniane bezpłatnie, za pośrednictwem Internetu; Utworzenie upoważnienia ustawowego dla ministra właściwego do spraw środowiska do wydania nowego aktu wykonawczego w sprawie określenia szczegółowego zakresu oraz sposobu udzielania dofinansowania na przedsięwzięcia dotyczące wymiany lub modernizacji indywidualnych palenisk i kotłowni domowych ze środków NFOŚIGW oraz wfośigw.

Resort środowiska planuje przygotowanie dokumentów: „Aktualizacja wytycznych w zakresie przygotowania programów ochrony powietrza” o nowy standard pyłu PM2,5; „Krajowy program ochrony powietrza”; „Analiza możliwości ograniczenia niskiej emisji ze szczególnym uwzględnieniem sektora bytowo-komunalnego”.

Dziękuję za uwagę